دجاج

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحيم

[pejuhesh237]

تحفه حكيم مومن
دجاج
به فارسى مرغ خانگى نامند و خروس او نسبت به مرغ حرارتش كمتر
و پوست در او غالب و خروس بچه اعدل و مايل به رطوبه و مرغ جوان فربه
در آخر اول گرم و در رطوبت معتدل و مرغ بچه ارطب ازو به رطوبة فضليه
و قول به برودت خروس بچه خلاف قياس و تجربه است چه کل لحوم غير مائى حارّند
و مهرّاى او كثير الغذا و لطيفتر از اكثر طيور و مولد خون صالح و غير مهرّا بخلاف اوست
و گوشت آب خروس سالدار محلل و ملين طبع و مخرج سودا و جهة قولنج بسيار مفيد است
و چون شكم او را با نمك و قرطم پر كرده بسيار بجوشانند
و بعد از يك شب مرق او را بنوشند جهة تبهاى مزمن و دورى و ربو و مفاصل
و نفخ معده و سوه القنيه و قولنج نافع و خروس جوان زياد كننده و صاف كننده منى است
و خروس بچه جهة ناقهين و امراض حاره و مرغ بچه
و مرغ جوان قويتر و جهة تسمين بدن و تصفيه رنگ رخسار و هزال و زياد كنندهء جوهر دماغ و فهم و رفع خيالات فاسده
و پخته او با روغن تازه جهة سرفهء يابس
و مداومت مرق و گوشت او تا يك هفته با نان ميده جهة رفع زردی رخسار كه سبب او معلوم نباشد مجرب
و كباب او جهة رفع خواهش گل و امثال او و موافق معدهء رطبه و جگر
و پيه او جهة نرم كردن صلابات و مواد سوداوى
و طلاى نيم گرم او بر سر جهة ماليخوليا عجيب النفع و جهة شقاق و سُعفه
و جميع امراض يابسه و پيه معلوف بقرطم جهة ابتداى جذام و سرگين او جالى و تند
و خوردن او با سركه جهة قولنج و رفع سمّيت قطر به قدر يك مثقال مفيد
و طلاى او جهة بهق و برص و امثال او
و با سركه ضماد او جهة سگ ديوانه گزيده مفيد
و جگر او كثير الغذأ و مسمّن و دير هضم
و خوردن مغز سر او را بدون پختن جهة گزيدن هوام و نفث الدم كه از حجاب دماغ باشد مجرب دانسته‌اند
و پختهء او جهة تقويه دماغ و قوهء مفكره و پردهء چينه دان او كه خشك باشد جهة رفع درد معده از مجرباست
و آشاميدن خصيهء خشك او با زردهء تخم نيم برشت جهة تقويه باه بسيار مؤثر
و به دستور ضماد او با روغن زنبق بر پشت زهار و كنج ران مقوى نعوظ
و خون خروس و مرغ را آشاميدن و خشك كردهء او را سعوط نمودن جهة قطع رعاف مجربست
و چكانيدن خون بال نارسيدهء او رافع امراض چشم و آزموده است
و چون شكم مرغ را شكافته آنچنان زنده بوده بر موضع گزيدهء هوام به بندند جهة جذب سميت او
و بر ساير مواد جهة جذب او بظاهر جلد و رافع بيهوشى سرسام است
و تناول نمودن مرغ با شير و كشك و ماست و پنير مورث قولنج و مداومت او باعث نقرس
و مصلحش ادويهء حاره و مطبوخ آب انگور است در مبرودين و در محرورين سكنجبين
و استخوان سوختهء نوع مرغ سياه با مثل او چوب تاك كه با هم سوزانيده باشند با بر موم سرشته حمول كنند اعادهء بكارت كند
و از اسرار شمرده اند و خوردن سنگ متولد در جوف او مفتت حصاة
كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص114-115