حبّ البان

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

حبّ البان:
گياهى است از خانوادۀ Moringaceae ، نام علمى آن Moringa oleifera Lam.

و مترادف آن M. pterigosperma Gaertn. و Hyperanthera moringa vahl.

فارسی:در كتب طب سنتى با نامهاى «بان» ، «شجرة البان» و «شوع» و دانۀ آن «حب البان» نام برده شده است.

هندى :بكاين

عربی:

یونانی:

انگلیسی: توزانكون ناريه، Ben oil tree و Horse radish tree و Ben و دانۀ آن را نيز Ben و روغن دانۀ آن را Ben oil

علت اينكه در انگليسى به آن Horse radish tree گويند اين است كه ريشۀ اين درخت و غلاف دانه‌هاى آن پس از خشك شدن تند است

و جانشين ضعيفى براى ريشۀ ترب وحشى مى‌باشد و به قيمت ارزانتر به جاى ريشۀ ترب وحشى مصرف مى‌شود.

فرانسه:درخت آن را Moringe و دانۀ آن يا حب البان را Ben و روغنى كه از دانۀ آن گرفته مى‌شود را Huile de ben

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

دانه ايست كوجكتر از پسته و مدور و در غلافى مثل غلاف لوبيا

و با اندك تلخى و پوست او سفيد و رقيق

و درخت او بزرگتر از درخت گز

و برگش شبيه به برگ بيد و بسيار سبز

و گلش مثل ريسمان وازده کتاب تحفه حکیم مومن- طبع قدیم-ص 80

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و كويند بركهاى بعضى شاخهاى آن بسيار سفيد مى‌باشد بخلاف اشجار ديك کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 330

شجرة البان درختى است كوچك، بلندى آن در حدود درخت گز است.

برگ آن مركب و  ٣ - ٢  بار شانه‌اى داراى برگچه‌هاى سبز، كوچك بيضى نوك‌تيز پهن و در روى محور فرعى برگ، به‌طور متقابل قرار دارند

و در هر محور فرعى  ۶ - ٣  جفت برگچه با يك برگچۀ انتهايى ديده مى‌شود.

گلهاى آن سفيد زرد يا قرمز مى‌باشد. ميوه‌اش به شكل غلافى باريك و دراز به طول حدود  ۴۵  سانتى‌متر است و دانه‌ها در داخل آن قرار دارند.

دانۀ آن در ابعاد نخود يا كمى بزرگتر و بالدار است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 313

[pejuhesh237]

.اين درخت در آسياى جنوبى و جنوب شرقى و در جزيرۀ عرب مى‌رويد و به طور كلى از گياهان بومى هند است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 313

[pejuhesh237]

.هيج جزء آن سمي نيست

همه اجزاء استفاده مي شود،
در هندوستان عملا از تمام اعضاى گياه در پزشكى استفاده مى‌شود و قسمتهايى از آن به عنوان غذا خورده مى‌شود.

پتلو معتقد است كه سرشاخه‌هاى جوان، برگها، گلها و ميوه‌هاى نارس گياه را بايد قبل از خوردن بجوشانند

و خوردن آنها موجب تحريك هاضمه مى‌شود و براى معالجۀ عفونت خون نافع مى‌باشد .

در تمام مناطق خاور دور خاصيت قرمز كردن پوست كه در گياه وجود دارد مورد توجه مى‌باشد و براى انواع ناراحتى‌ها مورد استفاده قرار مى‌گيرد.

ريشۀ له‌شدۀ آن كه مانند ضماد روى پوست انداخته شود، خاصيت مشمع خردل را دارد .

پوست ريشه گرمترين و تندترين قسمت آن است . در جزيرۀ مالايا از ريشۀ آن در تهيۀ دارويى كه به شكم و باسن زنها پس از تولد طفل مى‌مالند استفاده مى‌شود

و اين كار براى متناسب نمودن مجدد اين قسمت از بدن زن پس از زايمان است كه از نظر زيبايى انجام مى‌شود.

براى التيام زخمهاى پستان نيز مفيد است . از اين گياه به عنوان مدر در معالجۀ انواع استسقا نيز استفاده مى‌شود .

صمغى كه از پوست درخت گرفته مى‌شود در مالايا مصرفى ندارد. در اندونزى از ريشۀ آن به عنوان تونيك، قاعده‌آور

و براى معالجۀ عوارض كمى ويتامين C استفاده مى‌شود و در استعمال داخلى و خارجى براى معالجۀ سرماخوردگى و بيمارى برى-برى كه بيمارى ناشى از كمبود ويتامين B ١ 

است و همچنين براى معالجۀ بيمارى خاصى به نام Lameness كه علائم آن غير عادى راه رفتن و نوعى لنگيدن است به كار مى‌برند.

وقتى كه ملاحان از آن در غذاهاى خود استفاده مى‌كنند ديگر از كمى ويتامين C ناراحتى براى آنها ايجاد نمى‌شود .

ساير خواص آن نرم‌كنندۀ سينه، مقوى ريه و محرك در موارد ناراحتى‌هاى ناشى از فلج و معالجۀ صرع و هيسترى ذكر شده است .

آقاى Horsefield معتقد است كه برگهاى اين درخت كمى مدر است و براى معالجۀ سوزاك مفيد مى‌باشد.

شيرۀ برگهاى آن براى رفع درد به رانهاى دردناك ماليده مى‌شود و از شيرۀ برگها و همچنين از دانه‌هاى آن به عنوان قى‌آور استفاده مى‌شود

برگهاى تازه و نجوشيدۀ آن خاصيت آنتى‌بيوتيك و ضد باكترى بر ضد استافيلوكوكوس دارد

در فيليپين جوشاندۀ ريشۀ آن به عنوان ضد كمى ويتامين C به كار مى‌رود و در استعمال خارجى از اين جوشانده براى تميز كردن زخمهاى باز و جراحتها

و ضد عفونى كردن استفاده مى‌شود. معروف است كه اگر ريشۀ آن را جويده و له‌شدۀ جويدۀ آن را روى محل نيش مار بگذارند از پخش سم آن در بدن جلوگيرى مى‌شود.

از روغن تخم آن براى ماليدن و معالجۀ روماتيسم و نقرس استفاده مى‌شود

روغن بان در صنعت ساعت‌سازى مصرف دارد و در عطرسازى نيز استعمال مى‌شود.

از برگهاى جوان گياه در فيليپين براى ازدياد ترشح شير مى‌خورند.

در هند از ريشۀ آن به عنوان محرك و رفع ناراحتى‌هاى ناشى از فلج و در مورد تبهاى متناوب و در موارد صرع تجويز مى‌شود

و از خاصيت قرمز كردن پوست كه در ريشۀ اين گياه وجود دارد، براى رفع بى‌حسى موقتى اعضا و در موارد روماتيسم مزمن استفاده مى‌شود.

ريشۀ گياه مقوى معده، بادشكن و مقوى قلب و تونيك براى تسريع جريان خون است و براى سقط جنين كاربرد دارد.

از پوست گياه محلولى به صورت جوشانده درست كرده و براى رفع اسپاسم از كمپرس آن استفاده مى‌شود.

پوست درخت براى سقط جنين به كار مى‌رود. از دانه‌هاى گياه در موارد بيمارى‌هاى كبد، طحال و رفع دردهاى مفاصل و در بيمارى‌هاى كزاز و فلج تجويز مى‌شود.

گلهاى آن محرك است و براى تقويت نيروى جنسى از آن مى‌خورند.

از روغن دانه‌هاى آن در استعمال خارجى براى تسكين روماتيسم استفاده مى‌شود. دانه‌هاى آن براى رفع ناراحتى‌هاى آميزشى تجويز مى‌گردد. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 314-315

[pejuhesh237]

در دويم گرم و خشك کتاب تحفه حکیم مومن- طبع قدیم-ص 80

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مفتح سده جگر و سپرز و مسهل بلغم خام و عصارهء او مقيئ

آشاميدن جرم او با آب و سركه جهة سپرز مجرب

و فتيلهء او جهة رعاف و سنون او جهة استحكام لثه

و ضماد او جهة اورام صلبه و تشنج و مفاصل و سعفه و صلابت جگر و سپرز

و مواد سوداى و بلغمى و کلف و جرب و حكّه و با بول جهة ثاليل نافع

و مغثى و مضرّ جگر و معده و مصلحش رازيانه

و قدر شربتش تا دو درهم و بدلش يك وزن و نيم او سليخه و عشر او به سباسه

و روغن او جالى و محلل و جهة درد گوش و دوى و طنين و رفع ثاليل

و شقاق مزمن و نرم كردن عصب و در دندان و اوجاع بارده و فالج و امثال آن و تحليل ورم جگر و سپرز و بواسير

و با مصطكى جهة قى بلغمى

و ضماد او با عنبر جهة نزلات بارده و سردى دماغ و جرب و حكّه و تقشر جلد و قلع آثار و قروح نافع

و آشاميدن يك مثقال او با آب و عسل مهيّج و مسهل

و با آب و سركه جهة تنقيهء جگر و سپرز و پنج درهم او مسهل رطوبة رقيقه و مضر معده

و مصلحش انيسون و چون داخل طيوب كنند متكرّج نمی شود.کتاب تحفه حکیم مومن- طبع قدیم-ص 80

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

و مفتح سده جگر و سپرز و مسهل بلغم خام و عصارهء او مقيئ

بازكنندۀ انسداد مجارى عروق كبد و طحال و مسهل بلغم خام است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد3 ص 315

آشاميدن جرم او با آب و سركه جهة سپرز مجرب

و فتيلهء او جهة رعاف و سنون او جهة استحكام لثه

شيرۀ آن قى‌آور است و خوردن حب البان با سركه و آب براى طحال مفيد است و فتيلۀ آن براى قطع خونريزى از بينى نافع است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد3 ص 315

و ضماد او جهة اورام صلبه و تشنج و مفاصل و سعفه و صلابت جگر و سپرز

و ضماد آن براى تحليل ورمها، رفع تشنج، درد مفاصل، كبد، طحال، جرب و خارش مفيد است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد3 ص 315

و مواد سوداى و بلغمى و کلف و جرب و حكّه و با بول جهة ثاليل نافع

و مغثى و مضرّ جگر و معده و مصلحش رازيانه

و قدر شربتش تا دو درهم و بدلش يك وزن و نيم او سليخه و عشر او به سباسه

چون خوردن آن قى‌آور است و مضر كبد و معده مى‌باشد از اين نظر بايد آن را با رازيانه خورد. مقدار خوراك از تخم بان يا حب البان تا  ٨  گرم است

و جانشين آن از نظر خواص  ١٢  گرم دارچين است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد3 ص 315

و روغن او جالى و محلل و جهة درد گوش و دوى و طنين و رفع ثاليل

روغن حب البان محلل است و قطرۀ آن در گوش براى رفع درد گوش و طنين گوش نافع است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد3 ص 315

و شقاق مزمن و نرم كردن عصب و در دندان و اوجاع بارده و فالج و امثال آن و تحليل ورم جگر و سپرز و بواسير

ماليدن روغن آن براى دفع زگيل، نرم كردن عصب، تسكين درد دندان و دردهاى سرد مانند فلج و امثال آن نافع است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد3 ص 315

و با مصطكى جهة قى بلغمى

و ضماد او با عنبر جهة نزلات بارده و سردى دماغ و جرب و حكّه و تقشر جلد و قلع آثار و قروح نافع

و آشاميدن يك مثقال او با آب و عسل مهيّج و مسهل

و با آب و سركه جهة تنقيهء جگر و سپرز و پنج درهم او مسهل رطوبة رقيقه و مضر معده

و مصلحش انيسون و چون داخل طيوب كنند متكرّج نمی شود.کتاب تحفه حکیم مومن- طبع قدیم-ص 80

خوردن  ۵  گرم آن با آب عسل قى‌آور است و مسهل و با آب و سركه براى پاك كردن كبد و طحال نافع است. مضر معده است از اين نظر بايد با انيسون خورده شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد3 ص 315

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.