لبن

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن
لبن
به فارسى شير و به تركى سود نامند
مركب القوى و مشتملست بر دهنية و مائية و جنبية
و دسومت او در اول گرم و خشك است
و مائية در دويم سرد و تر
و جنبيت در اول سرد و خشك است
پس شير هر حيوانى در گرمى و سردى و رطوبت
و يبوست به حسب غلبهء يكى از اجزاء ثلثة متفاوت می باشد
و شير اكثر حيوانات به انفراده مذكور می شود
و امور كليه و مشتركه در اينجا مرقوم مي گردد
و هر چه در تغذيه انسب است از حيوانی است كه اقرب
به ولادت انسان باشد لهذا شير گاو بهتر از ساير است
و بعد از آن شير بز و گوسفند و آهو و شتر از الاغ
و اسب و خرگور و خوك و غيره در تداوى اقوى اند
و از گاو و گوسفند و بز در تغذيه
و همچنين به سبب تعليف و سن و فصل مختلف می باشد
چه هرگاه به مسكرات و مخدرات تغذيه حيوان كنند
مثل قنّب و خشخاش و مانند آن شير آن مخدر و مسكر می شود
و از تعليف بمسهلات و قوابض و مبرادت و مرطبات و مسخنات
و مغلظات و ملطفات و امثال آن اثار او متبدل مي گردد
و شير تازه دوشيده با حرارت لطيفه است
و او بعد از گوشت و تخم نيم برشت موافق ترين اغذيه
و هر چه جنبية در او غالب باشد مسدد است و الا مفتح
و طلاى اقسام او موافق ورم مقعد و قرحه و درد آن
و قرحهء مثانه و اورام عانه و رحم است
و استعمال شير بعد از ترشيها و با آن و ميوهاى تازه
و ماهى و پياز و امثال آن جايز نيست
چه مادامى كه از معده نگذشته باشد چيزى خوردن
و خوابيدن مفسد او و با وجود اخلاط فاسده
در بدن استعمال او را مهلك دانسته‌اند
و قبل از انقضاى چهل روز از ولادت
و در زمستان به سبب غلظت او
و قريب الولادت را به سبب غلبهء مائية استعمال جايز نيست
و آخر فصل بهار تا اواسط تابستان استعمال او اولى است
و اكثار او مورث تبها و مولد قمل و به جهة دسومت سريع الاستحالة به دخانيه
و در اماكن حاره و معده ضعيف باعث مضرتست و
موافق سوداويين و يابس المزاج و معتادين افيون و قليل او در اغذيه
و كثيرش در تلیين طبع قويتر است
و مجموع شيرها ملطف و جالى و رافع اخلاط سوخته و موافق اعضاى تناسل اند.

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص228-229