حبوب

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه ژانويه 01, 2013 1:29 am

بسم الله الرحمان الرحیم

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه ژانويه 01, 2013 1:30 am

تحفه حکیم مومن:

قسم ثانى از دستورات از جامع موسوم به تحفة المؤمنين كه آن مشتمل است بر تشخيصات ودستورات
در بيان اعمالى كه متعلق است به ادويهء مركبه
و اگر هر يك از مركبات ... هر علتى و مرضى را به دواى مفرد مداوا نميتوان نمود بنابراين موافق هريك بايد تركيب از مفردات كرده
و هر چند از مركب قليل الاجزاء مقصود حاصل شود بهتر از كثير الاجزاء است
و سبب كثرة اجزاء بسيار مى باشد مثل ادخال چيزی كه بدرقه دواى مقصود باشد و يا مصلح گردد يا معاون شود يا تقوية و نفوذ او منظور باشد و امثال آن از مايحتاج اليه از دفع كراهة طبع و حفظ قوت و اختلاف كيفية استعمال او
و بايد در مركبات اجزائی كه اصل و عمده باشد و از كبار ادويه باشد حذف نكنند مثل قرص افعى كه از ترياق كبير
و هر چه مفسد آن باشد داخل ننمايند مثل بلادر كه مفسد قرص افعى و اكثر ادويهء ترياق است
و هرچه از ادويه كه اثر هر يك ضد ديگرى باشد در قدر شربت مساوى نكنند كه فعل يكديگر را مانع نشوند مثل تساوى اجزاى مسهل با اجزاى قابض
و بايد طبيعت علل و طبيعت اعضاى معلوله طبيعت ادويه و خصوصيت آن به هر عضوى و خلطى و فصلى و مكانى و عادتى و سستى منظور باشد
و چون بعضى از ادويه شديد القوة اند مثل افيون و فرفيون
و بعضى ضد فعل دواى شديد القوه اند
و بعضى ضعيف القوة
و بعضى ضد فعل دواى شديد القوة
و بعضى كثير المنفعة و با منفعت خاص اند مانند غاريقون
و بعضى قليل المنفعة كه زياده از يك منفعت نداشته باشد
و بعضى شريف الفعل
و بعضى خسيس
و بعضى مشترك النفع اند با ديگرى
و بعضى در منافع منفرد
و بعضى مضعف قوة ادويهء نافعه اند
پس در تركيب شرط است كه از كثير المنفعة و شريف و از ضعيف القوة و كثير المنفعة قدر زياده داخل كنند
و از قوى القوه و قليل المنفعة كمتر
و از آنچه در منافع متفرد بود و از هر چه شريف الفعل قليل المنفعة باشد بقدر مقصود كنند
و از انچه قوة دواى نافعه را ضعف كنند بقدر ضرورت
و از دواى قوى كثير المنفعة و از ضعيف قليل المنفعة قدر متوسط كنند
و به دستور در مرعاة عضو عليل قلت و كثرت مقدار ادويه مختلف مى شود
چه هرگاه عضو بعيد باشد از دواى كثير المنفعة شريفهء ضعيف القوة قدری را زياده بايد کرد
و هر گاه عضو قريب باشد مثل معده و مرى بقدر اعتدال كنند
و اگر با كثرة منافع قوى القوة باشد از مقدار معتدل نيز كمتر بايد گردد
اما
طريق دانش مزاج مركبات آنست كه
اجزاء حاره و بارده و رطبه و يابسه هريك از مفرداة آن تركيب را از قرار قدر شربت آن حساب نمايند
و اقل را از اكثر وضع نموده
باقى را بر سمّى عدد ادويه كه عبارت از عدد شربت هر يك است قسمت كنند
و خارج قسمت از مزاج مركب دانند
مثل مزاج مركبى از زنجبيل كه در دويم گرم و خشك است
و كندر كه در سيم گرم و خشكست
و بنفشه كه در دويم سرد و تر است
هر گاه از زنجبيل دو شربت باشد
و از كندر و بنفشه يک شربت
اجزاى حارهء اين مركب يازده
و بارده شش
و يابسه مثل حاره
و رطبه مانند بارده خواهد بود
بدينصورت
حاره(11 جرو) بارده(6 جزو) رطبه(6 جزو) يابسه(11 جزو) زنجبيل(شربت که هر شریت حکم مفردی دارد) كندر( یک شربت) بنفشه( یک شربت) اجزاء حاره(زنجبیل 6 جزو)یابسه( زنجبیل 6 جزو) اجزاء حاره(کندر 4 جزو) يابسه(کندر 4 جزو) اجزاء حاره(بنفشه 1 جزو) يابسه(بنفشه 1 جزو) بارده(زنجبیل 2 جزو) رطبه(زنجبیل 2 جزو) بارده(کندر 1 جزو) رطبه(کندر 1 جزو) بارده (بنفشه 3 جزو)رطبه(بنفشه 3 جزو)
پس چون اقل كه اجزاء بارده و رطبه است از اكثر كه حاره و يابسه است كم شود
پنج جزو از حاره و پنج جزو از يابسه(+باقی) ميماند
و چون پنج را به سمّى عدد ادويه كه به حسب عدد شرباة چهار است قسمت كنند
خارج قسمت يك و ربع است
پس مزاج مركب مذكور در اوايل درجهء دويم گرم و خشك خواهد بود و على هذا القياس
اما
طريق دانش قدر شربت مركبات آنست كه
بعد از تحقيق وزن و عدد شربات مفردات آن جزوى از مركب اخذ نمائيم كه نسبت آن به مجموع وزن مركب چون نسبت واحد باشد به عدد شربات
مثلا وزن مجموع او سى درهم باشد و عدد شربات مفردات ده جزو چون واحد را نسبت به ده كه عدد شرباتست نسبت عشر است پس از سى كه وزن مركب است عشر اخذ نموديم كه او سه درهمست
و اگر فرضا عدد شربات سى باشد و وزن مركب ده شربت آن مركب ثلث م خواهد بود زيرا كه نسبت ثلث به ده چون نسبت واحد است به عدد شربات كه سى باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص228-299

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 11:54 am

تحفه حکیم مومن:

در اقسام حبوب
و از اختراع قدماست
و منقسم به اقسام معاجين است
و مسهله او تا دو سه ماه قوت باقيست و بعد از آن ضعيف مى شود
و مبهى و مقوى آن مشتمل بر ادويهء كبار و ذو الخاصية باشد تا يك سال
و افيون دار تا دو سال
و آنچه مشتمل بر ادويهء كبار نباشد بعد از يک ماه ضعيف مى شود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص320

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:03 pm

تحفه حکیم مومن:

حب نارمشك
مسهل و سريع الاثر است
جهة تحليل رياح و تقوية معده و رفع قولنج و درد معده كه از احتباس باشد بغايت مجربست
يك عددش يكبار اسهال مى كند
مصطكى و زنجبيل قرنفل دارچينى فلفل نارمشك از هر يك يك ل و يكدانگ سقمونيا مشوى ٧ ل شكر طبرزد ٧ ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص320

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:05 pm

تحفه حکیم مومن:

حب ريوند
جهة استسقاى زقى كه با حرارة باشد
ريوند 3/، عصارهء غافث 3/، تخم كاسنى 3/، غاريقون 5 ل، مازريون 1 ل
شربتش يك م و نيم

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص320

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:09 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الذهب
و اين موسوم به حب الصبر است
از تركيب رئيس الفضلاست حسين بن عبد الله بن سينا
جهة حفظ صحت و تنقیهء اخلاط ثلثه از سر و بدن و تفتيح سده و عسر النفس و درد پهلو و پشت پا
و تندى باصره و هضم طعام و ادرار و رفع بخارهء
و بالجملة مداومة او مغنى از جميع ادويه
و قدر شربتش تا دو ل
صبر بیست م هليلج كابلى ده م گل سرخ ٥ م
سقمونيا زعفران مصطكى كثيرا سفيد از هر يك ٣ م
عنبر ورق طلا از هر يك چهار قيراط
مرجان ياقوت سرخ مرواريد از هر يك سه قيراط
و مؤلف تذكره جهة بلغمين و اصحاب رياح عود سنبل الطيب اسارون از هر يك چهارده م زياده نموده
جهة مفاصل و عرق النسا و امثال آنها غاريقون اشق تربد انزروت عاقرقرحا سورنجان از هر يك ٣ م
و جهة صفراويين با اصل نسخه هليلج زرد بنفسج از هر يك ٥ م
و جهة بخار مرزنجوش و گشنيز از هر يك ٥ م
و جهة ضعف جگر طباشير بدل مرزنجوش و گشنيز
و جهة سودا با اصل نسخهء لاجورد يا حجر ارمنى نيم م كرده ادويه را كوفته و با گلاب و عرق بيد و كرفس و رازيانج حب سازند
و قوتش تا دو سال باقيست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص320-321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:12 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الايارج
منسوب به ابن ماسويه نافعست
جهة امراض دماغى خصوصا بلغمى و تنقیهء دماغ كند و تندى باصره بيفزايد ايارج فيقرا شش م
هليلج زرده م تربد ٤ م
انيسون ملح هندى از هر يك دو م و نيم
غاريقون ٢ م شحم حنظل يك م
و در صفراويين سقمونيا بقدر حاجت اضافه نمايند
و قوتش تا دو سال باقيست
و شربتش تا يك ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:20 pm

تحفه حکیم مومن:

حب اصطمحیقون
به معنى منقى اخلاط بارده است
جهة تنقيه اخلاط و حفظ صحة و رفع وسواس و امراض سوداويه و خفقان و ضعف معده و گرده نافع
صبره 1 م بسفايح افتيمون از هر يك ٦ ل
سقمونيا غاريقون شحم حنظل از هر يك ٣ ل
سليخه زعفران حب بلسان ملح هندى عصارهء افسنتين اسارون وج عود مصطكى بيخ اذخر زراوند مدحرج دارچينى از هر يك يك ل
و بعضى وقت ايارج اضافه ميكنند
و در بعضى نسخه هليلج و تربد زياد كرده اند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:28 pm

تحفه حکیم مومن:

حب النفظ
منسوب به جالينوس
و او قوى الفعل است و نافع جهة هر مرض بارد مثل فالج و لقوه و بادها و نقرس و قولنج و امراض معده و عرق النسا و مفاصل
و قوتش تا دو سال باقيست
و شربتش تا دو م
و رازى نقل كرده كه مضر جگر است و مصلح او زيت
و اسحق نقل كرده كه تفتيح بواسير مى كند
و مؤلف تذكره بر اين است كه اين اصح است از اول و مصلح او كثيرا و ماء العناب است
صبره ا م هليلج اصفر تخم حرمل افتيمون صمغ سداب اگر يافت نشود دو چندان اشق جاوشير مقل ازرق سكبينج شحم حنظل(+جند بیدستر انزروت) از هر يك بيست م
و در بعضى نسخه تربد عود اصل السوس از هر يك هفت م كرده اند اگر افراط بلغم نباشد نبايد كرد و همچنين اگر سودا زياد نباشد افتيمون داخل ننمايند
و اگر حلتيث و حب الغار اضافه كنند در صورتيكه مريض باتب نباشد جايز است ادويه را با نفط سفيد حب بسازند
و اگر شيطرج و قاقله و بوزيدان و سورنجان و ايارج از هر يك ٥ م داخل نمايند جهة اوجاع بارده خصوصا نقرس و نفعش عظيم خواهد بود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:37 pm

تحفه حکیم مومن:

حب السعال
از صاحب تذكره است
و مجرب دانسته‌اند كه در دهن نگهدارند
تخم كدو تخم خربزه تخم خيارين تخم خشخاش از هر يك يک جزو
نشا صمغ عربى كثيرا رب سوس زعفران تخم خرفه بادام تلخ فستق صنوبر انيسون بزر کتان هر يك نصف جزو حب بسازند
پس اگر در سينه و شش قروحى باشد بايد اضافه كنند تربد چهار جزو حلبه سه جزو زوفا دو جزو نيم پرسياوشان دو جزو
و اگر با او تبى باشد پس گل ارمنى و گل محتوم از هر يك سه جزو
همه را با مثل وزن ادويهء شكر به لعاب تخم مرو و بزرقطونا و ريحان و روغن بنفشه حبها سازند و اگر بعصارهء كرنب معجون بسازند در تليين طبع و صاف كردن آواز ابلغ خواهد بود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:39 pm

تحفه حکیم مومن:

حبّى كه
نافع است جهة امراض كه موى بريزد مثل جذام و داء الثعلب و داء الفيل و داء الحيه
و اخراج فضول غليظ
و قوتش تا دو سال باقيست
گرم است در دويم و خشك است در اول
و شربت او تا يك مثقال است با آب گرم
و مضر جگر
و مصلحش انيسون
و مضر گرده
و مصلح او كثيرا و تربد ١٢ ل (+صبر زرد دوازده ل) افتيمون چهار ل بسفايح انزروت از هر يك سه ل عصارهء افسنتين ملح هندى شحم حنظل سقمونيا از هر يك دو م به آب حب نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:43 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الديدان الطوال
برنگ مقشر هليلهء اصفر آمله ٥ ل و نيم تربد ابيض ٣ ل فايند مثل ادويه
شربتش سه م به آب گرم

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:46 pm

تحفه حکیم مومن:

حب قوقايا
جهة تنقيه دماغ و امراض باردهء آن بغايت مجرب است
و قوقا بلغة يونانى به معنى حاق وسط راس است چون اين حب جذب اين مواد از انجا مى كند لهذا مسمى باين اسم شده
صبر افسنتين مصطكى غاريقون بالسويه(+از هریک یک جزو) شحم حنظل سقمونيا از هر يك نيم جزو

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:48 pm

تحفه حکیم مومن:

حب قوقايا
مستعمل ابوى ره ايارج فيقرا 11 شحم حنظل 3 نیم ل، سقمونيا 2 نیم ل، هليله زرد 5 ل، اسطوخودوس 5 ل، تربد سفيد حب ساخته
يك مثقال و نيم را تناول نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:51 pm

تحفه حکیم مومن:

حب منتن
جهة فالج و رعشه و امراض بلغمى بغايت نافع است
ايارج فيقرا ده ل شحم حنظل قنطوريون رقيق 5 ل، عصارهء قثاء الحمار 5 ل، فرفيون2 نیم ل، جند بيدستر 1 ل، فلفل 1 ل، حلتيث 1 ل، سكبنيج 1 ل، جاو شير1 ل، شيطرج 1 ل، خردل1 ل، از هر يك يك ل
صموغ را در آب سداب حل كرده حبها سازند و
دو ل و نيم قدر شربت است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:53 pm

تحفه حکیم مومن:

حب افتيمون
جهة اخراج سودا
جهة كسى كه قادر بر شرب مطبوخ نباشد
افتيمون دو ل بسفايح غاريقون از هر يك ده ل
خربق اسود ملح هندى از هر يك ٥ ل
اسطوخودوس هفت ل ايارج ده ل
شربت ٢ ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 12:54 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الشبيار
اين حب را شبيار از اين جهة نامند كه وقت استعمالش شب است
جهة تنقيهء سر و دل از سودائيكه متولد از بلغم باشد
تربد افتيمون غاريقون اسطوخودوس هليلج كابلى ازهر يك يک جزو
فیقرا يک جز و نيم عود هندى نيم جزو
شربت از يك مثقال تا دو م

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 1:04 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الشبيار
نوع ديگر جهة تنقيهء دماغ و دل از سودائى كه از نفس سودا بهم رسيده باشد
هليلهء كابلى افتيمون از هر يك يک جزو
فيقرا يک جزو نيم اسطوخودوس دو جزو شحم حنظل يكجزو خربق اسود ربع جزو
مصطكى عود بسفايح از هر يك نيم جوز و حجر ارمنی مغسول ثلث جزو به آب سيب شيرين حبها سازند
شربتش از يك م تا يك ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321-322

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 1:08 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الشبیار
نوع دیگر جهت تنقیه دماغ و قلب از سودایی که متولد از صفرا باشد
تربد افتیمون سنا مکی شاهتره از هریک یک جزو هلیله زرد یک جزو و ثلث صبر... جزو لاجورد دو ثلث گل سرخ مثل او مصطکی یک جزو و ثلث با آب سیب شیرین ...
شربتش تا چهار درم

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 1:09 pm

تحفه حکیم مومن:

حب
جهة سپرز مجربست با ماء العسل و امثال او بنوشند
پوست بيخ كبر ريوند صبر زرد مرجان سوخته تخم كرفس 1 م غاريقون 1 م ملح هندى 1 م با عرق بهار و امثال آن حب بسازند
قدرشربتش يك ل است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص321

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 11:12 pm

تحفه حکیم مومن:

حب المقل
از مجربات والد مرحوم حقير جهة صاحب بواسير كه از اعتقال طبيعت آزاد داشته باشد مجربست
آملهء مقشر پوست هليلهء زرد هليله سياه پوست هليله كابلى پوست بليله تخم كندنا ازهر كدام ٥ جزو
مقل ازرق ٤ جزو
و مقل را نيمكوب كرده در آب كندنای شسته بخيسانند و روز ديگر در هاون بكوبند كه بطريق مرهم شود و ادويه را بسرشند و حبى به مقدار نخودى بسازند
و هر روز در خلاء معده نه عدد تا پانزده عدد فرو برند و از چيزهاى سوداوى احتباب نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 11:26 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الفالج
از تاليف والد مرحوم
جهة كسى كه در جانب راست فالج بهم رسيده باشد و قادر بر تكلم نباشد و زبانش را ثقل بهم رسيده باشد مجربست
تربد 6 ل، ابيض سورنجان 3 ل، حب النيل 3 ل، ايارج فيقرا 4ل، شخم حنظل 2 ل، شيطرج 1نیم ل، بوزيدان 1نیم ل،
وج 1نیم ل، عاقرقرحا 1نیم ل، دار فلفل 1نیم ل، سكبینج 4 دانک، جاو شير 4 دانک، مقل ازرق مثل او فربیون 2 ل، جند بيدستر 1 ل،
ادويه را كوفته و به حرير بیخته و صموغ را در آب كندنا حل كرده و با او ادويه را بسرشند و حبها بسازند
شربت ٣ م به آب گرم

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 11:30 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الافاويه الكثير الصبر
جهة مرة سودا و صفرا و بلغم متولده در معده و غشى كه از او عارض شود
دارچينى قصب الدزيره حب بلسان فقاح الاذخر سليخه قرفه از هر يك ده اوقيه
نيمكوب ساخته بيست و دو رطل آب باران در آن ريخته بپزند تا نصف باقى بماند
بعد از آن صبر سقوطرى را يک رطل بگيرند و به اين اب شويند و صاف كنند دو مرتبه يا سه مرتبه بشويند تا باقى نماند مگر ثفلى از صبر كه احتياج به او نباشد پس در آفتاب خشك كرده
هر يك از زعفران و مصطكى و مرصاف يكوقيه در او ريخته مثل نخود حبها سازند بعد از انكه به آب خمير كرده باشند
قدر شربت ٣ م به آب گرم

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 11:38 pm

تحفه حکیم مومن:

حب الشيطرج
جهة درد مفاصل و عصب و فالج و لقوه و احتباس
طمث تريد ده م صبر ٢٠ م
زنجبيل خردل ابيض از هر يك دو م
فلفل دار فلفل عاقرقرحا از هر كدام يك م
شيطرج هندى ملح هندى وج از هر يك دو م
فايند ٤ م
به آب كلم حبها سازند
شربتش دو م و نيم تا سه م به آب گرم

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 11:41 pm

تحفه حکیم مومن:

حب للرّبع
هليلج كابلى افتيمون از هر كدام چهار م
عصارهء غافث عصارهء افسنتين از هر يك دو م
صبر يك م
به آبى كه در آن رازيانه چوشانيده صاف كرده حبها بسازند
قدر شربت دو م تا سه م

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 11:45 pm

تحفه حکیم مومن:

حب حلتيث للرّبع
هليله اصفر عصارهء غافث دو م
حرف 1 م حلتيث نيم م
به آب حبها سازند
شربتش يكدرم به آب گرم

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » چهارشنبه ژانويه 09, 2013 11:46 pm

تحفه حکیم مومن:

حب اشعثا
جهة اسهال صفراء مخلوط به بلغم و زرداب
صبر ٢٢ م افتيمون ١٢ م سقمونيا ٣ م سليخه سنبل تربد مصطكى ٤ م زعفران ٣ م غاريقون ٦ م حماما م
به آب حب ساخته
شربتش ٢ م به آب گرم

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:02 am

تحفه حکیم مومن:

حبّ السّكبینج
از جالينوس جهة امراض بارده و استسقا و قولنج و لقوه و فالج
هليلجات ثلثه آملج 15 م مقل ٤ م زنجبيل دارچينى ٥ م
فلفل دار فلفل اسارون ٣ م
تخم كرفس نانخواه وج سليخه ٢ شيطرج حب البلسان ٢ مصطكى ٦ اغاريقون ١٠ شكر طبرزد ٣٠ صبر سقوطرى ٤٠
غاريقون و مقل را كوفته و آب كندنا را بر او پاشيده بكوبند و باقى ادويه را به آبها مخلوط ساخته مثل فلفل حبها ساخته
شربتش يك مثقال و نيم با آب نيم گرم وقت خواب تا دو ل
و قبل از استعمال و بعد از وقت استعمال يكروز پرهيز نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:03 am

تحفه حکیم مومن:

حب قيصر
كه حب ذهب نيز گويند از معالجات بقراطى جهة تنقیهء معده از رطوبات و تقوية آن
و چون تناول كنند بعد از طعام هر روز يكبار از رطوبات لزجه اخراج ميفرمايد معده را ضعيف نمى كند
نانخواه زيره كرویا انيسون هليله اسود ملح نفطى 1 م مصطكى ٣ م صبر سقوطرى مثل همه به آب ورق اترج خمیر کرده حبها سازند
حبى يكدانگ تا دو دانگ

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:06 am

تحفه حکیم مومن:

حبّ الدّيدان الطّوال و حبّ القرع
كيل دار و فلفل ابيض برنج كابلى مقشر قنبیل ملح هندى ٥ ترمس ٦ شيح 10 تربد ١٥ قسط مرصاف ٧ م شربتش ٥ م به آب راسن تر

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:08 am

تحفه حکیم مومن:

حب للماليخوليا
مجرب
فيقرا ٤ م افتيمون ٤ م حجر لاجورد مغسول غاريقون ٢ سقمونيا 1 م قرنفل بحرى ٢ عدد به آب به شيرين حب كرده
شربتش هر هفته يك ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:11 am

تحفه حکیم مومن:

حبّ لعرق النّسا
حقير تجربه نموده و بسيار مؤثر يافته و رازى ميگويد كه در ساعت دفع مى كند
و چند نفر از پيران كه يك سال اين آزار داشته اند و ممكن نبوده است ايشان را از جائى به جائى گرديدن به اين حب معالجه نموده ام
و پنج يا شش بار اطلاق ميفرمايد و مجموع يك شربت است
صبر سقوطرى اهليلج اصفر سورنجان از هر يك يك م حبها بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:13 am

تحفه حکیم مومن:

حب مسهل
جهة حمياة و دفع صفرا بسيار نافع است
منقول از حاوى كبير
عصارهء غافث عصارهء افسنتين مصطكى هليله زرد گل سرخ مساوى از هر يك يك جزو
صبر سه جزو سقمونيا دو ثلث جزو
شربتش يك م و نيم تا دو م به آب مطبوخ شاه تره و هليلهء زرد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:18 am

تحفه حکیم مومن:

حب لاجورد
جهة اسهال صفراوى غليظ و سودا و بلغم از مخترعاة حقير است
لاجورد غیر مغسول 7 ل، مصطكى نیم ل گلسرخ نیم ل، پوست هليلهء زرد 2 ل، بسفايح 2 ل، پوست هليلهء كابلى 2 ل، غاريقون سفيد 2 ل،
تربد محكوك 2 م، صبر زرد 4 م، اسطوخودوس 1 م، عود قمارى نیم، سنامكى 2 ل، گل بنفشه 2 ل، افتيمون 2 ل، كثيرا نیم ل،
با آب سيب حب ساخته از ٢ ل تا سه ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:34 am

تحفه حکیم مومن:

حب چيپال
منقول از حكماى هند
جهة اخراج بلغم و صفراى محّى و قليلى از سودا و رطوبات غليظه از عمق بدن مؤثر و عمل آن به قى و اسهال است
حب سلاطين مدبر كه در دستورات مذكور شد هليله سياه از هر يك بحسب عدد مساوى هم آرد برنج سفيد برابر هر یک
نرم كوبيده با آب ليمو با آب غوره حب سازند بقدر فندقى
و يك عدد را كوبيده در دوشاب حل كرده بر بالاى نخود آب و شورباى چرب بخورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323-322

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:45 am

تحفه حکیم مومن:

حب قرص افعى
جهة تقوية باه
خصية الثعلب 3 م خولنجان 2 م پنير مايهء شتر اعرابى 1 م قرص افعى 1 م زنجبيل 1 م خردل سرخ 2 نیم كش خرما 1 م با گلاب حب سازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:55 am

تحفه حکیم مومن:

حب منشط
از تاليف ابوى مرحوم
اسارون 2 م، سنبل الطيب 2 م، زعفران 2 م، مصطكى 2 م، زرنباد 1 م، حب الغار 1 م، بزر البنج 3 م، فلفل 3 ،افيون فرفيون نیم،
عاقرقرحا 1 م، تخم كرفس 2 ،دارچينى 2، ريوند 2، قرنفل 1 م، بسباسه 1 م، صمغ عربى 1 م، با گلاب حب سازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » پنج شنبه ژانويه 10, 2013 12:59 am

تحفه حکیم مومن:

حب نشاط
جهة سرفهء حار و نزلاة و سل و قوت هاضمه و نشاط باه محرورين و منع اسهال و تعديل مزاج سوداوى نافع از تاليفات حقير است
كثيرا 5 م افيون 5 م صمغ عربى 5 م رب السوس 5 نشاسته 5 م حب محلب 1 م مرواريد 1 م كهربا1 م ياقوت1 م با لعاب بهدانه حب سازند و مشك يكدانگ گاهى اضافه مى شود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 7:26 pm

تحفه حکیم مومن:

حب نزله
از مرحوم حكيم محمد باقر قمى
زعفران 5، بزر النج 5، افيون5، صمغ عربى5، تخم كاهو 5، بيخ لفاح 5، رب سوس 5 ،نشاسته 5

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 7:56 pm

تحفه حکیم مومن:

حب جدوار
از تاليفات مرحوم ابوى
مبهى و هاضم و مقوى بدن و مجرب است
جدوار 2، عود 2 ، صندل 2، زعفران ،20 مصطكى 1 نیم ،زرنباد 2 ، قرنفل 2، صمغ 2، درونج 2، فلفل 2 ،عاقرقرحا نیم ،مشك نیم، دارچينى 2، با آب نبات حب بسازند
اگر افيون يك ل اضافه نمايند جهة نشاط بدیست اما قوة باه ضعيف مى شود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 8:00 pm

تحفه حکیم مومن:

حب جدوار
از متاخرین نيز مانست جهة تقوية باه و هاضمه و ضعف دل و معده بسيار نافع
جدوار 1 م، مرواريد 1 م، دارفلفل 1 م، تخم بادرنجبويه 1، قرفه 2 ،فلفل سياه 2، خصيه الثعلب 3 ،شقاقل 3 ،
تخم بالنكو 2 ،عود قمارى 2، قرنفل 2 ،كبابه 2، زعفران نیم، نرم صلابه نموده قند 22 را بقوام آورده حب سازند
قدر شربت نيم ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 8:09 pm

تحفه حکیم مومن:

حب سعال
كه از برودة و رطوبة باشد مجرب است
منقول از معالجات ايلاقى
كندر ميعهء سايله مرصاف از هر يك يک درم افيون ربع م
حبها سازند بقدر يک دانگ

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 8:12 pm

تحفه حکیم مومن:

حب عطائى
جهة سرفه رطوبى و ضيق النفس بغايت نافع و مجربست از تاليف جد حقير
علك البطم 1 ،كندر 3 ،مرصاف 3 ،زراوند مدجرح 1، افيون 1 ،ميعه سايله 3 ،
حب ساخته از دانگى تا نيم مثقال تناول نمايند
و با اشربهء موافقه سريع الاثر است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 8:14 pm

تحفه حکیم مومن:

حب سعال ديگر
از تاليفات مرحوم ابوى كه با تب نباشد مجربست
تخم رازيانه تخم كرفس رب سوس پرسياوشان بادام تلخ بالسويه با لعاب تخم كتان سرشته يا قرص بسازند
و دو ل با مطبوخ مناسبه بدهند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 8:15 pm

تحفه حکیم مومن:

حب
جهة استمساك منى بغايت مجربست
دانه تمرهندي را سه چهار روز در آب خيسانيده پوست آن را گرفته يک جزو مغز آن را با دو جزو قند كوبيده حب ساخته دو عدد كه بقدر نخودى باشد استعمال كنند
و گويند رفع اثر آن را خوردن آب ليمو مى كند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 8:36 pm

تحفه حکیم مومن:

حب بواسير
كه با خون باشد
هليلهء هندى و بليله و آمله از هر يك پنج م
تخم كندنا تا سه م
بسد كهربا ودع محرق دو م و نيم
مقل ازرق ده م
ادويه را كوفته و مقل را حل نمايند به آب ورق سرو و ورق كندنا و ادويه را به او سرشته حبها سازند
و شربتش سه م به آبى كه آهن تافته در او انداخته باشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 9:03 pm

تحفه حکیم مومن:

حب السعوط
منقول از كامل الصناعة جهة فالج و لقوه و درد سر كه از بلغم باشد
خربق ابيض ٤ م صبر شونيز يك م مرصاف ٣ م فریبون م اشق دو م
كندش بورق ارمنى از هر يك دو م
جند زعفران يك م و نيم جاوشير 1 م
به آب چغندر حبها ساخته بقدر دو حبه يا سه حبة سعوط نمايند به روغن خيرى

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 9:05 pm

تحفه حکیم مومن:

حب یطيب النكهة و يذهب البخر
جوزبوا قاقله فوفل كافور قرنفل دارچينى خولنجان از هر يك م
مشک دو دانگ
مشك را عليحده سائيده و با گلاب حبها ساخته دردهان نگاه دارند
و اگر اراده كنند كه معده از فضول عفنه مفسده پاك بشود مخلوط بسازند با مذكورات ايارج فيقرا و مساوى همه از كافور وزن نيم شربت ساقط سازند
شربت يك مثقال

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 9:09 pm

تحفه حکیم مومن:

حب زيبق
جهة (+رفع)سرعت انزال منى مجربست
منقول از خط مرحوم حكيم محمد باقر
زیبق ٥ م با سركه تند در هاون سائيده تا انكه منحل شود
مخلوط سازند با او سه ل ملح هندى
و ظرف آهنى را سركه پر كرده زیبق را در او بجوشانند و از راسخت مسحوق ٣ ل اندك اندك در آن ريخته به دسته هاون بسايند تا ملقمه شود
پس در كرباس سطبرى كرده بيفشرند و انچه در كرباس مانده باشد با آب سرد بشويند تا چرك او زايل شود
و مجموع را یک حب ساخته در وسطش سوراخی باشد ریسمان پنبه از سوراخ او گذرانیده با آب لیمو انداخته یکشبانه روز تا متحجر شود
پس به روغن بابونه انداخته آتش نرمى طبخ دهند
در وقت احتياج در دهان نگاهدارند كه ريسمان او بيرون باشد
و بلع نشود
و وقتيكه ارادهء انزال داشته باشد از دهن بيرون آورند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 9:15 pm

تحفه حکیم مومن:

حب ديگر
كه امساك منى بقوة تمام كند
و قوى النشاط و مسكر و منوم و مشهى
و حقير آن را به مويز عمر و مسمى ساخته و مجرب است
مويز صد دانه بیخ شوكران سه ل بزر البنج سه ل كوفته
و زبیب را به آنها مخلوط ساخته در صد و پنجاه ل آب بجوشانند تا انكه آب را بتمامه جذب كند
و در وقت حاجت بقدر حبهء استعمال نمايند
و اگر كيفيت او را قويتر خواهند با بركك شيرازى كه ورق الخيال است بجوشانند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 9:18 pm

تحفه حکیم مومن:

حب بدل
جهة دردسر مزمن و ضعف معده و جگر نافع
و قاطع عادة افيون است
تاتورهء سياه 1 م ،زنجبيل 2 م ،ريوند چينى ٢ م، بقدر نخودى بسازند از يكى تا دو سه عدد بقدر مزاج هر كس ميتوان خورد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 9:25 pm

تحفه حکیم مومن:

حب عنبر
مخترع حقير
جهة نعوظ مجربست بعد از شش ساعت نعوظ مى آورد تا دوازده ساعت
و چون با آب سرد خود را بشويند نعوظ بر طرف مى شود
و چون در دهان نگاهدارند در عرض يك شبانه روز آب نمى شود
و دهان را بسيار معطر مى سازد و بسيار خوش مزه است
و جمعى كثير از اطبا جهة نوّاب خاقان خلد آشيان صاحبقران به جهة اين امر حبها ترتيب نموده هر يك بى علتى نبوده بعضى زود آب ميشد و بعضى با اندك وقتى نرم ميشد و بعضى بدمزه بود
و اين حب بغايت مسخن طبع شده و في الواقع بيعديلست
پنير مايهء شتر اعرابى 2 ل ،عنبر اشهب 2 ل ،مشك 1 ل ،خصية الثعلب 2 ل ،خولنجان 2 ل، مصطكى 1 ل، قرنفل 1 ل،
بقدر مغز فندقى حب سازند
و روزى يك عدد تناول نمايند
و از عقب او شراب یا شير تازه یا آب تره تيزك با آب نخود خيسانيده بنوشند
و از اين حب تا نيم مثقال ميتوان خورد و مرطوب المزاج زياده ميل ميتواند نمود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص323-324

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 9:28 pm

تحفه حکیم مومن:

حب
جهة بواسير ريحى و دموى و قاطع خون و مجرب است
منقول از كامل الصناعة
هليله سياه 4 ل، آمله 40 ،بليله 4 ،تخم مورد 2 ،جفت البلوط 2 ،طراميث 2، گلنار 2 ،مصطكى 1 ،جوزبوا 1، سنبل الطيب 1 ،قرنفل 1 ،تخم كندنا 3 ،مقل 2 ،خبث الحديد 2 ،مدبر برشته هليلجاة و تخم كندنا را در روغن زيتون بجوشانند
و مقل را با آب برگ سرو حل كنند
و ادويه را به آن بسرشند و حب بسازند
و دو ل با آب گرم بنوشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص324

توسط **pejuhesh237** » شنبه ژانويه 12, 2013 9:29 pm

تحفه حکیم مومن:

حب سعال
جهة ضيق النفس و سرفهء دايمى سخت و تليين سينه و تصفيهء صفوف و جهة ربو نافع است
بادام شيرين تخم كتان بريان كرده كثيرا حب الصنوبر الكبار صمغ انيسون اصل السوس رب السوس فانید شكر بالسويه
با اندكى عسل و آب رازيانه بسرشند و حب ساخته در زير زبان نگاه دارند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص324