عصی الراعی

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

نام علمی:polygonum aviculare

به لاطينى آن را بسباث بلى گويند

بربرى :رستنى نوديه و به لغتى ديگر بربرى كورى ژوله

سريانى :شطبانى فلوعرين

و به افريقى: خنجر و در جداول حاوى كبير برشيان دارو نامند.

گويند برشيان دارو اسم فارسى آنست و به فارسى كسته و هزار بندك و هرحره

هندى: لال ساك و گويند به هندى راج كيرى نيز نامند و آن را عصاى موسى نيز نامند


فارسی: و به فارسى كبير را سرخ مرز نامند و صغير او را در تنكابين خاك تره گويند ، هزار بندک، ، علف هفت بند

عربی:عصی الراعی

یونانی:بطباط و بلغوثيون برمندار

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

كبير و صغير می باشد

و كبير نر و صغير ماده است

و تخم و ساقش سرخ و(+برگش) مايل به بنفشى

برگ و ساقش سبز و كوچكتر از كبير

و تخمش سفيد و گويا خاكستر بر همه برگهاى او پاشيده اند

و تخم هر دو قسم او در زير برگها و انبوه کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -183-182


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و بالجمله در ماهيت آن اختلاف بسيار است و نر و ماده مى‏ باشد:

ديسقوريدرس در ثالثه گفته نر آن هر سال از سر نو مى ‏رويد و با شاخ‏هاى بسيار باريك‏تر تازه منبسط بر روى زمين مانند سل

و برگ آن شبيه به برگ سداب و از آن بلندتر و بسيار نرم‏تر و نزد هر برگى گل سفيد و سرخ تيره و ماده آن را گياه كوچك

و يك شاخ تر تازه و برگ آن شبيه به برگ صنوبر و نزديك يكديگر

و منبت آن آبها و بغدادى گفته دو نوع است

ذكر و انثى و بعضى كبير و صغير گفته‏اند.

ذكر آن ثمنشى بزرگ و انثى آن كوچك و برگ ذكر آن طولانى و برگ ماده آن مايل به تدوير.

از نر آن سرخ و از ماده سفيد و در كتاب موسوم به طب قديم است كه درختى كوچك با شاخ‏هاى باريك گره‏دار

و برگ‏هاى مفروش بر روى زمين و در تابستان و زمستان مى‏ ماند

و گل آن نزد گره‏هاى شاخ آن مى‏رويد و اين شبيه به ساك چونلايى هندى است

و انطاكى نوشته نباتى است خاردار برگ آن تر و تازه مزغب قريب به برگ بلسان

و تخم آن مابين برگ‏هاى آن برمى‏آيد و ذكر و انثى مى‏ باشد.

تخم ذكر آن سرخ و تخم ماده آن سفيد و در جوزا مى‏ رسد

و صاحب اختيارات بديعى نوشته بهترين آن سرخ رنگ مايل به سياهى بستانى آنست .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 550

[pejuhesh237]

و در باغها بسيار است کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -183-182


. منابت آن شطوط انهار و جاهاى آب‏دار و سايه و گل آن نزد برگ آن مى‏ رويد .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 550

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و در افعال كبيرا او از صغير قويتر

و در سيم سرد و در اول خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -183-182

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و جزو مايى بر آن غالب. قوت ان تا سه سال باقی می ماند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 550

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و رادع و مدر بول و مبرد و مسكن حرارة باطنى و ظاهرى(+ و قابض)

و قاطع نفث الدم و آب او قاطع حيض

و جهة قرحهء امعا و نفث الدم سينه و اسهال مرارى و قى صفراوى و تبهاى دورى

و ضماد او جهة باد سرخ و اورام حاره و منع انصباب مواد و جراحات تازه نافع

و حمول او قاطع حيض و مضر ريه

و مصلحش انجیر

و قدرشربت از آب او تا هفت مثقال است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -183-182



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

عصاره آن قاتل كرم گوش و مجفف قروح و مسكن وجع

آشاميدن عصاره آن تا يك اوقيه قاطع نزف الدم سينه.

ضماد آن مسكن التهاب معده مبرودان

و آشاميدن آن حابس اسهال مرارى و قرحه امعا و نزف الدم آنها و مرضى كه در آن قى و اسهال هر دو آيد

و اين مرض را به يونانى حولارا نامند و قولنج را نيز مفيد چون در شراب طبخ نمايند

و با عسل بياميزند جهت قروح فرج عظيم النفع است

و ضماد برگ تازه آن جهت تسكين التهابات و حمره و نمله نافع.

آشاميدن آن با شراب جهت دفع سموم و نهش هوام سمى.

مصلح‏ و شربت بنفشه سكرى و صندل نيز گفته‏ اند.

بدل آن‏: عنب الثعلب و براى بيخ آن در طب منفعتى تا حال ننوشته‏ اند

و اهل هند مضمضه به آب مطبوخ آن را جهت جوشش دهان

و ضماد ساييده گرم كرده آن جهت نضج و انفجار دماميل و كهار يعنى ملح مأخوذ از محرق آن را صباغان به جاى زاج

در صبغ لباس مستعمل دارند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 550

[pejuhesh237]

و رادع و مدر بول و مبرد و مسكن حرارة باطنى و ظاهرى(+ و قابض)

و قاطع نفث الدم و آب او قاطع حيض

و جهة قرحهء امعا و نفث الدم سينه و اسهال مرارى و قى صفراوى و تبهاى دورى

و ضماد او جهة باد سرخ و اورام حاره و منع انصباب مواد و جراحات تازه نافع

و حمول او قاطع حيض و مضر ريه

و مصلحش انجیر

و قدرشربت از آب او تا هفت مثقال است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -183-182



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

عصاره آن قاتل كرم گوش و مجفف قروح و مسكن وجع

آشاميدن عصاره آن تا يك اوقيه قاطع نزف الدم سينه.

ضماد آن مسكن التهاب معده مبرودان

و قطره آن مسکن درد گوش و خشک کننده چرکها و زخم آن است

مصرف عصاره آن تا یک اوقیه(35گرم) خونریزی سینه را بند آورده

و ضماد آن التهاب معده را تسکین داده و اسهال سوداوی را بر طرف و زخم معده و فلج را نیز از بین میبرد


و آشاميدن آن حابس اسهال مرارى و قرحه امعا و نزف الدم آنها و مرضى كه در آن قى و اسهال هر دو آيد

و اين مرض را به يونانى حولارا نامند و قولنج را نيز مفيد چون در شراب طبخ نمايند

و با عسل بياميزند جهت قروح فرج عظيم النفع است

و ضماد برگ تازه آن جهت تسكين التهابات و حمره و نمله نافع.

ضماد آن برای زخمها و چرکها و سر باز نمودن جراحات تازه و باد سرخ و زخمهای عمیق و اورام خونی بسیار نافع است

آشاميدن آن با شراب جهت دفع سموم و نهش هوام سمى.

مصلح‏ و شربت بنفشه سكرى و صندل نيز گفته‏ اند.

بدل آن‏: عنب الثعلب و براى بيخ آن در طب منفعتى تا حال ننوشته‏ اند

و اهل هند مضمضه به آب مطبوخ آن را جهت جوشش دهان

و ضماد ساييده گرم كرده آن جهت نضج و انفجار دماميل و كهار يعنى ملح مأخوذ از محرق آن را صباغان به جاى زاج

در صبغ لباس مستعمل دارند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 550

برای ریه مضر و مصلح آن انجیر و شربت بنفشه شکری و صندل است مقدار خوراک دارویی آن تا هفتاد مثقال (328گرم) تجویز شده است

[pejuhesh237]

.