در مرهمها و دزورات و مايتعلق بها

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 7:00 pm

بسم الله الرحمان الرحیم

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:27 pm

تحفه حکیم مومن:

قسم ثانى از دستورات از جامع موسوم به تحفة المؤمنين كه آن مشتمل است بر تشخيصات ودستورات
در بيان اعمالى كه متعلق است به ادويهء مركبه
و اگر هر يك از مركبات ... هر علتى و مرضى را به دواى مفرد مداوا نميتوان نمود بنابراين موافق هريك بايد تركيب از مفردات كرده
و هر چند از مركب قليل الاجزاء مقصود حاصل شود بهتر از كثير الاجزاء است
و سبب كثرة اجزاء بسيار مى باشد مثل ادخال چيزی كه بدرقه دواى مقصود باشد و يا مصلح گردد يا معاون شود يا تقوية و نفوذ او منظور باشد و امثال آن از مايحتاج اليه از دفع كراهة طبع و حفظ قوت و اختلاف كيفية استعمال او
و بايد در مركبات اجزائی كه اصل و عمده باشد و از كبار ادويه باشد حذف نكنند مثل قرص افعى كه از ترياق كبير
و هر چه مفسد آن باشد داخل ننمايند مثل بلادر كه مفسد قرص افعى و اكثر ادويهء ترياق است
و هرچه از ادويه كه اثر هر يك ضد ديگرى باشد در قدر شربت مساوى نكنند كه فعل يكديگر را مانع نشوند مثل تساوى اجزاى مسهل با اجزاى قابض
و بايد طبيعت علل و طبيعت اعضاى معلوله طبيعت ادويه و خصوصيت آن به هر عضوى و خلطى و فصلى و مكانى و عادتى و سستى منظور باشد
و چون بعضى از ادويه شديد القوة اند مثل افيون و فرفيون
و بعضى ضد فعل دواى شديد القوه اند
و بعضى ضعيف القوة
و بعضى ضد فعل دواى شديد القوة
و بعضى كثير المنفعة و با منفعت خاص اند مانند غاريقون
و بعضى قليل المنفعة كه زياده از يك منفعت نداشته باشد
و بعضى شريف الفعل
و بعضى خسيس
و بعضى مشترك النفع اند با ديگرى
و بعضى در منافع منفرد
و بعضى مضعف قوة ادويهء نافعه اند
پس در تركيب شرط است كه از كثير المنفعة و شريف و از ضعيف القوة و كثير المنفعة قدر زياده داخل كنند
و از قوى القوه و قليل المنفعة كمتر
و از آنچه در منافع متفرد بود و از هر چه شريف الفعل قليل المنفعة باشد بقدر مقصود كنند
و از انچه قوة دواى نافعه را ضعف كنند بقدر ضرورت
و از دواى قوى كثير المنفعة و از ضعيف قليل المنفعة قدر متوسط كنند
و به دستور در مرعاة عضو عليل قلت و كثرت مقدار ادويه مختلف مى شود
چه هرگاه عضو بعيد باشد از دواى كثير المنفعة شريفهء ضعيف القوة قدری را زياده بايد کرد
و هر گاه عضو قريب باشد مثل معده و مرى بقدر اعتدال كنند
و اگر با كثرة منافع قوى القوة باشد از مقدار معتدل نيز كمتر بايد گردد
اما
طريق دانش مزاج مركبات آنست كه
اجزاء حاره و بارده و رطبه و يابسه هريك از مفرداة آن تركيب را از قرار قدر شربت آن حساب نمايند
و اقل را از اكثر وضع نموده
باقى را بر سمّى عدد ادويه كه عبارت از عدد شربت هر يك است قسمت كنند
و خارج قسمت از مزاج مركب دانند
مثل مزاج مركبى از زنجبيل كه در دويم گرم و خشك است
و كندر كه در سيم گرم و خشكست
و بنفشه كه در دويم سرد و تر است
هر گاه از زنجبيل دو شربت باشد
و از كندر و بنفشه يک شربت
اجزاى حارهء اين مركب يازده
و بارده شش
و يابسه مثل حاره
و رطبه مانند بارده خواهد بود
بدينصورت
حاره(11 جرو) بارده(6 جزو) رطبه(6 جزو) يابسه(11 جزو) زنجبيل(شربت که هر شریت حکم مفردی دارد) كندر( یک شربت) بنفشه( یک شربت) اجزاء حاره(زنجبیل 6 جزو)یابسه( زنجبیل 6 جزو) اجزاء حاره(کندر 4 جزو) يابسه(کندر 4 جزو) اجزاء حاره(بنفشه 1 جزو) يابسه(بنفشه 1 جزو) بارده(زنجبیل 2 جزو) رطبه(زنجبیل 2 جزو) بارده(کندر 1 جزو) رطبه(کندر 1 جزو) بارده (بنفشه 3 جزو)رطبه(بنفشه 3 جزو)
پس چون اقل كه اجزاء بارده و رطبه است از اكثر كه حاره و يابسه است كم شود
پنج جزو از حاره و پنج جزو از يابسه(+باقی) ميماند
و چون پنج را به سمّى عدد ادويه كه به حسب عدد شرباة چهار است قسمت كنند
خارج قسمت يك و ربع است
پس مزاج مركب مذكور در اوايل درجهء دويم گرم و خشك خواهد بود و على هذا القياس
اما
طريق دانش قدر شربت مركبات آنست كه
بعد از تحقيق وزن و عدد شربات مفردات آن جزوى از مركب اخذ نمائيم كه نسبت آن به مجموع وزن مركب چون نسبت واحد باشد به عدد شربات
مثلا وزن مجموع او سى درهم باشد و عدد شربات مفردات ده جزو چون واحد را نسبت به ده كه عدد شرباتست نسبت عشر است پس از سى كه وزن مركب است عشر اخذ نموديم كه او سه درهمست
و اگر فرضا عدد شربات سى باشد و وزن مركب ده شربت آن مركب ثلث م خواهد بود زيرا كه نسبت ثلث به ده چون نسبت واحد است به عدد شربات كه سى باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص228-299

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:29 pm

تحفه حکیم مومن:

در مرهمها و ذروراة جراحات و مايتعلق بها
مخترع مرهم گويند بقراط است
و تصريح نموده اند كه اكثر مراهم مدتها باقى ميماند و هر چه صمغ بسيار داشته باشد تا بيست سال قوت او باقيست
و بعضى را معتقد انست كه هر چه با روغن زيتون ساخته شود قوتش ساقط نمى گردد
و انچه با شحوم ترتيب یابد قوتش تا يك سال باقى ميماند
و شرط است كه موم زياده از نصف روغن و كمتر از ربع او نباشد
بلكه ادويه شش جزو روغن پنج جزو و موم ربع جزو باشد
و ضماد اعم از مرهم و مرهم مخصوص جراحاتست
و آنچه در قوهء جراحت باشد جهة مبرودين روغن زيتون رسيده كنند
و در غير آن روغن زيتون نارس كه زيت انفاق نامند
و در مواد يابسه روغن كنجد كنند
و موم را اولاً با روغن و شحوم بگذارند و از سر اتش به زير آورده ادويهء صمغيه را اول در آن حل كنند پس ادويهء مسحوقه را مخلوط سازند
و طريق حل عنبر و مصطكى و علك البطم و موميائى و سكبینج و امثال
او چنان است كه در قدر مضاعف باشد يعنى ظرف را آب در آن بر آتش گذارند تا آب بجوش آيد و ظرفى كوچك را روغن مخصوص كرده در ميان آب ظرف اول بگذارند تا روغن از حرارة آب گرم شود
پس عنبر و امثال او را در روغن ريزند تا حل شود و بعد از آن ساير ادويه را مخلوط نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351-350

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:32 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم النّخل
به نون و خاء معجمه و به حاء مهلمه نيز خوانده مى شود
و هر يك را وجه تسميهء گفته اند چه يكى به معنى تحريك مواد به جهة دفع از مسالك است چنانكه از پرويزن مشاهده مى گردد
و ثانى بمعنى اخذ عطاياى كثيره است به سبب استشفا به او از تاليف جالينوس عظيم النفع است
و به جهة جبر كسر و اصلاح عصب و كوفتگى(+عضل) و استخوان و الحام جراحات و تحليل اورام و رفع جرب متقرح و حكهء رطوبى و نمله و جمره و آكله مفيد است
يک وقيه مرداسنگ را با قدرى سركه آن مقدار كه سائيده شود بسايند و در آفتاب گذارند تا چهار وقيه را جذب كند
پس به دو وقيه روغن زيتون تسقيه كنند
و دو وقيه پيه گاو صاف و ربع وقيه قلقطار اضافه نموده
بر روى آتش نرم بر همزنند تا منعقد گردد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:33 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم النحل
كه مرهم اسود نامند
جهة شقاق و حكهء رطوبى و قرحهء رطبه و داء الثعلب و سعفه نافع است
سركهء كهنه روغن زيتون بالسويه
مرداسنگ مسحوق ربع روغن به اتش نرم بجوشانند و پيوسته بر همزنند كه مرداسنگ رسوب نكند تا منعقد گردد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:35 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم زنجار
جهة اسقاط بواسير و تجفيف قروح و رويانيدن گوشت جراحات و بردن گوشت زياد و رفع عفوتاة و مواد فاسده بالكليه مفيد است
موم زفت ١٠ اشق محلول به آب سداب و سركه و روغن زيتون ٤٨ به آتش نرم مجموع را حل كنند
و زنجار ٤ انزروت ٣ راتیانج ٢ و نيم اضافه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:37 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم داخليون
به لغة سريانى بعنى لعابى از تاليف بقراط است
جهة اورام حاره و اوجاع شديده و تعقد عصب و خراج و صلابات بغايت مفيد است
چهار وقيه مرداسنگ مسحوق را با يک رطل و نيم روغن زيتون به آتش نرم حل كنند
و تخم خطمى و بزرقطونا و تخم مرو و حلبه و تخم كتان هر يك ٣ ل جداگانه خيسانيده لعاب هريک را بگيرند
و از مجموع بقدر چهار وقيه بالسويه اندك اندك تسقيه كنند و بجوشانند تا منعقد گردد
و هر گاه زفت و خاكستر چوب رز و مرّصاف ٥ م صديد الحديد 1ل اضافه نمايند بغايت قوى الاثر مى شود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:40 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم زنجفر
جهة تحليل اورام عسرة البرء و خنازير و سرطان و روم مزمن انثيین نافع است
كندر اشق ١٠ علك البطم مرداسنگ فته ٥ شنجرف سرخ ٤ موم 15 روغن(+زیتون) ٦٠ ل

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:42 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم حواريون
و مرهم رسل و مرهم وشليخا نامند
جهة اصلاح خراج و جراحات و تنقيه و تحليل و نضج و اندمال آن و شقاق و رفع آثار و حكه و جرب و بواسير و نواصير و سعفه و رفع كرم نافعست
موم علك البطم ٤ ،اشق ٧ ،مقل مردا سنگ ٤، زراوند طويل كندر ٣، جاو شير زنجار مرصاف فته 2 ،سكبینج 1
اشق و مقل را در سركه حل كرده با يک رطل روغن زيتون بجوشانند تا سركه بسوزد پس ساير صموغ و موم را بگدازند و ادويهء يابسه را مخلوط بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:44 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم ابيض
جهة سوختگى آتش و التهاب جراحات و ورم مقعد حارة و حمرة و شقاق قبل كه از حرارت باشد نافع است
موم ١٠ روغن كنجد يا روغن زيتون ٣٠
بعد از گداختن موم از سر آتش برداشته با سفيدهء تخم مرغ بر همزنند
و اگر تبريد زياد خواهند بجاى روغن زيتون روغن گلسرخ و حضض و سفيدهء تخم مرغ اضافه كنند
و جهة تسكين درد بجاى حضض افيون كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:46 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم باسليقون
جهة جراحات مزمنه و ورم بارد نافع
و در خواص مثل مرهم نحل است
زفت راتیانج موم هر يك جزوى فته ربع يكى روغن زيتون دو وزن ادويه بر روى آتش مخلوط سازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:47 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم محلّل
جهة تحليل اورام(+ و صلابات و اقسام) صلابات تحت جلد و اخراج كرم به سرعت نافع و از مجربات دانسته‌اند
ترمس سرگين كبوتر دانه خرما شيلم بالسويه
زفت را مثل مجموع در پيه مرغابى گداخته ساير ادويه را مخلوط سازد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:49 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم جاذب
از تاليف ابن تلميذ منقول از شامل جهة اخراج پيكان و خار و آنچه در عضو فرو رفته باشد مجرب دانسته‌اند
بیخ نى خشك زراوند طويل بالسويه سائيده با عسل سرشته استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:52 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم مسقط بواسير
گردكان سوخته دانه زردالو بالسويه با روغن كوهان شتر سرشته بمالند
و بخور به نيمكوب هر دو كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 8:56 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم سفيداب
جهة مزاج حار و رويانيدن گوشت و رفع بثور بلخیه و امثال آن بغايت نافع است
مرداسنگ كه با سركه بسايند و با روغن گل تسقيه كنند تا غليظ گردد
و ٥ م سفيداب قلعى و اندكى كافور اضافه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:08 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم النوره
جهة سوختگى آتش و التهاب قروح بغايت نافع است
موم را ١٠، با روغن گلسرخ ٣٠ ،گداخته و اهك را ٥ م هفت بار به آب شسته اضافه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:12 pm

تحفه حکیم مومن:

به جهت آکله
قراقروت 1 جزو بول آدم 2 جزو جوشانیده مضمضه نمایند فضله سک سفید 1 جزو شادنج 2 جزو ذرور نمایند

حاشیه کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:15 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم عرق مدنی
كه رشته گويند و پينونير نامند
و از مياه غليظه و اهويهء كثيفه بهم مى رسد خصوصا در بلاد لار
و اكثر از مفاصل مانند خياطه بيرون مى آيد بعد از ورم حار و درد عظيم
و هرچه بيرون آيد بايد به چوبى و مانند آن هر روز به رفق پيچيده تا تمام بيرون آيد و پاره نشود كه هرگاه قطع شود از جاى ديگر بروز مى كند
و اين مرهم آسان مى كند بروز آن را و هرگاه پاره شود بايد موضع را به طول شكافت و مرهم را استعمال نمود
موم ٢٥ مرداسنگ خاكستر نى ٣ آهك 1
موم را با روغن گل گداخته ادويه را مخلوط كنند
و به جهة التهاب بزرقطونا را با روغن بنفشه مخلوط كرده استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352-351

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:17 pm

تحفه حکیم مومن:

قيروطى
عبارة از موم و روغن است و اقسام او به اعتبار داخل كردن ادويهء مختلفه است
اما به جهة التهاب سينه و ذات الصدر و تبهاى محترقه و اورام ملتهبه بايد موم سفيد 4 را در روغن گل 3 گداخته و به آب خيار و كدو و آب برگ خرفه صاف كرده تسقيه كنند
و هرگاه ترطيب بيشتر خواهند بجاى روغن گل روغن بنفشه كنند و آب برگ بيد و برگ خبازى تسقيه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:18 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم جهة سرطان
متقرح و غير متقرح
سفيداب قلعى توتياى كرمانى شسته بالسويه با روغن گلسرخ بسايند
و با آب برگ خرفه يا لعاب برزقطونا يا آب عنب الثعلب و آب خيار و آب كدو تسقيه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:22 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم للسّلعة
خبث الرّصاص را با روغن زيتون بر روى آتش مخلوط سازند و علك البطم را در آن حل كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:23 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم جهة منفجر نمودن قرحه
كه محتاج به نيشتر نباشد
خمير مايه 3 ،بورهء ارمنى 1 ،جاوشير 1 ،سرگين كبوتر 1 ،و مرغ و دبق مقشر1 ،آهک آب نديده 2 ،صابون 2، با روغن زيتون سرشته استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:25 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم جهة سعفه
زراوند طويل راتیانج گلنار اقاقيا بالسويه با اندك روغن گل و سركه بسايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:26 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم بواسير
و مرهم مقل نامند
جهة شقاق مقعد و درد آن نافع است
موم روغن كنجد پيه مرغابى مغز ساق گاو روغن كوهان شتر زردهء تخم مرغ مقل بالسويه
مقل را در لعاب تخم كتان حل نموده مرهم ترتيب دهند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:28 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم ناصور و باصور
ضربانى و غير ضربانى
زردچوبه ١٠، مرداسنگ ١٠ ،نرم سائيده با ٤ ل روغن گل و ٢ م موم و آب خالص بقدری كه ادويه را بپوشاند
به آتش نرم چندان بجوشانند تا مرهم شود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:31 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم هوچوبه
كه سنکار نامند جهة زخمها و اورام آن و تشنج و تمدد جراحات نافع است
هوچوبه را نرم سائيده با روغن كنجد ٥ ،موم ٤ ،مرهم سازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 9:33 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم كافورى
جهة کل قروح حاره و سوختگى آتش و جمره و نمله مجربست
٤ م موم را در ٥ روغن گل گداخته با سفيداب قلعى ١٠ م كافور قيصورى ١ مرهم بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:04 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم دال
از حكماى هند است جهة جراحات مزمنه و عسر البرء بغايت مجربست
و به جهة قروح اتشك و ناصور بغايت نافع
و منبت لحم و رافع گوشت فاسد و مصلح عضو ضعيف و ظاهرا عديل نداشته باشد و حقير مكرر تجربه در قروح مايوسين نموده است
كافور قيصور رال هندى كه لعل معبرى و شجرهء وقيقهن نامند كاة هندى هر يك ٤ ل
كوفته و بیخته و موم را با روغن گاو تازه بى نمك كه مساوى مجموع باشد در ظرف آهن گداخته اول رال را ريخته دو سه جوش كند پس کاة را به دستور پس كافور را بريزند و ديگر جوش ندهند
و در قروح مزمنه قديمه تا سه روز با قدرى فوفل سوخته استعمال نمايند و بعد از آن به تنهائى

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:13 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم زمانى
كه از تاليف والد حقير مير محمد زمان تنكابنى ره جهة جراحاة مزمنه بغايت مجربست
و در تاثير كمتر از مرهم رال نيست و به اعتدال اقربست
انزروت كاغذ كبود سوخته پوست درخت كاج روناس كاة هندى هر يك ٢ سفيداب مغسول ٥، مرداسنگ مغسول ٢، كافور قيصورى 1،با موم سفيد ٥ ،روغن گلسرخ ٢٠ ،مرهم بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:21 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم آتشك
از مجربات در يك شبانه روز دفع دانها و زخم او مى كند
توتياى هندى شسته ٢ ،شنجرف 1، کر و چوب چينى نيم
و اگر نباشد باز موثر است با زردهء تخم مرغ كه در زير خاكستر پخته باشند بقدر كفايت سرشته استعمال نمايند
و اگر بجاى کر و چوب چينى زبيق را مكرر از كرباس بگدارند تا زبيق در آن ناپديد شود پس كرباس را بسوزانند و از خاكستر او نيم ل داخل كنند بيعديل است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:24 pm

تحفه حکیم مومن:

هفت مرهم
جهة نضج و ماميل و جراحاة بغايت نافع است
كثيرا تخم مرو تخم كتان سريش هوچوبه گل بابونه گل خطمى بالسويه كوبيده با شير پخته نيمگرم مكرر استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:25 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم جهة تشنج جراحات
از مجرباتست و جهة پاك كردن چرك و دفع ورم جراحات آزموده است
آرد گندم را با قدرى روغن گلسرخ
و اگر نباشد روغن طعام و زردهء تخم مرغ دو چندان روغن مخلوط كرده استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:26 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم شقاق
مجرب حقير است و بغايت موثر
علك البطم يک جزو پيه بز چهار جزو در قدر مضاعف گداخته استعمال نمايند
و در كجى ناخن و تقشر او و شقاق لب و اطراف و حكه و جرب و زخم اتشك و شقاق چهار پايان آزموده است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:28 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم جذام
از مجربات والد حقير است
و در ساير قروح سوداوى و اورام بارده آزموده است
سنبل الطيب حماما قردمانا دار فلفل كبابه سليخه قسط تلخ عاقرقرحا مصطكى مقل مرصاف حب بلسان اشق صبر زرد ميعهء سايله سيساليوس زراوند طويل و مدحرج سعد اكليل الملک قرنفل ايرسا روغن زيتون كهنه هر يك يك اوقيه
لادن ٢ ل زعفران نصف اوقيه
علك البطم موم هر يك ٣٠ ل روغن ناردين مثل جميع

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:29 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم سرطان
كه در يك هفته تحليل سرطان و ساير صلابات كند
خردل بزر الانجره كبريت زبدالبحر زراوند طويل اشق مقل بالسويه هر يك يک جزو
روغن زيتون كهنه مثل جميع
موم سرخ ربع روغن

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:31 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور سرقولون
كه جراحات مزمنه را به يكدفعه و دو دفعه التحام دهد و چون بر سلعه و غدد بى مايعى آنچنان يابس ببندند به سرعت زايل سازد و از مجربات و از اسرار است
كندر 2 ،مرصاف 1و نيم ،گلنار ٣ ،جفت البلوط 13،گل ارمنى گلسرخ هر يك ٢ ثلث از حرير گذارنيده استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:33 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم راحت
که در میان جراحات مشهور است به جهت تسکین وجع به زخم صاحب دمل می بندند آرد نخود با زرده تخم مرغ

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:35 pm

تحفه حکیم مومن:

صفة مرهم دندان
جهت طاعون و دمامیل و قروح خبیثه
آرد گندم با قدری کره تازه با آب بارتنک سرشته و مکرر بر موضع جراحت و دبیله نهند که جذب مواد نماید

حاشیه کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:39 pm

تحفه حکیم مومن:

مرهم از جهت جمیع زخمها
خصوصاً ناصور و جوشش و زخم شمشیر یا غیر آن مفید و مجرب است
کف یا کاة هندی خون سیاوشان هوچوبه زردچوبه انزروت همه را مساوی هم کوفته و بیخته با پیه بز و موم کافوری به قدر حاجت مرهم نموده استعمال نمایند

حاشیه کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:41 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور
جهت آکله
استخوان سوخته آدم با موی سوخته آدم صبر سقوطری برگ عناب بالسویه شادنج عدسی روی اجزا را صلایه نموده بعد از آن که موضع را به آب چوب چینی شسته باشند ذرور نمایند

حاشیه کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:44 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور اعظم
جهة آكله و قروح ساعيهء دهان و گلو و و قضيب و ساير اعضا مجرب از تاليف حقير است و عديل ندارد و از جمله اسرار است
و در قطع خون جراحات و رويانيدن گوشت و منع ورم قروح و انصباب مواد آزموده است
موى سوخته گلنار شاخ گاو كوهى سوخته
و اگر نباشد استخوان سوخته برگ عناب گل ارمنى كندر هر يك 2 جزو
سفيداب قلعى توتياى كرمانى شسته هر يك يكجزو
و از حرير گذرانيده استعمال نمايند
و هر گاه در غير گلو دهان استعمال كنند
صبر زرد يكجزو مرداسنگ به آتش مكرر سرخ كرده و در سركه انداخته و مغسول نموده دو جزو اضافه كنند
و هرگاه خواهند كه فتيلهء ساخته در سوزنک استعمال نمايند قدر دو دانگ افيون مخلوط كرده با سفيدهء تخم مرغ سرشته فتيله بسازند و در مجراى بول بگذارند
و بغايت مسكن درد و در رفع سوزنک نظير ندارد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص352-353

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:45 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور ديگر
جهة آكله و قروح ساعيه و بواسير الانف و نواصير مجرب حقير است
استخوان رميم با سوخته صبر زرد بالسويه ذرور كنند
و همچنين برگ عناب خشك را ذرور نمايند به جهة آكله بيعديليست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص353

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:48 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور
جهة قطع نزف الدم جراحات جبين... آهک شسته ٢0، زاج سفيد 8، سماق 1، و دم الاخوين 1، كندر نیم ،صبر زرد نیم ،مثل غبار سائيده استعمال نمايند
و مفرد هر يك از اين اجزا همين اثر دارد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص353

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:50 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور برگ و تخم انجره
جهة قروح متاكله و سرطان متقرح بيعديل و بيلذع است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص353

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:51 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور ديگر
در رفع آكله و تجفيف قروح از مجرباتست
موى سوخته دو جزو پوست پياز سوخته يكجزو تخم ريحان بو داده نصف جزو كافور قيصورى ربع جزو

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص353

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:53 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور مصعد
از مجربات حكماى قديم است در اندمال جراحات و عسر البرء و تجفيف آن و رفع آكله و قروح ساعيه و بردن گوشت زياد و در اسقاط بواسير نايب مناب حديد است
زرنيخ سرخ و زرد هر يك دو جزو
آهك آب نديده زاج سفيد هر يك يک جزو
و زاج زرد و زاج سرخ هر يك ربع جزو
با سركه سرشته ٢٤ روز در ميان جو گذاشته پس تصعيد كنند
هر چه مصعد اوست جهة اندمال جراحات و آكله
و هرچه رسوب اوست جهة اسقاط بواسير و بردن گوشت زياد استعمال نمايند كه بهتر از بريدن و بيغايله است
و اهل فرنگ شرب او را نيز در بعضى امور بسيار نافع دانسته‌اند اما خلاف واقع مى نمايد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص353

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:54 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور
منقول از تذكره جهة تجفيف رطوبات و بردن گوشت زياد بسيار مجربست
پوست انار عفص شب يمانى سعد كاغذ كبود سوخته انزروت مكد1
نحاس محرق ٥
مرصاف كندر دم الاخوين ٢

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص353

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 10:59 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور ديگر
كه از اسرار و در اندمال جراحات بغايت سريع الاثر و عظيم الفعل است
صبر زرد گلنار قشار كندر بالسويه

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص353

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 11:01 pm

تحفه حکیم مومن:

ذرور دیگر
جهة قروح حار المزاج و ملتهبه و ... بغایت موثر است و از عجائب این صفت است
صندل سرخ نیلوفر صبر زرد بالسویه ذرور نمایند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص353