دم الاخوين

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحيم

[pejuhesh237]

دم الاخوين:
نام علمى آن Daemonorops draco Blume:

فارسی: خون سياوشان،دم التنين و دم الثعبان

عربی:قاطر الدم

هندی:هندى هيراد و كهي و رنك‌برت

یونانی:ايدع

انگلیسی:Dragon's blood

فرانسه:Sang-dragon ،مهمترين و معروف‌ترين گياهى كه از آن خون سياوشان گرفته مى‌شود .

درختى است از خانوادۀ خرما Palmaceae كه به فرانسوى Dragonnier يا Dracena گفته مى‌شود.

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

و او صمغى است خالص الحمرة مايل به بنفشى

و قوتش تا مدتها باقى مي ماند

و گويند عصارهء گياه سرخيست و از سقوطر و گياه او معروف نيست كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم ص118

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق بخشي از تحفه بود:

و صاحب خلاصة التجارب كفته كه عصارۀ هوه‌جويه است و در ابو خلسا مذكور شد

و صاحب اختيارات بديعي نوشته كه صمغ بقم است

و سه نوع مى‌باشد :

چكيده و خشبى و ترابي و بهترين آن چكيدۀ صافي است كه قطعا چوب در ان نباشد

و بعضى كفته كه صمغ بقم نيست زيرا كه از مواضعى كه دم الاخوين را مى‌آورند مانند حبشه و زنكبار در ان مواضع بقم نمى‌شود

و بالجمله ماهيت كياه و درخت آن معلوم نيست و ليكن آنچه نوشته كه سه نوع است درست است بعضى چيكيده مانند

صمغ هر ختيره صافي براق كه كويا از درخت جوش خورده برآمده و چكيده و بعضى ديكر از ان قبيل و ليكن آميخته بريزهاى چوب و پوست درخت

و پوست ثمر آن و بعضى از قبيل عصاره و سرخ تيرۀ بى‌رونق و اين را دو نوع ديده شده بعضى صافي و بعضى غير صافي آميخته بتراب کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 425

درختى است داراى تنۀ اصلى دراز استوانه‌اى مانند نخلها.

برگهاى آن مركب از برگچه‌هاى باريك و نوك‌تيز با دمبرگ است.

گلهاى آن مانند نخلها نر و ماده جداگانه روى دو پايه جدا قرار دارند.

اين درخت داراى ميوه‌اى است به بزرگى گيلاس بيضى شكل و پس از اينكه كاملا رسيد مادۀ رزينى قرمزرنگى آن را فرامى‌گيرد

به‌طورى كه حتى فلسهاى سطح خارجى ميوه را نيز مى‌پوشاند.

مادۀ رزينى خون سياوشان از ميوه‌هاى اين درخت گرفته مى‌شود و پس از تصفيه و خشك شدن،

قطعات آن را لاى برگهاى نخل جاى مى‌دهند و در بازار عرضه مى‌نمايند.

از درخت ديگرى به نام علمى Dracaena cinnabari Balf. f. نيز ماده‌اى شبيه خون سياوشان مى‌گيرند.

اين درخت را نيز به هندى هيرادوخى و به فرانسوى Dragonnier گويند.

درختى است از خانوادۀ Liliaceae كه از ساقه‌هاى آن رزين گرفته مى‌شود كه خواصى شبيه خون سياوشان دارد.

اين درخت بومى مناطق حارّه شرق افريقا و جنوب عربستان است و از نظر قطر درخت به ابعاد حيرت‌انگيزى مى‌رسد

و قطر قسمت پايين‌تنه درخت در برابر سينه تا  ١۵  متر نيز ديده مى‌شود.

سن اين درختها نيز از قرنها متجاوز است. شبيه نخل است. گلهاى آنها در سال بيست و پنجم ظاهر مى‌شود

و از پوست ساقه‌ها و تنۀ آنها با شكاف، رزينى شبيه خون سياوشان مى‌گيرند.

مشخصات رزين خون سياوشان

قطعات خون سياوشان اگر نازك باشد به رنگ قرمز زيبا و كمى شفاف است اگر روى كاغذ كشيده شود از خود اثر باقى مى‌گذارد.

بى‌بو و بى‌طعم است و اگر آن را بسوزانند بوى سقزى كمى معطّر از آن استشمام مى‌شود. در الكل و سولفور دو كربن و كلروفورم و بنزين حل مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص 316

[pejuhesh237]

و نواحى هند خيزد كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم ص118

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.


Daemonorops draco) Willd. (Bl.) Sumatraاين درخت در مناطق شرقى سوماترا و غرب بورنئو مى‌رويد.

درخت ديگرى به نام علمى Dracaena cinnabari Balf. f.اين درخت بومى مناطق حارّه شرق افريقا و جنوب عربستان است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص -315 -316

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

در سيم سرد و خشك كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم ص118


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و بعضى در دوم كفته‌اند و با قوت قابضۀ شديده و يوحنا كرم در اول و خشك در دوم دانسته کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 425

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و قابض قوى و قاطع خون از جميع اعضأ

و منبت لحم و رادع سيلان فضول

و جهة حرارة جگر و احشا و التحام جراحات شمشير

و امثال او بغايت مؤثر و جهة زحير و اسهال دموى و صفراوى و سحج و شقاق مقعد و تقويه معده و لثه

و با زردهء تخم مرغ جهة قروح امعأ و اكتحال او جهة تقوية باصره و قرحه نافع

و مضر گرده و مصلحش كتيرا

و قدر شربتش از نيم درهم تا يك مثقال

و بدلش شادنج و عصاره خس است

و چون بلور و شيشه را به او رنگ كنند صاف تر و رنگين تر از عقيق می شود و در اين امر عديل ندارد كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم ص118

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و ذرور آن جهت قطع و حبس خون و الزاق جراحات تازه از جميع اعضا

و التحام جراحات هر نوع كه باشد کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 425

[pejuhesh237]

و قابض قوى و قاطع خون از جميع اعضأ

و منبت لحم و رادع سيلان فضول

و جهة حرارة جگر و احشا و التحام جراحات شمشير

و امثال او بغايت مؤثر و جهة زحير و اسهال دموى و صفراوى و سحج و شقاق مقعد و تقويه معده و لثه

براى ترميم و گوشت آوردن زخمها نيز نافع است. معده را خنك مى‌كند و حرارت كبد و روده‌ها را كاهش مى‌دهد

و براى تقويت معده و بند آوردن شكم‌روش و اسهال خونى و صفراوى و به هم آوردن شقاق مقعد و بواسير نافع است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص318

و با زردهء تخم مرغ جهة قروح امعأ

معتقدند كه خوردن  ۵ - ٢  گرم از آن با زرده تخم‌مرغ براى قطع خونريزى داخلى مفيد است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص318

و اكتحال او جهة تقوية باصره و قرحه نافع

ماليدن آن به چشم براى تقويت ديد و ترميم جراحتهاى چشم کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص318

و مضر گرده و مصلحش كتيرا

و قدر شربتش از نيم درهم تا يك مثقال

و بدلش شادنج و عصاره خس است

و چون بلور و شيشه را به او رنگ كنند صاف تر و رنگين تر از عقيق می شود و در اين امر عديل ندارد كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم ص118


براى كليه مضّر است از اين نظر بايد با كتيرا خورده شود. مقدار خوراك آن  ۵ - ٢  گرم است.

در صنعت از نظر رنگ قرمز از آن استفاده مى‌شود و اگر بلور و شيشه‌اى را با آن رنگ كنند مانند عقيق زيبا مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص318

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و ذرور آن جهت قطع و حبس خون و الزاق جراحات تازه از جميع اعضا

و التحام جراحات هر نوع كه باشد کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 425

و پاشيدن گرد آن روى جراحتها براى قطع خونريزى و چسبانيدن و به هم آوردن زخم تازه در هر عضوى كه باشد مفيد است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 5 ص318

[pejuhesh237]

.