تين

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

تين

گياهى است از خانوادۀ Moraceae ، نام علمى آن Ficus carica L.

فارسی:انجيرو در تنكابن ديو انجير نامند

عربی:تين

یونانی:

انگلیسی:Fig tree

فرانسه:Figuier commun و Figuier

آلمانی:echter feigenbaum و feigenbaum

ایتالیائی:ficaja و fico

١ . Ficus carica L. var genuina Boiss به فرانسوى Figuier sauvage و Caprifiguier

و به انگليسى Domestc fig و Common fig tree گفته مى‌شود.

نام محلى آن در مازندران «انجيل» ، در نور «انجير» ، در آمل «شال‌انجير» ، در ارسباران «گم شو» ،

در رامسر «ديوانجير» ، در كردستان «هنجير» و در لرستان «كرّ» مى‌باشد. خواص آن شبيه انجير اهلى است.

[pejuhesh237]

برّى و بستانى می باشد و هر يك آن نر و ماده و برّى او غير جميز و برگ و بارش كوچكتر با سمّيه

و خشك او در دويم گرم و در اول تر و در جميع مراتب مذكوره ضعيفتر از تازه کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص66-67

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و درخت انجير متوسط در بزرگى و كوچكى برگ آن عريض و شاخ‏هاى آن شيردار

و برگ آن را چون بشكنند از بيخ آن شير برمى‏آيد و درخت آن گل نكرده ثمر مى‏بندد به خلاف درختهاى ديگر

و ثمر آن پيوسته به شاخ‏هاى آن و برگ بستانى از برّى آن عريض‏تر

و شاخ‏هاى كوهى آن بر روى سنگها منبسط مى‏باشد

و ثمر آن انبوه و كوچك‏تر از بستانى و انجير شامى سياه و بسيار بزرگ مى‏شود

و بهترين انجير شيرين شاداب آنها است خواه سفيد باشد و خواه سياه و سفيد آن جهت اكل و سياه آن جهت دوا بهتر

و انسب است و انجيرى كه پيش از برگ و يا با برگ برآمده باشد نشايد خوردن

و اجتناب از خوردن آن اولى‏تر است

و گويند كه چون شاخ انجير را در آب و نمك ساعتى بگذارند پس برآورده بنشانند انجير از آن شيرين مى‏گردد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 269



انجير از گياهانى است كه از مشرق زمين برخاسته و قرنهاست كه در نواحى با آب و هواى مديترانه‌اى نيم‌گرم كاشته مى‌شود.

درختى است كوچك كه بلندى آن  ۶ - ۵  متر و گاهى كمى بيشتر نيز مى‌باشد.

برگهاى آن بزرگ پهن پنجه‌اى با بريدگى، داراى  ۵  قسمت شبيه برگ مو خشن به رنگ سبز خاكسترى است.

از نظر گياه‌شناسى ميوۀ انجير ميوۀ متعارف نيست بلكه يك نوع محفظه يا كيسه گياهى است كه گلهاى نر و ماده در درون آن واقع است

و در موقع رسيدن ميوه، دنبالۀ گلهاى ماده و كاسۀ گل و قسمت تحتانى آن گوشتى و ضخيم خوردنى مى‌شود.

درخت انجير در مقابل سرماى شديد مقاومت ندارد و سرماى كمتر از  ١۵  درجۀ زير صفر را تحمل نمى‌كند.

در اغلب خاكها مى‌رويد و البته خاكهاى غنى را ترجيح مى‌دهد. تكثير آن اغلب از طريق قلمه

و گاهى هم از طريق خوابانيدن شاخه‌هاى آن انجام مى‌گيرد.

تهيۀ قلمۀ انجير معمولا در اسفند از شاخه‌هاى  ٣ - ٢  ساله به طول  ٧٠ - ۶٠  سانتى‌متر انجام مى‌گيرد

و براى اين كار بايد درختان قوى و سالم را انتخاب كرد.

اين قلمه‌ها پس از كاشتن در مدت كوتاهى داراى ريشه شده و پس از  ۵ - ۴  سال يك درخت بارور تشكيل مى‌شود.

البته از پاجوشهاى قوى درختان كهن نيز مى‌توان استفاده كرد و پس از چند سال كه از كاشت آن گذشت آن را پيوند زد.

نوع پيوند درخت انجير معمولا پيوند شكافى است كه در مقطع ساقۀ اصلى قطع‌شدۀ درخت مى‌زنند.

مراقبتهاى زراعى از قبيل شخم زمين باغ و كود دادن براى رشد درختها بسيار لازم است.

برداشت ميوۀ انجير اغلب دو بار در سال انجام مى‌شود. بار اول در تابستان

و بار دوم در پاييز و معمولا انجير برداشت پاييزه را براى خشك كردن انتخاب مى‌نمايند. ا

نجير از سال  ۵ - ٣  شروع به ميوه دادن مى‌نمايد و تا  ٢٠  سالگى ميوه مى‌دهد. پس از آن بايد به جوان كردن آن مبادرت


١ . Ficus carica L. var genuina Boiss: درختى است به بلندى  ۶  متر، ميوۀ آن كوچك گوشتى و شيرين است.

نكتۀ جالب اين انجير اين است كه گاهى به‌طور انگل روى درختان ديگر مانند افرا مى‌رويد

و ريشۀ خود را در طول تنۀ درخت وارد كرده و به طرف پايين مى‌آيد تا به خاك برسد.نمود.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 42-47

[pejuhesh237]

درخت انجير در قسمتهاى وسيعى از جنگلهاى شمال ايران، در آذربايجان، اصفهان، اطراف تهران، شيراز، خوزستان، دالكى، خراسان و نواحى غرب ايران مى‌رويد.

 ١ . Ficus carica L. var genuina Boiss:اين درخت در اغلب جنگلهاى ساحل درياى خزر

و در جنگلهاى ارسباران و گلى‌داغى در ارتفاعات كمتر از  ٨٠٠  متر مى‌رويد.

 ٢ . Ficus carica L. var johannis Boiss كه در طبس، بلوچستان، فارس

و ارتفاعات تخت جمشيد تا  ١۵٠٠  متر از سطح دريا به‌طور وحشى مى‌رويد.

ميوۀ آن تخم‌مرغى كوچك كمى مخملى و خواص آن كم‌وبيش مشابه انجير پرورشى است.

3. Ficus carica L. var rupestris Haussk. . اين انجير در غرب ايران در لرستان، اراك، كهكيلويه و فارس مى‌رويد.

ميوۀ آن گلابى شكل و كم‌وبيش كركدار است.

..کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 42-47

[pejuhesh237]

.ميوۀ انجير ملين ملايمى است و به هاضمه كمك مى‌كند

در چين ميوۀ كمى نارس انجير را در گوشت پخته سوپ درست مى‌كنند كه خيلى مقوى است و ترشح شير را افزايش مى‌دهد

كه برگ انجير كمى سمّى است ولى اگر در آب جوش بريزند تا بخار كند، بخور آن براى بواسير متورم و دردناك نافع است.

ساير دانشمندان فقط گفته‌اند كه برگ انجير براى معالجۀ بواسير به كار مى‌رود

و يا از شيرۀ برگ و دمبرگ آن براى معالجۀ بواسير استفاده مى‌شود.

نيز معتقد است كه جوشاندۀ برگ انجير براى درمان و تسكين درد شكم خوب است و اگر آن را روى بواسير بريزند نافع است.

. لاتكس يا شيرابۀ انجير براى زگيل و بواسير و ميخچه نافع است. محلول جوشاندۀ برگ انجير حشره‌كش است.

غرغره: انجير زرد  ۵٠  گرم را گرفته و در مدت  ١۵  دقيقه در  ۵٠٠  گرم شير بجوشانند و صاف كرده و طبق ميل بيمار شيرين كنند.

اين غرغره براى ورمهاى حلق خيلى نافع است.

چهار ميوۀ سينه‌اى: خرماى بى‌هسته، عناب، انجير خشك و مويز، از هركدام به مقدار مساوى مخلوط كرده در قند ساييده و آماده نمايند.

جوشاندۀ ميوه‌هاى سينه‌اى: ١٠  گرم گرد  ۴  ميوۀ سينه‌اى را گرفته در مقدارى آب بجوشانند

كه پس از صاف كردن  ۵٠٠  گرم جوشانده به دست آيد. اين جوشانده براى نرم كردن سينه و رفع درد سينه نافع است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 45

[pejuhesh237]

قسم برّى :با سمّيه و بسيار گرم و تند

وقسم تازهء بستانى :در اول گرم و در دويم تر

و قسم خشك او :در دويم گرم و در اول تر کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص66-67

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و برّى او و محلّل و ضماد و در رفع خال و ثاليل نافع و شير او در افعال قويتر از شير بستانيست

و تازهء بستانى و مبهّى و كثير الغذاتر از ساير ميوه ها

و سريع الانحدار و مسكّن حراره و تشنگى و معرق و ملين طبع و مسهل برفق

و كاسره قوهء عصبى و مبرّد دل و مسّمن بدن خصوصاً چون چهل صباح با قدرى انيسون تناول نمايند

در تسمين عديل ندارد و مفتح سدد و مقوى جگر و رافع سده و ورم طحال و بواسير

و عسر بول و هزال گرده و خفقان و ربو و سعال و درد سينه و خشونة قصبهء ريه

و با گردكان خوردن جهة امان از ضرر سموم قتاله و با سداب نايب مناب ترياق

و با بادام و پسته مصلح بدنهاى ضعيف و زياد كنندهء عقل و جوهر دماغ و تازه

و خشك او با مغز قرطم و يكدانگ و نيم بورهء ارمنى مسهل قوى اخلاط غليظه

و خشك او در جميع مراتب مذكوره ضعيفتر از تازه و معطّش و ثقيل

و ملين طبع و رافع مواد عفنه بطرق مسمامات جلد

و لهذا اكثار او مولد قمل است و با مغز گردكان جهة معتادين قولنج و صاحبان یبوست طبع

و تفتيح مجارى غذا و تسمين بدن و گزيدن عقرب و رفع سورة رياح مؤثر است

و ضماد او با آرد جو و گندم منضج و محلل ورم بنا گوش و دملها و با پوست انار جهة داخس

و با زاج جهة قروح ساق و با خردل جهة خارش گوش و طلاى او با بورهء ارمنى جهة بهق و امثال او

و آب مطبوخ او با حلبه جهة سينه و ريه و با سداب و انيسون جهة رياح و سدد نافع

و سوختهء او در سفيد كردن دندان بيعديل و مقوى لثه و قاطع نزف الدم

و با مورم روغن جهة شقاق كه از سرما به هم رسيده باشد

و حقنهء او با سداب جهة مغص مفيد است و انجير نارس ملين و محلل و جاذب و با ترياقيهء

و ضماد پختهء او جهة خنازير و تعقّد عصب و با سركه و نمك جهة قروح رطبه

و با عسل جهة گزيدن سگ ديوانه و با کرسنه جهة گزيدن ابن عروس

و طلاى او با برگ خشخاش جهة اخراج استخوان شكستهء ريزه شده مؤثر

و شير انجير مسهل قوى و خطرناك و منجمد كنندهء کل ذائب و آب كنندهء کل منجمد است

و اكتحال او جهة نزول آب و حمول او با زردهء تخم مرغ و موم مدّرحيض و منقى رحم و مخرج جنين

و ضماد او با حلبه جهة نقرس بارد و با آرد جو جالى جرب متقرح و قوبا و کلف و بهق

و طلاى او جهة گزيدن هوام و سگ ديوانه و سنون او جهة دندان متاكّله و درد آن

و با پيه جهة قطع ثاليل مفيد و برگ تازهء او جهة گزيدن سگ ديوانه و جهة التيام جراحات

و خشك او با سركه جهة تقشّر جلد و طلاى او با آب جهة ريختن موى

و طبيخ او جهة تقويه استخوان كوفت يافته نافع

و ساير اجزاء آن را في الجمله نفعى در صرع و جنون و وسواس هست و ثمرش قويتر است

و چون انجير دانه را روز در سركهء خيسانيده و هر روز پنج عدد او با قدرى سركهء او بنوشند

و بعضى را كوبيده ضماد نمايند جهة تحليل سپرز مجرب دانسته‌اند

و چون با مساوى او گردكان كوبيده روزى بيست مثقال آن را بخورند بالخاصيه اطلاق می نمايد و مجربست

و مضر جگر ضعيف و مصلحش گردكان و صعتر و انيسون و مصلح انجير تازه سكنجبين

و شربت ترنج و ريباس و بدلش در ادويه ء شش مغز جلغوزه و قدر شربت از خشك او تا سى مثقال و از تازهء او يك رطل کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص66-67

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و چون ناشتا بخورند مجارى غذا را گشاده نمايد و بدن را فربه سازد و خوردن آن پيش از طعام تليين بطن نمايد

و با مرى منقى خلط بلغمى است از معده و چون بر طبع مكروه آيد سكنجبين بالاى آن بنوشند

آشاميدن تر و خشك آن نيز جهت صرع و تقويت دماغ و ذرور خشك آن مجفف قروح سر.

قطور آب مطبوخ آن با كف خردل جهت طنين و خارش گوش.

اكتحال و قطور لبن آن با عسل جهت غشاوه رطب و ابتداى نزول آب و غلظ طبقات

و به آب برگ آن جهت جرب و خشونت اجفان غرغره به آب طبيخ آن جهت رفع اورام عضله لسان

و قصبه ريه و جهت گزيدن عقرب و ساير سموم مجرب دانسته‏اند

و شراب آن جهت سرفه مزمن و تفتيح سدد و تنقيه گرده و مثانه

و انجير برّى در جميع افعال قوى‏تر و ضماد پخته كوبيده آن به تنهايى و يا با آرد گندم و يا جو و يا ايرسا و نطرون يا بوره

جهت تحليل خنازير و ثآليل و تعقد عصب و آثار سياه جلد كه خيلان نامند و بهق و تحليل اورام غليظه و اوجاع مفاصل و نقرس

و با خمير ناپخته و يا خميرمايه جهت انضاج دماميل و با زاج جهت قروح ساق سايله

و مطبوخ آن با شراب كه افسنتين و آرد جو كوبيده داخل كرده باشند جهت حبن كه عظم معده و اورام و رياح آنست نافع

و تكميد پخته آن با آرد جو جهت تسكين اوجاع و با سركه و زردى تخم مرغ‏ گرم كرده جهت امراض مقعده

و حمول سرشته آن با عسل با پارچه پشمى جهت تنقيه قروح و جروح رحم و رطوبات فاسده و قطع نزف الدم آن

و انجير نارس به سردى مايل و لبن آن زياده و باحدت خصوصاً برّى

و كوهى آن محلل و جاذب و با ترياقيت و چون يك دو دانه انجير خام را با گوشتى كه بسيار سخت باشد مانند گوشت گاو

و امثال آن بپزند به زودى مهرّا گرداند و چون در ديگ هريسه اندازند نيز گوشتهاى آن را به زودى مهرّا گرداند

و شاخ‏هاى تازه آن را نيز همين اثر است و سنون آن به دستور و چون به پنبه آلوده در زير دندان موجع

و يا در سوراخ دندان كرم خورده گذارند باعث تسكين درد آن است

و آشاميدن آن با مغز بادام ساييده ملين بطن و زايل كننده صلابت رحم با خطر

و عصاره شاخ‏هاى برّى آن در هنگام رستن برگ قايم مقام لبن آنست و در افعال قريب بدان

و حركت دادن ماء الجبن را به چوب انجيرى كه پوست آن را تازه جدا كرده سر آن را كوبيده باشند معين بر اطلاق آنست

و ضماد برگ تازه آن جهت التيام جراحات و با سركه جهت تقشر جلد

و طبيخ آن جهت تقويت استخوان كوفت يافته و طلاى آن با آب جهت منع ريختن موى و چون بر موضع گزيده سگ آرد گندم بپاشند

و برگ انجير تازه را گرم كرده ببندند وجع آن را تسكين دهد و به تكرار استعمال زخم آن التيام يابد

و عصاره برگ تازه آن بسيار گرم و مقرح جلد و مفتح افواه عروق مقعده و جهت قلع ثآليل و خيلان و اسهال نمودن شكم نافع و خالى از غايله نيست

و ساير اجزاى آن را فى الجمله نفعى در صرع و جنون و وسواس است و ثمر آن قوى‏تر

مقدار شربت‏: از خشك آن تا سى مثقال و از تازه آن تا يك رطل است و اشربه و لعوق و ماء التين و مخلل و مطبوخ تين در قرابادين ذكر يافت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 268-270

[pejuhesh237]

و برّى او و محلّل و ضماد و در رفع خال و ثاليل نافع و شير او در افعال قويتر از شير بستانيست

و تازهء بستانى و مبهّى و كثير الغذاتر از ساير ميوه ها

و سريع الانحدار و مسكّن حراره و تشنگى و معرق و ملين طبع و مسهل برفق

و كاسره قوهء عصبى و مبرّد دل و مسّمن بدن خصوصاً چون چهل صباح با قدرى انيسون تناول نمايند

در تسمين عديل ندارد و مفتح سدد و مقوى جگر و رافع سده و ورم طحال و بواسير

و عسر بول و هزال گرده و خفقان و ربو و سعال و درد سينه و خشونة قصبهء ريه

و با گردكان خوردن جهة امان از ضرر سموم قتاله و با سداب نايب مناب ترياق

و با بادام و پسته مصلح بدنهاى ضعيف و زياد كنندهء عقل و جوهر دماغ و تازه

و خشك او با مغز قرطم و يكدانگ و نيم بورهء ارمنى مسهل قوى اخلاط غليظه

و خشك او در جميع مراتب مذكوره ضعيفتر از تازه و معطّش و ثقيل

و ملين طبع و رافع مواد عفنه بطرق مسمامات جلد

و لهذا اكثار او مولد قمل است و با مغز گردكان جهة معتادين قولنج و صاحبان یبوست طبع

و تفتيح مجارى غذا و تسمين بدن و گزيدن عقرب و رفع سورة رياح مؤثر است

و ضماد او با آرد جو و گندم منضج و محلل ورم بنا گوش و دملها و با پوست انار جهة داخس

و با زاج جهة قروح ساق و با خردل جهة خارش گوش و طلاى او با بورهء ارمنى جهة بهق و امثال او

و آب مطبوخ او با حلبه جهة سينه و ريه و با سداب و انيسون جهة رياح و سدد نافع

و سوختهء او در سفيد كردن دندان بيعديل و مقوى لثه و قاطع نزف الدم

و با مورم روغن جهة شقاق كه از سرما به هم رسيده باشد

و حقنهء او با سداب جهة مغص مفيد است و انجير نارس ملين و محلل و جاذب و با ترياقيهء

و ضماد پختهء او جهة خنازير و تعقّد عصب و با سركه و نمك جهة قروح رطبه

و با عسل جهة گزيدن سگ ديوانه و با کرسنه جهة گزيدن ابن عروس

و طلاى او با برگ خشخاش جهة اخراج استخوان شكستهء ريزه شده مؤثر

و شير انجير مسهل قوى و خطرناك و منجمد كنندهء کل ذائب و آب كنندهء کل منجمد است

و اكتحال او جهة نزول آب و حمول او با زردهء تخم مرغ و موم مدّرحيض و منقى رحم و مخرج جنين

و ضماد او با حلبه جهة نقرس بارد و با آرد جو جالى جرب متقرح و قوبا و کلف و بهق

و طلاى او جهة گزيدن هوام و سگ ديوانه و سنون او جهة دندان متاكّله و درد آن

و با پيه جهة قطع ثاليل مفيد و برگ تازهء او جهة گزيدن سگ ديوانه و جهة التيام جراحات

و خشك او با سركه جهة تقشّر جلد و طلاى او با آب جهة ريختن موى

و طبيخ او جهة تقويه استخوان كوفت يافته نافع

و ساير اجزاء آن را في الجمله نفعى در صرع و جنون و وسواس هست و ثمرش قويتر است

و چون انجير دانه را روز در سركهء خيسانيده و هر روز پنج عدد او با قدرى سركهء او بنوشند

و بعضى را كوبيده ضماد نمايند جهة تحليل سپرز مجرب دانسته‌اند

و چون با مساوى او گردكان كوبيده روزى بيست مثقال آن را بخورند بالخاصيه اطلاق می نمايد و مجربست

و مضر جگر ضعيف و مصلحش گردكان و صعتر و انيسون و مصلح انجير تازه سكنجبين

و شربت ترنج و ريباس و بدلش در ادويه ء شش مغز جلغوزه و قدر شربت از خشك او تا سى مثقال و از تازهء او يك رطل کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص66-67

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و چون ناشتا بخورند مجارى غذا را گشاده نمايد و بدن را فربه سازد و خوردن آن پيش از طعام تليين بطن نمايد

و با مرى منقى خلط بلغمى است از معده و چون بر طبع مكروه آيد سكنجبين بالاى آن بنوشند

آشاميدن تر و خشك آن نيز جهت صرع و تقويت دماغ و ذرور خشك آن مجفف قروح سر.

قطور آب مطبوخ آن با كف خردل جهت طنين و خارش گوش.

اكتحال و قطور لبن آن با عسل جهت غشاوه رطب و ابتداى نزول آب و غلظ طبقات

و به آب برگ آن جهت جرب و خشونت اجفان غرغره به آب طبيخ آن جهت رفع اورام عضله لسان

و قصبه ريه و جهت گزيدن عقرب و ساير سموم مجرب دانسته‏اند

و شراب آن جهت سرفه مزمن و تفتيح سدد و تنقيه گرده و مثانه

و انجير برّى در جميع افعال قوى‏تر و ضماد پخته كوبيده آن به تنهايى و يا با آرد گندم و يا جو و يا ايرسا و نطرون يا بوره

جهت تحليل خنازير و ثآليل و تعقد عصب و آثار سياه جلد كه خيلان نامند و بهق و تحليل اورام غليظه و اوجاع مفاصل و نقرس

و با خمير ناپخته و يا خميرمايه جهت انضاج دماميل و با زاج جهت قروح ساق سايله

و مطبوخ آن با شراب كه افسنتين و آرد جو كوبيده داخل كرده باشند جهت حبن كه عظم معده و اورام و رياح آنست نافع

و تكميد پخته آن با آرد جو جهت تسكين اوجاع و با سركه و زردى تخم مرغ‏ گرم كرده جهت امراض مقعده

و حمول سرشته آن با عسل با پارچه پشمى جهت تنقيه قروح و جروح رحم و رطوبات فاسده و قطع نزف الدم آن

و انجير نارس به سردى مايل و لبن آن زياده و باحدت خصوصاً برّى

و كوهى آن محلل و جاذب و با ترياقيت و چون يك دو دانه انجير خام را با گوشتى كه بسيار سخت باشد مانند گوشت گاو

و امثال آن بپزند به زودى مهرّا گرداند و چون در ديگ هريسه اندازند نيز گوشتهاى آن را به زودى مهرّا گرداند

و شاخ‏هاى تازه آن را نيز همين اثر است و سنون آن به دستور و چون به پنبه آلوده در زير دندان موجع

و يا در سوراخ دندان كرم خورده گذارند باعث تسكين درد آن است

و آشاميدن آن با مغز بادام ساييده ملين بطن و زايل كننده صلابت رحم با خطر

و عصاره شاخ‏هاى برّى آن در هنگام رستن برگ قايم مقام لبن آنست و در افعال قريب بدان

و حركت دادن ماء الجبن را به چوب انجيرى كه پوست آن را تازه جدا كرده سر آن را كوبيده باشند معين بر اطلاق آنست

و ضماد برگ تازه آن جهت التيام جراحات و با سركه جهت تقشر جلد

و طبيخ آن جهت تقويت استخوان كوفت يافته و طلاى آن با آب جهت منع ريختن موى و چون بر موضع گزيده سگ آرد گندم بپاشند

و برگ انجير تازه را گرم كرده ببندند وجع آن را تسكين دهد و به تكرار استعمال زخم آن التيام يابد

و عصاره برگ تازه آن بسيار گرم و مقرح جلد و مفتح افواه عروق مقعده و جهت قلع ثآليل و خيلان و اسهال نمودن شكم نافع و خالى از غايله نيست

و ساير اجزاى آن را فى الجمله نفعى در صرع و جنون و وسواس است و ثمر آن قوى‏تر

مقدار شربت‏: از خشك آن تا سى مثقال و از تازه آن تا يك رطل است و اشربه و لعوق و ماء التين و مخلل و مطبوخ تين در قرابادين ذكر يافت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 268-270


در مورد خواص آن معتقدند كه ملين و معرق و مسكن حرارت و تشنگى است و مقوى نيروى جنسى مى‌باشد.

قلب را خنك مى‌كند و بازكنندۀ گرفتگى‌ها و مقوى كبد است و ورم طحال و بواسير را رفع مى‌كند.

كم بودن ترشح ادرار را مرتفع مى‌سازد و براى رفع خشونت سينه، درد سينه، سرفه و خشونت قصبۀ ريه نافع است.

اگر تازه يا خشك آن با مغز تخم گل‌رنگ و كمى بوراكس ( ٧۵ / ٠  گرم) مخلوط و خورده شود، مسهل قوى اخلاط غليظه است.

ضماد تهيه شده از خشك آن با آرد جو و گندم براى تحليل ورم بناگوش و دملها مفيد است.

دم‌كردۀ آن با شنبليله براى سينه‌درد و خشونت سينه بسيار نافع است و اگر دم‌كردۀ آن را با سداب تنقيه كنند براى رفع دل‌پيچه مفيد است.

ضماد شيرابه يا لاتكس انجير با شنبليله براى نقرس سرد و با آرد جو براى جرب پوست يا جراحت نافع است،

ضمنا ماليدن آن براى جلوگيرى از ريزش مو مفيد مى‌باشد.

اگر انجير را نه روز در سركه بخيسانند و هر روز 5 عدد آن را با سركه بخورند و بعضى از آنها را كوبيده ضماد نمايند

براى تحليل ورم طحال خيلى خوب است (بديهى است اگر سركه عوارض خاصى براى بيمار نداشته باشد) .

چون انجير براى كبدهاى ضعيف مضر است لذا اشخاص با كبدهاى ضعيف بايد انجير را با گردو بخورند. مقدار خوراك آن از انجير خشك تا 150 گرم و از انجير تازه تا 450 گرم است.

قهوۀ انجير كه براى تهيۀ آن انجير را بو داده و ساييده به صورت قهوه درمى‌آورند براى ذات الريه حاد، نزله، برونشيت و سياه‌سرفه تجويز مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2ص 45


[شراب تين مبهى و كثير الغذا]
شراب تين مبهى و كثير الغذا و مسمن بدن و ملين طبع است و موجب امان از ضرر سموم و الطف از تين است‏
صنعت آن‏
بكيرند انجير زرد فربه خشك و يكمن آن را نيكو شسته در پنج من آب صافى يك شب خيسانيده روز ديكر بجوشانند تا آب به نصف رسد فرود اورده بپالايند يك رطل و نيم عسل سفيد داخل كرده بقوام اورند شربتى تا سه اوقيه‏
شراب تين مقوى كه سيد اسمعيل در ذخيره از براى تقويت باه ذكر كرده‏
صنعت آن‏
انجير زرد خشك فربه پنج من حلبه سه درم اول مرتبه انجير را بشويند و در آن مقدار آب كه چهار انگشت از روى وى بركردد بخيسانند و اكر زمستان باشد سه چهار روز و اكر تابستان باشد يك شبانروز و اكر ربيع و خريف باشد دو روز يك شب در جاى كرم بكذارند تا آب قوت انجير را بستاند پس آن را جوشى با حلبه داده بپالايند و آب مطبوخ صافى نموده را در ديك سنكى كنند و هم‏وزن آن عسل سفيد خوشبوى مصفى داخل نمايند پس بكيرند تخم هليون تودرى كلكون و تودرى زرد از هريك دو درم زنجبيل سه درم دارچينى بسباسه باغى جوزبوا دانه هيل‏بوا از هريك يك درم همه را كوفته در كيسه كتان كشادى كرده چنانكه ثلث كيسه خالى باشد و سر آن را محكم بسته در ديك افكنند و بجوشانند و لمحه بلمحه صره‏

را بمالند و بفشارند تا صره از دار و فارغ شود و شراب بقوام آيد پس فرود آورده سرد كرده نكاه دارند
[شراب تين مفوه مسطور در حاوى صغير ابن الياس‏]
شراب تين مفوه مسطور در حاوى صغير ابن الياس نافع از براى رئه و سعال مزمن و وجع ظهر و كليه بارده‏
صنعت آن‏
بكيرند انجير سفيد خشك كرده يكمن و در پنج من آب صافى بجوشانند تا به نصف رسد پس از آتش فرود اورده بمالند و بپالايند پس در هر رطلى از آن طبيخ يك رطل عسل سفيد خوشبوى مصفى داخل نمايند و بكيرند دارچينى سيلانى قرنفل خولنجان از هريك يك درم زعفران نيم درم سواى زعفران باقى ادويه را نيم كوفته در كيسه كتان كشادى كرده سر آن را محكم بسته در آن اندازند به‏پزند و لمحه بلمحه كيسه را بمالند و بفشارند تا بقوام آيد پس از آتش فرود آورده زعفران را بكلاب سوده در آن داخل نمايند چون قدرى سرد شود صره را نيكو ماليده بفشارند و دور كنند و شراب را در ظرف چينى يا زجاجى نكاه دارند و در نسخه شفائى انجير دو من و سنبل الطيب نيز داخل است‏
شراب تين ديكر كه ربو و سعال و ضعف كرده را نافع باشد و باه قوت دهد و سينه و طبع را نرم كند
صنعت آن‏
انجير سفيد مويز طائفى بيدانه از هريك دو رطل ترنجبين صد درم در دو من آب جوش دهند و بپالايند و با دو رطل عسل صاف با فانيذ سنجرى بقوام اورند شربتى ده درم‏
[شراب تين ديگر كه طبع را نرم گرداند و قولنج را نافع بود]
شراب تين ديكر كه طبع را نرم كرداند و قولنج را نافع بود و رياح را دور كند و پيران را موافق باشد
صنعت آن‏
بكيرند انجير زرد فربه خشك كرده يك من و بشويند و در چار من آب به‏پزند تا به نصف رسد پس فرود اورده بمالند و بپالايند و فانيذ نيم من در آن كنند بجوشانند و در حين جوش صره كه در آن زنجبيل و خولنجان كوفته از هريك يك درم باشد در آن اندازند و لمحه بلمحه كيسه را بمالند و چون بقوام آيد فرود آورده سرد كرده در ظرف چينى نكاه دارند شربتى دو اوقيه‏
[شراب تين به نسخه اطباى هند]
شراب تين به نسخه اطباى هند منقول از ترجمه ماهر جهت درد كمر و درد كرده و مثانه و رحم و جكر و مغص و ورم سپرز و عرق النساء و نفث الدم و ربو و نواق و خفقان و قرحه امعا و تبهاى دائره و كزيدن هوام و مفاصل مفيد
صنعت آن‏
انجير زرد فربه خشك كرده رازيانه از هريك يك‏صد پنجاه مثقال در آب بخيسانند پس بجوشانند تا به ثلث رسد پس صافى نموده شيره برك كل سرخ تازه سه صد مثقال قند سفيد ششصد مثقال داخل كرده بجوشانند تا بقوام آيد و يك‏صد و پنجاه مثقال ريوند چينى سوده كه اول بكلاب تر كرده باشند و بپانزده مثقال روغن كاو چرب نموده داخل كنند و از ده مثقال تا بيست مثقال استعمال نمايند
[لعوق تين‏]
لعوق تين منقول از بياض قرابادين بخط ميرزا محمد حكيم‏باشى كه در آنجا مجربات خود را ذكر كرده‏اند اسهال صفرا كند و سرفه خشك را نافع باشد
صنعت آن‏
انجير زرد ده دانه كاوزبان سه درم عناب سپستان از هريك ده دانه كل بنفشه پنج درم جوشانيده بپالايند فلوس خيارشنبر هشت درم ترنجبين خراسانى پانزده درم در آن حل كرده صافى نموده و روغن بادام شيرين يك درم داخل نموده بنوشند ميفرمايند كه صواب آن است كه اين دوا در مطبوخات مذكور شود و باسم مطبوخ تين مسهل مسمّى باشد
[ماء التين‏]
ماء التين تنكى نفس و ربو و سرفه بلغمى را سود دارد چون چهار اوقيه آن را با يك درم روغن بادام شيرين بخورند
صنعت آن‏
انجير زرد ده دانه مويز طائفى منقى از نوى يازده دانه عناب سپستان از هريك سى دانه پرسياوشان سه درم اصل السوس خراشيده نيم‏كوفته هفت درم تخم خطمى تخم خبازى از هريك دو درم جمله را در دو رطل آب بجوشانند تا به يك رطل رسد بمالند و صافى نمايند و بكار برند
[مخلل تين‏]
مخلل تين يعنى پرورده انجير در سركه نافع از براى تحليل صلابت سپرز
صنعت آن‏
بكيرند انجير زرد خشك را و پاك بشويند به تعجيل كه رطوبت در جرم آن اثر نكند پس بپارچه رطوبت آن را نشف نموده خشك كرده در سركه انكورى تند بيندازند آن مقدار كه چهار انگشت سركه بر بالاى آن باشد و بكذارند تا برسد هر صبح ناشتا يك دانه تا پنج دانه آن را با قدرى از آن سركه مطحول بخورد و انجير نيم‏رس و خام مخلل نيز اين فعل دارد
[مطبوخ تين‏]
مطبوخ تين لى جهت بروز جدرى و نضج مواد بلغميه‏
صنعت آن‏
انجير زرد از سه عدد پنج عدد عدس مقشر هفت مثقال لك منقى خام كثيرا از هريك سه مثقال رازيانه دو مثقال در يك رطل و نيم آب باتش ملايم طبخ نمايند تا به نصف رسد ماليده صاف نموده قليلى زعفران در آن حل كرده نيم كرم يا سرد بيكدفعه يا بدو دفعه بخوراند و جهت اطفال مقدار انها را كمتر اخذ نمايند
مطبوخ تين ديكر لى از آن اقوى‏
صنعت آن‏
انجير زرد خشك پنج عدد نخود خام عدس مقشر زردك خام با پوست تازه و اكر نباشد خشك آن ماش هندى از هريك هفت مثقال كل نيلوفر خام از هريك دو مثقال كثيرا برك كل شقائق از هريك يك مثقال در يك و نيم رطل آب جوش دهند تا به نيمه رسد ماليده صاف كرده سرد نموده بيك دفعه يا بدفعات بخورانند و در نسخه ديكر كل نيلوفر كثيرا و كل شقائق داخل ندارد و اكر اين را بطريق نقوع بخورند نيز خوب است.کتاب قرابادین کبیر ص 834

[pejuhesh237]

نظرى بر تحقيقات علمى جديد دربارۀ خواص درمانى انجير

تحقيقات علمى جديد يك باور كهن و قديم را داير به اينكه انجير يك مادۀ خوراكى ضد سرطان است تأييد مى‌نمايد.

اخيرا دانشمندان ژاپنى مؤسسۀ تحقيقات فيزيكى و شيميايى در مؤسسۀ پژوهشى ميتسوبيشى مربوط به تحقيقات علوم زندگى در توكيو

 يك مادۀ شيميايى ضد سرطان از انجير جدا كرده و آن را براى كنترل سرطان به كار برده‌اند.

در اين آزمايش ابتدا مادۀ آدنوكارسينوماس كه سرطانزا مى‌باشد به موش آزمايشگاهى تزريق نموده،

سپس عصارۀ مقطرى كه از انجير منجمد هوموژنيزه با آب درست شده بود به موش تزريق نمودند.

مشاهده كردند كه تزريقهاى انجام‌شده موجب شد كه تومورهاى بدخيم در حدود  ٣٩  درصد كوچك شوند.

دانشمندان ژاپنى هويت اين مادۀ فعال شيميايى ضد سرطان را يك نوع بنزآلدئيد   تشخيص داده‌اند.

محققان ژاپنى با شجاعت و جسارت معمول خود آزمايش علمى ديگرى را در مورد انسان طرح و اجرا نمودند.

در اين آزمايش چند دوز از اين مقطر انجير يا به اصطلاح نوعى عرق انجير را از طريق خوراكى به اشخاص مبتلا به سرطان دادند كه در درمان آنها مؤثر بود.

چندى بعد در آزمايش ديگرى خود مادۀ شيميايى انجير را به بيماران مبتلا به سرطان تزريق نمودند كه نتيجۀ مثبت آن خيلى بيشتر بود.

در اين آزمايش درست  ۵۵  درصد از بيمارانى كه مبتلا به سرطان پيشرفته بودند پس از تزريق چندين دوز از مشتقات بنزآلدئيد بهبود يافتند

. ٧  نفر از آنها كاملا و بكلى خوب شدند و  ٢٩  نفر به‌طور نسبى درمان شدند و بقيه بيمارانى كه از اين ماده به آنها تزريق شده بود مدت خيلى بيشترى زندگى كردند.

اين ماده در مورد تومورهاى بدخيم انسان اثرش خيلى بيشتر و محسوس‌تر از تومورهاى بدخيم موش بود.

در آزمايش ديگرى محققان انزيمى به نام فيسين 2در انجير كشف كردند كه در هضم غذا در انسان اثر مثبت محسوسى دارد.

عصارۀ انجير در لوله‌هاى آزمايشگاهى آثار ضد باكترى دارد و بر ضد كرم نخى   سگها نيز از خود آثارى نشان داده است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 48-49