آبهای ژرف

[مُزْن]

بسم الله الرحمان الرحیم

[مُزْن]

از بزرگ‌ترین رودخانه مصنوعی و شبکه انتقال آب جهان چه می‌دانیم؟

امیرعلی کاکاوند، در یادداشتی درباره‌ی تحولات لیبی و بزرگ‌ترین پروژه‌ی آبرسانی این کشور که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

کم آبی مشکل جدی برای اقتصاد هر کشوری است علی الخصوص در بخش‌های کشاورزی، صنعت، انرژی و حمل و نقل می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند. تاثیر این بحران نه تنها در اقتصاد ظاهر می‌شود بلکه می‌تواند روی ساختار اجتماع هم آثار منفی بر جای بگذارد.

کاهش نرخ رشد اقتصادی – کاهش فرصت‌های شغلی – کاهش سطح درآمد – کاهش حجم تولید محصولات کشاورزی و ازبین‌رفتن دام‌ها که امنیت غذایی را به مخاطره می‌اندازد و به دنبال آنها تنزل سطح استاندارد زندگی مردم و افزایش مهاجرت همگی سبب می‌گردد تا کم‌آبی به یکی از مهم‌ترین معضلات اقتصادی دنیا تبدیل شود.

از این روی در این مقاله به بزرگ‌ترین پروژه آبخیزداری جهان و سرمایه‌گذاری که جهت امنیت آب در کشور لیبی صورت گرفت و سرنوشت تلخ این پروژه پرداخته شده.

طرح رود بزرگ دست‌ساز یا پروژه بزرگ‌ترین رودخانه مصنوعی ساخت بشر به عربی: النهر الصناعی العظیم شبکه‌ای از لوله‌های عظیم آب می‌باشد که آب شیرین موجود در سفره‌های بزرگ آب زیرزمینی واقع در جنوب و جنوب شرقی کشور لیبی را به شهرها و مناطق مختلف لیبی منتقل می‌کند. (پیوست عکس ۱ نقشه شماتیک پروژه و عکس شماره ۲).

تاسیسات آبرسانی که شامل شبکهٔ تونلی از لوله‌های بتنی به قطر چهار متر (پیوست ۳ و ۴ عکس لوله) که به طول نزدیک به سه هزار کیلومتر اقصی‌نقاط کشور را در برمی‌گیرد و شامل: بیش از هزار و سیصد حلقه چاه آب که تعداد کثیری از آنها دارای عمق بیش از پانصد متر است و دهانهٔ آنها شبیه چاه‌های معمولی نیست و آن‌قدر سطح وسیعی دارد که مانند دریاچه می‌ماند. (پیوست ۵ و ۶ عکس دهانه چاه)

این شبکه آبرسانی روزانه شش میلیون و پانصد هزار مترمکعب آب شیرین را جهت مصارف شرب – کشاورزی و دامداری به شهرهای طرابلس – بنغازی – سرت و دیگر مناطق لیبی منتقل می‌نماید.

معمر قذافی این پروژه را به زبان انگلیسی: great man made river معادل فارسی: رودخانه عظیم دست‌ساز نامیده بود و آن را به‌عنوان هشتمین عجایب جهانی ذکر می‌نمود. (پیوست ۴ عکس تابلو پروژه به زبان عربی و انگلیسی)

پیشینه و اکتشاف‌در سال: ۱۹۵۳ میلادی در طی عملیات جستجوی میدان‌های نفتی جدید در بیابان‌های جنوب لیبی علاوه بر کشف مقادیر قابل‌توجهی نفت به اکتشاف مقادیر زیادی آب شیرین موسوم به آب فسیل یا محبوس منجر گردید.

هنگام ته‌نشین شدن مواد رسوبی در کف دریاهای قدیمی قسمتی از آب دریا در لابه‌لای منافذ رسوبات محبوس می‌شود و این آب‌ها را اصطلاحاً آب فسیل می‌نامند.
آب فسیل معمولاً در قسمت‌های عمیق حوزه‌های آب زیرزمینی یافت می‌شود که اغلب دارای کیفیت خوبی نیست و شوری زیادی دارد و آب‌های فسیل برخی از چرخه آب هستند. منتها مدت‌های طولانی (میلیون‌ها سال) از چرخه آب جدا شده‌اند.

این تعریف و توضیحی است که زمین شناسان در خصوص آب فسیل ارائه می‌نمایند. باتوجه‌به این توضیح علمی به این نتیجه می‌توان رسید که این آب‌های کشف شده از زمان آخرین یخ‌بندان زمین در این سیستم متخلخل زیرزمینی ذخیره شده است و همچنین برخلاف عموم آب‌های فسیلی شیرین می‌باشد و از کیفیت مطلوبی برخوردار می‌باشد و یکی از بزرگ‌ترین منابع آب زیرزمینی از این نوع در جهان است که تاکنون کشف شده؛ چهار سفره عظیم آب فسیلی با ظرفیت‌های بین چهارهزار و هشتصد میلیارد مترمکعب تا بیست هزار میلیارد مترمکعب آب.

این سفره‌های آب زیرزمینی در یک میدان مشترک بین کشورهای لیبی – چاد – مصر و سودان در غرب نیل و صحرای بزرگ آفریقا واقع گشته و دو کشور لیبی و مصر بیشترین سهم از این منابع آبی را در اختیار دارند.

لیبی یکی از خشک‌ترین کشورهای جهان است که دارای کمترین مقدار رودخانه‌ها و دریاچه‌ها است و میانگین بارش سالانه آن حدود دو و نیم سانتی‌متر است.

این منابع آب کشف شده نه‌تنها می‌توانست به‌راحتی آب شرب جمعیت هفت میلیون‌نفری لیبی را تأمین کند بلکه با ایجاد شبکهٔ آبرسانی می‌توانست شن‌های صحراها و بیابان‌های بزرگ این کشور را به خاک حاصلخیز زراعی بدل نماید.

در اقدامی مشترک سه ارگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی – برنامه توسعه سازمان ملل و بانک جهانی و با همکاری دولت‌های چهار کشور فوق‌الذکر به مطالعه این منبع گسترده آب زیرزمینی در کویر منطقه صحرای بزرک آفریقا پرداختند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با استفاده از ایزوتوپ‌ها – نقشه‌ای سه‌بعدی از سیستم این سفره‌های آب فسیلی تهیه نمود و در گزارش بخش هیدرولوژی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ذکر شد که این سیستم سفره‌های آب‌های زیرزمینی بزرگ‌ترین منبع آب فسیلی در جهان است و بزرگ‌ترین منبع آتی و در برخی موارد تنها منبع آینده آب برای تأمین نیازهای رشد یابنده موجود و هماهنگ با رشد جمعیت و روند توسعه در کشورهای چاد – مصر – لیبی و سودان می‌باشد.

معمر قذافی رهبر بلندپرواز و دارای روحیه سوسیالیستی آب را از حقوق اساسی مردم می‌دانست و معتقد بود آب می‌بایستی به‌صورت رایگان در اختیار مردم قرار گیرد و با در اختیار داشتن دلارهای نفتی فراوان پس از به قدرت رسیدن برای اولین‌بار در سال: ۱۹۷۴ فرمان طراحی اولیه جهت بهره‌برداری از این سفره‌ها را با بودجه کاملاً دولتی صادر کرد.

و در نهایت در سوم اکتبر سال: ۱۹۸۳ در کنگره عمومی خلق لیبی آغاز پروژه بهره‌برداری و انتقال آب از منابع زیرزمینی جنوب کشور و تأسیس سازمان رودخانه مصنوعی عظیم جهت اجرای این پروژه در چهار فاز تصویب شد.

مشخصات و ویژگی‌های پروژه:

پروژه انتقال آب در چهار فاز طراحی و تعریف گردید و اجرای آن از سال: ۱۹۸۳ کلید خورد.

فاز یک: دو میلیون مترمکعب آب را در امتداد ۱۲۰۰ کیلومتر خط لوله از منطقه سریر و شهر تازربو تا مخزن شهر اجدابیا و از آنجا به مخازن شهرهای بنغازی و سرت را تأمین می‌کند.

Sarir* tazerbo * Ajdabiya

فاز دو: پمپاژ از آبخوان واقع در جنوب غربی منطقه بیابانی فزان به شهر طرابلس و دشت جفارا.

Fezzan * jeffara

فاز سه: گسترش فاز یک موجود – ۶۸/۱ میلیون مترمکعب اضافی در روز افزایش ظرفیت کل به ۶۸/۳ مترمکعب در روز احداث هشت ایستگاه پمپاژ جدید و ۷۰۰ کیلومتر خط لوله جدید.

فاز چهار: تأمین ۱۳۸۰۰۰ مترمکعب آب به شهر توبروک و خط ساحلی شمال لیبی – ساخت چاه‌های جدید در روستای جغوب و مخزن جنوبی شهر توبروک و احداث ۵۰۰ کیلومتر خط لوله جدید.

Tobruk * Jaghoub

در سال ۱۹۹۹ یونسکو جایزه‌ای را برای تحقیقات علمی و اجرای طرح استفاده از آب‌های فسیلی در مناطق خشک به لیبی اعطاء کرد.

دولت لیبی در سال ۲۰۰۸ طی زمان بیش از سی‌سال و صرف هزینه‌ای نزدید به ۳۰ میلیارد دلار سه فاز پروژه را به اتمام رسانده و در میان اجرای فاز چهارم و نهایی آن بود. اجرای پروژه منجر به احداث ۳۷۰۰ کیلومتر جاده جدید در کشور لیبی گردید و همچنین مهندسان تکنیسین‌ها و کارگران لیبیایی و سایر مهاجرین آفریقایی طی ساخت این شبکه آبرسانی دویست و پنجاه میلیون مترمکعب خاک‌برداری انجام نموده و پانصد هزار قطعه لوله بتنی عظیم ساختند.

دولت لیبی برای تولید و ساخت لوله‌ها مخازن نگه‌داری و دستگاه‌های پمپاژ کارخانه‌های متعددی در سرتاسر لیبی ساخت و کلیه نیازهای این پروژه به‌صورت بومی توسط شرکت‌های خارجی در خود کشور صورت گرفت. پیوست عکس ۷ و ۸ اشتغال‌زایی به‌صورت فزاینده‌ای رخ داد و به علت بازار کار خوبی که در لیبی وجود داشت توافق امنیتی جهت مهار مهاجرین جویای کار آفریقایی بین اروپا و لیبی شکل گرفت.

نشریه کریستین ساینس مانیتور آمریکا در مورخ: ۰۲/۰۶/۸۹ در گزارشی تحت عنوان: بزرگ‌ترین پروژه آبرسانی جهان در لیبی رو به اتمام است بیان نمود عرضه آب شیرین و قابل شرب در سطح جهان علی‌الخصوص آفریقا محدود شده و در حالی که کشورهای عربی و خاورمیانه و شمال آفریقا بر سر حق استفاده از رودخانه‌ها در مناطق خشک با یکدیگر رقابت و منازعه می‌کنند مانند اختلاف و مناقشه دو کشور مصر و سودان بر سر استفاده از آب رود نیل. کشور لیبی با اجرای این پروژه عظیم و بهره‌برداری گسترده از بزرگ‌ترین منابع آب زیرزمینی فسیلی جهان مشکلات آبی خویش را حل نموده همچنین این شبکه انتقال آب صنایع دامداری و کشاورزی کشور را به شدت تقویت نموده و با احداث مزارع و مجتمع‌های عظیم کشاورزی توسعه باغداری و گلخانه‌ها و صنعت کشاورزی و دامداری لیبی را کاملاً دگرگون نموده و بهره‌وری و پیشرفت این صنایع روند بسیار سعودی در این کشور دارد. در این گزارش همچنین از ابراز امیدواری مسئولان کشاورزی لیبی اشاره گشته که با استفاده از بزرگ‌ترین شبکه آبرسانی جهان که در کشورشان ساخته شده یک‌صد و شصت هکتار زمین زراعی جدید را با روش‌های آبیاری قطره‌ای و سایر روش‌های پیشرفته که از اتلاف و هدر رفت آب جلوگیری می‌کند زیر کشت ببرند که نه‌تنها در کشاورزی خودکفا شوند بلکه دست به صادرات گسترده محصولات کشاورزی بزنند.

جنگی که شاید به دلیل دسترسی سودجویانه به بزرگ‌ترین منبع آب زیرزمینی فسیلی جهان آغاز گردید:

در زمان اعلان‌جنگ علیه حکومت قذافی به رهبری ناتو در سال ۲۰۱۱ سه فاز اولیه پروژه اتمام یافته بود ولی بخت با این پروژه یار نبود و تکمیل فاز چهارم پروژه متوقف گردید و با آغاز بمباران ناتو در مارس ۲۰۱۱ این پروژه به صورت کامل تعطیل گردید.

در جولای سال ۲۰۱۱ ناتو نه‌تنها خط لوله نزدیک به برگا را بمباران کرد بلکه کارخانه‌ها و انبارهای تولید لوله‌ها را تحت عنوان این ادعا که از آنها به‌عنوان انبار نظامی و پرتاب راکت استفاده می‌شود را بمباران نمود.

تخریب و بمباران هدفمند خطوط انتقال آب تا جایی پیش رفت که دسترسی هفتاد درصد از شهروندان لیبی به آب را با اختلال شدید مواجه نمود.

سازمان یونیسف طی گزارشی در سپتامبر ۲۰۱۱ اعلام نمود درگیری‌ها در لیبی و آسیب‌ها به این شبکه آبرسانی تقریباً چهار میلیون نفر از جمعیت هفت میلیون‌نفری لیبی را بدون دسترسی به آب آشامیدنی نموده. همچنین به واکنش‌ها و اقدامات این سازمان بین‌المللی در نجات زندگی بحرانی مردم از طریق ارسال محموله‌های بطری‌های آب آشامیدنی به لیبی و توزیع آن بین مردم خبر داد.

سرنوشت این پروژه و شبکه آبرسانی با جنگ و درگیری آمیخته گردید و از هواپیماهای جنگنده ناتو شورشیان و در نهایت گروه‌های تروریستی مانند: داعش صدمات عدیده‌ای را به این پروژه وارد نمودند. شبکه آبرسانی با حجم عظیمی از خسارات مواجه گردید و نه‌تنها ۳ فاز تکمیل شده اولیه آن دچار آسیب‌های جدی گشت بلکه فاز چهارم آن یعنی مهم‌ترین فاز نهایی آن نیمه‌کاره رها شد.

۹ سال از سقوط حکومت وقت لیبی می‌گذرد نخست‌وزیر جدید و بعد از آن در سال ۲۰۱۳ اعلام نمود دولت جدید لیبی این پروژه را ادامه خواهد داد. در شهر سرت که بزرگ‌ترین کارخانه لوله‌سازی و تأسیسات آب در آن قرار داشت ماه‌ها در تصرف داعش بود و همهٔ زیر ساخت‌های حیاتی را نابود نمودند.

در آگوست ۲۰۱۹ مدافعین شهر سرت از حمله پهپادهای اماراتی به ساختمان اداری سازمان سرمایه‌گذاری پروژه آبرسانی در شهر سرت خبر دادند. بازار کار خوبی که این پروژه در لیبی ایجاد نموده بود فروپاشید و به‌صورت تلخی هزاران نفر مهاجر لیبیایی و آفریقایی در راه مهاجرت به اروپا در آب‌های مدیترانه جان دادند.

برخی یکی از دلایل اصلی شروع جنگ ائتلاف اروپایی آمریکایی بر علیه لیبی را علاوه بر تصرف دارایی‌های خارجی لیبی طمع شرکت‌های عظیم چندملیتی آب در آمریکا فرانسه و کشورهای دیگر برای بهره‌مندی از این منبع عظیم آب شیرین لیبی و کنترل مستقیم این منابع آب عظیم زیرزمینی ذکر می‌کنند.

[مُزْن]

اکتشاف موفق آب‌ ژرف در سیستان

یک مقام مسئول با بیان اینکه آب های ژرف می توانند به عنوان منبع آب شیرین مورد استفاده باشند، گفت: به همین منظور در سیستان وبلوچستان حفاری هایی انجام شد که نتایج آن درحال بررسی است.

به گزارش خبرنگار مهر، سال آبی گذشته را در حالی پشت سر گذاشتیم که به گفته متخصصین یکی از کم آب ترین سال ها طی ١٥ سال اخیر بوده است. همین کم بارشی و همچنین چالش موجود در منابع تامین آب کشور موجب کاهش سطح آب پشت سد ها و در نتیجه کاهش ظرفیت تولید برق از نیروگاه های برقابی شد. بنابراین با توجه به اقلیم جغرافیایی ایران و از سویی دیگر تغییرات کلی اقلیم جهان، تشدید چالش در حوزه آب امری قطعی است. در این بین دولت برای حل چالش در استانهایی که مشکل کم ابی شدیدتر است، آستین بالا زد و با تخصیص بودجه ،احداث آب شیرین کن در منطقه استان هرمزگان را در دستور کار قرارداد. در همین ارتباط بحث هایی نیز در مورد منابع آب های ژرف مطرح شده است.



در همین ارتباط هدایت الله فهمی، معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو در گفتگو با خبرنگار مهر در تعریف آب های ژرف گفت: عمقی که برای آب های ژرف تعریف می شود بسته به هر کشور و منطقه ای متفاوت است، اما به طور کلی به آب های موجود تا عمق ٤٠ متری آب های زیرسطحی، آبهای در عمق ٦٠٠ متری آب های معمولی و به آب هایی در عمق بالغ بر هزار متر، آب ژرف می گویند.

وی ادامه داد: منبع تامین آب های ژرف، ریزش های جوی است که در برخی موارد عمر آنها به ٥٠٠ سال می رسد و کمتر از ٠.١ درصد آنها تجدید پذیر هستند. در برخی موارد نیز آب خارج شده از این مخازن ممکن است در حین عبور از لایه های زمین شور شود.

این مقام مسوول با تاکید بر اینکه منابع آب های ژرف فوق استراتژیک هستند، تصریح کرد: عموما کشورها به این منابع دست نمی زنند چون آن را متعلق به آیندگان می دانند، البته لیبی و به گفته برخی، عربستان از این منابع آب برداشت کرده اند.

تفاوت آب ژرف با آب های گسلی
فهمی با اشاره به اینکه آب های ژرف از آب های گسلی متمایز هستند، ادامه داد: آب های ژرف از مناطق کوهستانی مثلا از کوه های آناتولی سرچشمه می گیرند و به عنوان منبع آب شیرین از زیر کشورها عبور می کنند.

وی با بیان اینکه برای تامین آب شرب استان سیستان و بلوچستان، حفاری هایی برای کشف آب های ژرف انجام شده است، ادامه داد: نتایج این حفاری ها در دست بررسی است.
به گفته معاون دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، برخی اطلاعات مبالغه آمیز درباره آب های ژرف به مقامات مربوطه ارائه می شود که صحیح نیست. اما به طور کلی باید به همه روش های تامین آب توجه کرد. حتی گزینه تصفیه آب فاضلاب هم می تواند مورد توجه قرار بگیرد.

وی گفت: موضوع آب های ژرف در حوزه فعالیت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است و وزارت نیرو فقط همکاری می کند.

چرا کشورها حاضر به اطلاع رسانی در مورد آب های ژرف نیستند؟
حمید سینی ساز، کارشناس حوزه آب نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در تعریف آب های ژرف گفت: آب‌های ژرف متفاوت از آب‌های زیرزمینی هستند که در بافت متخلخل لایه‌های زیرین زمین وجود دارد. آب‌های ژرف منابعی هستند که زیر لایه‌های بستر سنگی زمین ذخیره شده‌اند. تفاوت آب‌های ژرف با سفره‌های معمول آب‌های زیرزمینی، عمق آن‌ها در لایه‌های زمین است به طوری که آب‌های ژرف عموما در اعماق بسیار پایین‌تر در حدود ۱۵۰۰ متر و بیشتر قرار دارند. البته سفره‌های آب زیرزمینی از محل گسل‌ها به زیر بستر سنگی فرو رفته و به آب‌های ژرف می‌پیوندند.
وی ادامه داد: منابع آب‌های ژرف می‌تواند کاملاً محبوس باشد که بر اثر حرکت پوسته زمین یا زلزله های شدید، یک محدوده آبی در لابلای بستر سنگی به دام افتد. چنین آب‌های ژرفی را اصطلاحاً آب‌های پیر می‌گویند چرا که ممکن است هزاران سال از زمان تشکیل آن گذشته باشد. از طرف دیگر آب‌های ژرف می‌تواند بسیار جوان نیز باشد که با آزمایش روی ایزوتوپ‌های آب، عمر آن مشخص می‌شود. جوان بودن منابع آب‌های ژرف به این معناست که این منابع دائم در حال تغذیه از لابلای شکاف‌های بستر سنگی و گسل‌ها هستند. البته به طور کلی اطلاعات دقیق و شفافی درباره منابع آب‌های ژرف در هیچ کجای دنیا وجود ندارد، چرا که به مطالعات گسترده زمین‌شناسی به صورت موردی نیاز است.
وی توضیح داد: آب های ژرف، منابع آب شیرین و مشترک بین چند کشور هستند و بهره برداری از این منابع توسط یک کشور، می تواند کشورهای شریک را حساس کند، به همین دلیل اطلاع رسانی درمورد این آبها، با ملاحظات زیادی توسط کشورها روبروست.

دستبرد سعودی ها به منابع آب های ژرف و تبدیل شدن به صادرکننده غلات
به گفته این کارشناس آب، کشور عربستان حدود ۴ دهه قبل به صورت گسترده از این منابع استفاده و از این منابع، آب استخراج کرد، به نحوی که در مقطعی به کشور صادرکننده غلات تبدیل شد. لکه های سبز رنگی که در تصاویر ماهواره‌ای در شمال غرب این کشور قابل مشاهده است، بقایای کشاورزی ای است که با استفاده از منابع آبی آب های ژرف از آن زمان ایجاد شده است.
سینی ساز در پاسخ به این سوال که آیا در کشور ما نیز منابع آب‌های ژرف وجود دارد،توضیح داد: قدیمی ترین اسناد دال بر وجود آب های ژرف در ایران را می توان اظهارات غواصانی دانست که در خلیج فارس و دریای عمان در پی مروارید می‌رفتند و در بستر دریا با چشمه های آب شیرین مواجه می شدند. بر اساس گفته این افراد، جریانی که این چشمه های آب شیرین در کف دریا ایجاد می کنند حتی موجب پراکنده شدن ماهی ها می شود. وجود این چشمه های آب شیرین در دریاچه ارومیه نیز گزارش شده است.

چاه ۲۲۰۰ متری سیستان به آب رسید
وی ادامه داد: به همت یکی از نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی، با هزینه معاونت علمی ریاست جمهوری و بنیاد مستضعفان، هزینه ای معادل ٢٥ میلیارد تومان برای مطالعه و اکتشاف آب های ژرف در دشت زابل اختصاص داده شد که نخستین چاه با حفاری به عمق ٢٢٠٠ متر به آب رسید. ولی این آب، در حال بررسی و آزمایش است تا ببینیم آیا قابل استفاده است یا در جریان انتقال به سطح زمین شور شده است.

زمین نشست نمی کند
این کارشناس حوزه آب در پاسخ به برخی انتقادات مبنی بر اینکه برداشت از منابع آب های ژرف منجر به فرونشست زمین می شود، گفت: اینطور نیست؛ نخست اینکه این آب ها بر خلاف سفره‌های معمول در بافت متخلخل قرار ندارند که برداشت آب موجب تهی شدن بافت متخلخل از آب شده و منجر به فرونشست شود. این آب‌ها در زیر لایه‌های قطوری از سنگ حضور دارند. از سویی دیگر امتداد این سفره‌ها در دریاها به بیرون می‌جوشد و این نشان می‌دهد که این منبع از جایی تغذیه و در جایی تخلیه می‌شود. بنابراین برداشت انسانی از آب‌های ژرف جوان، خلأ و حفره‌ای ایجاد نمی‌کند. در صورت برداشت، از آنجایی که «جریان» آب وجود دارد، این فضای خالی پر می شود. از طرفی باید گفت که جنس این قسمت از زمین (بستر سنگی) به اندازه ای محکم است که در صورت خروج آب هم حالت خود را حفظ می کند. همانطور که بیش از ۱۰۰ سال استخراج نفت و گاز تاکنون موجب هیچ فرونشستی نشده است.

ورود به حوزه آب های ژرف یک ضرورت است
سینی ساز در ارتباط با مقایسه هزینه های احداث آب شیرین کن نسبت به استفاده از منابع آب های ژرف توضیح داد: مطالعه و استخراج در حوزه آب های ژرف سخت و هزینه بر است، اما از جمله حوزه های راهبردی و مهم در مدیریت آب است که باید به آن ورود کرد.البته در مورد چاه اکتشافی در زابل، فشار آب به گونه ای بود که آب به صورت خودبه‌خود و با فشار طبیعی خارج شد؛ بنابراین بسیاری از هزینه‌های بعدی که بابت پمپاژ آب باید انجام می‌شد، وجود نخواهد داشت. احداث آب شیرین کن‌ها اگرچه خوب و امری لازم است اما بیشتر مناسب مناطق ساحلی است و انتقال و سیستم توزیع آب حاصل از شیرین‌سازی به منطقه‌ای چون زابل هزینه ای بیشتر از استفاده از آب ژرف موجود در همان منطقه را طلب می‌کند.
به گفته وی به طور کلی باید از همه روش‌های ظرفیت‌افزا در تامین آب با توجه به شرایط موجود استفاده کرد و هیچ گزینه ای را نباید فدای گزینه دیگر کرد. شاید در منطقه‌ای بتوان باران‌زایی مصنوعی انجام داد. شاید حتی بتوان در جایی بخار آب موجود در هوا را تقطیر و استفاده کرد.

سینی ساز ادامه داد: به اعتقاد بنده در حد تحقیقات و پژوهش حتما باید در همه این حوزه ها ورود کرد. از طرفی باید دقت داشت که از جمله مزیت های استفاده از آب های ژرف دانش فنی و مهندسی ای است که در داخل کشور بومی سازی شده است و نیازی به واردات در این زمینه نداریم. از سویی این منابع تامین آب، بسیار بزرگ هستند و منبع آب تقریبا خوب و دائمی به شمار می روند.

وی در مورد اینکه آیا استفاده از منابع آب های ژرف، معایب و مضراتی هم خواهد داشت، گفت: ممکن است برخی آب های ژرف در جریان انتقال به سطح زمین، در اثر برخورد با لایه های مختلف زیرین زمین، دچار شوری شده یا با عناصر فلزی سنگین مخلوط شود.
کد خبر 4417156

[مُزْن]

فارس من| کارشناس آب در گفت‌وگوی تفصیلی با فارس:
آزمایش ایزوتوپ ۱۴ روی آب ژرف سیستان انجام شد/ آب ژرف تجدیدپذیر است

کارشناس آب با تاکید بر اینکه دلیل عدم اعلام رسمی اکتشاف آب ژرف در سیستان را نمی دانیم گفت: کارشناسان آمریکایی قبل از انقلاب، سیستان و بلوچستان را دارای پتانسیل اکتشاف آب‌های ژرف اعلام کرده بودند.

ناصر پاکپور - به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس،بحث آب های ژرف از دوره وزارت حمید چیت چیان وزیر سابق نیرو و همکاری با روس ها برای اکتشاف آب ژرف مطرح و جدی گرفته شد. چرا که برخی از کارشناسان بر این باور هستند که آب های ژرف می توانند به عنوان منبع آب شیرین مورد استفاده باشند. به همین منظور در سیستان و بلوچستان حفاری هایی با مشارکت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مطرح و انجام شد و بر اساس این حفاری‌های عمیق که به وسیله دکل‌های حفاری نفتی انجام می‌شود، دهمرده نماینده مردم سیستان و بلوچستان اعلام کرد که حفاری انجام شده در سیستان به آب رسیده و این چشمه جوشان ۴۰ لیتر بر ثانیه آب‌دهی دارد.

در طرف مقابل مخالفت‌هایی از سوی وزارت نیرو درباره دخالت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مطرح شد و وزیر نیرو با ارسال یک نامه به رئیس جمهور به این مساله اعتراض کرد. وزارت نیرو معتقد است هنوز مطالعات کافی درباره آب‌های ژرف انجام نشده است و ممکن است سرنوشت آن به ماجرای توسعه حفر چاه‌های عمیق و تخلیه آب سفره‌های زیرزمینی پیوند بخورد. همزمان برخی کارشناسان معتقد هستند که اگر این اکتشاف در نهایت به آب منجر شود می تواند تامین آب مناسبی برای منطقه و حتی کشور داشته باشد.

در این خصوص حمید سینی‌ساز کارشناس آب می‌گوید: شناسایی آب‌های ژرف در یاران قدمت زیادی دارد و به قبل از انقلاب باز می‌گردد. برآوردی که «گلیسون» یک دانشمند متخصص در این حوزه در سال ۲۰۱۵ از سفره‌های آب ژرف در کل زمین انجام داده است نشان می‌دهد حدود ۱۰۰۰ میلیارد متر مکعب آب ژرف که منشاء آن از کوه‌های هندوکش و از افغانستان سرچشمه می‌گیرد می‌توان تامین کرد.

سینی ساز معتقد است دلیل عدم اعلام رسمی از سوی دولت برای نتیجه بخش بودن اکتشاف آب ژرف در سیستان و بلوچستان را نمی دانیم اما باور داریم که استخراج این آب از هر لحاظ به نفع کشور است.

این کارشناس آب می گوید که هزینه استخراج آب ژرف از تصفیه آب دریا کمتر است و هزینه انتقال آب و پمپاژ هم نخواهد داشت و به هر حال اگر حجم آبی که گفته می‌شود در این موضوع وجود دارد صحت داشته باشد، کشورهای دیگر هم می‌توانند این حفاری را انجام دهند چرا که منشأ آن به شرق افغانستان و مرز هند و تبت باز می‌گردد.

این مطالبه در سامانه فارس من هم به عنوان یک مطالبه ثبت شده است. متن کامل مصاحبه با حمید سینی ساز کارشناس آب را با هم می خوانیم:

*آمریکایی ها قبل از انقلاب سیستان را صاحب پتانسیل اکتشاف آب‌های ژرف اعلام کرده بودند
فارس:برای ورود به بحث اکتشافات اخیر آب ژرف، آیا این برنامه و اکتشاف آب‌های ژرف در ایران سابقه‌ای داشته است؟

سینی ساز: بحث شناسایی آب‌های ژرف قدمت زیادی دارد و به قبل از انقلاب باز می‌گردد. زمانی که یک تیم آمریکایی تحقیقات کرده و منطقه سیستان و بلوچستان را دارای پتانسیل اکتشاف آب‌های ژرف شناسایی کرده بودند.
با گذشت زمان اخیراً با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری و یک شرکت از روسیه بحث اکتشاف آب ژرف جدی‌تر شد و با همکاری مرکز همکاری‌های فن‌آوری ریاست جمهوری رگه‌هایی از آب ژرف به صورت رودخانه‌های تجدیدپذیر که از زیر پوسته زمین در حال حرکت هستند شناسایی شد. البته با مشاهده یک سری شواهد عینی از جمله چشمه‌های آب شیرین که از دریای عمان به بیرون می‌جوشید احتمال دادند که از سمت امتداد رشته‌کوه‌های هندوکش افغانستان که رشته کوه‌های هیمالیا تمام می‌شود جریاناتی به زیر پوسته زمین رفته و از آن قسمت خارج می‌شود. بنابراین احتمال داده شد که این جریان زیرزمینی از سیستان و بلوچستان هم عبور می‌کند. بنابراین با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری موفق شدند با استفاده از یک دستگاه اسکن ۲ بعدی و سپس ۳ بعدی مغناطیسی لایه‌های زمین را آزمایش و امتحان کنند و با قطعیت بیشتری از وجود این رگه‌ها در پوسته زمین در اعماق مختلف زمین را شناسایی کنند.

فارس:حفاری های اکتشاف آب ژرف در سیستان از چه زمانی آغاز شد؟
سینی ساز: با علم به اینکه این آب از آن منطقه منتقل می‌شود حفاری‌های اکتشافی از بهمن‌ماه سال گذشته تا فروردین‌ماه امسال آغاز شد که با حفاری تا عمق ۲۲۰۰ متری به آب رسیدند.
*آزمایش ایزوتوپ ۱۴ روی آب ژرف سیستان انجام شد

فارس: یعنی با علم اینکه در آن منطقه آب وجود دارد این اکتشاف آغاز شد؟
سینی ساز: این حفاری‌ با حدس و گمان شروع نشد. چرا که یقین وجود داشت که در آن منطقه آب وجود دارد. بنابراین چون لایه‌های مختلف سفره‌های آبی وجود داشت و وقتی به آب رسیدند شاید عمق آن زیاد نباشد برای همین برای اینکه مطمئن شوند و فریب لایه‌های سطحی را نخورند حفاری به سمت لایه‌های پایین‌تر ادامه یافت تا به عمق ۲۲۰۰ متری رسیدند و به یک منبع آب بزرگ و پایداری رسیدند. نکته جالب اینجا بود که وقتی قرار شد دستگاه‌های حفاری را از چاه خارج کنند سطح آب با این دستگاه‌ها بالا می‌آمد و در نهایت آب بدون پمپاژ از دهانه خروجی چاه به بیرون ریخته شد. هنوز هم با گذشت ۱۰ ماه هرچند که این آب یک مقدار افت و خیز دارد اما هنوز به صورت یک چشمه جوشان عمل می‌کند.

از ابتدای عملیات حفاری بخاطر اینکه این چاه‌ها احتمالاً ریزش زیادی داشته باشند گل‌های حفاری که دارای املاح نمکی هستند به آن تزریق شد و وقتی این چاه‌ به صورت چشمه می‌جوشید این گِل‌ها و نمک‌ها را با خود به بیرون می‌ریخت و توانایی تشخیص وجود نداشت که میزان شوری آب از خود چاه است و یا از نمک‌هایی ست که خارج می‌شود. بنابراین یک مقدار اجازه خروج آب داده شد و تا الان کیفیت آب این چاه در حال آزمایش است تا شک و شبهه‌ها درباره اینکه آیا این آب فسیلی و یا غیر تجدیدپذیر نباشد انجام شد. حتی آزمایش ایزوتوپ ۱۴ را انجام دادند تا عمر آب را تشخیص دهند. با آزمایش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که این آب تجدید پذیر و رودخانه دائمی است.

* سیستان چه میزان آب ژرف دارد
فارس: در این اکتشاف چه میزان آب برآورد شده است؟
سینی ساز: «گلیسون» یک دانشمند متخصص در این زمینه در سال ۲۰۱۵ از سفره‌های آب ژرف در کل زمین انجام داده است. این بررسی بر اساس ساختار زمین شناسی و وجود گسل‌ها در مناطق مختلف انجام شده است. چراکه هر جا میزان گسل‌ها بیشتر باشد احتمال وجود آب ژرف هم بیشتر می‌شود. در واقع آب ژرف با فرار آب‌های زیرزمینی سطحی به اعماق زمین ایجاد می‌شوند.
پیش‌بینی کنونی در همین سفره‌ای که پیدا شده آن است که این سفره به احتمال زیاد در اثر بارش‌های زیاد در رشته‌ کوه‌های هیمالیا و از لابلای شکاف گسل‌ها و در عوارض طبیعی زیر بستر سنگی ایجاد شده است.
در حال حاضر این آب در حال استخراج است اما الان شوری آب هنوز کیفیت مطلوبی ندارد که بتوان ادعا کرد بدون نیاز به تصفیه آب می‌توان آن را استفاده کرد.

فارس: از چه زمانی می‌توان از این آب استفاده کرد؟
سینی ساز: یکی از انتقاداتی که وجود دارد این است که چرا نتایج آزمایش‌ها به صورت عمومی مطرح نمی‌شود و نزدیک به ۱۰ ماه است که از رسیدن به آب از این چاه می‌گذرد اما هر بار اعلام می‌شود که نیاز به بررسی دارد و هیچ وقت نتایج آن به صورت عمومی اعلام نمی‌شود.

فارس: به هر حال میزان آب موجود در این حفاری مشخص شده است...
سینی ساز: زمانی که حفاری‌ها نتیجه داد و به آب رسیدیم وزیر کشور در بازدید از منطقه اعلام کرد که ۱۰۰ لیتر بر ثانیه به صورت طبیعی از این چاه آب در حال جوشیدن است. اما به مرور که جوشیدن این آب کاهش یافت و حبیب الله دهمرده نماینده مردم سیستان در مجلس اعلام کرد که ۴۰ لیتر بر ثانیه آب دارد. برخی دیگر از نمایندگان نیز میزان آن را ۳۰ لیتر بر ثانیه عنوان کردند. اما به هر حال میزان این جوشیدن آب وابسته به فصول مختلف و بارش‌ها تغییر می‌کند. اما برآورد کلی از میزان آب موجود براساس گزارش گلیسون ۱۰۰۰ میلیارد متر مکعب است.

فارس: اگر این برآورد صحت داشته باشد این میزان آب ایران را از بحران خارج می‌کند
سینی ساز: این آب مصرف ۱۴۰ سال ایران است.

فارس: شاید بی‌رغبتی مسئولان وزارت نیرو برای اعلام اکتشاف این میزان آب این است که با اعلام وجود چنین آبی دیگر مردم و دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی تمایلی برای مدیریت مصرف و کاهش مصرف آب نخواهند داشت...
سینی ساز: دقیقاً همین طور است. چرا که وزارت نیرو اعلام می‌کند که به خوبی در حال جا انداختن بحث الگوی مصرف آب هستیم و وجود آب ژرف تمام این برنامه‌ها را از بین خواهد برد. اما این مدیریت مصرف آب برای کلانشهرها است. اما آیا مردم زابل که ۵ روز یک بار آب دارند این صرفه‌جویی را نیاموخته‌اند؟ یا می‌خواهیم مردم زابل را بترسانیم که این حالت صرفه‌جویی را فراموش نکنند؟

فارس: تصور می‌کنید چه زمانی قرار است رسما اکتشاف آب ژرف اعلام شود؟
سینی ساز: به هر حال باید دولت اعلام رسمی کند اما به نظر می‌رسد که چون سرمایه‌گذاری عظیمی برای آب شیرین‌کن‌ها صورت گرفته است آن را در امتداد با این اکتشاف آب ژرف ادامه دهند.

فارس: با توجه به مواردی که درباره کیفیت آب کشف شده مطرح کردید تصور می‌کنید آیا این آب ژرف که کشف شده است نیاز به تصفیه دارد یا خیر؟
سینی ساز: هزینه و زمان تصفیه آب ژرف از آب دریا کمتر است و هزینه انتقال آب و پمپاژ هم نخواهد داشت.

فارس: آیا کشورهای دیگر هم از این آب که می گویید به صورت یک رودخانه و تجدیدپذیر است می‌توانند استفاده کنند؟
سینی ساز: به هر حال اگر برآوردها درباره حجم آب صحیح باشد کشورهای دیگر هم می‌توانند این حفاری را انجام دهند چرا که منشأ آن به شرق افغانستان و مرز هند و تبت بازمی گردد.

فارس: سوالی که زیاد مطرح می‌شود این است که برداشت آب ژرف آیا به ضرر محیط زیست و یا منابع زیرزمینی نخواهد بود؟
سینی ساز: آیا بعد از اکتشاف نفت و گاز که میلیاردها بشکه از آن هم استخراج شده استاتفاقی در محیط زیست رخ داد؟ این آب تجدیدپذیر است و اگر آن را استخراج نکنید آن آب از زیر بستر به دریا می‌ریزد.

[مُزْن]

استخراج آب‌های ژرف بومی شد

کمبود آب و خشکسالی نگرانی عمده‌ای است که در یک دهه اخیر گریبان بسیاری از کشورها را گرفته است. مساله آب‌های ژرف یکی از موضوعاتی است که در چند سال اخیر از سوی برخی محققان داخلی مورد توجه قرار گرفته است.

به گزارش مشرق، کمبود آب و خشکسالی نگرانی عمده‌ای است که در یک دهه اخیر گریبان بسیاری از کشورها را گرفته است. در چند سال اخیر مساله کمبود آب، کاهش بارش‌ها و نیز خشکسالی موجب شده است تا بسیاری از عرصه‌های طبیعی، تالاب‌ها و نیز دریاچه‌های کشور در معرض تهدید قرار بگیرند. دریاچه‌های ارومیه و هامون، یکی در شمال و دیگری در جنوب کشور مصادیق روشنی بر این مساله هستند؛ اما در چند سال اخیر موضوع آب‌های ژرف هم مطرح شده است.

مساله آب‌های ژرف یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در چند سال اخیر از سوی برخی محققان داخلی مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه برخی مسوولان دولتی و کارشناسان محیط‌زیست به دلایل مختلف، مخالف برداشت از آب‌های ژرف هستند اما کشورهایی چون استرالیا، کانادا، آمریکا و حتی عربستان از این آب‌ها برداشت کرده و می‌کنند. گفته می‌شود در کشور عربستان قدم برداشت از آب‌های ژرف به حدود چهار دهه قبل می‌رسد. زمانی که عربستان با استفاده از همین آب‌های ژرف حتی تبدیل به صادرکننده غلات در جهان شد. در حال حاضر هم لکه‌های سبزرنگی که روی نقشه این کشور و در شمال غربی آن دیده می‌شود مربوط به مزارعی است که با استفاده از همین آب‌های ژرف به وجود آمده‌اند.

اما مساله برداشت از آب‌های ژرف در ایران از حدود سال 95 مطرح و پیگیری شد. خشکسالی‌های مداوم در جنوب شرق کشور که مشکلات بسیاری را برای اهالی استان سیستان و بلوچستان به وجود آورده بود یکی از مهم‌ترین علت‌ها برای پیگیری این موضوع بود. از همین رو بود که در تیر سال 95، حبیب‌الله دهمرده، نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی پیشنهاد طرح آب‌های ژرف را به معاون رئیس‌جمهور ارائه کرد. این پیشنهاد موجب برگزاری جلساتی شد که در نهایت در صفحه 247 بودجه سال 96 ردیفی برای این موضوع اختصاص یافت. در ادامه نیز با موافقت سازمان برنامه و بودجه 25 میلیارد تومان به عنوان رقم اولیه برای حفاری نخستین چاه استخراج آب ژرف در ایران اختصاص یافت. حالا نیز خبر می‌رسد که بعد از دو سال این چاه به آب رسیده است؛ آبی که می‌تواند روی خوش زندگی را به مردم در استان سیستان و بلوچستان نشان دهد.

نگاه موافق و مخالف
آب‌های ژرف موافقان و مخالفان زیادی دارد. موافقان اعتقاد دارند که هزینه استخراج آب ژرف از هزینه انتقال آب بسیار کمتر است چراکه هزینه پمپاژ و احداث خط لوله ندارد. البته دولت این روزها پیگیر انتقال آب از دریای خزر به کویر سمنان است. همچنین مطالعات اولیه چاه آب ژرف با آزمایش ایزوتوپ ۱۴ انجام می‌شود. از سوی دیگر گفته می‌شود که آب‌های جاری در اعماق زمین یا همان آب‌های ژرف تجدیدپذیر بوده و آب حاصل از آن هم کاملا قابل شرب است. نکته مهم دیگر اینکه در کویر ایران هم این آب قابل دستیابی است. این در حالی است که برخی تخمین‌ها حاکی از وجود یک‌ونیم تا دو میلیارد مترمکعب آب ژرف تجدیدپذیر در ایران است؛ اما مخالفان برداشت از آب‌های ژرف نیز به برداشت آب با استفاده از چاه‌های عمیق استناد می‌کنند که موجب از بین رفتن منابع آبی، فرونشست زمین و دیگر مشکلات مشابه خواهد شد. همچنین وزارت نیرو نیز یکی از مخالفان اصلی برداشت از آب‌های ژرف است و علت این مساله را نیز به هم خوردن برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برای ترویج فرهنگ صرفه‌جویی از سوی مردم عنوان کرده است.

آقای حبیب الله دهمرده، نماینده زابل در مجلس و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات است که از ابتدا پیگیر استخراج آب‌های ژرف در استان سیستان و بلوچستان بوده است. وی که در سوابق کاری خود سمت استانداری لرستان، سیستان و بلوچستان و کرمان را دارد، فارغ‌التحصیل دانشگاه آکسفورد انگلیس است. او در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس گفته است که نخستین چاه آب ژرف دنیا به نام جمهوری اسلامی ایران در سیستان و با عمق سه هزار متری احداث شده و به آب رسیده است که رتبه جهانی ایران بعد از آمریکا و استرالیاست. وی که در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای به ثمر رسیدن طرح برداشت آب‌های ژرف انجام داده، گفته است: وزارت نیرو در مسیر احداث این چاه سنگ‌اندازی زیادی کرده است اما معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و سازمان برنامه و بودجه به وظایف‌شان عمل کرده و برای عملیاتی شدن آب ژرف سیستان خدمات خوبی ارائه کرده‌اند. به گفته وی، با آنکه در مسیر تحقیقاتی از انرژی هسته‌ای استفاده شده است اما به هیچ‌وجه آب استحصال‌شده از آن دارای رادیواکتیو نبوده و آبی سالم که از رشته‌کوه‌های هندوکش افغانستان سرچشمه گرفته، داشته که به‌هیچ‌وجه راکد نیست.

دانشی که بومی شد
در دیدار اخبر نخبگان و فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان با رهبر معظم انقلاب گزارشی درباره استخراج آب‌های ژرف خدمت ایشان ارائه شد؛ اتفاقی مبارک که نشان از توان بالای مهندسی در بین جوانان ایرانی دارد. حبیب‌الله دهمرده، نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی نیز در این‌باره گفته است: شرکت خارجی فعال در این پروژه بیش از 180 تریلی تجهیزات وارد ایران کرده‌اند که البته دانش و تکنولوژی آن توسط جوانان ایران‌زمین بومی شده است. به گفته عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات، مجلس شورای اسلامی احداث سه حلقه ‌چاه آب چاه ژرف دیگر در سیستان را مصوب کرده که با توجه به تجربه قبلی، عملیات اجرایی این چاه‌ها به هیچ‌وجه چهار سال طول نخواهد کشید، بلکه با هزینه کمتر و زمان کمتری به مرحله افتتاح خواهد رسید؛ لذا با توجه به علم و دانش و تکنولوژی‌ای که در اختیار جوانان ایرانی است در مدت کمتر از 10 روز می‌توان یک چاه آب ژرف دیگر حفر کرد. یکی دیگر از نکات جالب درباره این چاه‌ها کیفیت آبی است که از زمین بیرون می‌آید. در این چاه، آب باید از پنج لایه عمق زمین عبور کند که ضخامت آبی که از چشمه آن بیرون می‌آید 120 متر مکعب است و از این عمق سه هزار متری آب جوشی به سطح زمین فوران می‌کند که نزدیک 95 درجه دمای آب در عمق سه هزار متری است اما وقتی به سطح زمین می‌رسد دمای آن به 80 درجه کاهش پیدا می‌کند ولی نمی‌توان به این آب دست زد.
منبع: صبح نو

[مُزْن]

حفاری دومین چاه ژرف در اصفهان در انتظار موافقت وزارت نیرو

نماینده مردم شاهین‌شهر و میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی گفت: حفاری چاه‌های عمیق برای بهره‌برداری از آب‌های ژرف در فلات مرکزی و در محدوده شهرستان شاهین‌شهر و میمه می‌تواند سرآغازی برای پایان بخشیدن به مشکلات ناشی از خشک‌سالی در شمال استان اصفهان باشد.

حسینعلی حاجی‌دلیگانی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در شاهین‌شهر با اشاره به جلسه اخیر خود با وزیر نیرو اظهار کرد: حفاری چاه‌های عمیق برای بهره‌برداری از آب‌های ژرف یا همان آب‌های فسیلی در فلات مرکزی و در محدوده شهرستان شاهین‌شهر و میمه می‌تواند سرآغازی برای پایان بخشیدن به مشکلات ناشی از خشک‌سالی و بی‌آبی در شمال استان اصفهان باشد.
نماینده مردم شاهین‌شهر و میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی افزود: به‌ تازگی از طرح استحصال آب با استفاده از چاه‌های ژرف در منطقه سیستان بازدید کردم و شاهد برداشت آب از عمق 2 هزارمتری زمین بودم؛ امیدواریم وزارت نیرو با حفاری دومین دهنه از این نوع چاه‌ها در محدوده شهرستان شاهین‌شهر و میمه موافقت کند و این ظرفیت در این منطقه کم آب بررسی شود.

وی خاطرنشان کرد: رسیدن به نتایج مطلوب در زمینه بهره‌گیری از آب‌های ژرف برای مردم این منطقه که با مشکلات متعددی در پی خشک‌سالی دست و پنجه نرم می‌کنند امیدبخش خواهد بود.
حاجی‌دلیگانی اظهار داشت: برخی از کارشناسان بر این باورند در اعماق ژرف زمین و از جمله در بخشی از فلات مرکزی میلیاردها مترمکعب آب ذخیره‌ شده است که در صورت حفاری آب بدون استفاده از پمپاژ شدن به سطح زمین فوران خواهد کرد.

عضو کمیسیون برنامه‌ و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی ادامه داد: وزارت نیرو هنوز به این جمع‌بندی نرسیده است که به درخواست یکی از سرمایه‌گذاران داخلی در حفاری دومین چاه ژرف در فلات مرکزی کشور پاسخ مثبت دهد.

وی بیان کرد: فناوری بومی‌شده استحصال آب ژرف که جزو پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیاست، در اکتشاف آب‌های زیرزمینی در اعماق بیش از 2 هزار و 500 متری زمین و بهره‌برداری از این آب‌های زیرزمینی به‌ کار برده می‌شود و قابل بهره‌برداری در زمینه مقابله با خشک‌سالی و بحران کم‌آبی است.

نماینده مردم شاهین‌شهر و میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی با یادآوری این‌که برخی دانشمندان این منابع آبی را راه نجات بشریت در بحران‌های آبی آینده می‌دانند، اضافه کرد: آب‌های ژرف یا آب‌های فسیلی، در طول میلیون‌ها سال در اعماق زمین محبوس شدند و به‌ دلیل عدم تجدید پذیری مجدد بسیار ارزشمند بوده و به‌عنوان منابع آبی استراتژیک نیز یاد می‌شود
انتهای پیام/63098/ص30/

[مُزْن]

مدیر عامل آب منطقه ای فارس: دست یافتن به آبهای ژرف در فارس به صورت یک طرح تحقیقاتی دنبال می شود

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان فارس گفت: یکی از گزینه ها برای تامین آب آشامیدنی برخی از مناطق این استان، دست یافتن به آب های ژرف است و این موضوع را به صورت یک طرح تحقیقاتی دنبال می کنیم.

حمید رضا دهقانی، روزگذشته اظهار داشت: آب های ژرف در عمق یک هزار و 500 متری زمین وجود دارد و انجام تحقیقات برای چگونگی استفاده از آن دنبال می شود.
وی بیان کرد: طبق این تصمیم، انجام مطالعات عملیاتی ژئوفیزیک برای شناسایی آب‌های ژرف در عمق بیش از هزار متری زمین خواهد بود و عملیات حفاری در جست و جوی منابع تجدیدپذیر آب در مناطق اولویت‌ بندی شده کشور صورت می گیرد و استان فارس از جمله مناطقی است که احتمال وجود آب های ژرف در آن دور از انتظار نیست.
دهقانی، از استان های شرقی به عنوان گزینه هایی که احتمال وجود آب های ژرف در آن دور از ذهن نیست نام برد و گفت: برآوردها نشان می دهد که در مناطقی مانند خراسان جنوبی، کرمان، سیستان و بلوچستان، اولویت حفاری برای رسیدن به آب ژرف وجود دارد
.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان فارس، با بیان اینکه وجود چشمه های آب شیرین در کف اقیانوس ها و در کف خلیج فارس ناشی از وجود همین آب های ژرف است، اظهار داشت: در این پروژه اکتشاف آب ژرف تجدیدپذیر، مدنظر است و هدف این است که بعد از انجام هزینه‌های بسیار بتوان مجددا از این آب استفاده کرد.
دهقانی ادامه داد: به دست آوردن آب ژرف کار پرهزینه‌ای است،
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان فارس اضافه کرد: در سال‌های اخیر به سبب افزایش جمعیت، بروز خشکسالی و به دنبال آن کمبود آب شرب سطحی، مشکل برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی آبرفتی و کارستی کم عمق، دو چندان شده است.
دهقانی افزود: این برداشت های بی رویه آب موجب شده بیلان اکثر دشت‌ها منفی شود همچنین سفره‌های آبرفتی و کارستی به دلیل عمق کم در معرض خطر آلودگی قرار گیرند و کیفیت آنها با گذشت زمان در حال کاهش است
.
او گفت: با توجه به مسائل یاد شده، شناسایی منابع آب های ژرف و بررسی خصوصیات آنها به عنوان یک منبع آب در دسترس بشر دارای اهمیت به سزایی است و باید از تمام اطلاعات و دانش متخصصان در این زمینه استفاده کرد.
وی بیان کرد: در قالب این طرح تحقیقاتی مکان هایی دراولویت قرار گرفته، البته باید توجه داشت که این طرح در حد مطالعه است اما در صورتی که از همه ظرفیت ها استفاده شود تضمین به آب رسیدن وجود دارد.
آب های ژرف، آب هایی هستند که در شرایط آب و هوایی متفاوت نسبت به زمان حال، در میان رسوبات و خلل و فرج سنگ ها در اعماق زمین به دام افتاده اند و تماس آنها با جو زمین قطع شده است. این آب ها در چرخه هیدرولوژیکی محاسبه نشده اند و یا مدت زمان زیادی برای تکمیل این چرخه نیاز دارند.