خزامي

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحيم

[pejuhesh237]

خزامي:
فارسی:بفتح اول و زاى معجمه و الف و فتح ميم و الف كويند كه بفارسي شب انبوى و شب بوى نيز نامند

خصوص سفيد آن را و بعضى كل مريم نيز كفته‌اند در ماهيت آن اختلاف است

و بعضى كويند كياهى است بسيار خوش‌بو كه بفارسي خيرى دشتي و بشيرازى اروانه نامند

عربی:

یونانی:

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

اسم گياهيست بسيار خوشبو و به فارسى خيرى دشتى نامند

و صاحب تذكره غير خيرى برّى دانسته و از فلاحه بيان نموده كه چون او را به عكس هيئة صليبى غرس كنند

بنفشه متكون می شود و چه گلش شبيه است به بنفشه

و گلش مايل بكبوى و لاجوردى و بسيار خوشبو و مانند نسرين و تخمش سياه است

و مؤلف مالايسع خيرى برّى دانسته و بيان نموده كه شاخ او دراز و برگش كوچكو گل او سرخ و مؤيد قول صاحب تذكره است

و آنچه امين الدوله در خيرى ذكر نموده از قول جالينوس كه برّى او مختلف القوه و لطيف مائى و گلش سرخ می باشد

به خلاف خراما و از صفات و خواص خيرى ظاهر می شود كه خراما غير اقسام او می باشد

و او خوشبوترين گلهاى صحرائيست و سفيد نيز می باشد

و در نفع مشاكل گل حنا و آن سنبلى است كه با برگش مي رويد

و پياز او شبيه به پياز نرگس است و بعضى رطب دانسته‌اند .كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 102

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و اهل فلاحت بيان نموده كه چون پياز آن را بعكس هيئت اصلى غرس نمايند و يا صليبي شق نمايند بنفشه مى‌كردد

و از صفات و خواص خيرى ظاهر مى‌شود كه خزامى غير خيرى باشد کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 387

[pejuhesh237]

.و منبت آن كوهستان و ميان رودخانه‌ها کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 387

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و در اول دويم گرم و خشك

گل او ملطّف و مسخّن كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 102

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

گل او مفتِّح سدّهء دماغى و مقوى

و جاذب رطوبات زكامى و محلل رياح و رافع درد سر و مقوى جگر و دل و سپرز و گرده

و مدر فضلات و فرزجهء او منقى رحم و جهة خوشبو كردن دهان و نشف رطوبات

و سیلان مزمن و برودت رحم و اعادهء بر حمل و احداث گرمى و تنگى فرج

و طلاى خشك او جهة خوشبو كردن عرق و تقوية عصب مفيد

و پياز و برگ و تخم او در افعال ضعيفتر و غير مستعملند

و روغنى كه ازو سازند قائم مقام نفط و مصدع محرورين

و مصلحش مورد و قدر شربت از گل او تا سه درهم و بدلش بابونج است.كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 102

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

ضماد آن با آرد جهت اندمال جراحت و تحليل ورم آن و بخور آن جهت رفع بدبوئي عفونات کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 387

[pejuhesh237]

گل او مفتِّح سدّهء دماغى و مقوى

و جاذب رطوبات زكامى و محلل رياح و رافع درد سر و مقوى جگر و دل و سپرز و گرده

و مدر فضلات و فرزجهء او منقى رحم و جهة خوشبو كردن دهان و نشف رطوبات

و سیلان مزمن و برودت رحم و اعادهء بر حمل و احداث گرمى و تنگى فرج

و طلاى خشك او جهة خوشبو كردن عرق و تقوية عصب مفيد

و پياز و برگ و تخم او در افعال ضعيفتر و غير مستعملند

و روغنى كه ازو سازند قائم مقام نفط و مصدع محرورين

و مصلحش مورد و قدر شربت از گل او تا سه درهم و بدلش بابونج است.كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص 102

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

ضماد آن با آرد جهت اندمال جراحت و تحليل ورم آن و بخور آن جهت رفع بدبوئي عفونات کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 387

[pejuhesh237]

.