زقال

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

گياهى است از خانوادۀ Cornaceae جنس Cornus كه نام علمى آن Cornus mas L. و مترادف آن Cornus mascula L.
زقال

فارسی: اسم فارسى قرانياست

عربی:در كتب طب سنتى و به عربى با نامهاى «زقال» ، «قرانيا» ، «قرن» و «حب الشوم» نام برده مى‌شود

یونانی:

انگلیسی:Cornus mas

فرانسه:Cornier و Cornouiller māle و Cornier māle و Cornelian cherry

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

و او ثمر درختيست به قدر زيتون و ياقوتى رنگ و بعد از خشكى سياه می شود

و ترش و با اندك عفوصة کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص137

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و قبضي و آن را مانند زيتون مملح نيز مى‌نمايند

و آن را جامون نامند و در حرف الجيم ذكر يافت و كفته‌اند آن را كرونده نامند و در حرف الكاف ان شاء اللّه تعالى خواهد آمد کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 474-475

زغال‌اخته درختى است كوچك به ارتفاع تا  ٨  متر و قطر تنه (برابر سينه) ١٩ - ١۵  سانتى‌متر، شاخه‌هاى جوان آن زردرنگ مايل به سبزى

و پوست تنۀ آن قهوه‌اى رنگ مايل به زردى است. برگهايش بيضى نوك‌تيز با قاعده‌اى گرد و پشت برگ كمرنگ است.

طول صفحه  ٨ - ۴  سانتى‌متر و عرض آن  ٧ - ٣  سانتى‌متر داراى دمبرگى كوتاه است.

گلهاى آن كوچك زردرنگ و خيلى زود در اوايل بهار ظاهر مى‌شود. ميوۀ آن سفت به شكل و اندازۀ زيتون به رنگ سرخ تيره و خوردنى است.

اين درختچه در جنگلهاى ارسباران مخلوط با ساير درختان جنگلى مى‌رويد و اهالى محل هر وقت جنگل‌تراشى مى‌كنند ساير درختان به جز زغال‌اخته را مى‌برند

و زغال‌اخته را در محل اصلى نگهدارى مى‌كنند كه از ميوۀ آن استفاده نمايند.

ميوۀ زغال‌اخته داراى طعمى مطبوع ترش، قرمز تيره يا سياه كمى كشيده شبيه به آلوبالو يا زيتون است.

ما دام كه ميوه خام است سبز است و پس از رسيدن رنگين مى‌شودکتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 145-146

[pejuhesh237]

.و در ملك هند و بنكاله ثمرى فى الجمله شبيه بدين بهم مى‌رسد .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 475

اين درختچه كه گلهاى آن به علت نوش فراوان جالب زنبور عسل مى‌باشد، علاوه بر ايران در اروپا، ارمنستان و قفقاز نيز مى‌رويد. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد ص145-146

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و قبض سرد مايل به اعتدال کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص137

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و جهة اسهال و قرحهء امعأ و تقوية آن و تسكين عطش و التهاب معده و غليان خون و صفرا

و منع صعود بخارات بدماغ نافع

و مضر سينه و مصلحش شكر است

و ثمر خشك نارسيدهء او كه سبز باشد جهة اورام و قروح مزمنه بغايت مؤثر

و خاكستر برگ او جهة رفع آثار مفيد است

و مؤلف مالايسع قراقاطرا اشتباه به زقال نموده و در انبرباريس و قالرا بيان نموده

و نايب مناب زرشك دانسته است و ظاهرا قراقاط به انبرباريس اشبه باشد.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص137

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

و جهة اسهال و قرحهء امعأ و تقوية آن و تسكين عطش و التهاب معده و غليان خون و صفرا

و منع صعود بخارات بدماغ نافع

و مضر سينه و مصلحش شكر است

براى رفع اسهال و التيام زخم معده، تقويت معده، تسكين عطش، التهاب معده، كبد، غليان خون و صفرا نافع است.

براى سينه مضر است و از اين نظر بهتر است با شكر خورده شود

و ثمر خشك نارسيدهء او كه سبز باشد جهة اورام و قروح مزمنه بغايت مؤثر

و خاكستر برگ او جهة رفع آثار مفيد است

و مؤلف مالايسع قراقاطرا اشتباه به زقال نموده و در انبرباريس و قالرا بيان نموده

و نايب مناب زرشك دانسته است و ظاهرا قراقاط به انبرباريس اشبه باشد.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص137

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.