خانق النمر

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحيم

[pejuhesh237]

نام علمي:َACONITUM NAPELLUSL

صاحب منهاج گويد :خانق النمر و الذيب و يسمى قاتل النمر و الذيب و هى حشيشة

و در صفت قاتل الذيب گويد كه قوته كقوة خانق النمر و هو ثمرة پس بدين تقدير از اين دو اسم

و ماهيت آن يكى سهو باشد و آنچه محقق باشد گفته خانق النمر نباتى است كه چون پلنگ و يوز و گرگ و سگ و خوك بخورند خناقشان بگيرد

و بدان خانق النمر و قاتل النمر خوانند كه مخصوص به پلنگ است و وى را زودتر بكشد و آن نوعى از ماذريون است

بتحقيق اگرچه بعضى گويند اثقيل است و بعضى گويند خربق سياه بود و اين هر دو خلاف است و آن را اقونيطن نامند


فارسی:اقونيطون

عربی:قاتل النمر- بيش موش بيشا

یونانی:اقونيطن

انگلیسی:wolf s bane-monkshood

فرانسه:pistolet-gapuchon-goqueluchon-napel-bleu-aconit napel

آلمانی:blauer eisenhut

ایتالیائی:erba luparia-carro di venere-aconito-aconito napello

[pejuhesh237]

گويند مازريونست و بعضي را اعتقاد اينكه اسقيل است

و امين الدوله گل سير صحرائى دانسته

و مؤلف مالايسع

و صاحب تذكره گويند كه گياهيست غير مازريون برگش شبيه به برگ قثاء و از آن كوچكتر

و با خشونت و از سه عدد تا چهار عدد زياد نمی شود

و ساقش به قدر شبرى و بيخش شبيه به دم عقرب و لامع مثل شيشه كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 97

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

گياهي علفي پايا و به ارتفاع /05 تا 1/5 متي است.


به علاوه امروزه در بعضي نواحي مساعد به منظور اسنفاده هاي درماني و يا به عنوان زينت پرورش مي يابد.

اكونيت، ريشه متورمف ضخيمف گوشتدار و ساقه ايي پوشيده از برگهاي بي كرك و به رنگ سبز تيره در سطح فوقاني پهنك دارد.

پهنك برگ ان داراي بريدگيهاي متعدد و عميق است. گلهاي درشت و زيباي ان به رنگ ابي گاهي ارغواني يا سفيد نامنظم و مجتمع به صورت خوشه اي دراز است.

ريشه اكونيت در تابستان به صورت متورم در داخل خاك قرار دارد. در كنار اين ريشه و مجاور ناحيه يقه ريشه ديگري شبيه ريشه اصلي ولي سفيد رنگتر

و داراي تورم كمتر ظاهر مي شود كه در انتها به جوانه مولد برگ منتهي ميگردد.

جوانه مذكور در بهار سال بعد ساقه هوايي و برگهاي جديد ايجاد ميكند و گياه عليحده ايي با اين عمل به وجود ميايد

برگ و ريشه اكونيت را در زمان گل دادن بايد از گياه جدا كرد و در اين عمل نيز بايد توجه كافي بكار برد

تا در موقع خارج كردن ريشه از خاك كه به صورت غده هاي تورم يافته در امده اند انواع سنگين تر را انتخاب نمود.

غده هاي متعلق به گياه وحشي نيز بر انواع پرورش يافته بايد ترجيح داده شود.

از نكات ديگري كه در برداشت محصول بايد رعايت گردد ان است كه اين عمل قبل از خاتمه دادن صورت گيرد..كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 8

[pejuhesh237]

.. به حالت خودرو در نقاط مرطوب و سايه دار غالب نواحي كوهستاني كشور فرانسه، اسيا هيماليا و امريكاي شمالي تا ارتفاعات 2500 متري مي رويد.
اين گياه در ايران نيمرويد ولي احتمالا ممكن است در بين نمونه هاي زينتي كه پرورش مي باد وجود داشته و يا به منظور بررسي هاي علمي مورد كشت قرار گيرد

كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 8

[pejuhesh237]

برگهاي تازه و ريشه اكونيت در دارو سازي حائز اهميت است
بايد توجه داشت كه فراوردهاي اكونيت به علت سميت شديدي كه دارند نبايد هيچ وقت حتي در موارد ضروري به مقدار زيادتر مصرف شوند

زيرا ممكن است باعث مرگ بيمار گردند و چون مصرف مقدار يك ميلي گرم اكونيتن در 24 ساعت موجبات مرگ را فراهم اورده است

از اين جهت فراوردهاي ان حتما بايد با تجويز پزشك معالج بكار رود

فراوردهاي اكونيت اثر ارام كننده مخصوصا در دردهيا عصبي مربوط به عصب تري ژومودارند و چون داراي اثر ضد احتقان و معرق اند

از اين جهت در احتقان هاي ريوي همراه به سرفه ،درگريپ، ذات الريه، لازنژيت حاد، برونشيت حاد وغيره موثراند.

در نقرس هاي حاد و روماتيسم حاد مفصلي اثر مفيد دارند.

ازمايش هاي دو دانشمند به نام هاي p.rodet-carpentierدر سال 1910 نشان داده است كه در ترك اعتياد مرفين ناپل لين كه يكي از الكا لوئيهاي اوكنيت است

عوارض ناشي از ترك اعتياد را كه عبارت از رنجهاي جسماني اضطراب و غيره است كاهش ميدهد.

براي اكونيت از قديم الايام اثر مدر قائل بوده اند و شمهور است كه دو كاندول داشنمند گياه شناس در موارد اب اوردن بدن ان را موثر دانسته است.

در استعمال خارج قراردادن گياه تازه و له شده بر روي عضو موجب تسكين دردهاي عصبي ميگردد

مشروط برا انكه انجام اين عمل ادامه پيدا نكند زيرا باعث قرمزي و نارحتي پوست بدن مي شود.

فراورده هاي اكونيت چون داروهاي بسيار سمي مي باشند بايد اولا با تجويز پزشك معالج مصرف شوند و ثانيا با مقادير كم شروع گردند

زيرا غالبا تاثير انها بر روي مخاط باعث عوارضي نظير احساس سوزن زدگي در زبان مور مور شدن بدن هم چنين احساس تصور تورم در زبان لبا و چهره مي گردد.

مسموميت ازاكونيت: در اغاز با احساس سوزش در زبان و ناحيه عقب حلق و مور مور شدن شروع مي شود سپس افزايش ترشح اب دهان قي و استفراغ پيش ميايد.

مسموم احساس مخصوص جمع شدن اعضاي بدن و برعكس ضخيم شدن مينمايد. پوست بدن شدديدا سوزن سوزن مي شود.

ضعف عمومي بدن، سنكوپ، باز شدن مردمك چشم، از بين رفتن قواي بينايي و شنوايي و سيانوز عارض ميگردد

و خاتمتا بي نظمي و توقف حركات تنفسي پيش ميايد و قلب در حال دياستول مي ايستد و بيمار ميميرد.

مسمويت از فراورده هاي اكونيت حتي با مصرف مقايدر بسيار كم انها نيز پيش امده است مانند انكه مصرف يك ميلي گرم نيترات اكوني تين موجبات مرگ را فراهم اورده است.

در مسمويت از اكونيت بايد اول امعائ بيمار را با مواد قي اور يا با استفاده از وسايل مكانيكي تخليه كرد و شستشوي معده را در صوت امكان چند با رتكرار نمود

و اين عمل را با افزوردن موادي نظير تانن كه الكولوئيد را به حالت غير محلول در ميارود و هم چنين يد و غيره به مايع شستشو انجام داد.

مشروبات گرم و مواد نيرو دهنده نظير الكل شامپاني به بيمارداد ضمنا بايد اتر تزريق نمود و در عين حال بدن را به حالت خشك مالش داد.

بكار بردن مقدار كم اتروپين براي باز گرداندن نبض ضعيف شده بيمار به حالت عادي و هم چنين تقويت حركات قلب موثر است.

براي اين كار ميتوان از تركيبات كامفره و ديژيتال نيز استفاده كرد. اگر خظر خفگي در بين باشد بايد تنفس مصنوعي داد و استنشاق نيترات اميل بكار برد.
كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد يك ص 14-13

[pejuhesh237]

در چهارم سرد و خشك كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 97

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.و از سموم قتاله است

و تاثير او در سباع اسرع و مقارنت او كشنده است عقرب را كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 97

[pejuhesh237]

و در اطلبه رادع اورام حاره و مسكن درد چشم و مسقط دانهء بواسير

و نيم درهم او كشنده است بسدد و خناق و ترياق او كماقيطوس با شراب(الکل امروزی یا حلال دیگر) و صعتر و ادويهء حاره است كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 97

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

ترياق آن كمافيطوس با شراب صعتر و يا سداب و يا فراسيون و يا افسنتين و يا جرجير و يا قيصوم و يا آشاميدن ماء الرماد با شراب است و قئ و حقنه فرمودن کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 375

[pejuhesh237]

و در اطلبه رادع اورام حاره و مسكن درد چشم و مسقط دانهء بواسير

و نيم درهم او كشنده است بسدد و خناق و ترياق او كماقيطوس با شراب(الکل امروزی یا حلال دیگر) و صعتر و ادويهء حاره است كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 97

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

ترياق آن كمافيطوس با شراب صعتر و يا سداب و يا فراسيون و يا افسنتين و يا جرجير و يا قيصوم و يا آشاميدن ماء الرماد با شراب است و قئ و حقنه فرمودن کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 375

[pejuhesh237]

.