كزبره

[pejuhesh237]

.

میوه گشنیز (دانه) معمولا مخلوط با میوه سایر گیاهان دیگر، به عنوان بادشکن مصرف می شود.

گرد میوه گشنیز به مقدار 2 تا 5 گرم مخلوط در عسل و یا دم کرده 10تا 30 در هزار با افزودن مقداری قند بکار می رود.

در میوه گشنیز، معمولا تنطور 8/1 نیز تهیه می شود که مقدار مصرف آن 10 تا 20 قطره مخلوط در یک تیزان، بعد از هر غذاست.

میوه گشنیز، در تهیه لیکورها و بعضی از فراورده های داروئی مانند الکلای ملیس کمپوزه وارد می گردد.

باید توجه داشت که شکل ظاهری، رنگ و مقدار درصد اسانس میوه گشنیز بر حسب نژادهای مختلف آن فرق می کند.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص590

[pejuhesh237]

میوه گشنیز دارای 5/7 درصد آب، 13 تا 20 درصد مواد چرب

(مرکب از گلیسریدهای اسید اولئیک اسد پالمیتیک، اسید پتروسه لینیک، اسید لینولئیک) ،

16 تا 18 درصد مواد پروتئیک، 38 درصد سلولز، 13 درصد مواد غیر ازته و 80/0 تا یک درصد اسانس است.

خاکستر حاصل از سوختن آن، 60/4 تا 75/4 درصد وزن کلی میوه را تشکیل می دهد.

مقدار کلی اسانس آن منحصرا در انواع مرغوب میوه ها، به یک درصد ممکن است برسد.در بقیه انواع، مقدار آن همیشه کمتر است.

اسانس گشنیز، از میوه کامل گیاه بر اثر تقطیر با بخار آب حاصل می شود.

از گرد میوه خیس خورده در آب نیم گرم نیز برای این کار استفاده بعمل می آید.

اسانس گشنیز مایعی بیرنگ یا به رنگ زرد روشن، دکستروژیر و دارای وزن مخصوصی بین 870/0 و 885/0 است.

بوی قوی و معطر دارد با اسید سولفوریک به رنگ قرمز قهوه ای در می آید و در گرمای 20 درجه،

در سه برابر حجم خود الکل 70 حل می شود و محلول زلال و صاف می دهد.

در آب تقریبا غیر محلول ولی در الکل های قوی به مقادیر زیادتر حل می گردد.

قابلیت انحلال آن در کلفروم، اتر و اسید استیک گلاسیال، خیلی زیاد است.

اسانس گشنیز دارای 70 تا 90 درصد لینالول راست یا کویاندرول، 5 درصد پنین راست،

لیمونن، ترپینن، میرسن، فلاندرن و به مقدار بسیار جزئی از ژرانیول، بورنئول، الئید دسیلیک و اترهای لینالیتیک است.

ترکیب شیمیائی اسانسی که با میوه (دانه) تازه گیاه تهیه شده باشد با اسانس میوه خشک تفاوت دارد.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص ص 588



برگهاى آن منبع غنى از ويتامين C و A مى‌باشد.

بررسى‌هاى ديگرى نشان مى‌دهد كه ميوۀ گشنيز كه به تخم گشنيز معروف است در طول انبار كردن و نگه داشتن طى مدت طولانى

حتى در سرماى  ١۴ -درجه سانتى‌گراد در حدود  ۵ / ١ - ١٨ / ٠  درصد از اسانس آن از دست مى‌رود

ولى اگر در شيشه‌هاى در بسته نگه‌دارى شود تا مدت زيادى تازه باقى مى‌ماند .

گزارش مطالعات شيميايى ديگرى نشان مى‌دهد كه گشنيز داراى اسانس محتوى ، يالينالول،

دى‌پنتن ، ترپينن، سيمن   ، تانن، لعاب يا موسيلاژ   ، ماليك اسيد، كلرايدها   و فسفات آهك   و ويتامين A و C مى‌باشد

و دانۀ گشنيز داراى دى-مانى‌تول   و فلاونوئيد گلى‌كوزيد   است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 1 ص 249