سنبل رومی

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

Nardostachys Jatamansii

گياهى است از خانوادۀ سنبل الطيب Valerianaceae ، نام علمى آن Nardostachys Jatamansi DC.

و مترادف آن Valeriana Jatamansi DC. مى‌باشد.

آن را سنبل اقليطي نيز نامند و آن ناردين اقليطي است

فارسی: گياهى است كه در كتب طب سنتى با نامهاى «سنبل رومى» و «نارد» و «ناردين» و «ناردين هندى» آمده است

عربی: سنبل هندی، سنبل الطیب هندی

یونانی:

انگلیسی: Nardus، Nard، Indian valerian، Spikenard

فرانسه:Nard de Gange، Indien de lInde، Spicanard، و عصاره‌اى كه از آن مى‌گيرند و عطر نافذى است، Nard indien گويند

آلمانی:Echte nardenahre، Indische narde

ایتالیائی:Spignardi

[pejuhesh237]

بيخ و ساقيست گلدار و خوشبو و با صلابتى در شكل شباهتى به سنبل الطيب ندارد کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم –ص –156


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

بلكه برك آن باريك بلند و سر بركها عريضتر از پائين و از وسط آن بركها ساقي رسته

و بر سر آن شاخهاى باريك و بر سر هريك كلى كوچك و بيخ آن بلند منحني كرهدار با ريشهاى باريك بلند

و مستعمل بيخ و ساق كل آن است و بهترين آن تازۀ خوشبوى صلب آنكه سبك و مجوف نباشد و بيخ‌هاى آن بسيار باشد .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 524


گیاهی به ارتفاع 10-60 سانتیمتر، دارای ریزوم چوبی دراز و پوشیده از الیاف فیبر فراوانی است که بقایای دمبرگ و برگهای از بین رفته گیاه می باشد.

قاعده ساقه گیاه، برگهائی به طول 15 و به عرض 5/2 سانتیمتر ولی قسمتهای فوقانی آن، برگهائی به ابعاد کوچکتر دارد

به طوری که طول آنها بین 5/2 و 5/7 سانتیمتر است.

شکل ظاهری برگها، عموما کشیده و تقریبا بیضوی است.

گلهای آن به تعداد 1-3 تائی در کناره برگها ظاهر می شود و پس از آمیزش نیز میوه ای کوچک به طول 4 میلیمتر،

پوشیده از تارهای سفید رنگ از آنها نتیجه می گردد.

پراکندگی آن بنحوی است که بیشتر در دامنه های نیمه مرتفع هیمالیا، چین، کره و فورمز یافت می شود بعلاوه برای مصارف درمانی پرورش می یابد.

بوی آنها مطبوع و بطور ضعیف شبیه بوی والرین یا پاچولی و طعم آنها تلخ و معطر است.

بوی مطبوع ریشه، مربوط به اسانسی است که در آن وجود دارد و خواص درمانی و ریشه نیز مربوط به آن می باشد.

Astrephia chaerophylloides

گیاهی است که در امریکای جنوبی، منطقه پرو می روید و از آن به عنوان ضد عفونی کننده استفاده بعمل می آورند. گياهان دارويي دكتر زرگري جلد 2ص 764

[pejuhesh237]

.سنبل رومى بومى كوهستانهاى چين و هيماليا و هندوستان است،

ريشۀ آن را كه معطر است از هند به ايران مى‌آورند و با نام «سنبل رومى» و «ناردين رومى» در بازار ايران عرضه مى‌شود.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد3 ص 193

[pejuhesh237]

قسمت مورد استفاده گیاه، ریشه و یا قطعات ریزوم محصور در ریشه آن است

در چين از ساقۀ زيرزمينى گياه براى رفع بو و به عنوان بادشكن و محرك ، براى انواع ناراحتى‌هاى پوست ،

كاهش سردرد، قولنج و ضعفهاى روانى و روحى و تقويت اعصاب به كار مى‌رود.

معتقد است كه براى كشتن انگلهاى آسكاريد   مالاريا نيز مفيد است.

در هند با انجام آزمايشهايى به اين نتيجه رسيده‌اند كه اين دارو براى كاهش فشار خون مادۀ عامل مؤثرى دارد.

به علاوه براى آرام كردن و راحت كردن عضلات نرم و رفع ضعف سيستم مركزى اعصاب و اثر كمى نيز در آرام كردن و راحت كردن عضله اسكلتى   يا الياف عضله دارد.

در هند از ساقۀ زيرزمينى گياه كه معطر و تلخ است به عنوان تونيك، محرك، ضد عفونت و براى معالجۀ صرع، هيسترى

و ناراحتى‌هاى تشنجى استفاده مى‌شود. در موارد طپش قلب جانشين سنبل الطيب است و براى قولنجهاى روده‌اى مفيد است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 194

[pejuhesh237]

و حرارتش زياه از آن و قبض او كمتر و در افعال ضعيفتر است کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم –ص –156

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

سنبل رومي ادويه منسوب به كوكب زهره و عطارد است. كتاب قرابادين ص 563

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مدر بول و ماته باقيه و محلل نفخ معده و ورم سپرز و جگر و رافع درد مثانه و گرده

و شراب او كه نيم من را در سى رطل آب انگور انداخته بعد از دو ماه صاف كنند

و روزى بيست مثقال از آن با شصت مثقال آب بنوشند

جهة جميع الارض باردهء گرده و معده و جگر و يرقان و عسر بول بغايت مفيد است

و روغنى كه از سنبل و سنبل رومى ترتيب دهند مسمى بدهن ناردين

و از سنبل هندى قويتر از سنبل اقليطى است و ساذج او را به طريق ساير ادهان ميسازند

و آن ملطف و محلل و جهة جميع امراض بارده و اعضاى ظاهرى و باطنى نافع

و قدر شربتش تا يكوقيه است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم –ص –156

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

و مدر بول و ماته باقيه و محلل نفخ معده و ورم سپرز و جگر و رافع درد مثانه و گرده

و شراب او كه نيم من را در سى رطل آب انگور انداخته بعد از دو ماه صاف كنند

و روزى بيست مثقال از آن با شصت مثقال آب بنوشند

جهة جميع الارض باردهء گرده و معده و جگر و يرقان و عسر بول بغايت مفيد است

و روغنى كه از سنبل و سنبل رومى ترتيب دهند مسمى بدهن ناردين

و از سنبل هندى قويتر از سنبل اقليطى است و ساذج او را به طريق ساير ادهان ميسازند

و آن ملطف و محلل و جهة جميع امراض بارده و اعضاى ظاهرى و باطنى نافع

و قدر شربتش تا يكوقيه است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم –ص –156

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

دهن الناردين:

روغن سنبل رومى در كل امراض بارده مثل فالج و لقوه و رعشه و قولنج و ضعف معده و جگر و كليه و مثانه

و گرانى سمع و درد رحم و احتباس حيض و درد اعضا و اعصاب، نافع است،

شرباً و ضماداً و احتقانا: قصب الذريرة، عود، بلسان، سعد، ورق الغار، قسطِ تلخ، ناردين، مرزنجوش،

قردمانا، ساذج، اذخر، راسن، ابهل، برگ مورد و اذان الفأر، از هر يك پنج، نيم كوب كرده با ششصد و پنجاه مثقال شراب كهنه يا جمهورى

يا نبيذ زبيب و عسل و دو هزار و يك صد و پنجاه مثقال آب تا شش ساعت بجوشانند كه به نصف رسد

بعد از آن كه يك شبانه روز خيسانيده باشد، پس صاف نموده، با گل سرخ و حماما و سليخه و آب مورد تازه و مر صاف،

از هر يك بيست و سه [سى و دو] مثقال تا سه ساعت، ثانياً بجوشانند كه به نصف رسد، پس صاف كنند

و با سنبل رومى و سنبل الطيب و قرنفل و ميعه سايله و روغن بلسان- و اگر نباشد روغن زيتون كهنه- جُوزبوا،

از هر يك بيست و سه مثقال؛ روغن كنجد ششصد و پنجاه مثقال،

به آتش نرم بار ثالث بجوشانند تا آب سوخته شود و روغن بماند، آنگاه صاف نموده و استعمال كنند. تحفة المؤمنين ؛ ص254




[دهن ناردين‏]
دهن ناردين يعنى روغن سنبل رومى منافع اين روغن بسيار است و اين دهن اشرف ادهانست نافع است

از براى هر وجعى كه بوده باشد از برودت در باطن جميع امراض بارده چون فالج و لقوه و رعشه و استرخاى اعصاب

و اوجاع مفاصل و عرق النسا و رياح باطنى و مسكن اوجاع اذن بارده است و زائل ميكرداند اوجاع آن را و مزيل صداع و شقيقه است

و سعوط كردن بان و تحسين رنك ميكند و زائل ميكرداند قولنج و مغص و زحير را و نافعست از براى اوجاع مغص و زحير و تسكين اوجاع كبد و بطن ميدهد

و تسخين رحم ميكند و بمزرقه ميچكانند در احليل سى نفع ميدهد از براى كرده و مثانه و استرخاى مثانه و زياده ميكند نعوظ را

و نافعست از براى ضعف معده و جكر و كليه و ثقل سمع و درد رحم و احتباس حيض و درد اعضا و اعصاب شربا و ضمادا و احتقانا .قرابادين كبير ؛ ص967



به مناسبت داشتن خاصیت تریاقی در بادشکنی معده و تورم کبد و سپرز و دردهای کلیه و مثانه مؤثر بوده و مدر بول است.

و در مراهم حاره داخل می شود و شراب آن که نیم من آن در سی رطل آب انگور اندازند و بعد از دو ماه صاف نمایند

و روزی بیست مثقال آن را با شصت مثقال آب بنوشند جهت جمیع امراض بارده معده و جگر و گرده و یرقان و عسرالبول و فساد رنگ رخسار مفید

و بعضی از سنبل اقلیطی سه اوقیه و از وج دو جز و در هفتاد رطل عصیر عنب به دستور خیسانیده صاف کرده استعمال می نمایند.

[pejuhesh237]

.