حاج

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

حاج

گياهى است از خانوادۀ Leguminosae نام علمى آن Alhagi pseudalhagi) Bieb. (Desv.

و مترادفهاى آن Hedysarum alhagi L. و Alhagi camelorum Fisch. و Alhgi maurorum Baker مى‌باشد.

فارسی:به فارسى «خاربز» ، «اشترخار» و «علف ترنجبين» ناميده مى‌شود. نامهاى محلى آن در بلوچستان «خاربز» ، «شترخار» ، «اشترخار» و در ساير نقاط با نامهاى

«شينز» ، «گز» ، «ماخ» ، «كندر» ، «زاز» ، «تان‌وان» ، «استرخار» ، «كاندرا» و. . . شناخته مى‌شود.

اين گياه را به آن سبب علف ترنجبين گويند كه در فصل گرماى تابستان روى برگ و شاخه‌هاى آنها قطرات سخت ترنجبين به شكل شبنم كه سفت شده باشد، ديده مى‌شود.

در كتب طب سنتى با نام «حاج» آمده است.به تركي دوتيكاني

هندی:جواسا

عربی: الحاجى

یونانی:

انگلیسی: Hedysarum و Camel thorn

فرانسه:Alhagi

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

گياهي است كه ترنجبين بر او منعقد می گردد کتاب تحفه حکیم مومن- طبع قدیم-ص 79

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

بغدادى نوشته كه اسم خار عاقول است و غلط كرده كسى كه آن را خلنج دانسته کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 327

خاربز درختچه‌اى كوچك گسترده روى زمين كه بلندى آن از نيم متر تا يك متر، خاردار است و كركهاى تيزى دارد.

غلاف ميوۀ آن كركدار كمى ضخيم و خميده و اسفنجى و تخمدان آن پوشيده از تارهاى ابريشمى است.

ريشۀ آن بسيار عميق مى‌شود تا به آب برسد. دانه‌هاى آن در ابعاد ارزن و به رنگ سرخ است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 127

[pejuhesh237]

.اين گياه و واريته‌هايى از آن به‌طور گسترده‌اى در جنوب و شرق ايران در بلوچستان، بوشهر، كرمان، اهواز، سرخه و در بجنورد و شيروان،

سمنان، دامغان و در زرند و تفرود (نزديك قم) ديده مى‌شود. در هندوستان نيز در بلوچستان و پنجاب ديده مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 127-128

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

گرم و بسيار خشك کتاب تحفه حکیم مومن- طبع قدیم-ص 79

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

سرد نيز كفته‌اند کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 327

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و رادع و جالى و مفتح و ترياق سموم

و شرب و بخور و ضماد او رافع بواسير

و طلاى عصاره

و سوختهء او جهة قروح ساعيه بيعديل و مضر گرده

و مصلحش كتيرا و بدلش جند قوقا

و روغن او كه از آب تازهء او ترتيب دهند جهة مفاصل و جميع علل بارده به غايت مؤثر

و اكتحال عصير او جهة بياض خفيف چشم

و قطور سه قطرهء او در بينى و بعد از آن استنشاق به روغن بنفشه رافع صداع مزمن و مجرب دانسته‌اند

و شكوفهء او جهة بواسير نافعست کتاب تحفه حکیم مومن- طبع قدیم-ص 79

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

و رادع و جالى و مفتح و ترياق سموم

و شرب و بخور و ضماد او رافع بواسير

و طلاى عصاره

و سوختهء او جهة قروح ساعيه بيعديل و مضر گرده

و مصلحش كتيرا و بدلش جند قوقا

و روغن او كه از آب تازهء او ترتيب دهند جهة مفاصل و جميع علل بارده به غايت مؤثر

ماليدن روغن برگهاى آن براى روماتيسم خيلى نافع است و گلهاى آن براى بواسير بسيار مفيد است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 128

و اكتحال عصير او جهة بياض خفيف چشم

و قطور سه قطرهء او در بينى و بعد از آن استنشاق به روغن بنفشه رافع صداع مزمن و مجرب دانسته‌اند

اگر سه قطره از آب خالص گياه ترنجبين يا آب خاربز ناشتا در بينى ريخته شود و بعد از يك ساعت روغن بنفشه استنشاق شود

براى رفع سردرد مزمن بسيار مجرّب است و به‌طور كلى بازكنندۀ انسداد مجارى است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 128

و شكوفهء او جهة بواسير نافعست کتاب تحفه حکیم مومن- طبع قدیم-ص 79

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.