درونج

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحيم

[pejuhesh237]

گياهى است از خانوادۀ Compositae ، نام علمى آن Doronicum Pardalianches L. مى‌باشد.

نوعى از اين گياه را «درونج عقربى» نامند و با نام Doronicum scorpioides ذكر مى‌شود.

به هندى گونۀ D. pardalianches را درونج عقربى مى‌نامند.

فارسی:«درونك» ، «درونك» ، «دورونج» ، «درونج» و «درونه»

عربی:

یونانی:

انگلیسی:Roman leopard's bane

فرانسه: Doronic و Herbe aux pantheres و Mort aux pantheres

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

به لغة فارسى بيخ درختيست عقربى شكل خاكسترى رنگ گره دار و عدد گره او زياده از دو سه نمی باشد

و با اندك تلخى و خوشبوئى و با صلابت و اندرونش سفيد

و برگ گياه او شبيه به برگ بادام مايل به زردى و بر زمين فرش می شود

و با زغبّيت و ساقش مجوّف و بقدر دو زرع و از ميان برگ مي رويد

و برگهاى ساقش متفرق و باريكتر و درازتر از برگ تحت و از پنج عدد تا هفت عدد می باشد

و گلش زرد و جوف دار و مستعمل ازو بيخست و قوتش تا ده سال باقيست . كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص116

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و دو نوع مى‌باشد فارسي و رومي بهترين آن رومي عقربي است يعني انجه بشكل عقرب باشد کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 420

گياهى است چندساله، بلندى ساقۀ آن تا  ۵ / ١  متر است. برگهاى پايين آن پهن نزديك به دايره با دمبرگ بلند و برگهاى بالا كمى بيضى دراز بدون دمبرگ مى‌باشد.

تمام گياه پوشيده از كرك است. گلها به شكل طبق، گلبرگها در  ٣ - ٢  رديف و زردرنگ است.

ريشه ضخيم و متورم است. اين گياه در بهار گل مى‌دهد .

در اسپانيا ريشۀ آن به عنوان دارو به‌طور وسيعى در بازار عرضه مى‌شود.

در ايران سه گونۀ ديگر از اين گياه به نامهاى علمى D. macrophyllum Fisch. ، D. austriacum M. B. و D. vaginatum C. Koch در جنگلهاى كلاردشت به‌طور خودرو ديده مى‌شود.

درونج كه بيخ يا ريشۀ گياه است، بخصوص نوع عقربى آن متورم، خاكسترى رنگ، داراى  ٣ - ٢  گره و شكل آن خميدگى دارد كه آن را شبيه عقرب كرده است.

كمى تلخ و خوش‌بو و سخت مى‌باشد. مغز آن سفيد است و مى‌گويند قدرت دارويى آن تا ده سال حفظ مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 277-278

[pejuhesh237]

.منبت آن اندلس و كوهستان شام خصوصا جبل موسوم به يبروت و در انجا معروف بعقربي است .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 420

در جنگلها در كوههاى آلپ و پيرنه اروپا مى‌رويد کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 277

[pejuhesh237]

هيج جزء آن سمي نيست

در هند از ريشۀ درونج به عنوان يكى از اجزاى اصلى داروى قلبى استفاده مى‌شود

و براى ضعف اعصاب و رفع ماليخوليا بسيار مفيد است. از ضماد آن براى نيشزدگى عقرب استفاده مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 278

[pejuhesh237]

در سيم گرم و خشك كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص116

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و محلل بلغم و سودا و رياح غليظه و مقوى حواس و معده و جگر و سپرز و دل و مفرح و با ترياقيه

و جهة خفقان و رفع طاعون و گزيدن عقرب و رتيلا و تقويه هاضمه و ماليخولياى مراقى

و با شكر جهة در سينه و صداع بلغمى نافع و اويختن قطعهء او در درون خانه بالخاصية جهة رفع طاعون

و تعليق سوراخ كردهء او با ريسمان بر تحت كمرگاه زنان حامله باعث تسهيل ولادت و حفظ جنين از آفات

و بستن عددى از آن بر سر كه به طول سوراخ كرده باشند موجب رفع فزع درخواب

و ديدن خوابهاى خوبست و مصدع و مصلحش رازيانه و در محرور اشربهء بارده و حامضه

و قدر شربتش تا دو درهم و بدلش بوزنش زرنباد و ثلث او قرنفل است.كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص116

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و تسكين وجع رحم و تلطيف رياح غليظۀ معده و امعا و رحم

مضر راس محرور المزاج و مصدع مصلح آن رازيانه و در محرور رازيانه يا رب غوره يا رب ريباس

و بهترين استعمال آن در خفقان و غير آن براى تسكين حدت كرمي آن با شراب سيب و قليلى كافور است

و كويند بدل آن عاقر قرحا است و از خواص آنست كه چون بياويزند قطعۀ آن را در اندرون خانه طاعون در ان داخل نكردد .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 420

[pejuhesh237]

و محلل بلغم و سودا و رياح غليظه و مقوى حواس و معده و جگر و سپرز و دل و مفرح و با ترياقيه

و جهة خفقان و رفع طاعون و گزيدن عقرب و رتيلا و تقويه هاضمه و ماليخولياى مراقى

محلل بلغم و سودا مى‌باشد و نفخ را پراكنده مى‌كند و براى تقويت حواس، حافظه، قلب و طحال مفيد است.

براى خفقان، ماليخوليا، تقويت هاضمه، تسكين درد رحم و لطيف كردن بادهاى معده و روده، رفع ضرر گزيدن عقرب و ساير جانوران سمى نافع است،

چه از طريق خوردن و چه از طريق استفاده از ضماد آن کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 278

و با شكر جهة در سينه و صداع بلغمى نافع و اويختن قطعهء او در درون خانه بالخاصية جهة رفع طاعون

اگر با انجير و شكر خورده شود براى رفع سردردهاى بلغمى و درد سينه نافع است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 278

و تعليق سوراخ كردهء او با ريسمان بر تحت كمرگاه زنان حامله باعث تسهيل ولادت و حفظ جنين از آفات

و بستن عددى از آن بر سر كه به طول سوراخ كرده باشند موجب رفع فزع درخواب

و ديدن خوابهاى خوبست و مصدع و مصلحش رازيانه و در محرور اشربهء بارده و حامضه

و قدر شربتش تا دو درهم و بدلش بوزنش زرنباد و ثلث او قرنفل است.كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص116

مقدار خوراك آن  ٨ - ۴  گرم است. جانشين آن از نظر خواص در مورد رفع باد و گاز رحم، هم‌وزن آن زرنباد و دو سوم وزن آن قرنفل است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 278

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و تسكين وجع رحم و تلطيف رياح غليظۀ معده و امعا و رحم


مضر راس محرور المزاج و مصدع مصلح آن رازيانه و در محرور رازيانه يا رب غوره يا رب ريباس

و بهترين استعمال آن در خفقان و غير آن براى تسكين حدت كرمي آن با شراب سيب و قليلى كافور است

مضر گرم‌مزاجان است و سردرد مى‌آورد و از اين نظر بايد با رازيانه خورده شود و يا با رب غوره و يا رب ريواس.

بهترين مورد مصرف آن در موارد خفقان است كه براى رفع گرمى شديد آن توصيه مى‌شود با سركه سيب و كمى كافور خورده شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 278

و كويند بدل آن عاقر قرحا است و از خواص آنست كه چون بياويزند قطعۀ آن را در اندرون خانه طاعون در ان داخل نكردد .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 420

[pejuhesh237]

.