ارقيطون

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

لغت نامه دهخدا:ارقیطون . [اَ ] (معرب ، اِ) (از لاطینی آرکتولاپا) آراقیطون . اراقیطون . ارقطیون . باباآدم

مؤلف تحفةالمؤمنین گوید: معرّب از ارقیثون یونانی

گياهى است از خانواده‏Compositae تيره فرعى‏Tubuliflorae نام علمى آن‏Arctium lappa L .


و مترادف آن‏Lappa major Gaertn . وArctium majus Bernh . مى‏باشد.

فارسی:بابا آدم- فیل گوش

عربی: آراقيطون- راس الحمامه-لوف کبیر

یونانی:

انگلیسی:-Cockle-buton-Burdock -clotbur-bur-Hur-bur

فرانسه:Bardan-Glouterron-peignerolle-Graterau-goupeau

آلمانی:klette-Hopfenklette-LEderlappen-filzige Klette

ایتالیائی:Bardana-lappola- lappa bardana-l.maggiore

[pejuhesh237]

و آن نباتيست مزغّب ساقش مربّع و سست قريب بزرعى

و برگش مايل باسداره و اكليل او مايل به سرخى

و تخمش به قدر زيره و از آن كوچك‌تر و سياه و تند طعم

و بيخش نرم و سفيد و شيرين .

و مؤلف مالايسع گويد صنف ديگر ازو می باشد

و برگش شبیه به برگ كدو و از آن بزرگتر و صلب مايل به سياهى و مزغب

و بيخش برزگ و سفيد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص18

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق بخشي از تحفه بود











گیاهی است علفی بزرگ و دارای ساقه منشعب به طول 80 ر0 تا 5 ر1 متر و حتی بیشتر ه به حالت وحشی

در دشتها و نواحی مرطوب و سایه دار تا ارتفاعات 1500 تا 1800 متری غالب نواحی معتدل اروپا و آسیا می روید.

ریشه ای در دراز به قطر انگشت با ظاهر دوکی شکل و به رنگ قهوه ای دارد ولی اگر شکسته شود در مقطع رنگ و تقریبا سفید نشان می دهد.

از اختصاصات آن این است که پهنک برگهای آن بسیار بزرگ و دارای حالت نسبتا افتاده و روی ساقه است

بزرگی پهنک برگهای آن به نسبتی که از قاعده ساقه به راس نزدیک می شویم کم می گردد .

رنگ آن ها در سطح فوقانی پهنک سبز تیره ولی در سطح تحتانی به علت پوشیده بودن از تار های فراوان سبز روشن است.

کاپیتولها آن ظاهری کروی و مجتمع دارند و هر یک آنها نیز مرکب از گلهایی کوچک ارغوانی به تعداد 40 تا 50 محصور در تارهای ابریشمی است

براکته های انولوکر آن هر یک در انتها به خمیدگی غالب مانند ختم می شوند .

میوه آن پس از رسیدن به صورت فندقه ای با سه یا چهار سطح مشخص در می آید .

رنگ آنها خاکستری یا قهوه ای روشن و یا حنایی و کاهی منقوش به لکه های نسبتا تیره است در بالای میوه آن دسته تارهایی ابریشمی کوتاه به رنگ زرد

یا سفید مایل به زرد دیده می شود که زود آفت اند.

سطح خارجی میوه گیاه نیز پوشیده دراز تارهای ریز است بطوری که وجود آنها سبب می گردد که بسهولت به دست بچسبد

وجود این حالت باعث می گردد که میوه بر اثر چسبیدن به پشم و پوست حیوانات مخصوصا گله های گوسفند به مناطق دور دست انتقال یابند

و با این عمل وسعت پراکندگی گیاه پیوسته افزایش حاصل کند.

با همه پراکندگی که این گیاه در مناطق اروپا و آسیا دارد معهذا چون از طرفیب تعداد پایه های آن در هر ناحیه کم است

و از طرف دیگر خارج کردن ریشه گیاه از زمین به منظور استفاده های درمانی اصولا به اشکال صورت می گیرد

از این جهت کم و بیش اقدام به پرورش آن می گردد.برای پرورش آن دانه (میوه) گیاه را که بلافاصله پس از رسیدن و جدا شدن از کاپیتول ها به دست آمده باشد

انتخاب نمودن آنها را در زمین آماده و روی خطوطی به فواصل 60 ساتیمتر از یکدیگر در ماه شهریور به نحوی می کارند که هر سه یا چهار عدد آنها در فاصله 20

سانتیمتری از یکدیگر کاشته شوند.

پس از کاشتن دانه نیز باید زمین زراعتی را به خوبی غلتک زد تا با این عمل دانه ها در خاک ثابت گردند و کمی به درون آن نفوذ یابند.

برداشت محصول در اواخر اسفند تا اوایل اردیبهشت ماه سال دوم صورت می گیرد در این هنگام ریشه به حداکثر رشد خود رسیده

و به اندازه کافی گوشتدار شده است ولی اگر دیرتر اقدام به این کار شود نه تنها به علت چوبی شدن قابل استفاده نخواهد بود

بلکه مقداری از خواص درمانی آن نیز به طور محسوس کاهش حاصل خواهد کرد.

پس از خارج کردن ریشه گیاه از زمین باید آن را به خوبی تمیز نموده به قطعات کوچک 2 سانتی متری تقسیم کرد

تا به سهولت در گرمای خورشید و یا به کمک حرارت و یا بهتر است همه در اتوو خشک گردد.

از برگهای گیاه استفاده های درمانی مختلف به عمل می آید و حتی در تغذیه نیز از آنها استفاده می شود.

قطعات خشک شده ریشه گیاه رنگ خاکستری یا قهوه ای روشن و شیار های طولی نسبتا عمیق دارد.

فاقد بو و یا بوی ضعیف و نسبتا نا مطبوع است (اگر قطعات ریشه بر روی هم انباشته شود ) طعم آنها ناپسند و کمی لعابی می باشد.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص 8-10

[pejuhesh237]

.بیشتر ه به حالت وحشی در دشتها و نواحی مرطوب و سایه دار تا ارتفاعات 1500 تا 1800 متری غالب نواحی معتدل اروپا و آسیا می روید.

گرگان: علی آباد (کتول) مازندران: بین عباس آباد و شاهی سابق گیلان: رودبار، کوشک در ارتفاعات 350 متری در زیر درختان زیتون، ایسپیلی ییلاق

آذربایجان: 18 کیلومتری مرند، قره داغ، حسن بگلو، نعمت آباد نزدیک تبریز،

همدان: حیدر، اراک،بختیاریدر 2100 متری جنوب ایران، کرمان: قریه العرب، راهبور در 2600 متری مشرق ایران: خراسان

تهران: شهرستانک در 1700 متری، لشگرک، بین توچال و دماوند در 2300 متری قزوین، کرج كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص-13 -8


من أنواعه الواطنة في الوطن العربي

الأرقطيون الأطلسي (باللاتينية: Arctium atlanticum) في المغرب العربي

الأرقطيون الصغير (باللاتينية: Arctium minus) في بلاد الشام وأوروبا

سايت ويكي پديا

[pejuhesh237]

اجزائ مصرفي:برگهای قاعده ساقه و ریشه
هيج جزء آن سمي نيست.

ریشه بابا آدم دارای اثر تصفیه کننده خون، زیاد کننده ترشحات صفرا، مدر و معرق است

و مصرف آن نیز قدیم الایام برای رفع نقرس ، رماتیسم، رفع عوارض سیفیلیس و امراض جلدی مختلف بین مردم معمول بوده ، به یکدیگر توصیه می شده

است.ریشه بابا آدم به علت اثر مدر، دفع کننده اسید اوریک و تصفیه کننده خون که دارد در رفع خیز عمومی بدن، نقرس ،

سنگ کلیه، رفع جوشهای صورت، دانه های غرور، بیماریهای پوستی مختلف، سرخک و بطور کلی تبهای دانه ای،رماتیسم،

قولنج های کبدی، و نزله های ششی مزمن، اثر معالج دارد.

در بیماریهای مختلف از آن به عنوان یک داروی معرق و مفید می توان می توان استفاده بعمل آورد.

ریشه بابا آدم اثر پایین آورنده قند خون دارد و در درمان دیابت می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

مصرف فرآوردهای آن در کودکان مبتلا به سرخک و مخملک و آبله موجب سهولت بروز دانه ها می شود.

با بکار بردن آن در معالجه زخم های مزمن ، اولستر زانو، سوختگی ها، التهاب مخاط دهان و گلو،

اختلالات ناشی از جذب ترکیبات جیوه، اسکوربوت، آب آوردن انساج و غیره نتایج نیکو ظاهر می گردد.

اگر له شده ریشه تازه بابا آدم و یا جوشانده های غلیظ آن، بروی پوست بدن اثر داده می شود،

کورک و اگزماهای خشک را بهبود می بخشد بعلاوه جوشهای صورت و دانه های غرور اولستر واریسی زانو و تومورهای خنازیری را شفا می بخشد.

مالیدن لوسیون های حاصل از جوشانده ریشه بابا آدم، باعث تقویت پوست سر و جلوگیری از ریزش مو می گردد.

ضماد برگهای آن موجب تسکین درد در ورم خاد مفاصل و رفع ناراحتی ها و التهاب در بواسیر می شود.

جوشانده غلیظ ریشه، از جوشاندن سه مشت قطعات ریشه به مدت 20 دقیقه در آب تهیه می شود.

در بعضی کتب علمی، لوسیون حاصل از جوشاندن یک مشت مخلوط ریشه بابا آدم

و آویشن (مدت جوشاندن 5 دقیقه) جهت جلوگیری از ریزش موی سر توصیه شده است.

بکار بردن برگهای له شده بابا آدم را درموارد گزش مار توصیه نموده است.

عقیده کلی عده ای از دانشمندان دیگر نیز در مورد تاثیر برگ له شده بابا آدم در گزیدگی مار این است که با قرار گرفتن برگ له شده گیاه در محل گزیدگی ،

موجبات اکسیده و زائل شدن سم فراهم می شود.

گزیدگی حشرات، مانند زنبور، پشه و غیره نیز با تاثیر دادن برگ له شده بابا آدم بر روی پوست رفع می گردد و خارش و تحریکات جلدی بر طرف می شود.

برگ بابا آدم اگر به بیماران مبتلا به مرض قند داده شود، مقدار قند خون را در آنها پایین می آورد.

برگهای قاعده ساقه و ریشه این گیاه به طوریکه در کتب داروئی جدید انعکاس دارد، در تقویت عصب چشائی و درمان ضعف اعصاب موثر واقع می گردد.

ریشه تازه و یا استاییلیزه بابا آدم از نظر خواص درمانی، به مراتب بر ریشه خشک شده آن مزیت دارد.

درمان دیابت یا بیماری قند و تشخیص نوع آن باید با نظر پزشک متخصص، ضمن انجام آزمایش های خون صورت گیرد.

گیاهان داروئی مختلفی می توانند در درمان این بیماری کمک موثر نمایند.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص 10-13

[pejuhesh237]

در دويم گرم و خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص18

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و لطيف و جالى و مجفف و در امراض دهان و دندان و درد سينه

و نفث مدّه و تسكين درد مفاصل بيعديل

و نيم رطل از طبيخ او جهة عسرالبول و عرق السناء

و ضماد او جهة سوختگى آتش و مفاصل و شفاق

و قرحهء سر انگشتان كه از برودت باشد نافع

و مضر كليه و مصلح او روغنها و قدر شربتش تا شش درهم

و بدلش بنجست

صنف ديگر:

مجفف با قبض و محلل

و ذرور برگ او جهة قروح خبيثه نافع

و به دستور ضماد تازهء او و طلاى مدقوق او جهة درد مفاصل كه با حكّه باشد بيعديل

و چون دو درهم بيخ او را با مثل او حبّ صنوبر بنوشند جهة تنقيهء چرك شش نافع است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص18[/color]

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

و لطيف و جالى و مجفف و در امراض دهان و دندان و درد سينه

و نفث مدّه و تسكين درد مفاصل بيعديل

و نيم رطل از طبيخ او جهة عسرالبول و عرق السناء

و ضماد او جهة سوختگى آتش و مفاصل و شفاق

و قرحهء سر انگشتان كه از برودت باشد نافع

و مضر كليه و مصلح او روغنها و قدر شربتش تا شش درهم

و بدلش بنجست

صنف ديگر:

مجفف با قبض و محلل

و ذرور برگ او جهة قروح خبيثه نافع

و به دستور ضماد تازهء او و طلاى مدقوق او جهة درد مفاصل كه با حكّه باشد بيعديل

و چون دو درهم بيخ او را با مثل او حبّ صنوبر بنوشند جهة تنقيهء چرك شش نافع است .

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص18

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

صور داروئی:

دم کرده یا جوشانده 40 تا 60 در هزار گیاه تازه به مقدار 30 فنجان در روز شربت بابا آدم که از یک قسمت ریشه تازه، 8 قسمت قند تهیه می شود

به مقدار 30 تا 100 گرم در روز –تنطور 0/1 ریشه به مقدار یک تا 10 گرمدر یک فنجان و در سه مرتبه در روز شراب حاصل از قرار دادن 8 گرم دانه در یک لیتر شراب

سفید به عنوان مدر لوسیون حاصل از قرار دادن 100 گرم ریشه تازه له شده بابا آدم مخلوط با 50 گرم ریشه تازه گزنه در نیم لیتر روم برای تقویت پوست سر و

جلوگیری از ریزش مو.

با انکه بابا آدم و ریشه آن باید به حالت تازه و یا استابیلیزه شده مصرف شود تا بهتر موثر واقع گردد معذا چون مصرف ریشه خشک ان نیز در رفع بیماریها اثر درمانی

ظاهر می کند از این جهت به حالت خشک نیز مصرف دارد.مقدار مصرف ریشه خشک بابا آدم 20گرم به صورت گرد یا دم کرده است.

نسخه برای تهیه تیزان تصفیه کننده خون :

ریشه بابا آدم 30 گرم شیرین بیان 30 گرم

ریشه تاجریزی 30 گرم آب 30 گرم

مخلوط مذکور را باید به مدت 20 دقیقه دم کرده و سپس نصف و یا مقدار بیشتر آن را در روز مصرف نمود.

برای رفع خارش در بیماری های سوداء باید مقدارری ریشه بابا آدم را با هم وزن آن ریشه زنجبیل شامی مخلوط جوشانده ای تهیه نمود.

با تاثیر دادن این جوشانده در پوست بدن، ناراحتی ها، و خارش در سوداءسریعا تسکین می یابد.

از ریشه بابا آدم، اخیرا کرم های نرم کننده پوست جهت شادابی آن و تامین سلامت سلول های بشره پوست، در مراکز ساخت دارو تهیه می گردد.

در دامپزشکی:

جوشانده 50 در هزار ریشه بابا آدم را برای رفع جرب در سگها و جلوگیری از ریزش مو و خارش شدید در آنها بکار می برند.

ریشه بابا آدم اگر به صورت قطعات ریز در غذای گوسفند و بطور کلی دامها افزوده شود موجبات رفع سرفه را در آنها فراهم می آورند.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص 14-15


مقدار خوراك از برگ يا گرد ريشه بابا آدم تا 4 گرم است و در دم‏كرده‏ها 50- 30 گرم برگ در هزار گرم آب جوش مصرف مى‏شود

كه در 24 ساعت بتدريج فنجان فنجان ميل كنند.

در فرانسه معمول است از جوشانده 100- 60 گرم ريشه بابا آدم در يك ليتر آب در استعمال خارج براى بيمارى‏هاى پوست مصرف مى‏كنند

و منظما تا مدتى صبح و عصر روى پوست عضو مورد نظر مى‏مالند.

عصاره ريشه بابا آدم: ريشه بابا آدم 1 واحد، آب مقطر 8 واحد. ريشه را قطعه قطعه كرده و مدت 12 ساعت در 5 واحد از آب مى‏خيسانند

و با فشار صاف مى‏كنند و تفاله را در ما بقى آب مى‏خيسانند و با فشار صاف مى‏كنند و دو صاف‏ شده را مخلوط كرده، مى‏گذارند ته‏نشين شود

و صاف روى آن را با انحراف برداشته در حمام ماريه به قوام عصاره نرم تبخير مى‏كنند.

اين عصاره از عوامل مقوى است و مقدار خوراك آن 10- 1 گرم مى ‏باشد.

دم‏ كرده ريشه بابا آدم براى تصفيه خون: ريشه بابا آدم 30 گرم، مغز ريشه شيرين‏ بيان 30 گرم، ريشه تاج‏ريزى 30 گرم، آب جوش 1000 گرم.

مخلوط اينها را در آب در حدود نيم ساعت دم مى‏كنند و بيش از نصف آن را در روز ميل مى‏نمايند.

جوشانده ريشه بابا آدم براى رفع سوداوى: ريشه بابا آدم را با هم‏وزن آن ريشه راسن جوشانده

و پس از خنك شدن روى پوست مى‏مالند خارش خيلى زود رفع مى‏شود.

[size=85]معارف گياهى، ج‏5، ص: 154



[/size]


.

[pejuhesh237]

.ترکیبات شیمیایی:

ریشه بابا آدم دارای اینولین، ماده چرب به مقدار کم ، کربنات و نیترات پتاسیم،

رزین های مختلف و یک گلوکزید به نام لاپین یا لاپیوزید است.از ریشه خشک شده گیاه در مجاورت هوا، معادل 50 تا 70 درصد اینولین به دست آمد.

برگ بابا آدم داراي ماده ايي به نام ارك تيو پيكرين، اكسيد ازهاي فعال و دانه ايي علاوه بر گلوكزيد مذكور، داراي 18 درصد روغن زرد رنگ خشك شونده

با طعم تلخ مركب از 58 درصد اسيد لينولئيك و 10درصد اسيد اولئيك است . وزن مخصوص روغن در گرماي 20 درجه برابر 923% مي باشد.كتاب گياهان دارويي دكتر علي زرگري جلد سوم ص 10