لوبيا

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

لوبيا

به ضم لام و سكون واو و كسر باى موحده و فتح ياى مثناة تحتانيه لغت هندى است

گياهى است از خانوادۀ Leguminosae تيرۀ فرعى Papilionaceae نام علمى آن Phasaeolus vulgaris L. مى‌باشد.

گونۀ ديگر لوبيا هست كه به فرانسوى Le Haricot d'Espagne گفته مى‌شود. نام علمى آن Phaseolus multiflorus Willd. مى‌باشد.

گونۀ ديگر لوبيا كه بيشتر در مناطق حاره مى‌كارند به فرانسوى Haricot de Lima و به انگليسى Lima bean گفته مى‌شود

و نام علمى آن Phaseolus lunatus L. مى‌باشد.


گونۀ معروف ديگرى نيز هست كه نام علمى آن Phaseolus mungo L. و مترادف آن Phaseolus aureus Roxb. مى‌باشد.

معمولا گياه مزروع و اهلى تحت نام P. aureus Roxb.شناخته مى‌شود و وحشى آن را P. mungo مى‌دانند.

عده‌اى از گياه‌شناسان از جمله Dr Hu مى‌گويد اگر گونه اهلى P. aureus

بدون مراقبتهاى پرورشى و به‌طور وحشى برويد به صورت P. Mungo درمى‌آيد.

فارسی: لوبیا و آن را لويا و ثامروان نيز گويند

عربی: فريقا ،الفاصوليه ، الفصوليا

یونانی: سيلهين و به قبطى ماميرا و به رومى فسولن

انگلیسی: Kidney bean «لوبياى قرمز» Navy bean «لوبياى سفيد» گفته می شود.

فرانسه: Haricot commun، Haricot

آلمانی: Gemusobohne

ایتالیائی: Smilace degli orti، Fagiuolo، Fagiolo

[pejuhesh237]

نبات او شبيه به لبلاب و منبسط بر زمين

و بعضى به مجاور خود مى پيچد

و دانه بعضى سفيد و از بعضى سرخ

و از باقلى كوچكتر و شبيه به كردهء طيور

و غلافش مانند غلاف باقلا و از آن رفيق تر

و قوتش تا دو سال باقى و بهتر از باقلا و زبونتر از نخود کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص234

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و برگ آن از برگ لبلاب سبزتر و املس و گل آن ريزه و بنفش

و در ماه نيسان مى‏كارند و در حزيران مى‏رسد و دانه آن بعضى سفيد با نقطه‏اى سياهى بر سر آن و بعضى سياه نيز

و تازه نارس آن را مغز و غلاف ريزه ريزه بريده با گوشت پخته مى‏خورند لذيذ مى‏شود

و رسيده آن را بى‏غلاف و سرخ آن را چون مكرر در آب جوش دهند و آب آن را تبديل نمايند سفيد مى‏گردد

‏تر و نفاخ‏تر و سريع الخروج‏تر از ماش اگر آن را عايقى نيايد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 708



گياهى است يكساله كه براى رسيدن، در شرايط مناطق معتدلۀ گرم ايران در حدود  ١٠٠  روز زمان احتياج دارد.

انواعى از اين گياه پيچك‌دار است و بلند مى‌شود و احتياج به قيم دارد و انواعى نيز كوتاه است.

برگهاى آن مركب و شامل  ٣  برگچه قلبى شكل سبز تيره، نوك‌تيز، بزرگ و خشن.

گلهاى آن سفيد مايل به زرد يا مايل به بنفش و ميوه‌اش غلافى است باريك دراز كه دانه‌هاى لوبيا در آن قرار دارد.

قسمت مورد استفادۀ لوبيا پوست غلاف و دانه‌هاى داخل غلاف است.

از ميوۀ لوبيا ما دام كه سبز است و دانه داخل غلاف سبز بوده و نرم و هنوز سفت نشده به عنوان لوبياسبز استفاده مى‌شود

و پس از خشك شدن فقط دانه‌هاى داخل غلاف به شكل لوبياى خشك مورد استفاده قرار مى‌گيرد.

تكثير لوبيا با كاشت بذر آن در مزرعه در اوايل بهار آغاز مى‌شود و محصول آن در اواخر بهار و يا اوايل تابستان برداشت مى‌شود.

لوبيا اصولا گياه مناطق گرم است و در درجۀ حرارت كمتر از  ١٠  درجه سانتى‌گراد رشد خوبى ندارد

به همين دليل كاشت آن معمولا پس از پايان سرماى زمستان بايد صورت گيرد.


گونۀ ديگر لوبيا هست كه به فرانسوى Le Haricot d'Espagne.

گياهى است چندساله خزنده كه مانند گياه يكساله كاشته مى‌شود ساقه‌هاى آن  ۵ - ٣  متر دراز مى‌شود.

غلاف لوبيا دراز و پهن است و پوست دانۀ لوبيا خيلى ضخيم مى‌باشد.

اين لوبيا معمولا به عنوان گياه خزنده و بالاروندۀ زينتى كاشته مى‌شود.

از نظر غذايى اين لوبيا نامرغوب است ولى از نظر مصرف دارويى بسيار قابل توجه است.

اين لوبيا سه رقم دارد رقم سفيد، رقم قرمز و رقم ابلق دورنگ.

در اين گياه و در دانه‌هاى آن مادۀ گلوكوكى‌نين   موجود است و به علت داشتن اين ماده اين گياه به انسولين گياهى معروف است.

و براى معالجۀ بيمارى قند بسيار مفيد است.

گونۀ ديگر لوبيا كه بيشتر در مناطق حاره مى‌كارند به فرانسوى Haricot de Lima و به انگليسى Lima bean :

اين لوبيا داراى ساقه‌اى به طول  ۴ - ٣  متر است. غلاف آن كوتاه و فقط  ۴ - ٣  دانۀ لوبيا در آن قرار دارد.. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 260-265


از گونه های خوراکی و زینتی لوبیا،

Phasaeolus multiflorus راا نام می بریم که در اروپا پرورش می یابد و به لوبیای اسپانیا موسوم است.

دانه این نوع لوبیا هنگامی که هنوز بطور کامل نرسیده است، طعم مطبوع تر دارد زیرا پس از رسیدن کامل،

پوسته دانه دارای ضخامت زیاد می گردد و با آنکه مقدار ماده نشاسته ای آن زیاد می شود

معهذا اگر پس از رسیدن کامل، چیده شود، به علت عیب مذکور مورد توجه نخواهد بود.

انواع مختلفی از Phasaeolus ها، به علت داشتن دانه های خوراکی، پرورش داده می شوند

که از بین آنها Ph.aureus را نام می بریم.

این گیاه که مدتها با گونه دیگری به نام Ph.Mungo تواما یک نوع خاص به حساب می آمد،

دانه اش دارای مواد پروتیدی زیاد،تقریبا مشابه سوژا می باشد به طوری که از آن، برای استخراج کازئین استفاده می شود.

دانه این گیاه از نظر دارا بودن مواد گلوسیدی و پروتیدی بسیار غنی به مصارف تغذیه می رسد.

در تونکین، ماداگاسکار و نواحی مختلف افریقای شمالی پرورش می یابد.

سابقا در چین و هند نیز پرورش می یافته است.دارای 7/22 درصد مواد پروتیدی، 8/55 درصد مواد گلوسیدی و 4/4 مواد معدنی است.

پرورش آن در جنوب فرانسه نیز معمول است.جوانه های آن سابقا تحت نام جوانه های سوژا، در معرض فروش قرار می گرفت

بطوری که در رستوران های پاریس، جهت مصرف ارائه می شد.از دانه های این نیز نوعی ورمیشل تهیه می گردید.

Ph.Mungo که گلهائی به رنگ زرد و میوه باریک و دراز دارد و پس از رسیدن، تیره رنگ می شود،

امروزه در غالب نواحی نیمه حاره پرورش می یابد.کتاب گیاهان دارویی دکتر علی زرگری جلد دوم ص 55-56

[pejuhesh237]

.حبى است از حبوب مأكوله مشهوره و در اكثر بلاد به هم مى‏رسد .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 708

[pejuhesh237]

قسمت مورد استفاده لوبیا، پوست میوه و دانه آن است

لوبيا ) P. vulgarisنيز سمى است و در مصرف آن بايد جانب احتياط و عدم اسراف رعايت شود

گونۀ ديگر لوبيا كه بيشتر در مناطق حاره مى‌كارند به فرانسوى Haricot de Lima

و به انگليسى Lima bean گفته مى‌شود سمی می باشد.

L.argenteus pursh

که در ردیف انواع سمی قرار دارد، در دشت های خشک و جنگلهای مناطق کوهستانی،در ارتفاعات 1100 تا 1600 متری

نواحی مختلف امریکا مانند مونتالیا تا کالیفرنیا و در مکزیکو می روید.باید توجه داشت که از انواع Astragalus ها

و همچنین برخی Oxytropirs ها نیز سمی در اعضای خود ذخیره دارند و این مواد بیشتر در غده های زیر زمینی آنها اندوخته شده است

و به همین علت اگر در بین علوفه حیوانات وجود داشته باشند موجبات مسموم شدن آنها را فراهم می آورند.

از بین انواع سمی این گیاهان به ذکر چند نمونه از آنها به شرح زیر که در نواحی مختلف امریکا می رویند، اکتفا می شود:

Astragalus mollissimus در نواحی مختلف امریکا مانند تکزاس، نیومکزیکو، داکوتا و غیره می روید.

A.lentiginous در منطقه وسیعی از واشنگتن تا آیداهو، یوتاوکالیفرنیا می روید.

A.nothoxys بیشتر در نواحی کویری امریکا مانند جنوب آریزونا، مکزیک و مکزیکو می روید.

Oxytropis lambertii در جنوب کانادا، مونتالیا، نواحی جنوبی آریزونا و تکزاس می روید.

دانه گونه های مختلفی از Phasaeolus دارای اثر سمی و حتی کشنده است.

مانند آنکه Ph.Mungo دارای دانه هائی با حداکثر مقدار مواد سمی است.

سمیت دانه بعضی از لوبیاهای سمی دارای شدتی به پایه مسمومیت از اسید سیانیدریک می گردد.

نمونه های پرورش یافته لوبیای خوراکی نیز استثنائا مسمومیت هائی بر اثر مصرف دانه هائی از آنها که پوسته تیره رنگ دارند،

پیش آورده است (لوبیای بعضی نواحی مانند هنگری).

از نمونه های مختلف لوبیای خوراکی معادل 34/0 در هزار، اسید سیاندریک بدست آمده که آنهم هیچ گونه اثر زیان آور در سلامتی ندارند.

این اسید با مداخله گلوکزیدی به نام فازئولوناتین، در گیاه حاصل می گردد.

فرمان عامل این تجزیه، اگر حرارت قرار گیرد از بین می رود.در غیر این صورت یعنی اگر گرما مداخله نکند،

فرمان مذکور، گلوکزید مولد اسید سیاندریک را در مجاورت آب، تجزیه می کند و موجب پیدایش اسید سمی مذکور می گردد.

نمونه های پرورش یافته لوبیای خوراکی، بطوری که در فرانسه مورد تجزیه قرار گرفته،

به مقدار بسیار جزئی اسید سیانیدریک تولید می کنند که آن هم به علت جزئی بودن، اثر بد در سلامتی بوجود نمی آورد

ولی اگر همین لوبیاها، به حالت وحشی در آیند و برگهائی به رنگ مایل به بنفش و دانه هائی سیاه رنگ حاصل کنند، سمی می گردند.

دربین Lupinus ها، چند نوع مفید یافت می شود که استفاده از آنها به علت سمی بودن برخی انواع،

امروزه تقریبا متروک گردیده است.انواع قابل این گیاهان به شرح زیر است:

L.argenteus ، hirsutus، L.angustifolius، L.albus، Lupinus luteus

نوع اول از چهار گیاه مذکور، گلها زرد، نوع گلهای سفید، نوع سوم برگچه های باریک و نوع چهارم برگچه های پهن دارد.

در همه آنها نیز راس برگچه ها که به تفاوت به تعداد 5 تا 15 می باشند، به یک نقطه منتهی می شود

که خود بهترین وسیله برای تشخیص آنهاست.از بین چهار گیاه مذکور، اختصاصات گیاه شناسی نوع دوم به اختصار شرح داده است:

Lupinus.argenteus

گیاهی علفی، دارای برگهای مرکب از برگچه های منتهی به یک نقطه و واقع بر روی یک دمبرگ دراز است.

گلهای آن بزرگ، مجتمع به صورت خوشه انتهائی و به رنگ سفید است ولی ناوگلها، رنگ آبی دارد.

میوه اش نیام و محتوی دانه هائی به رنگ سفید مایل به زرد است.

بعضی از انواع این گیاهان در منطقه مدیترانه پراکندگی دارند.تعدادی از آنها نیز به علت دارا بودن گلهای درشت و زیبا، پرورش می یابند.

قسمت مورد استفاده گیاه اخیر، دانه های آن است که به طول 8 و به قطر 5 میلیمتر می باشند

و ظاهر مکعب شکل دارند.فاقد بو ولی دارای طعم تلخ اند..کتاب گیاهان دارویی دکتر علی زرگری جلد دوم ص 54-55

در شليمر آمده است كه آب جوشاندۀ لوبياى قرمز مخلوط با گرد صمغ باريجه يا گالبانوم   محلولى به دست مى‌دهد كه اگر در آن بنشينند

خروج جنين مرده را تسهيل و تسريع مى‌نمايد و همچنين براى تسريع خروج ترشحات نفاس پس از زايمان نيز مفيد است.

به منظور جلوگيرى از نفخ شديد آب جوشاندۀ لوبيا، حكماى طب سنتى ايران خوردن مقدار زيادى خردل توصيه مى‌نمايند.

.در هندوستان از دانه‌هاى گياه فوق به عنوان عامل خنك‌كننده، قابض استفاده مى‌شود براى كاهش تب و تقويت چشم به كار مى‌رود.

در چين از دانه‌هاى آن براى تصفيه خون استفاده مى‌شود

و به علاوه به عنوان محلل و ضد سم در موارد مسموميتهاى گياهى كاربرد دارد.

براى كنترل اسهال خونى و اختلالات مجارى ادرار اشخاص مسن آثار مفيدى دارد و در موارد ابتلاى به آبله

و آثار آن پس از بهبود بيمارى مفيد است .

براى تسكين تشنگى بيماران مبتلا به قند نيز اثر نيكويى دارد .

از آرد دانه‌هاى آن نيز براى موارد فوق استفاده مى‌شود و از ضمادى كه با آرد آن درست مى‌كنند روى جوش كورك و آبسه‌ها مى‌اندازند.

دانه‌هاى پخته آن خاصيت رسانيدن دمل دارد. جوانه‌هاى تازۀ دانه‌هاى اين گياه نيز خاصيت ضد سم و كاهش تب دارد .

دانه‌هاى اين گياه مدر نيز مى‌باشد .کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 265


میوه سبز لوبیا (پیله) ، ساقه و دانه نارس آن، اثر مدر و معالج بیماری قند دارند در حالی که آرد دانه آن نرم کننده است.

از جوشانده میوه آن (یعینی قسمتی که دانه را فرا می گیرد) می توان در موارد آب آوردن انساج،

خیز بدن، رماتیسم مزمن، سیاتیک، نقرس، بیماریهای کلیه و مثانه، ورم حاد یا مزمن مفاصل، دانه های جلدی و غیره استفاده بعمل آورد.

مصرف آن در هیدروپیزی هائی که ارتباط با بیماریهای قلب و گردش خون دارد و همچنین در بیماریهای تیفوئید،

آلبومینوری زنان باردار و بطور خلاصه در کلیه بیماریهای مزمن مجاری ادرار حتی سنگ کلیه، و همچنین نقرس تجویز گردیده است.

استفاده از میوه لوبیا به منظورهای درمانی، از قدیم الایام بین مردم معمول بوده است و اگر به تاریخچه آن توجه شود مشاهده می گردد

که بیماریهای مختلف را از زمانهای خیلی قدیم با آن مداوا می نمودند و چون شرح همه آنها در این کتاب میسر نیست

از این جهت به ذکر مختصر نتایج بررسی های دانشمندان سالهای اخیر اکتفا می شود.

بیمار مبتلا به خیز اندامهای سافله که مدتی با دیژیتال تحت مداوا قرار گرفته ولی منحصرا بهبود موقتی در او ظاهر می شد

به طوری که خیز اندامهای سافله بیمار مجددا عودت پیدا می نمود، مدتی تحت رژیم لوبیا قرار گرفت

و نتیجه آن شد که با مصرف سوپ میوه لوبیا، حجم ادرار افزایش پیدا کند و با ادامه مصرف آن، نتایج مطلوب از این مداوا بدست آید.

مورد دیگر، افزایش حجم مقدار ادرار بیماران مبتلا به قند و کاهش مقدار قند ادرار آنها پس از مصرف میوه لوبیاست که پزشکان مختلف، این اثر را تایید نمودند.

لوبیای سبز، طبق بررسی های جدید به علت دارا بودن نوعی اینوزیتول، اثر مقوی قلب دارد و تصور می کنند که می تواند در ادامه استفاده از فراورده ها دیژیتال،

از آن نتایج مفید به دست آورد.

در سال 1834، با توجه به اثر مسلم میوه لوبیا در کاهش مقدار قند ادرار در بیماران مبتلا به دیابت،

چنین اظهار داشت که پیدایش این حالت در بیماران، به علت وجود موادی مانند فازول، فازه ئولین و آرژینین ئر میوه لوبیاست.

برسی های در سالهای 1927 -1928 که بروی بیماران مختلف صورت گرفت، این نتیجه را حاصل نمود که جوشانده میوه خشک لوبیا،

مقدار خون را بطور مسلم در بیماران مبتلا به این بیماری پائین آورد.

در استعمال خارج، بکار بردن آرد دانه لوبیا در رفع اگزماهای حاد و مزمن (در حالت خشک و مرطوب) اثر مفید بوجود می آورد.

مشاهدات مختلف نشان داده است که آرد دانه لوبیا اگر بر روی دانه های جلدی که همراه با خارشهای تحمل ناپذیر باشد تاثیر داده شود،

اثر آرام کننده با عمل مداوم ظاهر می نماید.

از دانه
L.albis L. سابقا به عنوان دفع کرم، مدر و قاعده آور استفاده به عمل می آمده است

و با آنکه در بعضی کتب علمی، مصرف قسمت هوائی گیاه (ساقه و برگ) ، به علت سمی بودن حتی برای حیوانات منع گردیده،

در برخی دیگر مانند Dorvault چنین ذکر شده که در اروپای مرکزی از آن برای تغذیه حیوانات استفاده به عمل می آورند

ولی برای اینکار نمونه هائی را که الکالوئیدی کمتر دارند و بعلاوه تلخی آنها کم است،

برای تغذیه حیوانات اختصاص می دهند ضمنا گیاهان اخیر را، انواع عاری از مواد تلخ نام نهاده اند.

دانه انواع مختلف این گیاهان مانند L.albus L مخصوصا نوعی از این گیاهان که گلهائی به رنگ آبی روشن دارند یعنی غیر سمی می باشند

مانند L.reticulatus Desvaux در نواحی غربی کشور فرانسه کاشته می شوند و از آنها پس از بو دادن، دم کرده ای جهت مصرف مانند قهوه تهیه می کنند.

نام عربی گیاه اخیر، ترمس شیطانی است.

دانه انواع مختلف Lupinus دارای مقادیر کمی از مواد روغنی است مانند آنکه در L.albus معادل 6 تا 10 درصد، درL.angusdfolius 4 تا 5 درصد

و درL.Iuteus 5 تا 6 درصد از این ماده یافت می شود ولی چون مقدار آن زیاد نیست به مصارف روغن کشی نمی رسند.

روغن حاصل از نوع اول از سه گیاه اخیر، رنگ زرد دارد و وزن مخصوص آن در گرمای 20 درجه بین 920/0 ، 928/0 است.

روغن نوع دوم، رنگ قهوه ای و وزن مخصوصی بین 925/0 تا 935/0 در گرمای 20 درجه دارد.روغن نوع سوم به رنگ قهوه ای است.. .کتاب گیاهان دارویی دکتر علی زرگری جلد دوم ص 54-55

[pejuhesh237]

و سرخ او در آخر اول گرم

و سفيد او مايل به اعتدال کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص234


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و در دويّم تر و سفيد آن معتدل در حرارت و برودت و سرخ آن گرم و تر.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 708

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و محرك باه و مولد منى و مدر شير و بول و حيض و مسكن بدن

و شرب آب مطبوخ او با اندكى قنه

و جلوس در طبيخ او منقى نفاس و مخرج جنين زنده و مرده

و مشیمه و جهة درد گرده و كمر مفيد و دير هضم و نفاخ

و مولد خلط غليظ و مصلحش خردل و آبكامه و زنجبيل

و بالخاصية مورث غثيان و مصلح او دارچينى و سكنجبين است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص234

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

با قوّت جلا و تحليل و ادرار و ادرار پوست آن زياده از آب آن

نفاخ و بطى‏الهضم و مولد خلط غليظ خصوص سفيد آن و ملين سينه و معين بر قى

خصوص آشاميدن آب مطبوخ سرخ آن با قليلى قنه و روغن ناردين و منقى نفاس و مخرج جنين

و اكثار آن باعث ديدن خوابهاى ردى مشوش، مصلح مضار مذكوره آن زنجبيل و خردل و آبكامه و زيره و نمك و زيت

و صعتر و فلفل و سقز و طبخ آن با گوشت نيز مصلح آن است فى الجمله

و خوردن آن با غلاف بسيار مضر مگر آنكه نرم و نازك و خوب طبخ يافته باشد با ادويه مذكوره کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 708

[pejuhesh237]

و محرك باه و مولد منى و مدر شير و بول و حيض و مسكن بدن

و شرب آب مطبوخ او با اندكى قنه

و جلوس در طبيخ او منقى نفاس و مخرج جنين زنده و مرده

و مشیمه و جهة درد گرده و كمر مفيد و دير هضم و نفاخ

و مولد خلط غليظ و مصلحش خردل و آبكامه و زنجبيل

و بالخاصية مورث غثيان و مصلح او دارچينى و سكنجبين است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص234

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

با قوّت جلا و تحليل و ادرار و ادرار پوست آن زياده از آب آن

نفاخ و بطى‏الهضم و مولد خلط غليظ خصوص سفيد آن و ملين سينه و معين بر قى

كه لوبيا مدر است و پوست آن بيشتر مدر است تا مغز آن. لوبيا بويژه لوبياى سفيد نفاخ است

و توليد اخلاط غليظ مى‌نمايد، سينه و ريه را نرم مى‌كند و كمك به استفراغ مى‌نمايد

خصوص آشاميدن آب مطبوخ سرخ آن با قليلى قنه و روغن ناردين و منقى نفاس و مخرج جنين

. خوردن آب لوبياى پخته خصوصا لوبياى قرمز پخته و يا به عبارت ديگر خوردن سوپ لوبياى قرمز براى پاك كردن رحم از ترشحات نفاس

نافع است و در اخراج جنين و ضمايم جنين كمك مى‌نمايد، به اين جهت خوردن سوپ لوبياى قرمز بعد از زايمان نافع است.

و اكثار آن باعث ديدن خوابهاى ردى مشوش، مصلح مضار مذكوره آن زنجبيل و خردل و آبكامه و زيره و نمك و زيت

و صعتر و فلفل و سقز و طبخ آن با گوشت نيز مصلح آن است فى الجمله و مغثى است بالخاصيت

اسراف در خوردن آن موجب ديدن خوابهاى مشوش مى‌شود. از اين نظر بايد با گوشت پخته شود

و آن را با ادويه نظير دارچين و خردل و زيره و نمك و روغن زيتون خورد. آرد لوبيا نرم‌كننده است


و مصلح آن بهتر از دارچينى و سكنجبين و يا آبكامه و خردل و سداب چيزى نيست

و خوردن آن با غلاف بسيار مضر مگر آنكه نرم و نازك و خوب طبخ يافته باشد با ادويه مذكوره کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 708


سوپ لوبيا مدر است و حجم ادرار را زياد مى‌كند و در مورد بيماران مبتلا به بيمارى قند نتايج خوبى مى‌دهد،

به علاوه بررسيها نشان داده است كه خوردن جوشاندۀ ميوۀ خشك لوبيا (غلاف و دانه) در پايين آوردن مقدار قند ادرار اثر قطعى دارد

و خوردن سوپ لوبياسبز نيز همين خاصيت را دارد بديهى است در مورد لوبيا سبز خود لوبياسبز را با سوپ در مورد كاهش قند مى‌توان خورد،

ولى اگر سوپ دانۀ خشك تهيه مى‌شود خود لوبياى خشك را لزومى ندارد بخورند.

كاهش قند ادرار با خوردن سوپ لوبيا به سبب وجود مواد عامل فازول و فازئولين و آرژى‌نين در ميوۀ لوبيا بويژه در غلاف و پوست لوبيا مى‌باشد. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد1 ص 263

[pejuhesh237]

.نظرى به تحقيقات علمى جديد دربارۀ خواص درمانى لوبيا

لوبيا مانند ساير گياهان خانوادۀ لگومينوز داروى قوى و مؤثرى براى سيستم عروق قلبى مى‌باشد.

وقتى لوبيا خشك پخته خورده مى‌شود، معمولا همه قسمتهاى آن جذب نمى‌شود و قسمتهاى جذب نشده در جدار داخل بستر رودۀ

بزرگ، غذايى براى ميليونها باكترى مى‌شود كه به آن حمله مى‌كنند و مصرف مى‌نمايند.

در جريان اين فرآيند مقدار زيادى تركيبات شيميايى آزاد مى‌شود و اين تركيبات شيميايى پس از جذب منشأ آثار مفيدى هستند

از جمله موجب كاهش توليد كلسترول بخصوص جزء خطرناك آن يعنى LDL مى‌شوند

و به همين علت دانشمندان معتقدند خوراك لوبيا براى قلب مفيد است و به علاوه در اين فرآيند كه به صورت تخمير در رودۀ بزرگ انجام

مى‌شود مقدار زيادى عوامل سدكننده و متوقف‌كنندۀ سرطان توليد مى‌شود.

اولين تركيب مفيد درمانى موجود در لوبياى خشك به نظر مى‌رسد الياف گياهى يا فايبر قابل حل است.

دكتر اندرسن در دانشگاه كنتاكى كه معمولا خوردن لوبيا را توصيه مى‌نمايد معتقد است اگر روزانه يك فنجان لوبياى مرمرى يا لوبياى

چيتى پخته خورده شود براى كاهش كلسترول بسيار مؤثر است.

تحقيقات او نشان مى‌دهد در مورد اشخاصى كه داراى كلسترول بالايى يعنى بيش از  ٢۶٠  ميلى‌گرم در هريك صد گرم خون بوده‌اند

چنين رژيم غذايى ميزان كلسترول را تا حدود  ١٩  درصد كاهش داده است.

و خوردن روزانۀ يك فنجان لوبياى پخته در مورد يك بيمار، كلسترول را از  ٢٧۴  به  ١٩٠ 

و در مورد بيمار ديگرى از  ٢١٨  و  ١۶٧  كاهش داده است.

خوردن لوبيا موجب مى‌شود كه مقدار جزء خطرناك كلسترول يعنى LDL كاهش يابد

و نسبت بحرانى HDL/LDL تنظيم و تا حدود  ١٧  درصد اصلاح شود.

اثر لوبيا در بيمارى قند

لوبيا و ساير بقولات از تنظيم‌كننده‌هاى جالب انسولين در بدن هستند بيماران ديابتيك درجه يك كه نياز به تزريق انسولين روزانه دارند

پس از اينكه به دستورات دكتر اندرسن در مورد رژيم غذايى با لوبيا عمل كردند موفق شدند

مقدار تزريق انسولين را تا حدود  ٣٨  درصد كاهش دهند

و بيماران مبتلا به ديابت درجۀ  ٢  يعنى بيمارانى كه پس از سن بلوغ به بيمارى قند مبتلا شده‌اند

و مقدار توليد انسولين در بدن آنها كافى نيست پس از اجراى رژيم دكتر اندرسن ديگر نيازى به تزريق انسولين نداشته‌اند.

دليل آن اين است كه لوبيا قند خون را خيلى آهسته و بتدريج بالا مى‌برد

و در نتيجه بدن انسان حتى با توليد مقدار كمترى انسولين خواهد توانست آن را كنترل نمايد.


و به علاوه لوبيا همراه ساير خوراكى‌هايى كه از نظر پكتين و مواد صمغى غنى هستند

موجب مى‌شود كه گيرنده‌هاى انسولين بيشترى روى سطح سلولها پديد آيند

و در نتيجه هورمون انسولين جاى فرود و استقرار بيشترى روى سطح سلولها يافته

و در نتيجه امكان بيشترى براى نفوذ در سلولها خواهد داشت.

اثر لوبيا در فشارخون

طبق تحقيقات علمى متعددى خوردن خوراك‌هايى كه از نظر فايبر   غنى هستند نظير لوبيا،

فشارخون را به مقدار قابل ملاحظه‌اى كاهش مى‌دهد.

در مقايسه بين گياه‌خواران و گوشت‌خواران كه در سن و جنس مشابهى باشند،

تحقيقات دانشمندان نشان مى‌دهد كه فشارخون دياستوليك (مى‌نيموم) گياه‌خواران در حدود  ١٨ 

درصد از فشار دياستوليك گوشت‌خواران كمتر است.

حتى اشخاصى كه داراى فشارخون طبيعى هستند با خوردن لوبيا

و ساير خوراكهاى غنى از فايبر، ۶ - ۵  درصد فشارخون آنها كاهش مى‌يابد.

نقش لوبيا به عنوان مهاركنندۀ سرطان

طبق تحقيقات دانشمندان به‌طور كلى حبوبات حامل مقادير زيادى از مهاركننده‌هاى پروتئاز   هستند

مهاركننده‌هاى پروتئاز انزيمهايى هستند

كه با فعاليت تركيبات سرطانزا در روده‌ها مقابله و مبارزه مى‌نمايند.

آن كندى   كه بيولوژيست سرطان است به يكى از جانوران آزمايشگاهى يك مادۀ شيميايى موجد سرطان دهان، خوراند.

ملاحظات او نشان مى‌دهد كه اگر به موازات خوراندن اين ماده شيميايى سرطانزا،

در سطح مخاط داخلى چانه جانور مقدارى از مهاركننده‌هاى پروتئاز بمالند اصولا سرطانى ايجاد نمى‌شود.

در آزمايشهاى ديگرى نشان داده شده است اگر به جانور آزمايشگاهى از خوراكى‌هاى داراى مهاركننده‌هاى پروتئاز بخورانند،

از گسترش سرطان رودۀ بزرگ و پستان موجود در جانور جلوگيرى مى‌شود.

در يك سرى آزمايشهاى علمى ديگر دكتر ترول سرطان‌شناس به جانوران آزمايشگاهى

مقدارى حبوبات كه در اين آزمايش سويا بود خوراند

سپس آنها را در معرض تابش اشعه ايكس خيلى قوى كه در ايجاد سرطان پستان مؤثر است قرار داد

و مشاهده كرد فقط  ۴۴  درصد از جانورانى كه سويا خورده بودند

مبتلا به سرطان شدند درحالى‌كه گروه ديگر از جانوران فوق كه به آنها سويا داده نشده بود

و در معرض تابش اشعه ايكس قرار داده شدند، ٧۴  درصد مبتلا به سرطان شدند.

يافته‌هاى تحقيقاتى دكتر ترول نشان مى‌دهد كه مهاركننده‌هاى پروتئاز عوامل توليد تومور   را منكوب مى‌كنند.

عوامل توليد تومور در هر سلول طبيعى و سالم هميشه وجود دارند و هرگاه به طريقى فعّال شوند توليد تومور سرطانى مى‌نمايند.

او معتقد است همه حبوبات ممكن است مانند لوبيا در پيش‌گيرى از تقسيم سلولى در جهت سرطانى شدن،

و همچنين براى جلوگيرى از گسترش تومورها مؤثر باشند.

و از نظر اين خاصيت بخصوص گياهان خانوادۀ لگومينوز نظير لوبيا و نظائر آن نقش بسيار مهمى دارند

و در حقيقت اين گياهان تا حدودى اثرى شبيه اثر شيمى‌درمانى   در منكوب كردن فرآيندهاى سرطانى از خود بروز مى‌دهند.


در مواردى كه سرطان در مرحلۀ متاستاز يعنى انتشار قرار گرفته باشد شايد ديگر

خوردن مواد حاوى مهاركننده‌هاى پروتئاز آثار قاطعى نداشته باشند

ولى به‌هرحال در اين موارد نيز آزمايشها نشان داده است كه اگر به مقدار زياد خورده شوند

تا حدودى خاصيت ضد سرطانى خود را ابراز مى‌دارند.

لوبيا همچنين از نظر تركيباتى به نام لينان  ۴ منبع غنى مى‌باشد.

اين تركيبات خود از عوامل ضد سرطان هستند كه آنها را باكترى‌هاى كولون به موادى شبيه هورمون تبديل مى‌كنند

كه به عقيدۀ عده‌اى از دانشمندان بر ضد سرطان كولون و پستان مؤثرند.

اثر لوبيا براى تأمين سلامتى قولون (كولون)

با توجه به اين اصل كه تخليۀ مدفوع به مقدار كافى و به‌طور كامل از نشانه‌هاى مسلم سلامتى است

لذا هميشه بايد سعى كرد كه از خوراكى‌هايى استفاده شود كه دفع را تسهيل و كامل نمايد.

عموم دانشمندان معتقدند كه اين كار در كاهش شانس ابتلاى به سرطان كولون

و ركتوم همچنين در اختلالات روده‌اى و بواسير اثر مثبت محسوسى دارد.

طبق تحقيقاتى كه دكتر شارون فلمينگ   مدير تحقيقات لوبيا در دپارتمان علوم تغذيه دانشگاه كاليفرنيا در بركلى نموده است،

خوردن انواع لوبيا به‌طور قطع مدفوع را بيشتر و نرمتر مى‌نمايد.

در اين تحقيقات مدت    هفته به گروهى از جوانان هر صبح يك پيمانه و نصف پيمانه لوبياچيتى پخته دادند.

هدف اين آزمايش اين بود معلوم شود كه چطور خوردن لوبيا در طرز كار كولونها اثر مى‌گذارند.

روش كار به اين ترتيب بود كه لوبيا پخته و له‌شده به صورت خمير درآمده و بيشتر جوانان آن را روى نان برشته با پنير ماليده و مى‌خوردند.

نتيجه اين تحقيقات اين بود كه براى سلامت كولونها لوبيا بسيار مؤثر مى‌باشد.

لوبيا علاوه بر اينكه تخليه را تنظيم و افزايش مى‌دهد، ظاهرا باكترى‌هاى داخل روده بزرگ را نيز تحريك مى‌نمايد

كه مواد شيميايى از نوع اسيدهاى چرب فرّار با زنجير كوتاه ايجاد

نمايند و اين مواد شيميايى در كاهش كلسترول و فشارخون و شايد در مهار كردن سرطان كولون تأثير زيادى دارند.

اين اسيدهاى چرب در جريان تخمير غذا بخصوص تخمير الياف قابل حل در رودۀ بزرگ توليد مى‌شوند

و داراى ظرفيت قابل ملاحظه‌اى براى مهار سرطان مى‌باشند.

دكتر فلمينگ قويا لوبيا را براى رفع يبوست براى اشخاصى كه داراى بيمارى‌هاى روده‌اى خاصى نيستند توصيه مى‌نمايد.

ضمنا توجه خوانندۀ عزيز را به نكات زير جلب مى‌نمايد.

 ١ . اشخاصى كه داراى اسيد اوريك بيش از حد نرمال هستند و از خوردن پروتئين منع شده‌اند نمى‌توانند از رژيم لوبيا استفاده كنند

و بايد در اين مورد با مشورت متخصص عمل نمايند.

2. دانشمندان با خوردن لوبياى كنسرو براى بيماران قند موافق نيستند.

 ٣ . لوبيا معمولا در غالب اشخاص ايجاد نفخ و گاز مى‌نمايد زيرا اغلب اشخاص فاقد انزيمهاى لازم براى هضم قند پيچيدۀ لوبيا به نام آلفا


گالاكتوزيد   هستند

و در نتيجه، اين مواد قندى هضم نشده و در قسمت پايين رودۀ بزرگ مورد حملۀ باكترى‌هاى موجود در كولون قرار مى‌گيرند

و تجزيه مى‌شوند و انواع گاز توليد مى‌نمايند.

نكتۀ جالب اين است كه اگر شخصى مرتبا و در مدت زيادى لوبيا بخورد كم‌كم و بتدريج فيزيولوژى بدن با آن منطبق شده

و كمتر دچار نفخ مى‌شود دكتر فلمينگ معتقد است

اشخاصى كه روزى يك پيمانه و نصف پيمانه لوبياى پخته بخورند در يكى دو روز اول احساس نفخ مى‌كنند

ولى پس از آن براى آنها عادى شده و نفخى احساس نخواهند كرد.

براى كاهش نفخ لوبيا روش خاصى توسط كارشناسان تغذيه توصيه مى‌شود

به اين ترتيب كه خيس كردن لوبيا مقدار زيادى از نفخ آن را از بين مى‌برد.

آلفرد اولسون محقق علوم شيمى در مركز تحقيقات وزارت كشاورزى امريكا در كاليفرنيا مى‌گويد

با روشى كه من توصيه مى‌كنم مى‌توان  ٩٠  درصد نفخ‌زايى قند لوبيا را كاهش داد روش او اينست:

 ١ . لوبيا را خوب در آب بشوييد و آب آن را بيرون بريزيد.

 ٢ . سپس روى لوبيا كه قصد پختن آن را داريد آب‌جوش ريخته و بگذاريد  ۴  ساعت خيس بخورد

و پس از آن آب آن را نيز دور بريزيد و آب تازه براى پختن روى آن بريزيد.

البته با روش بالا مقدار زيادى از ويتامين‌ها و مواد معدنى لوبيا نيز از بين مى‌رود ولى در عوض  ٩٠  درصد نفخ‌زايى آن كاهش مى‌يابد.

در نصف پيمانه انواع حبوبات پخته مقدار الياف گياهى قابل حل بشرح زير است.

لوبياچشم‌بلبلى  ٧ / ٣  گرم

نخودفرنگى كنسرو  ٧ / ٢  گرم

لوبياچيتى 5/2 گرم

لوبياقرمز  ٣ / ٢  گرم

لوبيامرمرى  ٣ / ٢  گرم

عدس 7/1 گرم

لپه  ٧ / ١  گرم

خواص دارويى كه در اين بحث تحت عنوان لوبيا ارائه گرديد كم‌وبيش دربارۀ كليه حبوبات صدق مى‌كند. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 266-267