سأذج

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

سأذج: به هندى برهين نامند ( پترو تيزپات )
فارسی:

عربی:

یونانی:

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

برگيست بي ساق و گل و برگش شبيه به برگ گردكان و مايل به سياهى و گويا غبار بر آن نشسته

و خوشبو و بی چین و بی خطوط کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص141


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

برك درخت هنديست باريك طولاني از برك بيد عريضتر و ضخيم‌تر و خوش‌بو و اندك تند طعم و زردرنك و اندك خشن

و پنج خط طولاني از طول از بيخ برك آن رسته تا بسر برك رسيده يكى از وسط و دو در كنار برك و دو در ما بين كنار و وسط و خطوط باريك در عرض

برك چنانچه در بركهاى ديكر اشجار مى‌باشد و درخت آن بلند و بزرك و چوب آن نيز خوش‌بو و پوست آن شبيه بسليخه مى‌باشد

و بجاى سليخه مى‌فروشند و بهترين آن تازۀ تندبو تند طعم آنست كه فاسد نشده و شور مزه نباشد و بوى آن شبيه ببوى اسارون و وج و ايرسا بود .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 489




حاشیه تحفه حکیم مومن:
عنصر سیماب از حهة سرعة انزال نظیر ندارد

پنج مثقال زیبق را با قدری سرکه کهنه در هاون آهن ریخته با دسته آبگینه یا آهن آنقدر بسایند که کشته گردد بعد سه مثقال نمک

سوده داخل نمایند و قهوه ؟ آهن را بر آتش نهند و سه مثقال روفای سوخته را صلابه کرده اندک اندک بخورد او داده بآبگینه یا آهن بر هم

زنند تا ملقمه شود بعد آنرا بوسکه مثقالی بپالایند و آنچه در کرباس بماند آنقدر بآب بشویند که تمام پاک شود پس آن را گلوله کرده

میان آن را سوراخ کرده ریسمانی در آن بگذارند و در میان آب لیمو اندازد و یک شب بگذارد تا محکم شود مثل سنگ بعد آن را در روغن

تازه بجوشانند و در حمل حاجت در دهن نگاه دارند.

نوعی دیگر از حب سیماب که آن را کفکه خوانند بگیرند قوری قلعی و بوته بسازند و سرپوش نیز از قلع بسازند و پنج مثقال یا شیر

سیماب را در میان بوته بریزند و دیگی از سفال پر از روغن تازه کرده بوته را در میان روغن بنهند چنانکه بگذرد و سر دیگر را لبه پوشش

استوار کنند چنانکه بخار ازو بیرون نرود و به آتش نرم بجوشانند تا روغن برطرف شود و چنین معلوم شود که روغن رفته به آهستگی فرو

گیرند و بگذارند تا دیگ سرد شود او را از میان بوته بیرون آورده بدست بمالند تا سخت شود همین خاصیت بخشد و الله اعلم بالصواب

[pejuhesh237]

و در آبهاى ايستادهء بلاد هند ميرويد

در غير بلاد هند نيز بهم میرسد کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص141

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين تفاوت:

و منبت آن اكثر در كوهستان‌ها است و در كوهستان سلهت كه شمالي و شرقي بنكاله واقع است

و درخت آن را از انجا احيانا بمرشد آباد و غير آن نيز مى‌آورند و كويند در غير بلاد هند نيز بهم مى‌رسد و ليكن اصل ندارد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 489

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

گويند و قوتش تا سى سال باقيست در سيم گرم و در دويم خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص141


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مدر بول و حيض و شير و عرق و مصلح حال معده و مقوى احشأ و اعضأ و حافظ ارواح و اخلاط و مفرح و مفتح

و مسمن و محلل رياح امعأ و جهة سيلان آب دهن و بدبوئى آن كه از شركت معده باشد

و خفقان و وسواس و جنون و وحشت و درد جگر مزمن و عسر ولادت و مشيمه و وجع فواد و تقويه حواص و يرقان

و استسقا و سپرز و حصاه و منع داخس و جميع امراض مقعد و رحم و در اكحال جهة بياض و سلاق و ظلمت بصر و ناخنه نافع

و نگاهداشتن او در زير زبان جهة لكنت زبان مفيد و طلاى او با سركه جهة احتباس حيض و شير و رفع بدبوئى زير بغل و كنج ران

و تضميد كوبيدهء مطبوخ او را در شراب (حلال:حل کننده) جهة تحليل ورم اجفان و گذاشتن او در ميان اقمشه

و جامه جهة منع كرم زدن او مؤثر و مضر ريه و مصحلش مصطكى و مضر مثانه و مصلح او شربت به

و قدر شربتش تا يك مثقال و بدلش دو وزن سنبل هنديست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص141

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و در سائر قوى و افعال قريب بسنبل الطيب و از ان ضعيف‌تر

و قدر شربتش تا يك مثقال و بدلش دو وزن سنبل هنديست و كويند سليخه و يا طاليسفر است.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 489

[pejuhesh237]

و مدر بول و حيض و شير و عرق و مصلح حال معده و مقوى احشأ و اعضأ و حافظ ارواح و اخلاط و مفرح و مفتح

و مسمن و محلل رياح امعأ و جهة سيلان آب دهن و بدبوئى آن كه از شركت معده باشد

و خفقان و وسواس و جنون و وحشت و درد جگر مزمن و عسر ولادت و مشيمه و وجع فواد و تقويه حواص و يرقان

و استسقا و سپرز و حصاه و منع داخس و جميع امراض مقعد و رحم و در اكحال جهة بياض و سلاق و ظلمت بصر و ناخنه نافع

و نگاهداشتن او در زير زبان جهة لكنت زبان مفيد و طلاى او با سركه جهة احتباس حيض و شير و رفع بدبوئى زير بغل و كنج ران

و تضميد كوبيدهء مطبوخ او را در شراب (حلال:حل کننده) جهة تحليل ورم اجفان و گذاشتن او در ميان اقمشه

و جامه جهة منع كرم زدن او مؤثر و مضر ريه و مصحلش مصطكى و مضر مثانه و مصلح او شربت به

و قدر شربتش تا يك مثقال و بدلش دو وزن سنبل هنديست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص141

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و در سائر قوى و افعال قريب بسنبل الطيب و از ان ضعيف‌تر

و قدر شربتش تا يك مثقال و بدلش دو وزن سنبل هنديست و كويند سليخه و يا طاليسفر است .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 489

[pejuhesh237]

.