قصب السّكر

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

قصب السّكر

گياهى است از خانوادۀ غلات Gramineae ، نام علمى آن Saccharum officinarum L.

هندى: به لغتى او كه و به لغتى گانده و گنه هر دو به كاف عجمى و پوندا نيز نامند.

فارسی:نیشکر

عربی:

یونانی:

انگلیسی:Sugar cane

فرانسه:Canne ā sucre

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

دو نوع است سفيد و سرخ و هر يك اصناف مى‏باشد از نرم نازك شاداب شيرين و صلب كم آب كم شيرينى

و بعضى شور مزه و سرخ آن نيز مختلف باشد و در خوبى و بدى و بهترين قصب السكر آنست كه صادق الحلاوت و آبدار لذيذ كم ريشه باشد

يعنى ريشه‏ هاى آن نرم نازك باشد كه در خاييدن دندان و زبان را آسيبى نرسد

و شكر مصنوع از آن خوب و لطيف مى‏باشد و در فانيذ دستور اخذ و صنعت و اقسام شكر و فانيذ و قند و نبات و غيرها مذكور شدکتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 628


نيشكر گياهى است چندساله كه از آسيا برخاسته است.

ساقۀ هوايى آن كه به بلندى  ۵ - ٢  متر مى‌رسد، به شكل نى استوانه‌اى داراى گره‌هاى متعدد

و مملو از مايع شيرينى است كه به‌طور متوسط داراى  ١۵ - ١٣  درصد قند ساكاروز مى‌باشد.

رنگ نى ساقه‌هاى آن برحسب ارقام مختلفه متفاوت و بين آنها رنگ زرد بيشتر و رنگهاى قرمز و ساير رنگها نيز ديده مى‌شود.

برگهاى آن باريك دراز مانند روبان و داراى دندانه‌هاى بسيار ريز در كناره‌هاى آن، طول برگها تا  ٢  متر نيز مى‌رسد.

نيشكر در سن  ١۵ - ١٢  ماهه به گل مى‌نشيند. گلهاى آن معمولا اغلب عقيم و در مواقعى كه به دانه مى‌نشيند

دانه‌ها يا تخمهاى آن بسيار ريز كه معمولا داراى قوۀ ناميه نمى‌باشد، به همين علت تكثير نيشكر در زراعتهاى بزرگ معمولا از طريق

كاشت قلمۀ آن است كه به سهولت انجام مى‌گيرد.

قلمه‌ها با فاصلۀ  ۵٠  سانتى‌متر از يكديگر روى خطوطى كه  ۵ / ١  متر از هم فاصله دارند كاشته مى‌شوند.

كشت دانه‌ها و تخم نيشكر براى تكثير فقط در مراكز تحقيقات براى يافتن ارقام جديد معمول مى‌باشد.

معمولا  ٣  ماه پس از گل كردن، نى‌ها مى‌رسد. پس از قطع نى‌ها كه از سطح زمين انجام مى‌شود،

برگها و قسمت انتهايى آنها قطع و فورا به كارخانه براى شكرگيرى حمل مى‌شود.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 423

[pejuhesh237]

و به حسب اماكن مختلف مى‏ باشد در خوبى و بدى و سفيد آن در قصبه بردوان

از مضافات مرشدآباد بنگاله بسيار خوب و لطيف و نازك و شيرين مثل قند و نبات مى ‏شود

بعد از آن در اكبرآباد و شاه‏جهان‏آباد و صوبه بهار و لكهنو و بعضى جاها در دكهن از بلاد هند و در راج محل و ديگر جاها

نوع سرخ در بنگاله خوب و كلان مى‏شود و در صوبه عظيم‏آباد و اوده و كورك پور از بلاد هند

و نيز در بتاويه و چين و در مصر و عمان نيز خوب مى‏شود از قسم سفيد و در اماكن ديگر بدان خوبى نمى ‏شود .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 628

نيشكر در اغلب مناطق حاره و گرمسير كاشته مى‌شود. در ايران نيز در خوزستان مى‌كارند. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 423

[pejuhesh237]

همه اجزاء استفاده مي شود،

هيج جزء آن سمي نيست

در چين شيرۀ ساقۀ نيشكر را خنك‌كننده، مقوى معده، نرم‌كنندۀ سينه مى‌دانند

و اغلب براى التيام زخمها و جراحتها، جوش و كورك روى موضع مى‌مالند.

. براى موارد فوق از شكر تصفيه‌شده نيز استفاده مى‌شود [استوارت].

پس از اينكه شيرۀ شيرين ساقه‌هاى نيشكر گرفته شد، نى‌هاى باقيمانده را سوزانده و خاكستر آن را با روغن مخلوط مى‌نمايند

و براى التيام زخم سر كودكان به صورت مرهم مى‌مالند و براى رفع خارش نيز مفيد است.

در هندوچين از جوشاندۀ ساقۀ نيشكر براى معالجۀ آبله و ناراحتى كمر، كليه و براى قطع قى و استفراغ استفاده مى‌شود

. در شبه‌جزيرۀ مالايا در برخى مناطق له‌شدۀ ساقۀ نيشكر را روى زخم مى‌اندازند،

براى قطع خونريزى و التيام زخم مفيد است

و در اندونزى له‌شدۀ قسمتى از پوست ساقۀ مخلوط با شيرۀ آن را براى معالجۀ بواسير به كار مى‌برند

در فيليپين شيرۀ نيم‌گرم كه از ساقۀ نيشكر گرم‌شده گرفته شده باشد را براى معالجۀ ناراحتى‌هاى زكام مى‌خورند

قند نيشكر انرژى‌زا و مدر است و به عنوان نگهدارنده و محافظ كه اصطلاحا Preservative گفته مى‌شود،

آن را با اغلب داروها مخلوط مى‌نمايند. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 423

[pejuhesh237]

در اول گرم و در دويم تر کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-207
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.بديهى است براى بيماران مبتلا به بيمارى قند نيز خوردن شكر در حد بيش از مقدار مجاز از طرف پزشك ممنوع مى‌باشد

و خواص فوق در مواردى است كه خوردن نيشكر و شكر از جهات مختلف براى شخص منع نشده باشد.

شكر سفيد به استثناى مواردى كه به عنوان دارو مصرف مى‌شود محسناتى ندارد،

زيرا بجز ايجاد كالرى و انرژى بى‌محتوا هيچ ارزش غذايى ندارد.

اگر در خوردن غذاهاى شيرين و شكر افراط شود موجب افزايش وزن غير طبيعى مى‌شود

و بدتر از آن در كودكان جانشين مواد خوراكى مغذى و پرمحتوا شده و بدن كودكان را از داشتن مواد مقوى و مغذى لازم محروم مى‌كند.

-شكر به‌طور مسلم در دندانها ايجاد حفره پوسيدگى و فساد مى‌كند.

-شكر موجب بالا رفتن سريع قند خون و انسولين مى‌شود.

و در اشخاصى كه نارسايى لوز المعده دارند و مبتلا به ديابت مى‌باشند زيان‌آور و مضرّ است.

-شكر در التيام زخمها مفيد است ولى جانشين داروهاى مناسب لازم براى زخمها در كليۀ انواع زخمها نيست،

لذا بايد با نظر پزشك مصرف شود.

اگر قبل از اينكه خونريزى قطع شود و يا قبل از پاك شدن زخم، شكر روى زخم گذارده شود خطرناك است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص -429- 425

[pejuhesh237]

و آب او مسمن بدن و مفتح سدد و ملطف خون و منقى مثانه و مدر بول است

و رافع خشونت سينه و سرفه و محرك باه و ملين طبع

و مهیج قى و قاطع التهاب معده و مولد نفخ و رياح

و پخته ء او كه سه جوش داده باشد نفخ او زايل می شود

و قى كردن با آب نيشكر منقى بدن

و اكثار خوردن غير مطبوخ آن مفسد اشتها

و مضر پيران و مصلحش انيسونست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-207

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

و آب او مسمن بدن و مفتح سدد و ملطف خون و منقى مثانه و مدر بول است

و رافع خشونت سينه و سرفه و محرك باه و ملين طبع

و مهیج قى و قاطع التهاب معده و مولد نفخ و رياح

و پخته ء او كه سه جوش داده باشد نفخ او زايل می شود

و قى كردن با آب نيشكر منقى بدن

و اكثار خوردن غير مطبوخ آن مفسد اشتها

و مضر پيران و مصلحش انيسونست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-207

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود




خون را لطيف مى‌كند و براى قطع خونريزى مؤثر است.

خشونت سينه و ريه و سرفه را رفع مى‌كند خصوصا اگر زير آتش گذارده و گرم شده باشد. مدر است و مثانه را پاك مى‌كند

و ملين طبع و محرك نيروى جنسى است. خوردن آب نيشكر التهاب معده را فرومى‌نشاند و قى كردن را بند مى‌آورد.

اسراف در خوردن نيشكر بخصوص بعد از غذا نفاخ است و گاز توليد مى‌كند و مضر ريه اشخاص سالمند و بلغمى‌مزاج مى‌باشد.

براى رفع اين مضار آن، بايد آن را پخته و خورد و پس از آن نيز انيسون ميل نمود.



شكر تصفيه‌شدۀ حاصله از نيشكر را از نظر طبيعت گرم و خشك و نبات را گرم و تر مى‌دانند

و از نظر خواص در اغلب موارد شبيه شيرۀ نيشكر براى رفع خشونت حلق، سينه و ريه و دفع نفخ و گاز روده‌ها و تقويت كبد و نيروى جنسى

و توليد خون صالح مفيد مى‌دانند و اگر با كرۀ تازه مخلوط شود، براى پاك كردن و التيام زخم و رفع خارش مفيد است

و در موارد جرب و خارش و ناراحتى‌هاى پوست اثر نافع دارد.

گرد شكر را براى بند آوردن خونريزى در اعضاى قطع‌شده و مجروح و از بين بردن گوشت زايد و فاسد زخم

و رويانيدن گوشت نو و صالح بسيار مفيد مى‌دانند

نيشكر براى اشخاص مسلول و داراى اسهال مضر است و در موارد دل‌پيچه و اشخاص صفراوى‌مزاج نبايد مصرف شود،

زيرا ايجاد خون صفراوى مى‌كند خصوصا اگر در موارد گرسنگى مفرط خورده شود.

و اگر با روغن و ترشى خورده شود ايجاد بلغم مى‌كند.

در صورت بروز عوارض ناخوب شكر بايد از بادام و شير تازه و آب انار و به و تباشير و كاهو استفاده نمود. . کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 424-425

[pejuhesh237]

.نظرى به تحقيقات علمى جديد در مورد خواص درمانى شكر

در حالى كه اغلب مردم فكر مى‌كنند كه شكر يك مادۀ تحركزا مى‌باشد و بخصوص در اطفال ايجاد فعاليت مفرط مى‌كند،

به‌طور كلى تقريبا عكس آن است،

و شكر يكى از آرامبخشها مى‌باشد و در مورد اغلب سيستمهاى اعصاب آثار آرام‌كننده دارد.

شخص را آرام مى‌كند، تمركز را افزايش مى‌دهد و انسان را خواب‌آلود مى‌كند.

و در اغلب زخمها نظير عسل التيام‌بخش است.

نقش شكر در مغز انسان

افسانه‌ها و باورهاى كهن دال بر اين است كه خوردن شكر موجب مى‌شود كه انرژى بيشترى ايجاد شود

ولى طبق صدها تجربۀ علمى كه در ام-آى-تى   انجام شده، نشان داده مى‌شود كه مقدار قند در خون هيچ رابطه‌اى با سرحال بودن

و يا انرژى شخص ندارد.

قدرت تفكر و تمركز شخص هيچ مربوط به مقدار قند خون نيست بلكه مربوط به چگونگى شيمى مغز است.

و خوردن قند يا غذاهاى قندى و شيرين باعث ايجاد تغييرات فيزيولوژيكى و تغييراتى در شيمى مغز مى‌شود

كه در نتيجه آرامش ايجاد مى‌شود، نه اينكه انرژى‌زا مى‌باشد.

خوردن شكر و ساير انواع هيدراتهاى كربن، ورود انسولين به خون را تحريك و تشديد مى‌كند و نسبت تريپتوفان را افزايش مى‌دهد.

تريپتوفان به سرعت به داخل مغز راه يافته و در آنجا سروتونين   توليد مى‌كند.

و سروتونين يك مادۀ نوروترانس ميتراست كه به عنوان مادۀ شيميايى آرامبخش شناخته شده است.

طبق نظر دكتر وورتمن  كه از محققان نامدار ام-آى-تى در اين رشته از علوم است،

هرچه مقدار بيشترى تريپتوفان در اختيار مغز قرار گيرد

به همان نسبت مقدار بيشترى سروتونين توليد مى‌شود. و در نتيجه شخص كمتر احساس اضطراب

و نگرانى كرده و بيشتر متمركز و آرام مى‌شود.

دكتر وورتمن معتقد است اگر شكر به عنوان آثار دارويى آن خورده مى‌شود مقدار دقيق آن خيلى مهم است.

براى ايجاد آرامش بايد در حدود  ٣٠  گرم هيدرات كربن خالص خورد يعنى حدود  ۵ / ٢  قاشق سوپ‌خورى شكر.

و اشخاصى كه وزن آنها  ٢٠  درصد بيشتر از وزن نرمال است لازم است در حدود  ۵٠  درصد بيشتر بخورند.

آزمايشها نشان مى‌دهد اگر بيشتر از مقدارى كه فوقا ذكر شد خورده شود تأثير بيشترى در رفع افسردگى و اضطراب نخواهد داشت

و يا موجب خواب سريع‌تر يا عميق‌تر بيشترى نخواهد شد، و آنچه كه مقدار توليد سروتونين را تحريك مى‌كند

و افزايش مى‌دهد همان اولين ذرات شكر است.

در بعضى اشخاص شكر مانند داروى ضد دپرسيون و افسردگى عمل مى‌كند.

كارشناسان در تحقيقات خود دريافته‌اند اشخاصى كه مقدار سروتونين توليدشده در اثر شكر،

در مغز آنها كمتر است بيشتر افسرده شده و حتى ممكن است خودكشى كنند.


دكتر نورمن روزنتال   در مؤسسۀ ملى سلامت فكرى، ضمن بررسى‌ها و تحقيقات خود با گروه‌هاى خاصى برخورد كرده است

كه از نوعى افسردگى به نام «سيزنال آفكتيو ديس‌اوردر» 6كه معمولا در پزشكى به SAD معروف است رنج مى‌برند.

اين نوع افسردگى كه ناشى از آثار تغييرات فصلى است ظاهرا به علت كوتاهى روز در فصل زمستان در بعضى اشخاص پديد مى‌آيد.

دكتر روزنتال فكر مى‌كند كه محروميت از روشنايى روز، سطح توليد سروتونين در مغز را در اشخاصى كه به اين تغييرات مقدار نور

حساسيت دارند، پايين مى‌آورد.

در كوششى براى حل اين مشكل و براى اينكه توليد سروتونين افزايش يابد و افسردگى كاهش پيدا كند يا از بين برود،

عدۀ زيادى از اين قبيل اشخاص در ساعات روزهاى كوتاه و تاريك زمستان به عنوان خوددرمانى مقدار زيادى هيدراتهاى كربن مى‌خورند.

دكتر وورتمن معتقد است كه در حقيقت مكانيسم تأثير شكر براى كاهش افسردگى ظاهرا شبيه داروهاى صناعى ضد افسردگى است

و ديده شده است در بعضى جوامع همين‌كه مصرف هيدراتهاى كربن افزايش مى‌يابد نرخ خودكشى كاهش مى‌يابد.

و بررسى‌هاى كالبدشكافى در مورد اشخاصى كه خودكشى كرده‌اند

اغلب نشان مى‌دهد كه مقدار سروتونين در مغز آنها خيلى كم است.

و برحسب تحقيقاتى كه محققان مؤسسات ملى بهداشت به عمل آورده‌اند،

برخلاف تصور عمومى شواهدى در دست نيست كه شكر در كودكان و نوجوانان موجب فعاليت

و تحرك زياد و رفتارهاى آن‌چنانى شده باشد،

بلكه درست برعكس، شكر و خوراكى‌هاى شيرين در جوانان ايجاد آرامش مى‌كند.

مستثنياتى بر مشاهدات فوق

عده‌اى از اشخاص از جمله دكتر وورتمن كه خود را نيز يكى از آن عده مى‌داند، اصولا از بدو تولد ساختمان بدن

و مغز آنها طورى است كه عكس العملهاى آنها در مورد شكر برعكس ساير مردم است،

مثلا شكر و ساير انواع هيدراتهاى كربن براى آنها خواب‌آور نيست ولى باعث تمركز بيشتر و هوشيارى بيشتر مى‌شود،

اين قبيل اشخاص كه به مشتاقان شكر و شيرينى معروف‌اند هر وقت احساس ميل شديد به خوردن شكر يا شيرينى مى‌كنند،

طبق نظر دكتر وورتمن قبل از دسترسى به آن حالت احساس سستى و كمى انرژى و ناراحتى مى‌كنند

و پس از خوردن شيرينى يا شكر، حالشان به‌جا آمده و كمتر احساس ناراحتى مى‌كنند

و بيشتر مى‌توانند تمركز داشته و احساس آرامش بيشترى مى‌نمايند.

و به علاوه هر وقت كه دارويى براى افزايش سروتونين مغز به اين قبيل اشخاص داده مى‌شود، ميل شديد آنها به شكر كاسته مى‌شود.

و به اين ترتيب معلوم مى‌شود كه به دلايل خاص نامعلومى در شيمى مغز آنها كمبودهايى وجود دارد.

نقش شكر در التيام جراحتها و زخمها شكر مانند عسل از مواد التيام‌بخش براى زخمهاست.

دكتر ريچارد كنوتسون از جراحان مركز پزشكى دلتا در گرين‌ويل مى‌سى‌سى‌پى،

شكر را براى سوختگى‌ها و اولسرها، و پارگى گوشت و زخمهاى ناشى از گلوله تفنگ و

شكستگى‌هاى باز و محلهاى قطع اعضا، روى  ٣٠٠٠  نفر بيمار آزمايش كرده و تقريبا موفقيت كامل در التيام زخمها مشاهده كرده است.

او مى‌گويد در موارد زيادى كه داروهاى صناعى آنتى‌بيوتيك كارساز نبوده شكر تأثير كامل داشته است

بخصوص در مورد سوختگى‌ها بسيار مؤثر بوده است.

ابتدا دكتر كنوتسون بيم داشت مبادا با مصرف شكر در اين‌طور جراحات و زخمهاى سوختگى زمينه‌اى براى رشد باكترى‌ها فراهم شود

ولى كاملا برعكس او مشاهده كرد كه شكر عفونتها را بسرعت از بين مى‌برد.

در انگلستان، آلمان و بخصوص در آرژانتين در روش پزشكى مدرن از شكر براى التيام سريع استفاده مى‌شود.

گروهى از پزشكان محقق به رهبرى دكتر لئون هرساژ   در بوئنوس‌آيرس براى التيام زخمهاى  ١٢٠  بيمار وقتى هرگونه داروى ديگرى

نتيجه‌اى نداد از شكر سفيد استفاده كردند. نرخ موفقيت آنها در اين آزمايش  ٩٩  درصد بود.

براى اينكه شكر براى التيام زخم خوب عمل كند، معمولا دكتر كنوتسون تقريبا  ۴  قسمت شكر سفيد خوراكى و يك قسمت مرهم

روغنى بتادين  ۴ را با كرۀ بادام زمينى مخلوط مى‌كند تا به شكل پماد نسبتا سفتى درآيد و آن را مى‌مالند.

توصيه‌هاى عملى: نظراتى از دكتر وورتمن

-براى اينكه بهترين نتيجه از شكر براى آرامش گرفته شود، بهتر است هيدرات كربن مورد علاقۀ خود را بدون هيچ پروتئين

و با خيلى كم‌چربى بخوريد.

پروتئين و چربى باعث كاهش سرعت عمل و يا اصولا موجب توقف تشكيل سروتونين و ورود آن به مغز مى‌شود.

-قند ميوه‌جات اثرى در ايجاد مواد شيميايى آرامبخش ندارد.

-برخى اشخاص پس از چند دقيقه آرامش خود را بازمى‌يابند، ولى معمولا در حدود  ٢٠  دقيقه طول مى‌كشد

تا شكر يا خوراكى شيرينى كه خورده شده جذب شده

و اثرش وارد مغز شود. و در عين حال برخى اشخاص تا يك ساعت پس از خوردن شكر هم اثرى نمى‌بينند.

اگر شما از آن گروه هستيد كه شكر در شما دير اثر مى‌كند سعى كنيد كه قهوه بدون كافئين تهيه كرده و با شكر زياد بخوريد

و يا از چاى و يا از ساير دم‌كرده‌هاى گياهى با دو قاشق سوپ‌خورى شكر استفاده كنيد

و يا يك فنجان كاكائوى رقيق‌شدۀ شيرين بخوريد.

-براى كمك به رفع بى‌خوابى بهتر است  ۵٠ - ٣٠  گرم شيرينى يا نشاسته بى‌درنگ قبل از خواب بخوريد.

در برخى اشخاص اين كار اثرش در حد اثر يك قرص خواب‌آور است با اين تفاوت كه هيچ عوارض جانبى شديد و زيان‌آور قرصهاى خواب‌آور را ندارد. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 425-429