کرنب

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

کرنب

فارسی: به فارسى كلم و به اصفهانى قمريت نامند
عربی:

یونانی:

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:Gemusekhl

ایتالیائی:

واريته‌ها و ارقام معروف كلم

 ١ . گل‌كلم: به فرانسوى Chou fleur و به انگليسى Cauliflower گفته مى‌شود.

نوعى از آن را Broccoli يا Broccoli sprouts نيز مى‌نامند.

نام علمى اين گياه Brassica oleracea botrytis مى‌باشد.

در اين نوع كلم قسمت مورد مصرف غذايى آن معمولا گل‌آذين آن است كه به شكل غدۀ گوشتى سفيد اسفنجى سفت

يا سبز دانه‌دانه درمى‌آيد.

 ٢ . كلم‌برگ با ساقه نسبتا ضخيم كه به انگليسى Kale و Collard و به فرانسوى Chou vert گفته مى‌شود

نام علمى آن Brassica oleracea var acephala يعنى كلم بدون سر است.

 ٣ . كلم بروكسل: به فرانسوى Chou de Bruxelle و به انگليسى Brussels sprouts گفته مى‌شود

نام علمى آن Brassica oleracea var gemmifera مى‌باشد.

در اين نوع كلم قسمت مورد مصرف غذايى آن معمولا جوانه‌هاى متورمى است كه در اطراف ساقه گياه زير چتر برگها مى‌زند

و به شكل غده‌هاى گوشتى سبز سفت در ابعاد فندق و يا به شكل تكمه درمى‌آيد و آن را كلم تكمه‌اى نيز مى‌گويند.

 ۴ . كلم شلغمى: به فرانسوى Chou navet گفته مى‌شود در اين گياه قسمت قابل مصرف ريشۀ متورم آن است كه در ابعاد شبيه شلغم

مى‌باشد نام علمى آن Brassica oleracea napus مى‌باشد. ريشه اين گياه وقتى كه پخته شود درعين‌حال طعم شلغم و كلم را توأما دارا

مى‌باشد و دو نوع است. نوع اول ريشۀ آن به رنگ سفيد است كه همان كلم شلغمى يا Chou navet است كه مصرف خوراك انسان دارد.

نوع دوم داراى ريشۀ برنگ زرد مايل به قرمز است كه آن را به فرانسوى navet de suede و Rutabaga به انگليسى نيز Rutabaga يا

Yellow turnip يا Swedish turnip و به عربى (شلجم احمر) و در كتب طب سنتى (شوندر) گفته مى‌شود.

Rutabagas داراى غدۀ بزرگتر ناصاف برنگ زرد يا قرمز كه بيشتر مصرف علوفه دام دارد فقط غده‌هاى جوان و كوچك آن به مصرف خوراك

انسان مى‌رسد.

 ۵ . كلم‌قمرى: كه در طب سنتى با نام «قنبيط» آمده است به فرانسوى Chou-rave يا Colrave و به انگليسى Kohlrabi گفته مى‌شود.

در اين گياه قسمت پايين ساقه كلم متورم شده و به شكل غده‌اى سبزرنگ خارج از خاك درآمده مصرف مى‌شود

نام علمى آن Brassieca oleraca L. var gongylodes L. مى‌باشد و آن را Brassica caulorapa Pasq. نيز مى‌نامند.

 ۶ . كلم برگ‌پيچ كه به انگليسى Chinese cabbage گويند نام علمى آن Brassica pekinensis است. اين كلم بدون ساقه است.

 ٧ . كلم‌برگ با برگهاى سبز و شل كه به انگليسى Spoon cabbage و Pakchoy گويند و نام علمى آن Brassica chinensis L. مى‌باشد

و بدون ساقه است.

[pejuhesh237]

بستانى و برى و بحرى می باشد

و قنبیط قسمى از بوستانى است و مذكور شد

و قسم معروف او را بيخش مانند چغندر و سبز

و برگش سطبر و اصناف او شامى و همدانى

و موصلى و اندلسى و مختلف الاشكال می باشد

و مجموع او مركب القوى

و كلم برى در شكل شبيه به بستانى و سفيدتر از آن و با زغب و تلخ

و تخمش شبيه به فلفل سفيد است

و كلم بحری را برگ دراز و سرخ و شبيه به برگ زراوند مدجرح است کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص218



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و قسمى معروف از بستانى آن را بيخ شبيه به چغندر و پوست آن خشن و سبز رنگ و برگ آن عريض و سطبرتر از برگ چغندر

و رنگ آن سبز اغبر و تخم آن ريزه مدور سرخ تيره و اين را به يونانى قرنبا انمارس نامند

و از اقسام كرنب نبطى است و نيز قسمى ديگر را بيخ شبيه به شلغم و اندك مفرطح در طول و رنگ آن سفيد و پوست آن چندان خشونت ندارد

و جرم مغز آن نازك و بى‏ ريشه و برگ آن شبيه به برگ قسم اول و از آن كوچكتر و نيز قسمى ديگر مى‏باشد كه از بيخ آن ساقى مى‏رويد

و قدرى از زمين بلند شده بر آن گرهى شبيه به شلغم سبز كم رنگ منعقد مى‏ گردد و بر بالاى آن نيز ساق تا به دو شبر بلند مى ‏باشد

و در انتهاى ساق آن برگ‏ها فى الجمله شبيه به صنف دويّم و مأكول و مستعمل گره آنست نه بيخ آن كه در زمين است و نيز قسمى ديگر مى ‏باشد كه از بيخ آن برگ‏ها مى‏ رويد

فى الجمله شبيه به برگ قسم اول و برگ‏هاى بيرونى آن از آن بزرگتر و اندرونى كوچكتر و در وسط آن از بيخ آن ساقهاى كوتاه نازك به قدر دو سه انگشت روييده

و بر سر آنها قبه‏ هاى سفيد و همه به هم پيوسته و در بين هر يك قبه برگى باريك كوچك و عدد قبه‏ ها ده تا پانزده و اين را گل كلم نامند

و مستعمل و مأكول شاخه‏ هاى قبه نازك آنست نه بيخ آن و اين از همه انواع نازكتر و لطيفتر مى ‏باشد

و از مطلق آن مراد بستانى است و بهترين اقسام آن نازك بى ريشه تازه آنست.

و كلم بحرى‏: با اندك يتوعيت و لبن مانند برگ لبلاب و طعم‏ آن شور و با تلخى و خوردن اين جايز نيست .

و كلم برّى‏ : دواييت بر آن غالب‏تر از غذاييت و بعد از طبخ با آب انار تلخى آن زايل مى‏ گردد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 666




گياهي است كه به حالت وحشي در نواحي مختلف مديترانه و برخي مناطق آسيا مي رويد و از آن، گونه هاي فرعي و واريته هاي متععد نيز در محيط هاي مختلف بدست آمده است

از نمونه هاي وحشي آن به علت آنكه گياه قابليت تغيير خارج از حد داشته است،واريته هاي مختلف بر اثر پيدايش دو رگه هاي طبيعي و يا به علت بوقوع پيوستن نوعي موتاسيون در

طي زمان بوجود آمده كه نتيجه اش پيدايش نمونه هاي متنوع فعلي است.

در نوع كلم سبز يا كلم برگ تغييرات مذكور به صورتي رخ داده كه گياه حالت طبيعي خود را كاملا حفظ نموده است

ولي در كلم پيچ تغييرات منجر به فراهم آمدن برگها در مجاور هم با ظاهر مدور گرديده است.

در كلم بروكسل نوعي تغيير كه نتيجه اش پيدايش جوانه هاي متعدد در كناره برگهاست بوقوع پيوسته است.

در كلم گل تغييرات حاصل موجب نمو خارج از حد گل اذين و در كلم قمري باعث تورم ساقه در قسمت مجاور سطح زمين گرديده است

چون گل اذين واريته اي مختلف كلم ،ايجاد نوش فراوان مي نمايد از اين جهت پيوسته مورد هجوم و استفاده دسته هاي زنبور عسل قرار مي گيرد.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 233



الكرنب (باللاتينية: Crambe) جنس نباتي يتبع الفصيلة الكرنبية من رتبة الكرنبيات.

يضم تسعة وثلاثين نوعا مقبولا وثلاثة أنواع لم يحسم أمرها بعد.[2] موطن معظمها أوروبا والقوقاز وينمو كثير منها في الوطن العربي.سايت ويكي پديا

[pejuhesh237]

. در نواحي مختلف مديترانه و برخي مناطق آسيا مي رويد .كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 233

من أنواعه الواطنة في الوطن العربي

الكرنب الإسباني (باللاتينية: Crambe hispanica) في المغرب العربي وقبرص وبعض مناطق جنوب أوروبا

الكرنب الأمرد (باللاتينية: Crambe glaberrima) في بلاد الشام

الكرنب البحري (باللاتينية: Crambe maritima) في بلاد الشام ومعظم مناطق أوروبا

الكرنب الخيطي (باللاتينية: Crambe filiformis) في المغرب العربي إسبانيا

الكرنب الكراليكي (باللاتينية: Crambe kralikii) في المغرب العربي

الكرنب المشرقي (باللاتينية: Crambe orientalis) في بلاد الشام وتركيا وأرمينيا.سايت ويكي پديا

[pejuhesh237]

.همه اجزاء استفاده مي شود،

هيج جزء آن سمي نيست.

در چين از برگهاى كلم‌قمرى B. oleracea var gongylodes به عنوان تونيك و كمك به هاضمه استفاده مى‌شود .

پوست ساقۀ كلفت آن با پوست Beninacasa پخته و سوپى درست مى‌كنند كه براى معالجۀ استسقا و ساير ورمها مفيد است

در شبه‌جزيرۀ مالايا برگهاى خشك كلم‌برگى B. chinensis را خشك كرده و در داروخانه‌ها به عنوان داروهاى مؤثرى عرضه مى‌شود

اين برگها براى رفع عوارض كمبود ويتامين C مفيد است و ضد بيمارى ارتروز   است به علاوه محلل مى‌باشد .کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 223

تاريخچه پرورش انواع مختلف كلم به زمانهاي ماقبل تاريخ نسبت داده مي شود.

يونانيان قديم به ان بيشتر به صورت يك گياه داروئي ارزنده توجه مي نمودند و حتي درباره خواص آن، بتفصيل در زمانهاي خيلي قديم، مطالب يادداشت شده است.

بقراط حكيم ،مخلوط كلم پخته را باعسل ، در رفع قولنج و ديسانتري موثر ذكر شده است .

اطباء قديم مانند جالينوس حكيم، معتقد بودند كه از كلم بيشتر در استعمال خارج بايد استفاده درماني بعمل آورد.

جالينوس حتي در مصارف داخلي نوع وحشي كلم را در مداواي بيماريها منع نموده بود.

كلم به خلاف گفته حكماي قديم در نزد بعضي ملل به صورت سبزي خوردن مصرف داشته است .

بعضي از دانشمندان معتقد بودند كه مصرف ان باعث تسهيل عمل هضم و زايل شدن حالت مستي مي گردد و اگر ترشي كلم ، قبل از غذا مصرف شود اشتها را زياد مي كند

و در بقاي سلامتي و رفع حالت ماليخولائي موثر واقع مي شود.اين دانشمند خواص درماني بسياري براي كلم قائل بود كه بعضي از انها مورد قبول دانشمندان قرون بعدي نيز قرار

گرفت مانند انكه در سال 1554 كلم را در رفع حالت مستي موثر ذكر كرده

و حتي چنين اظهار داشته بود كه در المان عقيده دارند كه با مصرف كلم ، كليه مضار مصرف شراب در بدن از بين مي رود

با انكه كلم مورد نفرت اطباء قرار دارد معهذا بايد آنرا يكي از بهترين گياه ضد اسكوربوت دانست و در اين مورد اظهار داشته كه از بين 118 نفر كارگردان كشتي كاپيتان كه در تمام

مناطق اب و هوائي به مدت 3 سال با او مسافرت مي كردند ، هيچيك از آنها به علت ابتلا به بيماري از بين نرفتند و علت آنرا مربوط به خواص درماني فوق العاده كلم ذكر نمود كه

هميشه در كشتي وجود داشته و در معرض استفاده كارگران بوده است و انان را از ابتلا به سرما خوردگي نزله هاي مختلف و لارنژيت حفظ مي نموده است.

مصرف ان به صورت زير بوده است:مقدار 453 گرم شيره صاف شده كلم ،3 گرم زعفران، 325 گرم عسل يا قند را در ظرفي بجوشانند

به طوريكه مخلوطي به غلظت شربت به دست آيد.

مصرف يك قاشق سوپخوري از اين شربت مخلوط در يك فنجان چاي اثر نرم كننده مفيد در رفع بيماري هاي مذكور ظاهر مي كند

كلم داراي اثر محرك ملايم و ضد اسكوربوت است.از معايب آن اين است كه پس از مصرف مخصوصا اگر زياد خورده شود، ايجاد نفخ مي كند.

مصرف آن در التهاب و ورم دستگاه هضم اثر نيكو مي بخشد مشروط بر آنكه به صورت قابل هضم بكار رود.

در سال 1926 از گل كلم پخته در اب مخلوط با كمي نمك و فلفل در رفع ديسانتري هاي ساده، نتايج مطلوب بدست آورد.

جوشانده كلم برگ، سابقا در مداواي برونشيت هاي مزمن و حاد ، نزله هاي ششي، سرفه، مراحل اوليه سل، سنگ كليه و غيره بكار مي رفته است.

كلم داراي ويتامين سي فراوان است و از اين لحاظ در رفع عوارض اسكوربوت اثر مفيد دارد.

قطعيت اثر درماني كلم در نزله هاي مجاري تنفسي، مورد تائيد بوده است زيرا مشاهدات متعدد نشان داده بود كه حتي برونشيت هاي مزمن با مصرف كلم برگ (به صورت خام يا

سوپ آن) از بين مي رود مشروط بر آنكه اين عمل باي مدت نسبتا طولاني در حدود 2 ماه ادامه يابد.

مصرف آب كلم پيچ به مقدار 20 تا 30 گرم اثر ضد كرم آسكاريس بطور نسبتا محسوس در اطفال دارد.

در استعمال خارج، شيره برگ كلم و يا جوشانده غليظ آن اثر التيام دهنده اولسرهاي واريسي و زخمهاي مختلف ديگر دارد.

برگ كلم را اگر قبلا كمي حرارت دهند تا حالت نرمي خاص پيدا نمايد و سپس آنرا بر روي محل دردناك در دردهاي رماتيسمي، نقرس، درد پهلو و حتي سياتيك قرار دهند،

اثر مفيد در رفع ناراحتي هاي آن ظاهر مي كند

برگ كلم قرمز در رفع سوختگي ها و سرما زدگي ، بواسير،آبسه و غيره نيز اثر مفيد دارد.

كلم و واريته هاي مختلف آن از گياهاني هستند كه در غالب نواحي به منظور تغذيه پرورش مي يابند.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 236

[pejuhesh237]

در اول گرم و خشك

و تخم او در دويم گرم و خشك

و كلم برى : در سيم گرم و خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص218

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

مركب القوى و در اول گرم و در دويّم خشك

و بيخ آن ارطب از برگ آن و برّى آن گرم‏تر و خشك‏تر از بستانى.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 666

[pejuhesh237]

و كلم بحری را خوردن او جايز نيست کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص218

[pejuhesh237]

و مبهى و نيكو كنندهء رخسار و مولد منى و منوم

و مانع صعود بخارات به دماغ و مانع مستى

و باعث سرعة حركة اطفال و نيم پخت او مسهل و مهراى او قابض

و رافع خمار و ارتعاش و سرفهء مزمن

و عصارهء او با ايرسا و نطرون مسهل

و با شراب رافع سم افعى و خوردن او هر روز به قدر يك وقيه رافع درد سپرز و گرفتگى آواز

و آب مطبوخ او منقى بدن و عرق و مسكن دردسر جهة سرفهء كهنه و درد كمر و زانو

و ورم حجاب و احشا و تاريكى چشم كه به سبب بخارات و رطوبات باشد نافع

(+و مضر سوداوی مزاج و بواسیر ومولد سودا و خون غلیظ)

و مضر محرورين و مصلحش پختن او با گوشت فربه و روغن بادام

و شراب ممزوج به آب و سكنجبين و در مبرودين خردل و امثال آن

و ضماد او رافع ريختن موى و با حلبه و سركه جهة نقرس و درد مفاصل و زخمهاى عميق

و ضماد برگ او با آرد جو جهة اقسام اورام

و در اخرهاى باد سرخ و شرى و سرطان

و با نمك جهة نار فارسى و با زاج و سركه جهة برص و جرب

و سعوط آب او منقى دماغ و حمول او با شیلم جهة رفع احتباس حيض

و فرزجهء شكوفهء او قاتل جنين

و سوخته او به غايت مجفف و رافع قلاع و زردى بن دندان و سعفه

و مانع رويانيدن موى و با پيه خوك و امثال آن جهة خنازير و جراحات صلبه و دبيلات

و با سفيدهء تخم مرغ جهة سوختگى اتش مفيد است

و تخم او :و مبهى و كشندهء كرم معده

و طلاى او رافع نمش و کلف و قدر شربتش دو مثقال است

و كلم برى :بسيار جالى و محلل

و بيخ تخم او به قدر دو درهم رافع سم افعى

و تخمش به غايت محرك باه است

و كلم بحری :در ضمادات محلله مستعمل است

و دو مثقال از تخم او در كشتن حب القرع بسيار مؤثر است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص218



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

منضج و ملين و مجفف خصوصاً چون طبخ دهند و آب اول آن را بريزند

و غذاييت آن اندك و از عدس ارطب

و چون با گوشت فربه و مرغ جوان طبخ دهند جيد الغذا مى‏گردد

مهرّا پختن آن قابض و رافع خمار و ارتعاش و منوم و مقوى ضعف بصر

آشاميدن طبيخ آن و خوردن و مهرّا پخته آن رافع سرفه مزمن و ورم حجاب و احشا

و به دستور چون مضغ نمايند و آب آن را بمكند جهت صوت منقطع نافع

و غرغره به عصاره آن و يا طبيخ آن با روغن كنجد رافع خناق بطى الهضم نفاخ

خصوصاً آنچه در تابستان روييده باشد و مملح آن با آب و نمك ردى ‏تر

و خوردن برگ تازه آن با سركه رافع ورم طحال

و آشاميدن آب مطبوخ آن مدر بول و حيض

و آشاميدن تخم آن با ترمس قاتل ديدان

و حمول تخم آن بعد از جماع مفسد منى و آشاميدن خاكستر بيخ آن مفتت حصات

ضماد برگ آن جهت رعشه و با آرد حلبه و سركه جهت اوجاع مفاصل و نقرس

و نطول طبيخ آن جهت اوجاع مفاصل

المضار: و اكثار آن باعث ديدن خوابهاى ردى

بسيار جالى و محلل و ملين طبيعت و مسهل خصوصاً كه با گوشت فربه طبخ يافته باشد طبخ خفيفى

و چون دو مرتبه و يا زياده طبخ يافته باشد مى‏ باشد مسكن بطن .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 666

[pejuhesh237]

و مبهى و نيكو كنندهء رخسار و مولد منى و منوم

و مانع صعود بخارات به دماغ و مانع مستى

و باعث سرعة حركة اطفال و نيم پخت او مسهل و مهراى او قابض

و رافع خمار و ارتعاش و سرفهء مزمن

و عصارهء او با ايرسا و نطرون مسهل

و با شراب رافع سم افعى و خوردن او هر روز به قدر يك وقيه رافع درد سپرز و گرفتگى آواز

و آب مطبوخ او منقى بدن و عرق و مسكن دردسر جهة سرفهء كهنه و درد كمر و زانو

و ورم حجاب و احشا و تاريكى چشم كه به سبب بخارات و رطوبات باشد نافع

(+و مضر سوداوی مزاج و بواسیر ومولد سودا و خون غلیظ)

و مضر محرورين و مصلحش پختن او با گوشت فربه و روغن بادام

و شراب ممزوج به آب و سكنجبين و در مبرودين خردل و امثال آن

و ضماد او رافع ريختن موى و با حلبه و سركه جهة نقرس و درد مفاصل و زخمهاى عميق

و ضماد برگ او با آرد جو جهة اقسام اورام

و در اخرهاى باد سرخ و شرى و سرطان

و با نمك جهة نار فارسى و با زاج و سركه جهة برص و جرب

و سعوط آب او منقى دماغ و حمول او با شیلم جهة رفع احتباس حيض

و فرزجهء شكوفهء او قاتل جنين

و سوخته او به غايت مجفف و رافع قلاع و زردى بن دندان و سعفه

و مانع رويانيدن موى و با پيه خوك و امثال آن جهة خنازير و جراحات صلبه و دبيلات

و با سفيدهء تخم مرغ جهة سوختگى اتش مفيد است

و تخم او :و مبهى و كشندهء كرم معده

و طلاى او رافع نمش و کلف و قدر شربتش دو مثقال است

و كلم برى :بسيار جالى و محلل

و بيخ تخم او به قدر دو درهم رافع سم افعى

و تخمش به غايت محرك باه است

و كلم بحری :در ضمادات محلله مستعمل است

و دو مثقال از تخم او در كشتن حب القرع بسيار مؤثر است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص218



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

منضج و ملين و مجفف خصوصاً چون طبخ دهند و آب اول آن را بريزند

و غذاييت آن اندك و از عدس ارطب

و چون با گوشت فربه و مرغ جوان طبخ دهند جيد الغذا مى‏گردد

مهرّا پختن آن قابض و رافع خمار و ارتعاش و منوم و مقوى ضعف بصر

آشاميدن طبيخ آن و خوردن و مهرّا پخته آن رافع سرفه مزمن و ورم حجاب و احشا

و به دستور چون مضغ نمايند و آب آن را بمكند جهت صوت منقطع نافع

و غرغره به عصاره آن و يا طبيخ آن با روغن كنجد رافع خناق بطى الهضم نفاخ

خصوصاً آنچه در تابستان روييده باشد و مملح آن با آب و نمك ردى ‏تر

و خوردن برگ تازه آن با سركه رافع ورم طحال

و آشاميدن آب مطبوخ آن مدر بول و حيض

و آشاميدن تخم آن با ترمس قاتل ديدان

و حمول تخم آن بعد از جماع مفسد منى و آشاميدن خاكستر بيخ آن مفتت حصات

ضماد برگ آن جهت رعشه و با آرد حلبه و سركه جهت اوجاع مفاصل و نقرس

و نطول طبيخ آن جهت اوجاع مفاصل

المضار: و اكثار آن باعث ديدن خوابهاى ردى

بسيار جالى و محلل و ملين طبيعت و مسهل خصوصاً كه با گوشت فربه طبخ يافته باشد طبخ خفيفى

و چون دو مرتبه و يا زياده طبخ يافته باشد مى‏ باشد مسكن بطن .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 666

[pejuhesh237]

..نظرى به تحقيقات علمى جهان در مورد خواص درمانى كلم و نزديكان كلم

صادقانه و با صراحت مى‌توان گفت اگر كسى را مأمور كنند، داروخانه يا شفاخانۀ طبيعت را به دنبال يافتن دارويى كه بر ضد سرطان

مؤثر باشد وارسى كند، هيچ ماده‌اى را بهتر و مؤثرتر از كلم يا گل‌كلم و يا ساير انواع كلم نظير كلم‌تكمه‌اى و غيره نخواهد يافت.

و پس از آن خويشان نزديك كلم يعنى ساير اعضاى خانوادۀ گياهان Cruciferous مورد توجه قرار خواهند گرفت.

خانوادۀ Cruciferae گياهانى هستند كه گلهاى آنها داراى چهار برگ است كه به شكل صليب قرار گرفته‌اند.

به همين علت مسما به اين نام شده‌اند.

البته اين اظهارنظر در مورد تأثير كلم ممكن است به نظر اغلب مردم مضحك باشد كه چطور ممكن است گياه معمولى نظير كلم تاب

مبارزه با سرطان را داشته باشد.

شايد حق داشته باشند چون اطلاعى از اين مقوله ندارند پس بگذار سرگذشت آثار شفابخش اين گياه بسيار مفيد دوست بشر را بازگو نماييم.

تا حدود  ٢۵  سال قبل گفتن اينكه با رژيم غذايى ممكن است سرطان معالجه شود يك كفر علمى بود و مضحك به نظر مى‌رسيد

ولى حالا دانشمندان قبول دارند كه در برخى مواد غذايى طبيعى مولكولهايى از مواد خاصى وجود دارند كه قادرند در جنگ مرگ و زندگى

سلولهاى بدن در مقابل سرطان نقش حساسى داشته و با قدرت براى نجات سلول دخالت نمايند.

اين‌گونه مواد خوراكى فعاليت ضد سرطان خود را به اشكال مختلف ابراز مى‌دارند.

ممكن است مولكولهاى اكسيژن سرگردان حاصله از متابوليسم را كه موجب ايجاد و افزايش آسيب به سلولها هستند از بين ببرند.

و همچنين مى‌توانند عوامل فعال‌كنندۀ مواد سرطانزا در بدن را خنثى نمايند و يا با تخريب آنزيمهاى خاصى موجب استقرار سيستمى در

بدن شوند كه باعث دفع عوامل سرطانزا از بدن گردد.

و يا با عوامل محركۀ oncogene ها (عوامل مولد تومور) در داخل هستۀ سلول برخورد كرده و مانع شروع تحولات

و تبدلات سرطانزايى گردند.

در حال حاضر تحقيقات دانشمندان نشان مى‌دهد كه مواد خوراكى طبيعى مى‌تواند با سرطان در هر مرحله‌اى دست‌وپنجه نرم كند.

و از ابتدايى‌ترين مرحله آغاز سرطان در سلول تا مرحله‌اى كه تومور سرطانى در حال رشد سريع است

يعنى چند سال بعد قادرند با اين دشمن نابكار دانشمند اپيدميولوژيست ديگرى به نام دكتر ساكسون گراهام  ١ رئيس گروه علمى طب

پيش‌گيرى دانشگاه ايالتى نيويورك در بوفالو تقارن زمانى داشت و موجب پخش و گسترش وسيع اين دست‌آوردها گرديد.

در اواسط دهۀ  ١٩٧٠  ميلادى دكتر گراهام و همكارانش با  ٢۵۶  بيمار مرد سفيدپوست كه مبتلا به سرطان روده بزرگ بودند

در موسسۀ Roswell Park Memorial مصاحبه نمودند و درعين‌حال با  ٧٨٣  نفر ديگر در سنين مشابه با مردان سفيدپوست فوق نيز كه

سرطان نداشتند و به‌طور تصادفى انتخاب شده بودند مصاحبه كردند.

سؤالى كه از افراد اين دو گروه مى‌شد اين بود كه در رژيم غذايى معمولى آنها هرچند وقت يكبار از نوزده رقم سبزيجات شامل سالاد كلم

رنده شده، گوجه‌فرنگى، كلم، كاهو، خيار، هويج، كلم بروكسل، كلم بروكلى، شلغم و گل‌كلم استفاده كرده‌اند.

نتيجۀ اين تحقيقات اين بود: "مردانى كه از همه بيشتر از اين نوع سبزى‌ها مى‌خورده‌اند احتمال ابتلاى به سرطان روده بزرگ آنها از همه

كمتر بوده است و به همين ترتيب آن عده‌اى كه خيلى از اين نوع سبزيجات مى‌خورده‌اند هيچيك به سرطان روده بزرگ مبتلا نشده‌اند.

و مردانى كه از هريك از انواع سبزيجات فوق بيشتر از دو بار در روز استفاده كرده‌اند شانس ابتلا به سرطان رودۀ بزرگ براى آنها نصف

مردانى بوده است كه هيچ استفاده نكرده‌اند و يا خيلى بندرت يعنى كمتر از  ٢٠  بار در ماه خورده‌اند. "

اين بررسى‌ها خيلى جالب بود و بيشتر از اين نظر كه خوردن سبزيجات و گياهان ضد سرطان نيز مانند ساير داروهاى معمولى داراى دوز

خاصى است و اگر كمتر از مقدار لازم خورده شود اثر درمانى آن كم است ولى وقتى بيشتر و نزديك به دوز معين آن خورده شود اثر

شفابخش آن محسوس‌تر مى‌باشد.

اين موضوع خيلى مورد توجه دانشمندان قرار گرفت زيرا همانطور كه در آزمايش داروى شيميايى اگر اثر آن با مقدار مصرف آن تا حد دوز

معين ارتباط داشته باشد قابل اعتماد است و برعكس اگر اثر آن ارتباطى با مقدار مصرف آن نداشته باشد از نظر علمى عنوان دارو به آن

نمى‌توان داد، خوردن و مصرف سبزيجات نيز اين‌چنين عكس العملى داشتند و اثر آنها با مقدار و دوز مصرف آنها ارتباط داشته است.

اين تحقيقات ادامه پيدا كرد و تك‌تك سبزيجات فوق الذكر از نظر احتمال تأثير شفابخشى روى بيمارى‌ها مورد بررسى قرار گرفت.

نتيجه اين بود كه اگر كلم بيش از يكبار در هفته خورده شود  ۶۶  درصد شانس عدم ابتلا به سرطان كولون بيشتر است از كسى كه هيچ

نمى‌خورد. توجه شود كه اين آزمايش در مورد مردان سفيدپوست است.

و اگر در هر دو يا سه هفته يكبار كلم خورده شود احتمال عدم به ابتلا به سرطان كولون به  ۴۴  درصد مى‌رسد.

و سالاد كلم، كلم بروكلى، كلم بروكسل، گل‌كلم نيز به همين ترتيب عكس العمل منطبق با مقدار مصرف در مورد سرطان رودۀ بزرگ از

خود نشان دادند. در ژانويۀ  ١٩٧٩  دكتر گراهام نتايج تحقيقات خود را به عنوان شاه‌بيت بحثها در مجله امريكايى اپيدميولوژى مطرح نمود.

در همين ماه كنفرانسى براى بررسى رابطۀ رژيمهاى غذايى با سرطان با شركت دانشمندان و محققان در شهر نيويورك برپا شد.

در اين كنفرانس همه با نگرانى مشتاق شنيدن و مطرح شدن بررسى‌هاى دكتر گراهام بودند پس از مطرح شدن اين تحقيقات و بحث

فحص مفصل در اطراف آن و پس از آن مطرح شدن تحقيقات علمى دكتر واتن‌برگ و همكارانش در مورد مبانى عملى چگونگى آثار مواد

شيميايى موجود در مواد غذايى و دخول آنها به داخل سلول زنده براى مبارزه با سرطان در كنفرانس، موضوع آثار شفابخشى و درمانى

انواعى از سبزيجات در توقف پيشرفت سرطان به شكل يك اصل مسلم علمى درآمد.

كارهاى دكتر واتن‌برگ به منزلۀ مفتاح علمى بود كه نتايج آزمايشهاى دكتر گراهام را از نظر دانش پزشكى توجيه مى‌نمود.

تا سال  ١٩٧٠  دكتر واتن‌برگ در آزمايشها مقدار كمى از سبزيجات خانوادۀ كروسيفر نظير كلم معمولى، كلم بروكلى، كلم بروكسل و

شلغم را به موشهاى آزمايشى مى‌خوراند و درعين‌حال مواد سرطانزا به آنها تزريق مى‌نمود تا ملاحظه كند كه آيا مواد شيميايى موجود

در اين سبزى‌ها در مقابله با ايجاد و گسترش سرطان در موشها موفق هستند يا خير. نتايج آزمايش نشان داد كه تعداد زيادى از آنها

مبتلا به سرطان نمى‌شدند و خوردن اين سبزى‌ها به مقدار چشم‌گيرى آنها را در برابر حمله سرطان محافظت مى‌كرد.

تحقيقات جالبى بود ولى اين آزمايشها تمام همكاران او را به تفكر و انديشه وامى‌داشت كه چرا؟ علت اين آثار درمانى چيست؟

تا اينكه در ماه مۀ  ١٩٧٨  بررسى‌هاى جديد دكتر واتن‌برگ در مجلۀ تحقيقات سرطان منتشر شد. دكتر واتن‌برگ موفق شده بود كه در

سبزيجات خانوادۀ كروسيفر مواد شيميايى به نام Indoles  ١ را جدا كرده و اين مواد را به عنوان مواد پيش‌گيرى مانند


 ١ ) . Indole به فرمول خام C ٨ H ٧ N يك مادۀ متبلور جامد كه در مدفوع نيز ديده مى‌شود و محصول تجزيه Tryptophan در اثر باكترى‌ها

مى‌باشد و مهمترين عامل ايجاد بوى بد مدفوع است. در موارد انسدادهاى روده‌اى پيش‌غذا به موشها مى‌خوراند و پس از آن مواد

سرطانزا به آنها مى‌داد. آثار محافظتى اين مواد براى موشها بسيار جالب بود. موشهايى كه به آنها Indoles داده نشده بود و با مواد

سرطانزا آلوده شده بودند تا  ٩٩  درصد مبتلا به سرطان پستان شده بودند ولى موشهايى كه قبل از تزريق مواد سرطانزا به آنها مواد

شيميايى Indoles داده شده بود فقط 21 درصد مبتلا شده بودند.

در بررسى ديگرى با مصرف مقدار كمترى مواد شيميايى سرطانزا ولى در مدت طولانى‌تر ديده شده است كه موشهايى كه قبلا Indoles

خورده بودند  ۴۴  درصد مبتلا شدند ولى آنهايى كه Indoles نخورده بودند صددرصد مبتلا به سرطان پستان شدند.

با مقايسه تحقيقات اين دو دانشمند مشاهده شد كه مشابهت زيادى بين نتايج تحقيقات دكتر گراهام كه در انسانها مطالعه مى‌كرد با

نتايج تحقيقات دكتر واتن‌برگ كه در جانوران آزمايش مى‌نمود وجود دارد. دكتر واتن‌برگ توجيه منطقى و علمى قابل قبولى در اين مورد

ارائه مى‌داد و دقيقا نشان مى‌داد كه چطور سبزى ساده‌اى نظير كلم چنان آثار فيزيولوژيكى قوى و نيرومندى در مورد سرطان دارد. پيام

اين دو دانشمند در محافل علمى مطالعه‌كنندگان سرطان به‌طور گسترده‌اى پذيرفته شد.

پيام اين بود كه ايجاد و گسترش سرطان با خوردن سبزيجات خانوادۀ كروسيفر و يا با استفاده از مواد شيميايى مؤثر موجود در اين گروه

سبزى‌ها، مواجه با عسرت و ذلت مى‌شود و اين سبزيجات عوامل سرطانزا را در بدن ذليل مى‌كنند. در حال حاضر اين دست‌آوردها چنان

مورد توجه قرار گرفته كه همه‌ساله ميليونها دلار براى تحقيق دربارۀ آثار سبزى‌هاى خانوادۀ كروسيفر در مبارزه با سرطان، صرف مى‌شود.

پس از اين آزمايش دكتر واتن‌برگ به فكر افتاد كه اسرار و رمز و رازى كه كلم را به عنوان ضد سرطان معرفى مى‌كند مطالعه نمايد.

تحقيقات واتن‌برگ و ساير محققان نشان مى‌دهد كه در جريان درازمدت رشد سرطان و طى دورۀ كمون آنكه گاهى تا  ٣٠ - ٢٠  سال نيز

طول مى‌كشد، مواد شيميايى موجود در مواد غذايى شانس زيادى دارند كه در تغييرات سلولى كه در طول اين مدت دراز رخ مى‌دهد وارد

شوند.

در اين دوران ابتدا سلولها سرطانى مى‌شوند يعنى DNA هستۀ سلولى در اثر اصابت عامل سرطانزا،

نظير يونيزه شدن در اثر تشعشع يا كشيدن سيگار يا تأثير مواد سمى آفت‌زا و يا حشره‌كشها و يا فاكتورهاى ديگر نامعلوم ژنتيكى،

شروع به تغيير وضع مى‌نمايند. سپس اين سلولها پس از اينكه تحت تأثير موتاسيون يعنى تغييرات ناگهانى ژنتيكى قرار گرفتند،

در ابعاد غير طبيعى تقسيم و تكثير مى‌شوند و به شكل تودۀ سلولهاى در حال رشد سريع سرطانى درمى‌آيند،

در اين مرحله آن را ضايعه‌هاى سلولى پيش‌سرطانى مى‌نامند كه بعدها اين ضايعه‌ها به صورت تومور بدخيم سرطانى درخواهند آمد.

سرعت پيشرفت و رشد سرطان در اين مرحله با عوامل تحريك‌كننده و تشويق‌كنندۀ آن ارتباط دارد.

مثلا سيگار كشيدن و دخول شديد دود سيگار در ريه‌ها از عواملى است كه پيشرفت اين دوره را تسريع مى‌كند.

منظور از بحث بالا شرح جزئيات گسترش و رشد سرطان نيست كه به‌هرحال از حوصله و هدف اين مقال خارج است.

بلكه منظور اين است كه نشان داده شود كه از لحظۀ آغاز حمله سرطان تا مراحل نهايى مرگبار آن در اغلب موارد مدت زيادى طول

خواهد كشيد و در خلال اين مدت طولانى فرصت زيادى براى دخالت در سير پيشرفت آن وجود دارد كه موجبات تأخير رشد يا حتى متوقف

كردن آن فراهم شود.

به اين دليل است كه دكتر واتن‌برگ براى دخالت و نقش مواد بسيار جزئى مؤثر در خوراكى‌هاى طبيعى در تغيير مسير پيشرفت سرطان

اهميت خاصى قائل است.

برخى از اين مواد ضد سرطانى موجود در مواد غذايى مى‌توانند حركت سرطان را در آغاز يعنى در مرحلۀ ورود به سلول متوقف نمايند.

يعنى اگر در آغاز ورود عامل سرطانزا به سلول ماده ضد سرطانى در سلول وجود داشته باشد از همان ابتدا از استقرار سرطان در سلول

جلوگيرى مى‌كنند و به اصطلاح ماجرا را در نطفه خفه مى‌كنند و مانع مى‌شوند كه عامل سرطانزا به هسته سلولى و DNA آسيب وارد

سازد. و برخى ديگر از تركيبات موجود در مواد غذايى به عنوان ضد اكسيدكننده داخل ماجرا مى‌شوند و با عوامل پيشرفت‌دهندۀ سرطان

مى‌جنگند و مانع گسترش سرطان و خسارت متاستاتيك مى‌شوند، و سرانجام برخى ديگر هم در مرحله آغاز و هم در مراحل بعدى در

مسير پيشرفت سرطان قرار گرفته و آثار شفابخشى ظاهر مى‌سازند. به اين ترتيب اگر گروه نجات اوليه نتوانستند در مرحلۀ آغاز ورود

سرطان به سلول كار ثمربخشى انجام دهند، ساير نيروهاى بازدارنده در مراحل بعدى اين مهم را به عهده مى‌گيرند

و از رشد و گسترش مرگبار سرطان جلوگيرى مى‌نمايند.

دكتر واتن‌برگ در آزمايشهاى وسيعى يكى از جالبترين روشها را در مورد چگونگى غلبه مواد شيميايى خوراكى‌هاى طبيعى بر عامل

سرطان طرحريزى و بررسى و ابداع كرده است و چنين بيان مى‌كند.

تعداد زيادى از عوامل ضد سرطان موجود در مواد خوراكى طبيعى نظير كلم و خويشان نزديك كلم در خانوادۀ گياهان كروسيفر،

نيروى ضد سرطان خود را در سرتاسر سيستم دفع مسموميت حاكم به بدن انسان، براى كمك به حالت آماده‌باش درمى‌آورند.

و همين سيستم دفاع موجود در بدن است كه موجب از بين بردن مواد مضره وارد شده در بدن مى‌شود

و امكان مى‌دهد كه طى قرون متمادى با استفاده از گياهان و مواد خوراكى گياهى، سالم و بدون بيمارى زندگى كنيم و زنده بمانيم.

به عبارت بهتر اين سيستم موجب مى‌شود كه مواد مغذى گياهان جذب بدن شود در حالى كه ساير مواد زائد با بى‌مصرف و مضر

گياهان را طرد كرده و ضمن زوايد و فضولات بدن دفع مى‌كند

. از طرفى همين سيستم باعث تضعيف و مبارزه با حملات روزمرۀ عوامل سرطانزاى ناشى از آلودگى هوا، مواد و سموم حشره‌كش،

مواد شيميايى مصرفى در صنايع بطور كلى و بخصوص در صنايع غذايى براى نگهدارى و رنگ كردن و غيره و سرانجام مواد خوراكى آلوده و

نظاير آن مى‌باشد. به عبارت روشنتر هر چه اين سيستم دفاع بدن براى دفع مسموميتها بهتر كار كند به همان نسبت بدن انسان داراى

مقاومت بيشترى در برابر عوامل سرطانزا خواهد بود. افزايش فعاليت و سيستم پيچيده سوخت‌وساز برخى آنزيمها در بدن موجب

مى‌شود كه مواد شيميايى زايد سمى و خطرناك از بدن بيرون ريخته شوند.

دكتر واتن‌برگ اين موضوع را چنين بيان مى‌كند: "افزايش فعاليت سيستم دفع مسموميت موجب بالا بردن ظرفيت بدن براى مقاومت

و ايستادگى در برابر پديدۀ رشد زياد و تكثير غير عادى سلولها در اثر مواجهه با عوامل و مواد شيميايى سرطانزا مى‌شود. "

نتيجۀ بحث بالا را مى‌توان چنين تبيين نمود: مواد خوراكى گياهى طبيعى نظير كلم موجب تقويت سيستم دفع مسموميت بدن

مى‌شود. به اين ترتيب كه تركيبات شيميايى مؤثره موجود در كلم نظير مادۀ Indole و ساير مواد شيميايى با اسامى عجيب و غريب

مانند Dithiolthiones روى آنزيمهايى كه عامل مهم تقويت سيستم دفع مسموميت بدن هستند آثار تحريكى و تقويتى دارند و تحريك

آنزيمها موجب افزايش سرعت تأثير سيستم دفع مسموميت بدن شده و باعث آزاد شدن و راه افتادن سيل مولكولهايى به نام

Glutathione مى‌شوند. گلوتاتيون يك ماده طبيعى بدن است كه قادر به انهدام سموم شامل عوامل سرطانزا مى‌باشد.

حال صحنۀ نزاع را مجسم كنيد كه مملو از مولكولهاى Glutathione و DNA سلولها مى‌باشد و همين‌كه عامل شوم سرطانزاى فعال وارد

صحنه شود اگر به DNA اصابت كند مسئله‌زا و خطرناك است ولى اگر با مولكولهاى گلوتاتيون برخورد نمايد موجب ايجاد عكس العمل

شيميايى شده و عامل سرطانزا را خنثى و مسموميت آن را دفع مى‌نمايد.

ظاهرا هرچه مقدار مولكولهاى گلوتاتيون در نسوج بيشتر باشد احتمال آمارى برخورد آنها با عوامل سرطانزا و دفع مسموميت آنها بيشتر

مى‌باشد و در نتيجه موجب عدم برخورد عامل سرطانزا با مادۀ حياتى DNA و مآلا باعث سالم ماندن آن خواهد بود.

بنابراين بايد كارى كرد كه هميشه به تعداد زياد و كافى مولكولهاى گلوتاتيون در زواياى تاريك داخلى بدن براى معارضه و مبارزه با خطرات

عوامل سرطانزا و دفع مسموميتها حاضر و موجود باشند.

دكتر واتن‌برگ و ساير دانشمندان در آزمايشها و تجربيات علمى متعددى نشان داده‌اند كه اگر در رژيم غذايى جانوران، كلم و ساير گياهان

خانوادۀ كروسيفر را وارد كنيد، مكانيسم آنزيمى بدن آنها تحريك شده و فعالتر مى‌شود. و خوراندن كلم يا مواد شيميايى ضد سرطان

موجود در كلم نظير Indole به جانوران، موجب مى‌شود كه اگر بعدا در معرض عوامل سرطانزا قرار گيرند به سرطان مبتلا نشوند.

دكتر توماس كنسلر ) Thomas Kensler( دانشيار توكسى كولوژى در دانشكدۀ طب و بهداشت عمومى دانشگاه John Hopkins در

آزمايشى مقدارى قارچ آفلاتوكسين ) Aflatoxin( كه از عوامل سرطانزاى قوى مى‌باشد به تعدادى حيوانات آزمايشگاهى خوراند و به

تعدادى ديگر از همان حيوانات قبل از اينكه قارچ آفلاتوكسين بدهد، مقدارى مادۀ Dithiolthione كه از كلم به دست آورده بود خورانيد

و پس از مدتى سلولهاى بدن حيواناتى كه به آنها dithiolthione داده بود بررسى نمود و مشاهده كرد كه تعداد گلوتاتيون دو برابر بيشتر

است از آنچه كه در بدن گروه دومى كه به آنها از مادۀ فوق نداده بود، و همچنين تعداد آنزيمهايى كه گلوتاتيون را مانند سمنت به عوامل

سرطانزا مى‌چسبانند ده برابر بيشتر شده است. به علاوه مشاهده كرد كه آسيب قارچ سرطانزاى آفلاتوكسين به DNA ى سلولها  ٩٠ 

درصد كمتر است، بنابراين تغييرات سرطانى در سلولها خيلى كم و تعداد تومور سرطانى ايجاد شده نيز خيلى معدود بوده است.

و سپس دكتر كنسلر چنين اظهارنظر مى‌كند كه مواد Dithiolthione از قوى‌ترين عوامل ضد سرطان است كه بشر تاكنون مشاهده نموده

و خاصيت ضد سرطانى آن حيرت‌انگيز است.

بررسى‌هاى دكتر واتن‌برگ روى جانوران آزمايشگاهى نشان مى‌دهد كه كلم و ساير گياهان خانوادۀ كروسيفر به صورت خام يا پخته

و يا از طريق مواد شيميايى خالص ضد سرطان موجود در آنها در هر صورت موثر است و موجب افزايش فعاليت دفع مسموميت آنزيمها

مى‌شود و درعين‌حال اضافه مى‌كند كه انواعى از Indoles هايى كه از كلم گرفته مى‌شود فقط در مواردى مؤثر است كه قبل از ورود عامل

سرطان‌زا وارد بدن شده باشد و اگر پس از حملۀ عامل سرطان، به جانور خورانده شود، فعاليت و آثار ضد سرطانى آن خيلى محدود

مى‌باشد و در اغلب موارد از عهدۀ خنثى كردن و پاك كردن صحنۀ آلوده شده برنمى‌آيد.

ولى ساير مواد شيميايى موجود در گياهان خانوادۀ كروسيفر نظير Isothiocyanates ها حتى اگر يك هفته پس از ورود عامل سرطانزا به

بدن وارد شده باشد موجب انهدام سرطان كولون در موشها شده است.

در اين آزمايشها روش كار چنين بوده است كه به‌طور مرتب مقدار كمى از مواد خوراكى مناسب به جانور داده شود تا موجب ايجاد سد

مقاومى در برابر رشد و توسعه سرطان گردد.

بررسى و تحقيق جالب ديگرى نيز آثار گياهان خانوادۀ كروسيفر را در شروع علايم اوليه قبل از آغاز سرطان در اشخاصى كه كلم

و ساير گياهان نزديك به كلم از خانوادۀ كروسيفر را نمى‌خورند نشان مى‌دهد.

دانشمندان و پزشكان محقق بلژيكى معتقدند كه تومورهاى سرطانى واقعى بدخيم اغلب از برجستگى‌هاى كوچك گوشتى در حال

رشد كه در كولون ظاهر مى‌شوند و به نام Polyps و يا در مراحل پيشرفته به نام Adenomas معروف است منشأ مى‌گيرد.

البته بايد تذكر داده شود كه اين نوع تومورهاى خوش‌خيم ابتدايى صددرصد به تومور سرطانى تبديل نمى‌شوند.

ولى اغلب كارشناسان سرطان‌شناس معتقدند چون اصولا اغلب سلولهاى در حال رشد سريع منشأ سرطانهاى كولون-ركتوم هستند.

بهتر است كه از نظر احتياط از رشد و توسعه Polyps هاى كولون نيز جلوگيرى شود و در صورت جلوگيرى از رشد آنها محققا احتمال مبتلا

شدن به سرطان در كولون نيز از بين مى‌رود.

براى جلوگيرى از رشد اين تومورها بايد از رژيم غذايى سرشار از كلم و ساير گياهان خانوادۀ كروسيفر كه نام برده شد استفاده شود .

و يا طبق نظر ژاپنى‌ها براى اينكه اصولا از تغيير ناگهانى ژنتيكى سلولها براى تبديل به حالت سرطانى جلوگيرى شود يعنى براى اينكه

موتاسيون سرطانى انجام نشود بايد از گياهانى نظير گل‌كلم، فلفل سبز تند، آناناس، سيب، زنجبيل، كدو، بادنجان كه همه در

جلوگيرى از شروع اين نوع موتاسيونها مؤثرند استفاده شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 229-234