بندق هندى

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

بندق :
گياهى است از خانوادۀ Leguminosae تيرۀ فرعى Caesalpinaceae ،

نام علمى آن Caesalpinia bonducella Fleming و مترادف آن C. crista L. مى‌باشد.

بهندى ريتهه و به نبطي رته و به بربرى اطموطو اطماط

فارسی:«فندق هندى» و «تخم ابليس»

عربی:

یونانی:

انگلیسی:Nicker tree

فرانسه:Bonduc و ميوۀ آن را Noix de bonduc

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

و آن دانهءايست به قدر فندق

و پوست صيقلى و صلب و با رقة و شفاف و تيره رنگ مايل باندك سبزى

و مغز او سفيد مايل به زردى کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص56-57

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق بخشي از تحفه بود:

ثمر درخت عظيم هندى است از فندق بزركتر و پوست آن تيره مائل بسرخي و چين‌دار مانند سپستان

و در زير آن رطوبتى لزج تيره رنك اندك شيرين بسيار تلخ و چون خشك و كهنه كردد كمتر مى‌كردد تا آنكه زائل مى‌شود

و در زير آن نيز پوست اندك صلبي صلب‌تر از پوست بالاى آن

و در جوف آن تخمى سياه رنك صلب ضخيم و مغز آن سفيد شيرين و مستعمل پوست ثمر آن است کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 243

[pejuhesh237]

. اين درختچه در مناطق گرمسير امريكا و در هندوستان و در ايران در بلوچستان انتشار دارد. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 28

[pejuhesh237]

هيج جزء آن سمي نيست.

در هند از مغز دانۀ فندق هندى به عنوان ضد مالاريا، تب‌بر، مقوى و ضد كرم استفاده مى‌شود و براى معالجۀ آسم كاربرد دارد

و به عنوان ضد سم مار مصرف مى‌شود.

از برگهاى جوان و نرم آن براى رفع ناراحتى‌هاى كبد استفاده مى‌شود.

از تخم و برگ آن در استعمال خارجى براى تحليل ورم مصرف مى‌نمايند.

برگ و پوست درخت، تب‌بر، قاعده‌آور و ضد انگل و كرم است.

روغن تخم آن نرم‌كننده است و به عنوان روغن ماليدنى براى رفع چروك صورت و قطع خروج چرك از گوش استعمال مى‌شود.

و بيشتر پوست ميوۀ آن در طب سنتى قديم ايران مستعمل بوده است، ولى از ساير قسمتها نيز استفاده مى‌شده است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 28

[pejuhesh237]

در آخر دويم گرم و خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص56-57

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مقوى هاضمه معده و اعصاب و اعضاى مسترخيه و جگر شرباً و ضماداً

و قاطع رطوبات و نزلات و جهة فالج و لقوه و هيضه و صرع غليظ نافع

و مداومت او بغايت مهيج باه مأيوسين

و عصاره او مسهل سودا و بلغم و زرداب و صفراى جميع بدن بى اكراهى حتى اينكه باعث رفع برص و کلف و نمش و يرقان مي گردد

و هجده قيراط او با شراب يا سكنجبين رافع قولنج

و يك مثقال پوست او جهة گزيدن عقرب و رتيلا شربأ و ضماداً

و جهة تب ربع و اسهال و هيضه شربأ و جهة صداع و شقيقه و ريح و سبل و غشاوه و لقوه

و فالج و سدر و ريح الخشم كه عباره از بطلان شمّ است سعوطا به قدر فلفل

و بخور پوست ملاصق مغز او جهة جنون و امّ الصّبيان

و ضماد او با سركه جهة خنازير و رياح كمر و پشت و صرع اطفال

و اكتحال طبيخ او با سرمه جهة رفع احولى و نزول آب

و دو درهم از بيخ درخت او جهة ذات الجنب بارد و ربو و سرفه و نفث الدم

و فرزجهء مغز او جهة اخراج جنين و احتباس حيض

و يك درهم او جهة درد رحم و قدر شربتش از نيم مثقالست تا يك درهم

و چون در هر مثقال او نيم دانك محموده داخل كنند در اسهال به غايت سريع الاثر گردد

و هر گاه دو درهم او را كوبيده در سكنجبين يا جلّاب مدتى خيسانيده پس آن سكنجبين را با عدس يا جو مقشر

و گوشت مرغ طبخ بليغ داده مرق او را با قدر سقمونيا بنوشند باعث اخراج اخلاط مختلفه میگردد و در انتفاع بيعديل است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص56-57


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و آشاميدن سبزى كه ميان مغز آن مى‌باشد مورت ثقل سامعه است کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 243

[pejuhesh237]

و مقوى هاضمه معده و اعصاب و اعضاى مسترخيه و جگر شرباً و ضماداً

و قاطع رطوبات و نزلات و جهة فالج و لقوه و هيضه و صرع غليظ نافع

و مداومت او بغايت مهيج باه مأيوسين

و عصاره او مسهل سودا و بلغم و زرداب و صفراى جميع بدن بى اكراهى حتى اينكه باعث رفع برص و کلف و نمش و يرقان مي گردد

و هجده قيراط او با شراب يا سكنجبين رافع قولنج

و يك مثقال پوست او جهة گزيدن عقرب و رتيلا شربأ و ضماداً

و جهة تب ربع و اسهال و هيضه شربأ و جهة صداع و شقيقه و ريح و سبل و غشاوه و لقوه

و فالج و سدر و ريح الخشم كه عباره از بطلان شمّ است سعوطا به قدر فلفل

و بخور پوست ملاصق مغز او جهة جنون و امّ الصّبيان

و ضماد او با سركه جهة خنازير و رياح كمر و پشت و صرع اطفال

و اكتحال طبيخ او با سرمه جهة رفع احولى و نزول آب

و دو درهم از بيخ درخت او جهة ذات الجنب بارد و ربو و سرفه و نفث الدم

و فرزجهء مغز او جهة اخراج جنين و احتباس حيض

و يك درهم او جهة درد رحم و قدر شربتش از نيم مثقالست تا يك درهم

و چون در هر مثقال او نيم دانك محموده داخل كنند در اسهال به غايت سريع الاثر گردد

و هر گاه دو درهم او را كوبيده در سكنجبين يا جلّاب مدتى خيسانيده پس آن سكنجبين را با عدس يا جو مقشر

و گوشت مرغ طبخ بليغ داده مرق او را با قدر سقمونيا بنوشند باعث اخراج اخلاط مختلفه میگردد و در انتفاع بيعديل است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص56-57


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و آشاميدن سبزى كه ميان مغز آن مى‌باشد مورت ثقل سامعه است کتاب مخزن الادویه طبع قدیم جلد یک ص 243

مقوى معده و هاضمه و اعصاب است و براى دفع سموم مفيد است.

اگر  ۵  گرم آن با سركه و سكنجبين خورده شود براى گزيدن مار و عقرب، قطع تب و اسهال نافع است.

اگر آن را در آب بمالند تا كف كند و آن را صاف كرده بخورند براى سردرد، لقوه، فلج و صرع مفيد است.

اگر از گرد آن به قدر دانۀ فلفلى خورده شود براى جنون نافع است.

ضماد آن براى گزيدن مار و عقرب و ضماد آن با سركه براى خنازير و صرع اطفال مفيد است.

اگر دم‌كردۀ آن را با سرمه به چشم بمالند براى آغاز نزول آب سفيد در چشم مفيد است.

اگر  ٨  گرم از ريشۀ درخت خورده شود براى ذات الجنب سرد، سرفه و خونروى از سينه مفيد است.

اگر از مغز ميوۀ آن شيافى در مهبل شود براى اخراج جنين و قطع ترشحات رحم مفيد است.

مقدار خوراك آن از  ۴ - ٢  گرم است و اگر با هر  ۵  گرم آن يك چهارم گرم از محموده مخلوط كرده و بخورند مسهل خوبى است.

رطوبت لزج داخل ميوه نبايد خورده شود زيرا موجب سنگينى گوش مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 3 ص 28-29

[pejuhesh237]

.