قصب

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

سريانى :قنا

رومى: فلاماوس

هندى : سركنده و نل و به فرنگى بروند و نوع بسيار كبير آن را به هندى بانس و متوسط آن را ترله بانس نامند

فارسی: به فارسى نى و به تركى قاميش نامند

عربی:قصب

یونانی:اثونبون و قالامن

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

و اقسام می باشد هندى او كه باس نامند غبر مجوف و باقى اسم مجوفند

و قصب فارسى نى سبز است كه در غير آبها می باشد

و احامی مخصوص آبهاست و قلم نیشکر از اقسام اوست

و عکرش که قسمی از ثیل است کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-206-207



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

‏اسم جنس نى گره‏دار است

و آن اقسام است از مجوف و غير مجوف و مصمت و آجامى و غير آجامى

و بهترين اقسام مجوف آنست كه بندهاى آن بلند و گره‏هاى آن بسيار از هم دور باشد و اين را نى هندى نامند

و از اين نوع آنچه بندهاى آن بسيار بلند باريك نرم و گره‏هاى آن بسيار از هم دور است آن را نى آچى نامند

جهت آنكه از آنجا مى‏آورند و آن جزيره‏اى از جزاير زيربادات است و در جزاير ديگر نيز به هم مى‏ رسد

و قلم كه بدان كتابت مى ‏كنند نيز نوعى از نى مجوف است و بهترين اين آنست كه در قريه واسطه از قراى شوشتر

و بعد از آن آنچه در قراى ديگر نواح آن به هم مى‏ رسد كه صلب خوش جوهر خوش رنگ سياه مايل به سرخى براق

و يا اندك ابلق بى ‏ريشه و راست است پيچ‏دار نباشد و چرب و نرم باشد و از آن آنچه را تربيت مى‏ نمايند

در ابتداى رستن و وقت بريدن و بعد از آن خوب مى‏باشد

بدين قسم كه بعد از رستن و به قدر يك دو ذرع رسيدن آنچه بسيار ضعيف و غير مستوى است

و يا گره‏هاى آن نزديك به هم مى‏برند تا تتمه قوّت يابند و آنچه خوب است اگر اندك كج شده به ملايمت راست مى‏ كنند

و بعد از كمال رسيدن مى‏برند و نمى ‏گذارند كه بسيار خشك و فاسد گردد

پس دسته‏ ها بسته در جاى بلند كه بدان‏ها دود برسد مى‏ گذارند

و دود بدان مى‏دهند و تدابير ديگر نيز مى‏كنند پس خوب آن را جدا كرده دسته‏ ها مى ‏بندند

هر دسته يك صد عدد و آنچه را تربيت ننموده باشند زبون و اتفاقاً در هر دسته از اين نيز سه چهار نيزه كه در هر نيزه دو يا سه عدد بند

قلم مى‏ باشد خوب برمى‏ آيد و باقى زبون و از نوع زبون نى بوريا و غير آن مى ‏بافند و از مصمت آن نيز مى ‏سوزانند

و نيشكر كه قصب السكر است از اقسام مصمت آنست و على‏ حده مذكور مى‏ گردد

و نبطى آن نمى‏رويد مگر در آبهاى ايستاده و عكرش كه قسمى از ثيل است چون در زمينهاى

آبدار تربيت يا بدنى مى‏گردد و قنا يعنى نى نيزه و تير كه به عربى مران و به هندى سرى نامند نيز هر دو از اقسام قصب‏اند

و اقسام بانس كه در ملك هند و زيربادات خصوص افراط اقسام آن در بنگاله بسيار است نيز از اقسام نى مجوف است

و تفصيل هر يك جدا جدا طولى دارد و خيزران نيز از اقسام نى مصمت است و در حرف الخاء مذكور شد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 626

[pejuhesh237]

چون در زمینهای آبدار پرورش یابد نی می شودکتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-206-207

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و اقسام نى در دويم سرد و خشك

و سوخته او گرم و بيخش قويتر و با اندك حدتى کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-206-207

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و پوست نى فارسى سوخته گرم و خشك در سيّم کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 627

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و ضماد تازه كوبيده او جهة جذب پيكان و استخوان و خار از بدن

و با سركه مسكن درد كمر

و ضماد برگ تازه او جهة اورام حاره و باد سرخ

و شرب سائيده او با عسل جهة سرفه

و سوخته او به قدر دانگى مفتح سدهء زهره و مضرتش

و مصلح او كثيرا و قند است

و ضماد سوختهء او جهة جرب و حكه و زخمهاى چرك دار

و سنون او جهة جلاى دندان و سيلان خون لثه مفيد

و طلاى بيخ سوختهء او با پوست آن يا مثل آن حنا جهة رويانيدن موى و تقوية آن و جلاى بشره نافع

و اكتحال رطوبتى كه در برگ نى جمع می شود و جهة بياض عين از مجرباتست

و فرش كردن برگ نى فارسى كه آب بر آن پاشند

جهة صاحبان تب حاره و رفع شدة گرمى هوا و فساد آن مؤثر است

و شكوفه آن جهة گزيدن عقرب و اخراج كرم گوش بيعديلست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-206-207


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

بيخ آن اندك جالى و بى‏ حدت و از ساير اجزاى آن قوى‏تر

ذرور قصب محرق جهت سعفه و قوباى حادث در سر

گل آن چون در گوش رود احداث كرى نمايد به سبب چسبيدن به اندرون گوش و لهذا احتراز از آن واجب است

آشاميدن ساييده برگ آن با عسل جهت سرفه و محرق آن به قدر يك دانگ جهت تفتيح سده مراره و ادرار بول و حيض.

چون برگ نورسته آن را در آب خوب بمالند و صاف كرده بنوشند

نفث الدم را مفيد است و ذرور پوست نى نيم‏رس خصوصاً بانس حابس نزف الدم همه اعضا است كه پوست ظاهر آن را بتراشند

و نرم سوده بر آن بپاشند

و پوست نى فارسى سوخته: جهت داء الثعلب کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 626-627

[pejuhesh237]

و ضماد تازه كوبيده او جهة جذب پيكان و استخوان و خار از بدن

و با سركه مسكن درد كمر

و ضماد برگ تازه او جهة اورام حاره و باد سرخ

و شرب سائيده او با عسل جهة سرفه

و سوخته او به قدر دانگى مفتح سدهء زهره و مضرتش

و مصلح او كثيرا و قند است

و ضماد سوختهء او جهة جرب و حكه و زخمهاى چرك دار

و سنون او جهة جلاى دندان و سيلان خون لثه مفيد

و طلاى بيخ سوختهء او با پوست آن يا مثل آن حنا جهة رويانيدن موى و تقوية آن و جلاى بشره نافع

و اكتحال رطوبتى كه در برگ نى جمع می شود و جهة بياض عين از مجرباتست

و فرش كردن برگ نى فارسى كه آب بر آن پاشند

جهة صاحبان تب حاره و رفع شدة گرمى هوا و فساد آن مؤثر است

و شكوفه آن جهة گزيدن عقرب و اخراج كرم گوش بيعديلست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-206-207


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

بيخ آن اندك جالى و بى‏ حدت و از ساير اجزاى آن قوى‏تر

ذرور قصب محرق جهت سعفه و قوباى حادث در سر

گل آن چون در گوش رود احداث كرى نمايد به سبب چسبيدن به اندرون گوش و لهذا احتراز از آن واجب است

آشاميدن ساييده برگ آن با عسل جهت سرفه و محرق آن به قدر يك دانگ جهت تفتيح سده مراره و ادرار بول و حيض.

چون برگ نورسته آن را در آب خوب بمالند و صاف كرده بنوشند

نفث الدم را مفيد است و ذرور پوست نى نيم‏رس خصوصاً بانس حابس نزف الدم همه اعضا است كه پوست ظاهر آن را بتراشند

و نرم سوده بر آن بپاشند

و پوست نى فارسى سوخته: جهت داء الثعلب کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 626-627

[pejuhesh237]

.