اوزان صغار

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 9:53 pm

بسم الله الرحمان الرحیم

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 9:57 pm

تحفه حکیم مومن:

پوشيده نماند كه نزد اطبا هر چه كمتر از رطل باشد معروف به اوزان صغار
و ما فوق او موسوم به كبار است
و كيل كه عبارت از پيمانه باشد از جملهء قسم ثانيست
و اختلاف در هر يك از اوزان صغار و كبار به حسب امكنه و ازمنه و مصطلحات واقع شده
و در اين مقام هر چه به حسب كتب معتبرهء طب و فقه و لغات اعتبار داشته اشاره به ان میشود
و بايد دانست كه حبه و طسوج و قيراط و دانگ به حسب درهم فضى و مثقال ذهبى مختلف میباشد چه اجزاء مذكوره از درهم كمتر از اجزاء مثقال است
و نزد اهل تجربه ثابت شده كه قدرى از فضّه كه در مقدار تساوى با ذهب داشته باشد وزن(+ذهب) سه سبع زياده بر وزن فضه میباشد
و اكثر اساطين اطبا برآنند كه در زمان قديم و جديد قدر درهم مختلف بوده به خلاف مثقال كه در اختلاف او قليلى قايلند و اختلاف هر يك در طى تحرير او مذكور مى گردد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:02 pm

تحفه حکیم مومن:

ارزه
كه به فارسى برنج نامند مراد از او وزن دو دانه خردل بريست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:03 pm

تحفه حکیم مومن:

شعيره
دو ارزه است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:05 pm

تحفه حکیم مومن:

حبه
از درهم عبارت از سدس ثمن اوست كه يك جزو از چهل و هشت جزو درهم باشد
و از مثقال عبارت از دو شعير است كه چهار ارزه باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:09 pm

تحفه حکیم مومن:

طسوج
از درهم دو حبه است
و از مثقال دو حبه و نيم كه ده ارزه باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:10 pm

تحفه حکیم مومن:

قيراط
از درهم دو طسوج است كه شانزده ارزه باشد
و از مثقال دو طسوج و نيم كه بيست ارزه باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:12 pm

تحفه حکیم مومن:

دانق
به فارسى دانگ گويند
و او از درهم دو قيراط است كه سى و دو ارزه باشد
و از مثقال سه قيراط
و يك حبه كه چهل ارزه باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:13 pm

تحفه حکیم مومن:

ترمسه
دو قيراط مثقال است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص271

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:15 pm

تحفه حکیم مومن:

نواة
دو دانگ مثقال است
و نزد بعضى بقدر نيم فضى است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:17 pm

تحفه حکیم مومن:

غراما
به غين معجمه از يک دانگ و نيم تا دو دانگ است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:25 pm

تحفه حکیم مومن:

عرمى
به عين مهمله هفت وقيه است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:31 pm

تحفه حکیم مومن:

کرميهء شاميّه
نزد بعضى يك غراما و نيم است
و نزد برخى سه قيراط و يك حبه

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 10:33 pm

تحفه حکیم مومن:

خرنوب
از مطلق او مراد يك قيراط است
خرنوب شامية چهار حبه فضّى است و سه حبه ذهبى

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:00 pm

تحفه حکیم مومن:

باقلا
از مطلق او و از باقلاى يونانيه مراد نيم درهم است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:02 pm

تحفه حکیم مومن:

باقلاى اسكندريه
نه قيراط است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:04 pm

تحفه حکیم مومن:

باقلاى مصريه
چهل و هشت جو متوسطه است كه يك درهم باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:06 pm

تحفه حکیم مومن:

اوبولوس
نزد بعضى يكدانگ مثقالست و نزد بعضى يكدانگ درهم
و يوحنا ابن سرابيون گويد كه آن سه قيراط است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:17 pm

تحفه حکیم مومن:

اكسونافن
از مطلق او مراد هشت قيراط است
و هرگاه در روغن مذكور گردد مراد شانزده درخمى است
و از شراب)حلال=حل شونده) هيجده مثقال و نيم
و از عسل سه وقيه و ربع
و ثمن وقيه درخمى نزد اكثر يك مثقال است و نزد قليلى يك درهم و در هم را معرب از آن دانسته‌اند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:18 pm

تحفه حکیم مومن:

جوزه
از مصلق او مراد نه درخمى است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:20 pm

تحفه حکیم مومن:

جوزه نبطيه
يك مثقال است
کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:23 pm

تحفه حکیم مومن:

بندقه
يك درهم است و نزد بعضى يك مثقال

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:25 pm

تحفه حکیم مومن:

ملعقه
در ادويه مراد يك مثقال است
و در عسل چهار مثقال

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:26 pm

تحفه حکیم مومن:

سامونا
به سين مهمله يك غراما و نيم است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:28 pm

تحفه حکیم مومن:

اويفوس و اودويه
يك وقيه اند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:30 pm

تحفه حکیم مومن:

قياساواون
هفت مثقالند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:31 pm

تحفه حکیم مومن:

فلجيارين
به قول ديسقوريدوس يك درخمى و نيم است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:34 pm

تحفه حکیم مومن:

بردار
مانند ملعقه از عسل چهار مثقالست
و از ادويه يك مثقال

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » دوشنبه فبريه 18, 2013 11:36 pm

تحفه حکیم مومن:

بردار صغير
يك درهم است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 4:56 pm

تحفه حکیم مومن:

جرجر
به جیم و راء مهمله دو ثلث مثقالست و نزد بعضى يك ثلث

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 5:04 pm

تحفه حکیم مومن:

حاماى صغير
به حاى مهمله دو مثقال است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 5:06 pm

تحفه حکیم مومن:

حاماى كبير
سه مثقال است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 5:08 pm

تحفه حکیم مومن:

حمصه
سه درهم است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 5:16 pm

تحفه حکیم مومن:

حزمه
به حاء مهمله و زاى معجمه قريب به شش مثقال است
و گويند قدريست كه كف دست را مملو سازد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 5:55 pm

تحفه حکیم مومن:

خرما
به خاء معجمه يك دانگ و نيم مثقال است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 5:59 pm

تحفه حکیم مومن:

دينار
يك مثقال و ثلث است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 10:27 pm

تحفه حکیم مومن:

كف
شش مثقال است و آن را قبضه نيز گويند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 10:29 pm

تحفه حکیم مومن:

یمنینا
سه ربع اوقيه است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 10:35 pm

تحفه حکیم مومن:

وسيعون
دو مثقال و نيم است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 10:36 pm

تحفه حکیم مومن:

اوقيه
كه وقيه نيز گويند هفت مثقال و نيم است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 10:38 pm

تحفه حکیم مومن:

استار
چهار مثقال و نيم است
و نزد قليلى چهار مثقال
و خجندى گوید حذاق اطبا چهار مثقال دانسته‌اند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 10:39 pm

تحفه حکیم مومن:

ناطل و نيطل
دو استار است
و نزد خجندى دو وقيه
و در مفتاح الطب هفت مثقال

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:06 pm

تحفه حکیم مومن:

سكرچه
از مطلق او مراد شش استار
و چهار دانگ استار است.

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:09 pm

تحفه حکیم مومن:

سكرچه كبيره
نه اوقيه است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:11 pm

تحفه حکیم مومن:

سكرچهء صغيره
سه اوقيه است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:13 pm

تحفه حکیم مومن:

صدفه
به وزن سكرچه كبيره است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:15 pm

تحفه حکیم مومن:

توله
سه مثقال و نيم
و سه قيراط است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:17 pm

تحفه حکیم مومن:

نسطون كبير
سه وقيه است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:20 pm

تحفه حکیم مومن:

نسطون
به وزن جوزهء ملکبه است كه شش درخمى است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:23 pm

تحفه حکیم مومن:

قواسوس
از روغن دوازده درخمى است
و از شراب(حلال= حل شونده) يك وقيه و نيم درخمى و ثلث آن
درهم تام در قديم هشت دانگ بوده و در زمان جديد شش دانگى است كه دوازده قيراط فضى باشد
و بطسوج بيست و چهار و به حبّه چهل و هشت حبه است و آن نود و شش شعيره و يك صد و نود و دو ارزه میشود
درهم ناقص كه از درهم طبى مراد اوست عبارتست از چهار دانگ و نيم مثقال صيرفى

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:44 pm

تحفه حکیم مومن:

مثقال صيرفي
عبارت از درهم تام جديديست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:48 pm

تحفه حکیم مومن:

مثقال طبى
يك درهم ناقص و سه سبع درهمست و آن شش دانگى است كه دويست و چهل ارزه باشد و صد و بيست شعيره و شصت حبه و بيست و چهار سطوج و بيست قيراط

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272

توسط **pejuhesh237** » سه شنبه فبريه 19, 2013 11:51 pm

تحفه حکیم مومن:

مثقال شرعى
عبارت از درهم ناقص طبى است كه چهار دانگ و نيم باشد و آن موافق وزن اشرفى دو بنى و امثال آن است
درهم شرعى به قدر سه سبع از مثقال شرعى كمتر است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص272