قرع

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

گياهى است از خانوادۀ كدو Cucurbitaceae نام علمى آن براى انواع مختلف عبارت‌اند از:

Cucurbita maxima Duch. براى كدوهاى درشت نظير «كدوتنبل» و «كدوى كلاه تركى» يا Giraumon .

نوعى كدوى درشت مدور شبيه كلاه‌هاى سابق تركهاى عثمانى كه پوست آن سبز است ولى گوشت آن نارنجى و شيرين است.

Cucurbita pepo L. براى كدوتخمى ) Courge pepo( كه واريته‌اى از آن Courgette است. Cucurbita melo pepo L.

براى كدوى حلوايى و مربايى ) Citrouille( .

Lagenaria siceraria) Mol. (Standl. براى كدوهاى زينتى مانند كدوصراحى يا Gourde

كه نامهاى علمى مترادف آن Lagenaria vulgaris Ser و Lagenaria leucantha Rusby. مى‌باشد.


سريانى: قراء

رومى :فلوفرنيا و به يونانى


قرع: تركى قباق نامند

فارسی: کدو

عربی: دباء و گياه آن «يقطين»

یونانی: قروفا نامند و ديسقوريدوس قلوفيا نامند.

انگلیسی: Squash و Summer squash «كدو تابستانه يا كدوسبز خورشى» و Winter squash و Hungarian pumpkins و Pumpkin

«كدوحلوايى» و Vegetable marrow «كدوسبز و خورشى» و در آخر Gourd و Calabash «كدوصراحى يا كدوقليانى» گفته مى‌شود.

فرانسه: انواع آن با نامهاى Courge «كدو» و Courgette «كدوسبز خورشى» و Potiron «كدوتنبل» و Citrouille «كدوحلوايى و مربايى» و

Gourde يا Calebasse «كدوقليانى يا صراحى» كه بيشتر مصرف تزيينى دارد و پس از خالى كردن آن مانند كوزه استفاده مى‌شود

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

و دو قسم می باشد يكي را كدوى سبز و ديگری را رومى گويند کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-203-204

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

‏ ثمر نباتى است كه آن را يقطين نامند و بياره دار و بر مجاور خود بر زمين و ديوار نيز پهن مى‏شود

و برگ و شاخ آن بزرگتر و قوى‏تر از خيار و خشن و مزغب تر از آن و بيخ آن باريك و بلند و اندك شيرين و مسكر

و مطلقا آن دو نوع است :شيرين و تلخ

و ثمر تلخ آن كوچكتر و به فارسى كدوى تلخ و به هندى تونبرى نامند

و گفته‏اند دو نوع است: سبز و رومى و شيرين آن اصناف است،

صنفى مدور و صنفى طولانى تا به دو ذرع و زياده هم شنيده شده

و قطر آن از يك شبر هم كمتر تا به يك شبر و اين مخصوص به بلاد هند و بنگاله است

و صنفى كوچك به قدر نارنجى و امرودى بسيار بزرگ و به شكل آن و اين مخصوص به بلاد دكهن و هندوستان است

و بسيار نازك و لذيذ مى‏باشد و به هندى دهيندس نامند

و از همه اصناف بهتر و لطيف‏تر و نازك‏تر و صنفى بسيار بزرگ صراحى شكل

و در پوست آن كه مغز آن را برآورده خشك كرده باشند تا مقدار يك صد رطل گندم و يا برنج مى‏گنجد

و اين مخصوص به بنگاله است و جاى ديگر به اين بزرگى نمى‏شود و در هندوستان مى‏ برند تا صد روپيه فروخته مى‏شود

و از اين طنبور مى‏سازند هر قدر كه بزرگ باشد قيمت آن زياده كه او از آن بلندتر مى‏شود

و صنفى طولانى مستدير و لحم آن با زهومت و اين مخصوص به بلاد هند و بنگاله است و هنود اين را بسيار مى ‏خورند

و مسلمين كمتر و به هندى پيته و به بنگالى كونده نامند.

شيرينى و مرباى اين خوب مى‏شود و لحم اينها همه سفيد است و تخم همه طولانى پهن و نيز صنفى مى‏شود مدور

و بعضى اندك طولانى و خياره دار و پوست آن در خامى سبز و بعد از رسيدن سفيد مايل به اندك سرخى و لحم و مغز آن سرخ رنگ و

طعم آن با اندك شيرينى و اين را مزوبه و به فارسى كدوى مكه و به هندى كديمه نامند

و بهترين همه آن سفيد نازك تازه شيرين آنست كه ريشه‏دار نباشد و متوسط در بزرگى و كوچكى باشد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 617

[pejuhesh237]

.هند و بنگاله کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 617

كدو در اغلب مناطق كشور كاشته مى‌شود.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 207

[pejuhesh237]

همه اجزاء استفاده مي شود،

هيج جزء آن سمي نيست


.از تخم كدو در حدود  ١٠  درصد روغن تخم كدو گرفته مى‌شود كه در طب سنتى وسيعى دارد.

تخم كدو ضد كرم است و بخصوص براى دفع كرم كدو به كار مى‌رود، به علاوه مدر و مقوى است.

روغن تخم كدو براى تقويت اعصاب مفيد است.

از گوشت ميوۀ كدو به صورت ضماد براى سوختگى‌ها و ورمها و جوش و كورك استفاده مى‌شود.

در چين گوشت كدوى گونه L. siceraria را خنك‌كننده و مدر مى‌دانند .

ضد تشكيل سنگ در بدن است يعنى آنتى‌ليتيك  مى‌باشد و اگر به مقدار زياد بخورند قى‌آور و مسهل است.

گل آن و پوست ميوۀ گياه به عنوان ضد سم مصرف مى‌شود و تخم آن براى معالجۀ درد دندان و ورم لثه نافع است

معمولا مايعى در درون اين نوع كدوها يافت مى‌شود كه اغلب سمى است

در شبه‌جزيرۀ مالايا از گوشت اين كدو مخلوط با آب‌ليمو روى جوشهاى چركين صورت كه به جوش جوانى معروف‌اند مى‌اندازند

در اندونزى از آب كدو كه با فشار از گوشت ميوۀ آن مى‌گيرند به عنوان خنك‌كننده و براى كاهش تب به بيماران مبتلا به تيفوس مى‌دهند.

در فيلى‌پين از ميوۀ آن شربتى درست مى‌كنند و به عنوان داروى سينه مصرف مى‌كنند

. گوشت آن براى تسكين سرفه خورده مى‌شود و در استعمال خارجى گوشت له‌شده ميوۀ آن را به عنوان ضماد خنك‌كننده در موارد

تبهاى خيلى شديد روى سر و پاهاى بيمار مى‌اندازند

. در فيلى‌پين شيره‌اى كه از ساقه‌هاى آبدار آن گرفته مى‌شود چند قطره در گوش مى‌ريزند براى تسكين درد گوش مفيد است

و در مورد گونه Cucurbita pepo يا كدو تخمى و كدوى سبز مسمايى: در هندوچين سوپ حاصله از قطعه بزرگى از اين كدو را اغلب براى

معالجۀ دل‌دردهاى ناشى از مسموميت غذايى مى‌خورند مفيد است

. تخم آن كرم‌كش. خود كدو يا تخم آن را پخته مى‌خورند مسهل است و از خمير گوشت پخته كدو روى جوش و كورك و آبسه مى‌اندازند

دم‌كردۀ برگهاى كدو مخلوط با خاكستر برگها را به صورت محلولى به پشت زنان حامله كه ناراحتى كمر دارند مى‌مالند

در هندوستان كدو را به عنوان دارو براى كنترل سل ريه‌اى مى‌خورند

در هند از مغز تخم كدو C. maxima( و ) C. pepo به عنوان كرم‌كش (ضد تنيا) و مدر و تونيك استفاده مى‌شود،

روغن تخم كدو تونيك اعصاب است. از گوشت ميوۀ آن به صورت ضماد روى محل سوختگى و التهاب و جوش و كورك مى‌اندازند.

در مورد نوعى كدو كه به كدوهندى معروف است ) Benincasa hispida( شرح كافى در بخش كلم داده شده است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص-213-212 - 209

[pejuhesh237]

كدوى سبز و رومى : مجموع او در دويم سرد و تر

و مغز تخم كدو : در دويم سرد و در اول ترکتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-203-204

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و مغز تخم كدو :و با قوّت مسكنه اخلاط متحركه.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 619

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و ملين و مفتح و مدر بول و عرق و مسكن تشنگى و قليل الغذا

و آب مطبوخ او و آنچه به خمير گرفته و يك شب در آتش تون و تنور گذاشته باشند

با عسل و اندكى نطرون مسهل به اعتدال صفرا

و با فلوس خيار شنبر و تربجين و خميرهء بنفشه جهة تبهاى صفراوى و دموى

و با تمر هندى و شكر جهة اخراج صفراى سوخته و حرارة دماغ و وسواس

و جنون و رمد و درد سريكه از بخارات حاره باشد

و تنقیهء مواد گرده و امعاء مفيد

و قدر شربتش تا چهل و پنج مثقال است

و خوردن كدو با مزورات جهة تبهاى حاره و سرفه و جگر گرم و ترطيب بدن و دماغ مؤثر

و مرق خروس بچه كه با كدو طبخ يافته باشد يا با مغز تخم او جهة رفع غشى تبهاى حاره و سمية اخلاط بيعديلست

و مرباى او جهة مواد سوداوى و تقوية دماغ و توليد خلط صالح مؤثر و مسير عبارت از اوست و مذكور می شود

و ترشى او ملطف و هاضم و مسكن حدة خون و صفراست

و اقسام كدو مولد نفخ و مضعف معده و مسقط اشتها و مضر مواد بلغمى و سوداوى كه از احتراق بلغم باشد

و باعث قولنج و به تنهائى سريع الاستحاله به خلط موجود در معده

و با اغذيه منقلب به طبع غالب او می گردد

و هر گاه در معده فاسد شود مانند خیار مولد خلط سمى است

و مصلحش زيره و ادويهء حاره و در مزاج صفراوى غوره و سركه و امثال او

و ضماد كوبيدهء او جهة اورام حاره و التهاب معده و احشاء و درد سر حار و رفع بيخوابى و خشكى دماغ

و قطور او با روغن گل جهة درد گوش و ورم حارهء آن

و سعوط او با شير دختران جهة سرسام و هذيان و بي خوابى

و غرغره آب او جهة خناق مفيد

و سائيدهء خشك او جهة سرفه و درد سينه و التهاب صفرا و درد گلو

و اكتحال به آب گل و آب ثمر گل او جهة رمد و زردى يرقان كه در چشم باشد به غايت مؤثر است

و پوست خشك سوخته او در قطع نزف الدم جراحات و رفع آكله و زخمها مجربست

و با روغن تازه جهة سوختگى آتش

و با سركه جهة بهق و برص و خوردن او جهة بواسير و نزف الدم نافع است

و چون جوف او را بخيشه الحديد مملو كرده بعد از چهل روز آب او را با حنا بسرشند خضاب بسيار نيكوست

و مغز تخم كدو بجهة حرقة البول و لاغرى گرده و قرحه مثانه

و خشونة سينه و نفث الدم ريه و تبهاى حاره و تشنگى و سرفه

و قرحهء امعأ مفيد و روغن تخم او جهة رفع بي خوابى

و یبوست دماغ و مغص صفراوى و سبل و تبهاى حارة بيعديل

و قدر شربتش از مغز تخم او و روغن او تا هفت مثقال و بدلش مغز تخم هندوانه است

و روغن كدو كه جوف آن را كوبيده آب آن را با ربع آن روغن كنجد بجوشانند تا روغن صرف بماند سرد و تر و مرطب بدن

و جهة صاحب دق و ماليخوليا و حرارت و یبوست دماغ و تشنج يابس و سرفهء حار و نرم كردن صلابات بسيار مفيد است

و چون كدو را پوست جدا كرده با دنبه و پيه گردهء بز بكوبند و بجوشانند تا مهرا شود

و چربى او را جمع كنند در ترطيب قويتر و سردتر از روغنيست كه با روغن كنجد ترتيب دهند.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-203-204



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

مبرد و مرطب و زايل كننده يرقان و خلفه مزمنه و حميات حاده

و خوردن پخته آن قليل الغذاء و سريع الانحدار و مناسب محرور المزاجان و صفراوى و مولد خلط صالح تفه

اگر در معده فاسد نگردد قليل الانهضام زيرا كه به تنهايى سريع الفساد و استحاله به خلط غالب موجود در بدن است

و مولد خلط سمى به سبب لطافتى كه دارد

و چون با فواكه مناسبه خلط تركيب نمايند كيفيت آن را مبدل گرداند

مانند آنكه اگر با سفرجل و يا آب غوره و يا آب انار و يا سركه در روغن بادام و يا زيت الانفاق طبخ نمايند

مولد خلط صالح و جهت صفراوى مزاجان و محرورين و حميات حاده نافع

و به دستور چون با سركه طبخ نمايند و ليكن ضرر آن براى صاحبان قولنج و معتادين بدان زياده زيرا كه قرع مولد قولنج است

و با شى‏ء حريف مانند خردل مولد خلط حاد و با شى‏ء مالح مولد خلط شور و با قابض قابض

و همچنين با هر چيز مستحيل به خلط مناسب آن

و آشاميدن و قطور آن در بينى باعث تسكين صداع حار و تنويم مبرسمين

آشاميدن اسفيدباج مطبوخ آن با كشك الشعير و يا با ماش مقشر و يا مطبوخ آن در روغن بادام جهت درد سينه و سرفه حار

و به دستور آشاميدن سويق آن به تخصيص كه مغسول باشد

مطبوخ آن مسكن عطش و گرمى كبد حار و كرب صفراوى و دافع فضول حاره به سبب ازلاقى كه دارد

و ليكن موجب سستى و ارخاى معده و امعا است و سويق آن حابس بطن و مسكن عطش و حدت صفرا و خون و كرب

و آب مطبوخ درست در خمير و گل گرفته آن به دستور ماء القرع به قدر نيم رطل با ده درم شكر

و با شربتهاى مناسبه لطيفه جهت تسكين حرارت معده و كبد و قلب و حميات حاده دقيه و غيرها و اكثر امراض حاره حاده

و شيخ الرييس نوشته در ذات الجنب هر چند ماء القرع نافع است از جهتى گاه مضر است از جهت آنكه مدر است

و مطبوخ آن با سركه نيز جهت حميات حاده صفراويه و كسر حدت صفرا و خون و اكثر امراض حاره حاده

و نيز باعث سرعت خروج آنست از معده و با گوشت باعث سرعت و نيكويى هضم آن و با مزورات ماشيه و حمصيه

با روغن بادام جهت سرفه و ترطيب دماغ و بدن

و تسكين حرارت جگر و تبهاى حاره

و ضماد آن بر معده و كبد و گرده و احشا مسكن حرارت و لهيب آنها

و آشاميدن پوست خشك آن جهت بواسير و نزف الدم احشا و بالجمله اقسام قرع جهت محرور المزاجان صفراوى

و دموى و جوانان و بلدان حاره نافع

و مضر مخالف آنها و مولد قولنج و نفخ و ثقل در معده و مسقط اشتها و مولد بلغم و مواد بلغمى و سوداى احتراقى از بلغم

و مطبوخ تراشه آن با ماست كه كدو ماست و به هندى رايته نامند چون با خردل و سير و فلفل و نمك و نعناع استعمال نمايند

مبرود المزاجان را موافق

و محرور المزاجان را احتياج بدانها بدون نمك و اندك نعناع نيست.

مصلح آن قى فرمودن و آشاميدن با ماء العسل و عود هندى و قرنفل و زيره و سعد و نعناع و جوارشات حاره عطره

و پختن آن با روغن و داخل كردن فلفل و خردل و آبكامه و اشياى حاره ديگر و نمك در مبرودين

و در محرورين و صفراوى مزاجان آب غوره و انار و سركه و امثال اينها و مرباى آن كه مسير نامند با شكر و يا با عسل معتدل‏ترين مربيات

و لذيذ و مقوى دماغ و مولد خون صالح و دافع مواد سوداويه و امراض حادث از آن و سريع الهضم اگر در معده بلغم بسيار نباشد

و الا مستحيل بدان مى‏گردد و عسلى آن براى مبرود المزاجان بهتر از شكرى و محلل آن ملطف و هاضم و مسكن حدت صفرا

و خون خصوص چاشنى‏دار آن موافق محرور المزاجان و مضر مبرودين.

به دستور مغزآن با آرد جو سرشته جهت سوختگى آتش و با دم‏الاخوين نيز.

ضماد كدوى ساييده جهت حمره و اورام حاره و روغن آن كه آب تازه لحم و مغز جوف آن را گرفته با ربع وزن آن روغن كنجد

و يا روغن بنفشه بادام و قدر مضاعف و يا غير آن طبخ دهند تا آب برود و روغن بماند مانند روغن بنفشه و نيلوفر است.

طبيعت آن‏: سرد و تر.

افعال و خواص آن‏: مرطب بدن و دماغ و منوم و سهر مفرط و تشنج يابس و درد گوش حار و سرفه حار و دق و تليين صلابات شرباً و سعوطاً و قطوراً و .


و ضماد روغن مغز تخم كدوى شيرين با دم‏الاخوين نرم سوده و يا با جرم مغز آن جهت قروح سر و بدن اطفال

و گوشه دهان و بناگوش و مذاكير و غيرها مجرب.

و خيارين و حلوا و دهن القرع و مربى و مخلل آن در قرابادين كبير ذكر يافت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 618-619

[pejuhesh237]

و ملين و مفتح و مدر بول و عرق و مسكن تشنگى و قليل الغذا

و آب مطبوخ او و آنچه به خمير گرفته و يك شب در آتش تون و تنور گذاشته باشند

با عسل و اندكى نطرون مسهل به اعتدال صفرا

و با فلوس خيار شنبر و تربجين و خميرهء بنفشه جهة تبهاى صفراوى و دموى

خوردن آب كدوى پخته كه با فشار عصاره گرفته باشند به اندازۀ 150 گرم يا 300 گرم با عسل، ملين و مسهل معتدلى است

و اگر با مغز فلوس و ترنجبين و بنفشه خورده شود مسهل صفرا است و براى تبهاى صفراوى و خونى مناسب است

و با تمر هندى و شكر جهة اخراج صفراى سوخته و حرارة دماغ و وسواس

اگر آب كدوى پخته را با تمر هندى و شكر بخورند براى تسكين حرارت دماغ و درد سر گرم و وسواس و جنون نافع است

و جنون و رمد و درد سريكه از بخارات حاره باشد

و تنقیهء مواد گرده و امعاء مفيد

و قدر شربتش تا چهل و پنج مثقال است

و خوردن كدو با مزورات جهة تبهاى حاره و سرفه و جگر گرم و ترطيب بدن و دماغ مؤثر

و مرق خروس بچه كه با كدو طبخ يافته باشد يا با مغز تخم او جهة رفع غشى تبهاى حاره و سمية اخلاط بيعديلست

و مرباى او جهة مواد سوداوى و تقوية دماغ و توليد خلط صالح مؤثر و مسير عبارت از اوست و مذكور می شود

و ترشى او ملطف و هاضم و مسكن حدة خون و صفراست

و اقسام كدو مولد نفخ و مضعف معده و مسقط اشتها و مضر مواد بلغمى و سوداوى كه از احتراق بلغم باشد

و باعث قولنج و به تنهائى سريع الاستحاله به خلط موجود در معده

و با اغذيه منقلب به طبع غالب او می گردد

و هر گاه در معده فاسد شود مانند خیار مولد خلط سمى است

و مصلحش زيره و ادويهء حاره و در مزاج صفراوى غوره و سركه و امثال او

و ضماد كوبيدهء او جهة اورام حاره و التهاب معده و احشاء و درد سر حار و رفع بيخوابى و خشكى دماغ

و قطور او با روغن گل جهة درد گوش و ورم حارهء آن

و سعوط او با شير دختران جهة سرسام و هذيان و بي خوابى

اگر چند قطره از آب كدو را خام با شير انسان مخلوط و در گوش و بينى بريزند

براى سردرد گرم و سرسام و هذيان و جنون و ورم‌هاى گرم بى‌خوابى مفيد است

و غرغره آب او جهة خناق مفيد

و غرغره و مضمضه آب كدو براى درد حلق و درد دندان گرم مفيد است.

و سائيدهء خشك او جهة سرفه و درد سينه و التهاب صفرا و درد گلو

و اكتحال به آب گل و آب ثمر گل او جهة رمد و زردى يرقان كه در چشم باشد به غايت مؤثر است

و پوست خشك سوخته او در قطع نزف الدم جراحات و رفع آكله و زخمها مجربست

و با روغن تازه جهة سوختگى آتش

گرد پوست خشك‌شدۀ سوختۀ كدو براى قطع خونريزى جراحات و زخمهاى خورنده و زخم آلت تناسلى نافع است

و اگر با روغن گاو مخلوط شود براى سوختگى آتش مفيد است.

و با سركه جهة بهق و برص و خوردن او جهة بواسير و نزف الدم نافع است

و چون جوف او را بخيشه الحديد مملو كرده بعد از چهل روز آب او را با حنا بسرشند خضاب بسيار نيكوست

و مغز تخم كدو بجهة حرقة البول و لاغرى گرده و قرحه مثانه

و خشونة سينه و نفث الدم ريه و تبهاى حاره و تشنگى و سرفه و قرحهء امعأ مفيد

مغز تخم کدو با نیروی تسکین دهنده اخلاط متحرک همراه است. مغز تخم کدو چاق کننده و رافع گرفتگی سینه و خونریزی ریه و سرفه

گرم و تشنگی و تب های گرم و زخم امعاء و مثانه که از خلط گرم به وجود آمده باشد و هم چنین در لاغری کلیه و سوزندگی ادرار مصرف دارد.

و روغن تخم او جهة رفع بي خوابى و یبوست دماغ و مغص صفراوى و سبل و تبهاى حارة بيعديل.

روغن تخم كدو براى رفع يبوست دماغ و بى‌خوابى و تبهاى گرم و دل‌پيچه صفراوى بسيار مؤثر است

و قدر شربتش از مغز تخم او و روغن او تا هفت مثقال و بدلش مغز تخم هندوانه است

و روغن كدو كه جوف آن را كوبيده آب آن را با ربع آن روغن كنجد بجوشانند تا روغن صرف بماند سرد و تر و مرطب بدن

و جهة صاحب دق و ماليخوليا و حرارت و یبوست دماغ و تشنج يابس و سرفهء حار و نرم كردن صلابات بسيار مفيد است

و چون كدو را پوست جدا كرده با دنبه و پيه گردهء بز بكوبند و بجوشانند تا مهرا شود

و چربى او را جمع كنند در ترطيب قويتر و سردتر از روغنيست كه با روغن كنجد ترتيب دهند.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-203-204



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:


مبرد و مرطب و زايل كننده يرقان و خلفه مزمنه و حميات حاده

سرد کننده و تر کننده و باز کننده گرفتگی های مجاری و مدر بول و ملین بطن و زائل کننده یرقان و تب های گرم است.

و خوردن پخته آن قليل الغذاء و سريع الانحدار و مناسب محرور المزاجان و صفراوى و مولد خلط صالح تفه

خوردن پختۀ آن از نظر مواد غذايى ضعيف است و خيلى سريع الهضم مى‌باشد. و براى اشخاص گرم‌مزاج و صفراوى غذاى مناسبى است.

اگر در معده فاسد نگردد قليل الانهضام زيرا كه به تنهايى سريع الفساد و استحاله به خلط غالب موجود در بدن است

و مولد خلط سمى به سبب لطافتى كه دارد.

به واسطه لطافتی که دارد اگر دیر هضم باشد مولد خلط سمی خواهد شد

و چون با فواكه مناسبه خلط تركيب نمايند كيفيت آن را مبدل گرداند

مانند آنكه اگر با سفرجل و يا آب غوره و يا آب انار و يا سركه در روغن بادام و يا زيت الانفاق طبخ نمايند

مولد خلط صالح و جهت صفراوى مزاجان و محرورين و حميات حاده نافع

و به دستور چون با سركه طبخ نمايند و ليكن ضرر آن براى صاحبان قولنج و معتادين بدان زياده زيرا كه قرع مولد قولنج است.

خونساز است و خون صالح توليد مى‌كند. اگر كدو را با به و يا آب‌غوره و يا آب انار و يا سركه در روغن بادام و يا زيتون بپزند خون‌ساز است

و براى اشخاص گرم‌مزاج و صفراوى و تبهاى گرم بسيار شفابخش است ولى براى اشخاصى كه معتاد به قولنج مى‌باشد مضر است زيرا

كدو ايجاد قولنج مى‌نمايد

و با شى‏ء حريف مانند خردل مولد خلط حاد و با شى‏ء مالح مولد خلط شور و با قابض قابض

و همچنين با هر چيز مستحيل به خلط مناسب آن

در ترکیب با خردل مولد خلط گرم شده و با مواد شور تولید خلط شور و با هر ماده ای به خلط آن تبدیل می شود.

و آشاميدن و قطور آن در بينى باعث تسكين صداع حار و تنويم مبرسمين

آشاميدن اسفيدباج مطبوخ آن با كشك الشعير و يا با ماش مقشر و يا مطبوخ آن در روغن بادام جهت درد سينه و سرفه حار

اگر اسفناج را با كدو و جو و يا ماش پوست گرفته، در روغن بادام و آب بپزند خوردن آن براى درد سينه و سرفۀ گرم نافع است.

و به دستور آشاميدن سويق آن به تخصيص كه مغسول باشد

مطبوخ آن مسكن عطش و گرمى كبد حار و كرب صفراوى و دافع فضول حاره به سبب ازلاقى كه دارد

و ليكن موجب سستى و ارخاى معده و امعا است و سويق آن حابس بطن و مسكن عطش و حدت صفرا و خون و كرب

و آب مطبوخ درست در خمير و گل گرفته آن به دستور ماء القرع به قدر نيم رطل با ده درم شكر

و با شربتهاى مناسبه لطيفه جهت تسكين حرارت معده و كبد و قلب و حميات حاده دقيه و غيرها و اكثر امراض حاره حاده

و شيخ الرييس نوشته در ذات الجنب هر چند ماء القرع نافع است از جهتى گاه مضر است از جهت آنكه مدر است

و مطبوخ آن با سركه نيز جهت حميات حاده صفراويه و كسر حدت صفرا و خون و اكثر امراض حاره حاده

و نيز باعث سرعت خروج آنست از معده

و با گوشت باعث سرعت و نيكويى هضم آن و با مزورات ماشيه و حمصيه با روغن بادام جهت سرفه و ترطيب دماغ و بدن

و تسكين حرارت جگر و تبهاى حاره

كدو پخته با سركه براى تبهاى گرم صفراوى و كاهش حدت صفرا و خون و اكثر بيمارى‌هاى گرم مفيد است

و اگر با گوشت خورده شود موجب تسريع هضم آن و اگر در آش ماش و نخود و روغن بادام پخته شود براى سرفه

و مرطوب كردن دماغ و بدن و تسكين حرارت كبد و تبهاى گرم مفيد است

و ضماد آن بر معده و كبد و گرده و احشا مسكن حرارت و لهيب آنها

و آشاميدن پوست خشك آن جهت بواسير و نزف الدم احشا و بالجمله اقسام قرع جهت محرور المزاجان صفراوى

و دموى و جوانان و بلدان حاره نافع

و مضر مخالف آنها و مولد قولنج و نفخ و ثقل در معده و مسقط اشتها و مولد بلغم و مواد بلغمى و سوداى احتراقى از بلغم

. ضماد كدوى پخته روى معده و كبد و كليه، مسكن حرارت و التهاب آنها مى‌شود و خوردن پوست خشك كدو براى بواسير و خونريزى از

آلات داخل شكم مفيد است و خوردن انواع كدو براى اشخاص گرم‌مزاجان صفراوى و خونى و جوانان و در مناطق گرم هميشه مفيد است

و براى پيران و سردمزاجان و در مناطق سرد خوب نيست و ايجاد نفخ و قولنج و سنگينى در معده مى‌نمايد و اشتها را قطع مى‌كند

و مطبوخ تراشه آن با ماست كه كدو ماست و به هندى رايته نامند چون با خردل و سير و فلفل و نمك و نعناع استعمال نمايند مبرود

المزاجان را موافق و محرور المزاجان را احتياج بدانها بدون نمك و اندك نعناع نيست.

. اگر كدو را خرد كرده پخته با ماست مخلوط نمايند و كدو ماست را با خردل و سير و فلفل و نمك و نعناع بخورند

براى اشخاص سردمزاج نيز مناسب است ولى در مورد گرم‌مزاجها احتياج به خردل و فلفل و نمك و نعناع نيست.

مصلح آن قى فرمودن و آشاميدن با ماء العسل و عود هندى و قرنفل و زيره و سعد و نعناع و جوارشات حاره عطره

و پختن آن با روغن و داخل كردن فلفل و خردل و آبكامه و اشياى حاره ديگر و نمك در مبرودين

و در محرورين و صفراوى مزاجان آب غوره و انار و سركه و امثال اينها و مرباى آن كه مسير نامند با شكر و يا با عسل معتدل‏ترين مربيات

و لذيذ و مقوى دماغ و مولد خون صالح و دافع مواد سوداويه و امراض حادث از آن و سريع الهضم اگر در معده بلغم بسيار نباشد

و الا مستحيل بدان مى‏ گردد و عسلى آن براى مبرود المزاجان بهتر از شكرى و محلل آن ملطف و هاضم و مسكن حدت صفرا

و خون خصوص چاشنى‏ دار آن موافق محرور المزاجان و مضر مبرودين.

به دستور مغزآن با آرد جو سرشته جهت سوختگى آتش و با دم‏الاخوين نيز.



ضماد كدوى ساييده جهت حمره و اورام حاره و روغن آن كه آب تازه لحم و مغز جوف آن را گرفته با ربع وزن آن روغن كنجد

و يا روغن بنفشه بادام و قدر مضاعف و يا غير آن طبخ دهند تا آب برود و روغن بماند مانند روغن بنفشه و نيلوفر است.


روغن آن را از آب تازه گوشت و مغز داخلی آن گرفته و با ربع وزن آن روغن کنجد و یا روغن بنفشه و بادام طبخ داده تا آب آن تبخیر شده

و روغن آن بماند خواص آن در این مورد مانند روغن بنفشه و نیلوفر است.

طبيعت آن‏: سرد و تر.

افعال و خواص آن‏: مرطب بدن و دماغ و منوم و سهر مفرط و تشنج يابس و درد گوش حار و سرفه حار و دق

و تليين صلابات شرباً و سعوطاً و قطوراً و .


[color=#8000BF]و ضماد روغن مغز تخم كدوى شيرين با دم‏الاخوين نرم سوده و يا با جرم مغز آن جهت قروح سر و بدن اطفال

و گوشه دهان و بناگوش و مذاكير و غيرها مجرب.

و خيارين و حلوا و دهن القرع و مربى و مخلل آن در قرابادين كبير ذكر يافت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 618-619

ماليدن ضماد روغن تخم كدوى شيرين با دم الاخوين 1كه نرم ساييده شده باشد و يا با مغز تخم كدو كه خوب ساييده شده باشد،

براى زخمهاى سر و بدن اطفال و زخمهاى گوشه دهان و بناگوش و زخمهاى آلت تناسلى مرد مفيد است




[حلواي قرع‏]
حلواي قرع در خواص قريب بمرباى آنست و بى‏روغن آن اقوى از روغن‏داران‏
صنعت آن‏
مانند اترج و سيب و به ذكر يافت‏
دهن القرع‏
[صنعت آن‏]
بكيرند كدو را و پوست آن را دور كرده بدستور بتمامى بكوبند و آب آن را افشرده بكيرند و با ربع آن روغن كنجد تازه بجوشانند تا آب رفته روغن بماند جهة حمى دق و ماليخوليا و حرارت و يبوست دماغ و تشنّج يابس و سرفه حارّ و نرم كردن صلابات بسيار مفيد و طبع آن را سرد و تر و مرتب بدن است و اكر آب معصور آن را با سرطان نهرى طبخ دهند و صاف نموده با روغن تخم كدو دو قدر مضاعف بجوشانند كه آب رفته روغن بماند و رمقى از آب آن در آن باقى باشد تدهين بدن او قطور بان جهة صداع حار و خشكى دماغ و رفع بيخوابى و درد كوش حاره خصوص آنكه اندكى آب كدوى تازه ممزوج بان نموده باشند و چون آن را بر يافوخ و خياشيم و كف دست و پا نيز بمالند مفيد و در تنويم بيعديلست‏
[قرع المرّ]
قرع المرّ كه كدوى تلخست و بهندى تومرى نامند كوچك ميشود و بسيار كرم و سمّى و اندكى از آن مقئ قوى و قى فرمودن بان جهت ضيق النّفس و سرفه بارد رطوبى نافع و بيخ آن كه بهندى بكهمه نامند محلل اورام بارده است طلاء و ضمادا مفردا و مركّبا و با ادويه مناسبه ديكر و كويند چون كدوى تلخ خشك را بشكافند و در سر آن پرده كه مانند پرده عنكبوت مى‏باشد براورده نرم سوده اندكى از آن را سعوط نمايند يرقان اصفر را كه چشمها و رخساره همه زرد شده باشد نافعست باخراج رطوبات و بلاغم زردرنك از بينى و ازموده است‏
[ماء القرع‏]
ماء القرع حلو جهة اكثر امراض حاره مانند صداع حار دموى و صفراوى و حمى دق و سل و حميات صفراويه و دمويه و حرقة البول و سوى مزاج حار كبد و عطش مفرط و التهاب نافع است‏
صنعت آن‏
آنست كه بكيرند يك عدد كدوى شيرين كه تخم آن خوب بسته نشده باشد و بسيار خام هم نباشد و آن را بكل سرخ و آرد جو درهم سرشته با آرد جو تنها و يا بكل تنها و اكر در زير آرد جو و بالاى آن كل بكيرند بهتر است و بعضى جو درست بسيار بران كدو فرو مى‏برند و بخمير آرد جو و كل كرفته بدستور و بكذارند بر روى تابه يا بر اجرى در تنورى كه كرمى آن فرو نشسته باشند و تمام شب در آن تنور باشد تا مشوى كردد پس صبح از تنور بيرون اورده كل و خمير را از آن جدا كنند و سر آن را بريده آن را بفشارند و آب آن را بكيرند و صافى نموده با برف و يخ سرد كرده با آب انار يا سويق شعير و يا تنها با شكر سفيد يا نى‏شكر تنها بياشامند و در مزاجى كه صفرا باشد با حموضات مناسبه بنوشند اكر سرفه نباشد و در هنكام سرفه يا سويق شعير و قليلى شربت نيلوفر كرم و اكر شدت كرمى و التهاب و عطش بسيار باشد بتنهائى و خالص بياشامند و آشاميدن آن با عسل و اندكى نطرون مسهل باعتدال صفرا است و با فلوس خيارشنبر و ترنجبين و خميره بنفشه جهة تبهاى صفراوى و دموى و با تمر هندى و شكر جهة اخراج صفراى سوخته و حرارت دماغ و وسواس و ماليخوليا و جنون و رمد و درد سرى كه از بخارات حاره باشد و تنقيه مواد كرده و امعا مفيد مقدار شربت آن تا چهل و پنج مثقال و صاحب شفاء الاسقام تا چهار اوقيه كفته و شيخ الرئيس ره در معالجات قانون در ذات الجنب نوشته ماء القرع هرچند نافعست از جهتى و بسا است كه ضرر ميرساند و ضعف مى‏آورد سبب كثرت ادرار خود
[مربّاى قرع‏]
و مربّاى قرع كه مسير نامند انطاكى كويد كه واضع آن ابقراط است عسلى آن معتدل و محرك باه و مسمن بدن و مفتح سدد و مدر فضلات و ملطف اخلاط و مقوى احشا و كثير الغذاء و دافع اخلاط سوخته است و سكرى آن در اول تر و حرارت معتدل و مولد خون صالح و مانع صعود ابخره بدماغ و ماليخوليا و سدر و دوار و انواع و جنون و درد سينه و سرفه و ضعف معده و جكر و حرقة البول و با خشخاش جهة رفع بيخوابى و با مغز بادام شيرين جهة تسمين بدن مؤثر
صنعت آن‏
بكيرند كدو را و پوست و تخم و پوره آن را دور نموده لحم آن را قطعات بريده اندكى خار زده و با ريشه‏ريشه بريده و يا از كدو تراش كذرانيده در آب آهك زمانى بكذارند پس براورده نيكو شسته و پخته بدستور مرباى لحم اترج با عسل يا شكر مرتب نمايند و اكر اندكى صندل و مصطكى اضافه نمايند ميكردد اقوى‏
[مخلل قرع‏]
مخلل قرع ملطف و هاضم و مسكن حدت خون و صفرا است‏
صنعت آن‏
بكيرند قرع را بدستورى كه در مرباى آن ذكر يافت و ليكن قطعات اين را كوچكتر و در آن كدو را بطريق ريشه نيز بريده مرتّب ميسازند و در اين بدن و ريشه اكثر ترتيب ميدهند و بعد بريدن زمانى در آب آهك صاف بكذارند پس براورده پاك شسته در آب طبخ دهند و بعد پختن آب آن را افشرده از پارچه پاكيزه خشكى نشف رطوبت آن نموده در سركه اندازند و قدرى نمك و چند دانه قرنفل و فلفل و قليلى سياه دانه خرما خارك قاشق نموده در آن اندازند و بكذارند تا برسد و اكر چاشنى‏دار خواهند سركه را با قدرى شكر چاشنى كرفته كدو را در آن اندازند و يك‏دو جوشى داده مصالح مسطوره سواى نمك در آن اندازند و چند روزى كه بكذارند تا برسد پس عند الحاجت تناول نمايند.کتاب قرابادین کبیر ص 1134

[pejuhesh237]

.نظرى به تحقيقات جديد در مورد خواص درمانى كدو

تخم كدو و گوشت كدو هر دو داراى خواص درمانى براى پيش‌گيرى سرطان هستند.

چند سال قبل در لهستان و در همان زمان در مؤسسه ملى بهداشت امريكا محققان در تخم كدو مواد شيميايى كشف كردند كه جريان

تشكيل و رشد سرطان را مهار مى‌كند. اين مواد شيميايى از گروه مهاركننده‌هاى جديدى هستند به نام عمومى مهاركننده‌هاى پروتئاز

تريپسين كه فعاليت ويروسها و همچنين آثار تركيبات شيميايى مولد سرطان را در بستر روده‌ها خنثى و متوقف مى‌نمايند.

مطلب مهمتر آن است كه كدو چه نوع كدوى سبز تابستانه و چه كدوى حلوايى بخصوص آن نوع كدوحلوايى كه به رنگ نارنجى تيره

هستند منبع غنى از مواد ضد سرطان به نام كاروتنوئيد شامل مقدار زيادى بتاكاروتن 3مى‌باشند.

رمز آثار مفيد اين مواد به نظر اغلب دانشمندان اين است كه كاروتنها از مواد ضد اكسيدكننده‌ها هستند

و با اين اسلحه بر ضد راديكالهاى اكسيژن آزاد كه عوامل مخرّب سرگردان در بدن مى‌باشند مى‌جنگند

و آنها را خلع سلاح و بى‌ضرر مى‌سازند. پس اين نوع گياهان با رنگ نارنجى تيره درعين‌حال بدن را از آسيبهاى سرطان

و ساير بيمارى‌هاى مزمن حفظ مى‌نمايند. به اين جهت است كه به آنها عوامل ضد پيرى نيز گفته مى‌شود.

راديكالهاى با اكسيژن آزاد مى‌توانند ديوارۀ رگهاى خونى را خراب كرده، فرسايش بدن و پيرى را تسريع و التهابها را تشديد نمايند

و حتى به قسمتى از سلول مانند هسته حياتى DNA چنگ بيندازند و كار ماشين سلول را فلج كرده

و آماده براى ظهور و رشد سرطان كنند.

كدوحلوايى با رنگ نارنجى تيره از گياهانى است كه براى پيش‌گيرى انواع سرطان مفيد است.

مطالعات گسترده‌اى نشان مى‌دهد كه خطر ابتلا به سرطان ريه و ناى و معده و مثانه و حنجره و پروستات را كاهش مى‌دهد.

كدوحلوايى يكى از سه سوار فاتح سرنوشت است كه دو سوار ديگر هويج و سيب‌زمينى شيرين مى‌باشند.

در تحقيقاتى كه بين مردان اهالى نيوجرسى امريكا كه همه آنها سالها عادت به دخانيات داشته‌اند به عمل آمده، نشان داده شده است

كه مصرف سه نوع گياه فوق الذكر آثار محسوسى در مبارزه و پيش‌گيرى سرطان ريه داشته است.

توصيه محققان و دانشمندان گياه‌درمانى و غذادرمانى اينست كه همه اشخاص بخصوص آنهايى كه عادت به مصرف دخانيات دارند

ضمن اينكه اين عادت را ترك مى‌كنند و يا حد اقل كاهش مى‌دهند و همچنين اشخاصى كه در اطراف دودى‌ها زندگى مى‌كنند

بايد مقدار بيشترى از اين نوع گياهان نظير كدوحلوايى و هويج و سيب‌زمينى شيرين بخورند. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 213-214