شیلم

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

گياهى است از خانوادۀ Graminaceae يا Gramineae نام علمى آن Lolium temulentum L.


فارسی: «شلمك» ، «گندم ديوانه» و «تلخه» و در اصفهان «كاكلك» و در شيراز «مشگك» نامند

عربی: «شيلم» و «زوان»

یونانی:

انگلیسی:Darnel و Ivry

فرانسه:Ivraie envirante و Ivraie

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

گندم ديوانه نامند

و آن دانه ايست از جو باريكتر و كوچكتر و با تلخى و مايل به سرخى

و نبات او شبيه به نبات گندم کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -169

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

‏ و بهترين آن فربه آنست كه كهنه و فاسد نباشد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 507


شيلم گياهى است علفى، يكساله، داراى برگهاى باريك و سبز شبيه برگ گندم كه ابتدا لوله دور ساقه و پس از اينكه گياه بزرگ شد به شكل برگ پهن درمى‌آيد.

برگها و رأس ساقه‌ها در موقع لمس كردن زبر و خشن مى‌باشد.

بلندى ساقه آن  ١ - ۵ / ٠  متر است. در هر خوشك يا سنبله  ١٠ - ۴  گل است كه تبديل به دانه مى‌شوند.

دانه‌هاى آن كه از پوشش زرد گياهى ميوه خارج شوند شبيه دانه چاودار نارس مى‌باشد.

دانه‌هاى شيلم معمولا با دانه‌هاى غلات بخصوص گندم مخلوط ديده مى‌شوند.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 7 ص 45

[pejuhesh237]

و در گندم زار مي رويد کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -169


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

اين گياه در ايران در مناطق و نواحى دامنه‌هاى البرز، در مزارع سواحل بحر خزر، در مازندران، درّه چالوس، بابلسر، كلاردشت، خراسان،

نواحى غرب ايران در همدان، سنندج، لرستان، سرحد ايران و عراق، بلوچستان، مكران و سيستان به‌طور وحشى مى‌رويد.

کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 7 ص 46

[pejuhesh237]

اين دانه‌ها سمى هستند و علامت مسموميت سرگيجه، لرز و قى و استفراغ است

در هند ضماد خمير شيلم به عنوان مسكّن در استعمال خارجى مصرف مى‌شود

و معتقدند كه براى معالجۀ لكه‌هاى كوچك قهوه‌اى يا زردرنگ پوست كه فركل   ناميده مى‌شود، مفيد است.. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 7 ص 46

[pejuhesh237]

در دويم گرم و خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -169

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و خشكى آن زياده از گرمى.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 507

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مخدر و موجب سدد و مفسد آواز

و نانى كه شيلم داشته باشد مسكن و منوم

و ضماد او جاذب و منقى مواد

و با سفيدهء تخم مرغ محلل صلابات

و با عسل جهة نقرس

و با سركه و روغن زيتون جهة قوبا و سعفه و جرب متقرح

و طلاى روغن او منوم و گرمتر و لطيفتر از روغن گندم است

و مصلح ضرر آن شير و روغن

و قي كردن و ربوب حامضه است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -169


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

‏ و سرشته كوبيده با شراب جهت وجع ورك

و با بزر كتان و سرگين كبوتر منفجر و سوراخ كننده دماميل و جراحات و اورام

و با گندم جهت قوبا و ريشه‏ها ذروراً و با گوگرد جهت بهق طلاءً مفيد و چون در شراب اندازند بغايت سكر و خواب گران آورد.

بدل آن‏: حندقوقى.

و روغن آن لطيف‏تر از روغن گندم و طلاى آن بر صدغين خواب معتدل آورد

و قوبا را نافع است چون بر آن بمالند بهتر از روغن گندم و طريق اخذ روغن آن نيز مانند روغن گندم است و در قرابادين مذكور شد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 507

[pejuhesh237]

و مخدر و موجب سدد و مفسد آواز

و نانى كه شيلم داشته باشد مسكن و منوم



مخدر و موجب گرفتگی مجاری و گرفتگی صدا است.

نانی که در آن شیلم باشد سکر آور و خواب آور است و باعث گرفتگی مجاری می شود.

و ضماد او جاذب و منقى مواد

و با سفيدهء تخم مرغ محلل صلابات



ضماد آن خار و تیغ را از پوست بیرون می کشد

و با عسل جهة نقرس

و با سركه و روغن زيتون جهة قوبا و سعفه و جرب متقرح

و طلاى روغن او منوم و گرمتر و لطيفتر از روغن گندم است

و مصلح ضرر آن شير و روغن

و قي كردن و ربوب حامضه است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -169


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:



‏ و سرشته كوبيده با شراب جهت وجع ورك


و سرشته کوبیده آن با شراب برای رفع درد تکیه گاه های مفصلی مفید است

و در ترکیب با سرکه و زیتون که آن را بسرشند جهت رفع جرب خشک و جرب آبکی جوش های سر و صورت مؤثر است

و با بزر كتان و سرگين كبوتر منفجر و سوراخ كننده دماميل و جراحات و اورام

و با تخم کتان و سرگین کبوتر سرباز کننده و رساننده دمل و جراحات و تورم ها است.


و با گندم جهت قوبا و ريشه‏ها ذروراً و با گوگرد جهت بهق طلاءً مفيد

و چون در شراب اندازند بغايت سكر و خواب گران آورد.


با گندم زخم ها را نافع و گرد آن در اختلاط با گوگرد برای بهق مؤثر است.انداختن آن در شراب موجب مستی زیاد و خواب سنگین می شود

بدل آن‏: حندقوقى.

و روغن آن لطيف‏تر از روغن گندم و طلاى آن بر صدغين خواب معتدل آورد

و قوبا را نافع است چون بر آن بمالند بهتر از روغن گندم و طريق اخذ روغن آن نيز مانند روغن گندم است و در قرابادين مذكور شد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 507

حندقوقی را به جای آن به کار می برند و مصلح آن روغن و شیر و قی کردن و رب ترش می باشد. روغن آن روغن گندم لطیف تر و مالیدن آن بر شقیقه ها موجب خواب معتدل است

[pejuhesh237]

.