سرخس

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.از نظر تركيبات شيميايى در قسمت زيرزمينى ريشه‌هاى گياه سرخس نر مقدارى اسانس، صمغ رزينى به نام فيلمارون   ، فيليسين خام   و اسيدى به نام فيليسيك اسيد  وجود دارد.

مقدار مادۀ مؤثر در ساقۀ زيرزمينى گياه معمولا در تابستان كمتر است و بيشترين مقدار مادۀ مؤثر در زمستان در اعضاى زيرزمينى گياه وجود دارد،

به همين جهت ساقۀ زيرزمينى گياه را بايد در پاييز از زمين خارج كرد و نگهدارى نمود.

حكماى طب سنتى معتقدند كه قدرت دارويى ساقۀ زيرزمينى يا بيخ گياه حد اكثر تا  ۴  سال باقى مى‌ماند ولى به‌هرحال بهتر است كه هر دو سال تجديد شود.

بررسيهاى ديگرى نشان مى‌دهد كه مادۀ فيليسين خام در حدود  ۴  درصد سميت دارد و بر ضد انگل Enchytracus albidus مؤثر مى‌باشد.

در اين مورد از محلول 10 ميلى‌گرم در 100 ميلى‌ليتر آب استفاده مى‌شود.

مواد مؤثر در ساقۀ زيرزمينى گياه، فيليسين، آلفا-فلاوسپيديك اسيد  ١ و فيليسيك اسيد مى‌باشد

. بررسى‌هاى ديگرى نشان مى‌دهد كه عصارۀ اترى ساقۀ زيرزمينى گياه در حدود  ١٠ - ۶  درصد است كه در حدود  ٢۵  درصد آن فيليسين مى‌باشد.


سرخس ماده:

از نظر تركيبات شيميايى در ساقۀ زيرزمينى يا بيخ آن كمى فيليسيك اسيد است ولى مقدار بيشترى از مادۀ مؤثر ديگرى به نام پلى‌ستيچين   و پوليستى‌چالبين  يافت مى‌شود.


خواص ساقۀ زيرزمينى آن تا حدود زيادى شبيه سرخس نر و كمى ضد كرم مى‌باشد كه از تكرار آن خوددارى مى‌شود. خاصيت ضد كرمى آن در اغلب موارد ناچيز بوده است.

سرخسهاى معروف ديگرى نيز هستند كه چون در ايران نمى‌رويند به ذكر مختصرى از آنها مبادرت مى‌شود.

سرخس ديگرى به نام علمى Polystichum spinulosum Lam. et DC.


در ساقۀ زيرزمينى اين سرخس نيز فيليسيك اسيد، آسپيدين   يا آسپيدينول   ، پوليستى‌چى‌نين   و پوليستى‌چالبين مشخص شده است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد ص343-347