بسباسه

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

بسباسه

فارسی: به فارسى بزباز گويند و بهندى جاوترى نامند

عربی:

یونانی:

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

و آن پوست اندرون جوزبو است بر جوز چسبيده

و بهترين او تند بوى اشقر مايل به سرخى به هم پيچيده است .کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص47-48
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

در اول گرم و در دويم خشك است .کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص47-48

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و با قوت قابضه و حرارت ملطفه و جوهر ارضيۀ غالبه

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

محلل رياح و صلابات باطنى و مفتح سده و مجفف رطوبات

و مفرح و مقوى معده و باه و هاضم و خوشبو كنندهء دهان

و جهة سلس البول و سحج و نفث الدم و قرحهء امعأ

و رطوبت سينه و شش و اسهال كهن و درد سپرز

و منع ريختن فضلات به معده و تقويه رحم و رطوبت او

و ضماد او با برگ مور و جهة بدبوئى زير بغل آزموده

و با سرگين بز و عسل جهة اورام صلبه و فرزجهء او با عسل بعدازظهر معين حمل

و با زعفران منقى و مصلح رحم و سعوط او جهة صرع و شقيقه

و طلاى او با عسل در حمام جهة درد پشت زن زائيده و رفع رياح نفاس مجرب

و مصدع و مصلحش گلاب و گويند مضر جگر است و مصلح او صمغ عربى

و قدر شربتش تا سه درهم و بدلش جوزبو است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص47-48


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

مفرح و مقوى معده و كبد و باه و منعظ و زياده كننده منى خصوصاً در بارد المزاج و هاضم

و سعوط آن با آب گرم يا روغن بنفشه جهت درد سر بارد رطب حادث از رياح غليظه

و طلاى آن بر سر جهت درد سر و شقيقه و صرع

و ضماد آن به تنهايى و يا با ادويه مناسبه بر ناف و عانه و فقرات پايين ظهر جهت سلس البول

و در افعال قريب به آن است و لطيف‏تر از آن و جوارش و دوا و دهن و معجون آن در قرابادين كبير ذكر يافت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 217

[pejuhesh237]

محلل رياح و صلابات باطنى و مفتح سده و مجفف رطوبات

و مفرح و مقوى معده و باه و هاضم و خوشبو كنندهء دهان

و جهة سلس البول و سحج و نفث الدم و قرحهء امعأ

و رطوبت سينه و شش و اسهال كهن و درد سپرز

و منع ريختن فضلات به معده و تقويه رحم و رطوبت او

و ضماد او با برگ مور و جهة بدبوئى زير بغل آزموده

و با سرگين بز و عسل جهة اورام صلبه و فرزجهء او با عسل بعدازظهر معين حمل

و با زعفران منقى و مصلح رحم و سعوط او جهة صرع و شقيقه

و طلاى او با عسل در حمام جهة درد پشت زن زائيده و رفع رياح نفاس مجرب

و مصدع و مصلحش گلاب و گويند مضر جگر است و مصلح او صمغ عربى

و قدر شربتش تا سه درهم و بدلش جوزبو است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص47-48


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

مفرح و مقوى معده و كبد و باه و منعظ و زياده كننده منى خصوصاً در بارد المزاج و هاضم

و سعوط آن با آب گرم يا روغن بنفشه جهت درد سر بارد رطب حادث از رياح غليظه

و طلاى آن بر سر جهت درد سر و شقيقه و صرع

و ضماد آن به تنهايى و يا با ادويه مناسبه بر ناف و عانه و فقرات پايين ظهر جهت سلس البول

و در افعال قريب به آن است و لطيف‏تر از آن و جوارش و دوا و دهن و معجون آن در قرابادين كبير ذكر يافت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 217


فصل در ذكر نسخ جوارشات بسباسه‏

[جوارش بسباسه محلل رياح و صلابات باطنى‏]

جوارش بسباسه محلل رياح و صلابات باطنى و محلل رطوبات و مفتح سده و مفرح و مقوى باه و هاضم طعام و خوشبوكننده طعام دهان است و اكر در آن زعفران داخل نمايند مى‏باشد مصلح رحم و در جوارش آن كلاب داخل بايد كرد تا صداع نياورد و صمغ عربى دفع ضرر آن از كبد نمايد

صنعت آن‏

بسباسه سى درم زعفران سه درم صمغ عربى هفت درم و نيم نبات سفيد يكمن طبى كه يك‏صد و سى مثقال صيرفى باشد

كلاب هفت مثقال نبات سفيد را بكلاب حل كرده بقوام اورده ادويه را كوفته بيخته داخل كرده جوارش سازند شربتى دو مثقال‏
جوارش بسباسه نافع است از جهت برودت معده و سوء استمرا و از براى بواسير و رياح غليظه‏

صنعت آن‏

بسباسه قرفه قاقله صغار زنجبيل دارفلفل دارچينى اسارون از هريك سه درم قاقله كبار پنج درم فلفل سياه دو درم قرنفل يك درم
و نيم نبات سفيد بيست درم ادويه كوفته بيخته بعسل مصفى سه وزن كل ادويه جوارش سازند شربتى يك مثقال‏

[جوارش بسباسه ديگر نافع معده‏]

جوارش بسباسه ديكر معده را نافع است و بادهاى بواسير را سودمند باشد و خفقان بارد و ضعف قلب بارد را مفيد

صنعت آن‏

بسباسه قرفه قاقله صغار زنجبيل دارچينى اسارون دارفلفل از هريك يك درم قاقله كبار پنج درم قرنفل يك درم و نيم مشك تبتى نيم درم قند سفيد بيست درم اجزا را كوفته بيخته با عسل مصفى سه وزن ادويه جوارش سازند

جوارش بسباسه ديكر باد بواسير و سردى معده و بدى هضم را نافع باشد و بادهاى غليظ را دفع كند

صنعت آن‏
بسباسه قرفه قاقله كبار از هريك پنج درم فلفل دو درم قرنفل يك درم و نيم زنجبيل دارچينى دارفلفل اسارون قاقله صغار از هريك پنج درم قند سفيد بيست درم اجزا كوفته با سه چندان عسل صاف بسرشند
دواء البسباسه كه منى بيفزايد و تفريح اورد و مقوى باه است و منفعت بسيار دارد
صنعت آن‏
بسباسه قرنفل از هريك پنج مثقال خولنجان دو مثقال دارچينى كنجد مقشر سفيد و سياه از هريك پانزده مثقال كوفته بيخته بعسل سرشته تناول نمايند

[دهن بسباسه نافع از براى قولنج و نوازل‏]

دهن بسباسه نافع از براى قولنج و نوازل را مقوى دماغ و معده و قلب و جميع امراض رحم و سلس البول از برودت و تدهين آن آلات تناسل و مقوى است‏

صنعت آن‏

بكيرند بسباسه هر قدر كه خواهد بخيسانند يك شبانروز و بقرع و انبيق تقطير نمايند و دهن را ازو جدا نمايند و بكار برند

حب بسباسه نشاط و خوشحالى تمام و امساك منى و نعوظ اورد و مقوى باه است‏

صنعت آن‏

قرنفل دارچينى جوزبوا كهربا تخم فرنجمشك كاوزبان بادرنجبويه مومياى دارابجردى عنبر اشهب از هريك يك درم مرواريد ناسفته ياقوت رمانى بهمن سفيد بهمن سرخ اشنه ساذج هندى زرنباد خولنجان فلفل سفيد فرفيون كبابه چينى بسباسه صندل سفيد از هريك دو درم بزر البنج سفيد پنج درم جدوار خطائى مجرب زعفران از هريك سه درم مشك خالص نيم درم ادويه كوفته بيخته با عرق مخلصه يا عرق دارچينى حبوب بندند هر حبى بقدر نخودى شربتى از يك حب تا سه حب‏

فصل در بيان نسخ معاجين بسباسه‏

[معجون بسباسه مقوى اعضاى رئيسه و معده است‏]

معجون بسباسه مقوى اعضاى رئيسه و معده است و رياح و جشا را زائل ميسازد و طعام نيكو ميكوارد

صنعت آن‏

كل سرخ طباشير بهمن سفيد بهن سفيد بهن سرخ كل كاوزبان كشنيز خشك بريان كرده صندل سفيد مرواريد ناسفته كهربا نارمشك كاوزبان بادرنجبويه پوست ترنج تخم كاهو از هريك سه مثقال مغز تخم خيارين مغز تخم كدو مغز پسته مغز فندق و مغز بادام حبة الخضرا مغز چلغوزه مغز نارجيل از هريك دوازده مثقال تخم خرفه مقشر چهل و پنج مثقال زعفران بزر البنج از هريك نه مثقال كافور مشك عنبر از هريك نيم مثقال جوزبوا بسباسه از هريك بيست و چهار مثقال زرشك بيدانه هژده مثقال ورق طلا پنجاه عدد ورق نقره صد عدد ادويه را كوفته بيخته سه وزن ادويه نبات و عسل بالمناصفه بقوام اورند شربتى يك مثقال و نيم‏

[معجون بسباسه ديگر مقوى معده و اعضاى رئيسه و باه است‏]

معجون بسباسه ديكر مقوى معده و اعضاى رئيسه و باه است و منى بيفزايد تفريح آورد و طعام يكوارد و اشتها زياده كند

صنعت آن‏
بسباسه جوزبوا بيخ لفاح تخم كاهوى سفيد زعفران قاقله صغار قاقله كبار غنچه كل سرخ منزوع الاقماع بهمن سرخ بهمن سفيد برك شيرازى از هريك سه مثقال شقاقل مصرى خصيّة الثعلب مصرى طباشير سفيد از هريك شش مثقال مغز چلغوزه مغز بادام مقشر مغز تخم خيارين مقشر نارجيل مقشر از هريك پانزده مثقال مشك خالص عنبر اشهب از هريك يك و نيم مثقال عسل مصفى خالص نبات سفيد از هريك دو وزن جميع ادويه ورق طلا ورق نقره محلولين از هريك يك مثقال على الرسم معجون سازند .کتاب قرابادین کبیر ص 797

[pejuhesh237]

.