توبال

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن
توبال
معرب از تفال فارسيست و آن چيزيست كه از مس و آهن تفته در حين كوفتن او ريزد
و از مطلق او مراد توبال مس است
و بهترين او مايل بسياهى و سرخى و براق و رقيق است كه قبرسى نامند
در سيم گرم و خشك و ملطّف و جالى و جهة جرب و حكّه و سبل و قلع بياض
و منع زياده شدن قروح خبيثه و التيام قرحهء چشم و خشونة اجفان و بردن گوشت زياد صلب جراحات
و آشاميدن مغسول او با علك البطم يا آرد گندم يا صمغ عربى مسهل قوى بلغم
و جهة استقساء و اخراج ماء اصفر نافع و زياده او باعث سحج و قرحهء امعأ است
و ناشستهء آن را نبايد استعمال در اضمده و مراهم نموده و آب مغسول او در نهايت لطافت و حدّة می باشد
و توبال الحديد در چهارم خشك و حابس اسهال خون و مانع خفقان و ذرب و ضعف باه
و در ساير خواص قريب بتو بال نحاس است وچو ن در لتّه بسته در جاى نمناك خصوصا تحت خمها يك هفته بگذارند زعفران می شود
و آن جهة بردن جرب عين و جلاى حمرة او و با ربع او نوشادر جهة رفع بياض و سبل آزمودهء است
و با سركه و عسل محلّل اورام است و هر گاه آن را با سركه مكرر تقطير كنند معادن را به مرتبهء ديگر نقل می نمايد خصوصا مشتريرا
و چون با نحاس در تكوّن زعفرانية زعفران ممشرج گردد و بعد از آن تقطير شود
و شنجرف را با سركه مقطر مكرر به آن تسقيه كنند به حدى كه شنجرف حل شود بهترين اعمال دانسته‌اند.

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص66