بادزهر

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن
بادزهر
اسم فارسى ترياقست و به عربى حجر السّم نامند و مراد اطبا ازو حجريست كانى
و هرگاه پادرزهر حيوانى استعمال نمايند مراد ازو حجر التيس است
و مؤلف اختيارات بديعى انكار معدنى نموده
و متوجه آن نشده و اين معنى دليل است بر عدم مطالعه كتب معتبره
و ابن تلميذ در مغنى گويد كه معدن او براى ارسطو و غيره اقاصى هند و اوايل چين است
پنج قسم می باشد سفيد و زرد و سبز و اغبر و منقط
و رازى در طب ملوكى بيان نموده كه ما بين زردى و سفيدى
و به رنگ وسمه مشاهده نموده و در رفع ضرر بیش تجربه كرده
و ابن مندويه گويد كه زرد مايل به سبزى و سفيدى است
و در نخب مسطور است كه معدن او كرمان در كوه زرند است
و سه قسم می باشد سبز نيم رنگ و زرد و مايل به سفيدى و مايل به سرخى
و چيزى با او هست كه در آتش نمی سوزد و آن را مخاط الشيطان نامند
و حقير قسم سبز تيره و زرد مايل به سياهى و زرد كاهي را مشاهده نموده است
و گويند امتحان او آنست كه زرد چوبه را بر روى سنگى می سايند
و بعد از آن پادزهر را هر گاه رنگ زرد چوبه سرخ شود خوبست و الا فلا
و گويند علامة خوبى او آن است كه در آفتاب گرم عرق كند
و چون سائيده بر موضع گزيدهء افعى و مانند او بپاشند سّم را به طريق رشح رفع نمايد
و چون قدر دو جو را با آب سائيده در گلوى افعى و مار كنند بكشد
و يا به حيوانى كه بیش و امثال او داده باشند بدهند
و هر گاه از آن خلاص بايد خوب است و حقير اين امتحان را بهتر می داند
و در حرارت معتدل و در آخر دويم خشك
و تا دوازده جو آن مقاوم جميع سموم حيوانى و نباتى و معدنى
و مداومت او هر روز به قدر قيراطى حافظ صحت و مانع ضرر هواى وبائى و اختلاف مياه و اهويه
و نگاهداشتن او مانع گزيدن هوام و موافق جميع امزجه و مقوى دل و اعضا و رئيسه
و حافظ حرارت و رطوبة غريزى و مانع تعفن اخلاط و زايل كنندهء سميّت او و مبهّى
و مقوى اعصاب و قوى و مفاصل و محلل و رادع اورام بارده و حاره و جهة خفقان به غايت مجربست
و قدر شربتش در رفع سموم از سه نخود تا دو دانگ و در ساير خواص از يك قيراط يا يكدانگ
و گویند آشاميدن نيمدانگ از عرق او كه از تابش بهم رسد جهة ازالهء خفقان في الفور مجربست.

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص42