كماذريوس

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

Teucrium Chamaedrys L.

T.officinlis Lam , Chamaedrys officinalis Moench.



فرنگى :كميداس نامند و ديسقوريدوس گفته بعضى مردم آن را طوفوريوس نامند

هندى: موندى گويند و فى الحقيقت غير موندى است و موندى در حرف الميم مع الواو و النون مذكور خواهد شد

كماذريوس : معرب از خامادريوس است كه به معنى بلوط الارض باشد

فارسی:رانداروى تلخ و به شيرازى مانداروى تلخ

عربی:: کماذریوس ، طوقریون (Toqryun)

یونانی:به فتح كاف و ميم و الف و فتح ذال معجمه و سكون راى مهمله و ضم ياى مثناة تحتانيه و سكون واو

و سين مهمله و به دال مهمله نيز آمده معرب ماذريوس يونانى است به معنى بلوط الارض و گفته ‏اند لغت رومى است

و به يونانى مقيفرون

انگلیسی:Ground – Oak , Common – Germander , Wild –Germander

فرانسه:Sauge amere , petit – chene , Germandree petit – chene

آلمانی:Edreiche , Gemanderlein , Gamander,Echter – Gamander

ایتالیائی: Germandria , Trissagine, Querciola , Calamandera

[pejuhesh237]

نباتيست طولش قريب به قدر شبرى

و برگش ريزه و در شكل و رنگ

و تشقق شبيه به برگ بلوط و طعم او تلخ و با اندك تندى

و گلش بنفش و ريزه و تخمش ريزه تر از انيسون و با حدت

و ابن ابى خالد افريقى در كتاب اعتماد تصريح نموده

كه كماذريوس بيخ درختيست شبيه به بلوط کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص224

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

بايد كه بعد از رسيدن به تمامه بردارند و نگاه دارند كه برگ و گل و تخم آن نريخته موجود باشد

و نيز گفته نباتى است برگ آن عريض سبز شبيه به برگ ترمس برّى

و نبات آن مفروش بر روى زمين و بلند نمى‏شود و در طعم شبيه بدان با تلخى

و جالينوس گفته قضبانى است مانند ريحان و از آن غليظتر و سبز رنگ و برگ آن ريزه شبيه به برگ بلوط

و گل آن ارغوانى رنگ و تلخ و بيخ آن نيز ارغوانى و تلخ و گفته‏اند شاخه‏ها و برگ آن درخت اشق است

و ابن ابى خالد افريقى در كتاب اعتماد تصريح نموده كه بيخ نباتى است شبيه به بلوط و اقوال ديگر نيز وارد است

و بالجمله بهترين آن تازه برّى آنست كه در آن گل و تخم باقى و نريخته باشد و قوّت آن هفت سال باقى مى‏ ماند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 678

گیاهی است علفی پایا و به ارتفاع 10 تا 25 سانتیمتر که در جنگلهای نواحی مرکزی و جنوبی اروپا، شمال افریقا و جنوب غربی آسیا منجمله ایران می روید .

برگهای متقابل ، بیضوی، بی کرک، شفاف و برنگ سبز تیره در سطح فوقانی پهنک ولی به رنگ سبز روشن در سطح تحتانی پهنگ دارد .

گلهای قرمز یا گلی رنگ ( بندرت سفید ) آن که در فاصله ماههای اردیبهشت تا مرداد ظاهر می شود،

زیبائی خاص به گیاه می بخشد و این خود باعث گردیده که در بعضی نواحی اقدام به پرورش آن شود .

میوه آن چهار قندقه ای، به رنگ قهوه ای و هر یک از قطعات آن دارای برجستگی هائی در ناحیه رأس است .

از مشخصات این گیاه آن است که قاعده ساقه آن حالت چوبی شده دارد و بعلاوه همیشه عاری از برگ بنظر می رسد .

زنبور عسل از قاعده جام گل آن نوش بسیار شیرین و فراوان با طعم مطبوع به دست می آورد . كتاب گياهان دارويي دكتر زرگري جلد 4 ص 128


مریم‌نخودی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
مریم‌نخودی
مریم‌نخودی درختی[۱]
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو[۲]
(طبقه‌بندی‌نشده): آستریده
راسته: نعناسانان[۳]
تیره: نعناعیان[۴]
سرده: Teucrium
L. (1753)
گونه شاخص
Teucrium fruticans L.
گونه‌ها

متن را ببینید.
مترادف‌ها

Monochilon Dulac
Holocheila (Kudô) S. Chow
Kinostemon Kudô
Source: ING[۵]

مریم‌نخودی یا مور سردهای از گیاهان است.

این جنس در ایران ۱۲ گونه گیاه علفی چندساله و گاهی بوته‌ای دارد.

گونه‌های انحصاری آن در ایران عبارتند از:

مریم‌نخودی شیرازی Teucrium persicum

مریم‌نخودی فرنجمشکی Teucrium melissoides

مریم‌نخودی کوهسری Teucrium macrum

گونه‌های مهم دیگر

درمنه نمدی.

Teucrium ajugaceum
Teucrium argutum
Teucrium balfourii
Teucrium balthazaris

Teucrium botrys – مریم‌نخودی برگ‌بریده

Teucrium canadense – مریم‌نخودی آمریکایی

Teucrium capitatum درمنه نمدی

Teucrium chamaedrys – مریم‌نخودی طناز

Teucrium corymbosum

Teucrium cossonii – مریم‌نخودی میوه‌ای

Teucrium cubense

Teucrium flavum – مریم‌نخودی زرد

Teucrium fruticans – مریم‌نخودی درختی

Teucrium glandulosum

Teucrium grandiusculum

Teucrium laciniatum – مریم‌نخودی توری

Teucrium marum &nbsp؛ آویشن گربه

کلپوره – مریم‌نخودی اسپانیایی

Teucrium pyrenaicum

Teucrium racemosum

Teucrium scordium – مریم‌نخودی باتلاقی

Teucrium scorodonia – مریم‌نخودی جنگلی

Teucrium socotranum.

سايت ويكي پديا

[pejuhesh237]

منبت او سنگلاخها و در تموز يافت می شودکتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص224

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

محل رویش - نواحی شمالی ایران ،گرگان : راه شمال رباط قره بیل به سمت بکاده در 1200 متری،

بین بجنورد و شاه پسند سابق در 12000 متری، کوه نزوه، دره تالار،

17 کیلومتری شمال فیروز کوه در 2060 متری، سیاه بیشه در دره چالوس در 2070 متری ،

پل زنگوله ، جیرچال در 2700 متری، آذربایجان : دشت مرغان ( آبگرم بادی ) در 780 متری،

لرستان : اشتران کوه، خراسان : جوزک در 74 کیلومتری مغرب بجنورد به سمت گرگان در 1100 متری، بین بجنورد و تپه مراوه،

مرکز ایران : شاهرود – بسطام ، گردنه خوش ییلاق ، یزد . . كتاب گياهان دارويي دكتر زرگري جلد 4 ص 130

[pejuhesh237]

قسمت مورد استفاده این گیاه، سرشاخه های گلدار آن است که بوی معطر ولی ضعیف و طعم تلخ و قابض دارد .

هيچ جزء آن سمي نيست.

تاریخچه -

این گیاه از قدیم الایام مورد شناسائی قدما بوده است مانند آنکه تئوفراست در قرن چهارم قبل از میلات و دیوسکورید در اواسط قرن اول میلادی،

آنرا تحت نام کمائدریس chamaedrys در آثار خود نام برده و با توصیفی که از آن بعمل آورده اند،

چنین مسلم می گردد که گیاه مورد نظر آنها، همین گونه مذکور باشد .

جوشانده این گیاه در آن زمان، به عنوان مدر جهت رفع آب آوردن انساج، عدم دفع ادرار، قاعده آور، و غیره به کار می رفته است

بعلاوه برگ تازه و له شده آنرا جهت مداوا بر روی اولسرها اثر می داده اند .

جالینوس حکیم از آن مانند پیشینیان خود استفاده بعمل می آورده است .

در قرن وسطی، خط بطلان بر روی گفته اطبای قدیم کشیده شد زیرا از آن با همه توصیف های قبلی ،

منحصراً در استعمال خارج، آن هم جهت مداواهای کم ارزش استفاده بعمل می آمد .

در سال 1554، دانشمندی به نام Motthiol برای این گیاه اثر تب بر، رفع اختلالات عصبی، سردرد های مقاوم نارحت کننده،

صرع و ضعف اعصاب قائل بوده، دانه آنرا داروئی صفرا بر و ضد کرم با اثر قطعی می دانسته است .

در اوایل قرن نوزدهمف آنرا یک داروی جانشین کنکینا می دانستند و بعلاوه از آن برای معالجه نقرس استفاده بعمل می آوردند .

بررسی های شیمیائی سالهای بعد، اثر درمانی گیاه را به صورت قاطع تر تعیین نمود .

خواص درمانی -

سر شاخه گلدار این گیاه بطور ملایم اثر نیرو دهنده مقوی معده ، مدر ، خنازیر، تب بر، ضد کرم و ضد عفونی کننده دارد .

مصرف آن در مواردی نظیر تب های مخاطی و حصبه بعد از مرحله تحریکات ، بیماریهای نقرسی که با ضعف قوای هاضمه همراه باشد،

گریپ و بطور کلی بیماریهای عفونی که در آن داروهای مقوی با اثر قوی نتوان بکار برد، اثرات مفید و قاطع ظاهر می کند .

فرآورده های این گیاه چون دارای تانن به مقدار کافی می باشد ، در رفع برونشید های مزمن، نزله های مخاطی،

اسهالهای ساده و به علت دارا بودن اسانس و مواد مؤثر دیگر، در ضعف عمل دستگاه هضم و کبد مفید است

و می توان از آنها در کم خونی دختران جوان و تأخیر وقوع قاعدگی ناشی از ضعف عمومی بدن، استفاده بعمل آورد.



در استعمال خارج، چون اثر ضد عفونی کننده دارد آنرا بر روی زخمها و اولسرها اثر می دهند

و محلول های آنرا در موارد جریان دائم ترشحات از بینی ، بلا می کشند و یا به حالت تازه و له شده و همچنین به صورت گرد از آن استفاده می نمایند .

مخلوط اعضاء چند گیاه زیر که مجموعاً Especes ameres نامیده می شود و دارای اثر مقوی تلخ می باشد از قدیم الایام مورد استفاده مردم قرار داشته است .

همه گیاهان مخلوط مذکور نیز در ایران یافت می شوند :

1-سرشاخه گلدار Teucrium Chamaedrys

2-سر شاخه گلدار Cnicus bendictus

3-سرشاخه گلدار Centaurium minus

سرشاخه گلدار گیاهان مذکور را باید به نسبت مساوی از هر یک ، بخوبی مخلوط نموده دم کرده 10 در هزار از آن تهیه کرد .. . كتاب گياهان دارويي دكتر زرگري جلد 4 ص-129 -130

[pejuhesh237]

در اول دويم گرم و در آخر آن خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص224


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و گرمى آن زياده از خشكى تا آخر دويّم و بعضى در سيّم گفته ‏اند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 678

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مدر بول و حيض و رافع امراض سپرز و سرفهء مزمن و قاطع اخلاط غليظه

و در ساير افعال مانند كمافيطوس و جهة عسر بول و يرقان

و شكاف عضل و اخراج جنين و استسقا (+نافع)

و طبيخ چهار درهم او با سه درهم روغن زيتون

و يك رطل آب كه به ثلث رسد چند روز مداومت كنند

جهة سنگ گرده و مثانه مجرب دانسته‌اند

و سه درهم مسحوق او با جلاب یا عسل در چند روز

دفع درد سينه و برودت نواحى او می كند

و ضماد او با عسل جهة قروح مزمنه

و اكتحال او با شراب(حلال:حل کننده) جهة غرب

و با سركه جهة ورم سپرز مفيد

و روغنى كه آب تازهء او را با آب طبيخ یا از گل او ترتيب داده باشند

جهة رفع برودت بدن و رياح مؤثر

و شراب او كه در هر يكرطل آب انگور دو مثقال از او ريخته باشند

و يا يك مثقال و نيم او را يك رطل خمر كرده و مدتى گذاشته باشند

جهة تشنج و يرقان و نفخ رحم و فساد اخلاط

و اصلاح مزاج فاسد و بدى هضم و ابتداى استسقا نافع است

و قدر شربتش تا سه درهمست

و در مطبوخ تا هفت درهم و مضر امعا و گرده است

و مصلحش كثيرا و بدلش مثل او سيساليوس

و ربع او سليخه و نزد بعضى غافث و سليخه.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص224

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

از آن حبوب ساخته خشك مى‏ نمايند

و همچنين اكتحال طبيخ آن با زيت و ذرور ساييده آن نيز

آشاميدن تازه و يا خشك مطبوخ آن جهت سرفه مزمن رطوبى.

آشاميدن تر و تازه آن و يا مطبوخ آن با آب جهت يرقان سوداوى سددى و تحليل صلابت طحال

و ساير امراض طحال و ادرار بول و حيض و اسقاط جنين و شدخ عضل

و با شراب جهت تحليل صلابت طحال سريع الاثر ضماد آن جهت نهش هوام نافع

مسوخ آن بر بدن باعث گرمى آن دهن آن كه از آب تازه آن و يا از آب مطبوخ آن.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 678-679

[pejuhesh237]

و مدر بول و حيض و رافع امراض سپرز و سرفهء مزمن و قاطع اخلاط غليظه

و در ساير افعال مانند كمافيطوس و جهة عسر بول و يرقان

و شكاف عضل و اخراج جنين و استسقا (+نافع)

و طبيخ چهار درهم او با سه درهم روغن زيتون

و يك رطل آب كه به ثلث رسد چند روز مداومت كنند

جهة سنگ گرده و مثانه مجرب دانسته‌اند

و سه درهم مسحوق او با جلاب یا عسل در چند روز

دفع درد سينه و برودت نواحى او می كند

و ضماد او با عسل جهة قروح مزمنه

و اكتحال او با شراب(حلال:حل کننده) جهة غرب

و با سركه جهة ورم سپرز مفيد

و روغنى كه آب تازهء او را با آب طبيخ یا از گل او ترتيب داده باشند

جهة رفع برودت بدن و رياح مؤثر

و شراب او كه در هر يكرطل آب انگور دو مثقال از او ريخته باشند

و يا يك مثقال و نيم او را يك رطل خمر كرده و مدتى گذاشته باشند

جهة تشنج و يرقان و نفخ رحم و فساد اخلاط

و اصلاح مزاج فاسد و بدى هضم و ابتداى استسقا نافع است

و قدر شربتش تا سه درهمست

و در مطبوخ تا هفت درهم و مضر امعا و گرده است

و مصلحش كثيرا و بدلش مثل او سيساليوس

و ربع او سليخه و نزد بعضى غافث و سليخه.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص224

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

از آن حبوب ساخته خشك مى‏ نمايند

و همچنين اكتحال طبيخ آن با زيت و ذرور ساييده آن نيز

آشاميدن تازه و يا خشك مطبوخ آن جهت سرفه مزمن رطوبى.

آشاميدن تر و تازه آن و يا مطبوخ آن با آب جهت يرقان سوداوى سددى و تحليل صلابت طحال

و ساير امراض طحال و ادرار بول و حيض و اسقاط جنين و شدخ عضل

و با شراب جهت تحليل صلابت طحال سريع الاثر ضماد آن جهت نهش هوام نافع

مسوخ آن بر بدن باعث گرمى آن دهن آن كه از آب تازه آن و يا از آب مطبوخ آن.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 678-679

[pejuhesh237]

.