علویان نیجریه

[najm134]

رشد روزافزون شيعيان نيجريه

در حالی که گروه تندرو سنی موسوم به "بوکو حرام" [به معنی تحصیل حرام] در نیجریه خبرساز شده است، یک گروه اسلام‌گرای شیعه نیز موجب نگرانی‌ برخی افراد شده است.
با تاخت اسب‌ها در مجموعه فیلم‌سازی که به بازدیدش آمده‌‌ایم، شن‌های صحرا بر زمین چرخ می‌خورند.
بر دیوارهایی به رنگ روشن جنگ‌افزارهایی از جنس چوب و نی آویخته است؛ این همه برای بازتاب انقلاب اسلامی جسورانه‌ای که در قرن ۱۹ در اینجا به وقوع پیوست بازسازی شده‌اند.
من شاهد اینم که جنبش اسلامی عمدتا شیعه نیجریه به چه درایت رسانه‌ای بالایی رسیده است.
درون مجموعه عده‌ای مشغول دوبله هستند.
فیلم‌های مستند ستایش‌آمیز درباره رهبران مذهبی به زبان محلی هواسایی ترجمه می‌شود و هر ماهه صدها نسخه دی‌وی‌دی به مردم مشتاق محلی فروخته می‌شود.
بیش از دو دهه است که این جنبش روزنامه‌ای پرخواننده دارد و گفته می‌شود که به زودی نیز رادیوی هواسایی اینترنتی‌شان روی موج‌های اصلی کشور می‌رود و شبکه‌ای تلویزیونی نیز راه‌اندازی خواهد شد.
در حالی که همه توجه‌ها به گروه سنی بوکو حرام، که به دنبال برقراری حکومت اسلامی در نیجریه است، جلب شده، جنبش اسلامی شیعه که قبلا اعضای اندکی داشت به سرعت رشد کرده است.


الهام از ایران

برخی نگرانند که این گروه به واسطه بی توجهی قدرت حاکم بیشتر رشد کند.
شیخ ابراهیم زکزاکی، رهبر جنبش، حوالی زمان انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹ شیعه شد. وقایع ایران او را به امکان یک رستاخیز اسلامی مشابه در نیجریه امیدوار کرد.از آن پس او بیشتر و بیشتر در بنای حکومتی اسلامی در نیجریه مصمم شده است. او هرچند دریافت کمک از ایران را انکار می‌کند، اما از مخالفان پرشور آمریکاست است.
وقتی که این رهبر مذهبی ریش سفید را در لباس سنتی دیدم مسن‌تر از ۵۷ سالی که دارد به نظر می‌رسید و به دولتمرد بلندپایه‌ای آرام و صمیمی شبیه بود. او با لبخند گفت که صدها هزار پیرو دارد.
با هم بر قالی صورتی و سفید و قرمز او نشستیم و تصویری از رهبر انقلاب ایران، آیت‌الله خمینی، با تاج گلی به دورش فراسوی ما را می‌نگریست.
اما پیروان او، از جمله شیخ زکزاکی، با دقت نظاره‌گر تحولات امروز ایرانند.
ایالات‌متحده و اسرائیل به رغم اصرار ایران بر غیرنظامی بودن برنامه هسته‌ایش، این کشور را به واسطه هراس از ساخت سلاح هسته‌ای تهدید به حمله کرده‌اند.
از شیخ پرسیدم که آیا حمله به ایران تاثیری هم بر نیجریه خواهد داشت؟
او گفت: "نه فقط در نیجریه، که در تمامی جهان".
شیخ زکزاکی توضیحی نمی‌دهد که چه خواهد شد، اما افزود: "این که این اثر چه قدر باشد، بستگی به این دارد که به چه جاهایی حمله شود".

حامیان پرنفوذ

طی ملاقاتمان، ابهامات برخی پاسخ‌های شیخ زکزاکی نه تنها جایی برای تفسیر در بعضی از اظهاراتش باز می‌گذارد، که این تصور را نیز پیش می‌آورد که او چیزی دارد که می‌خواهد پنهانش کند، البته شاید هم دلیل آن عدم اطمینان و اعتماد او به رسانه ها باشد. او هم بطور جداگانه گفتگویمان را ضبط کرد تا قول خلافی از او نقل نشود.

شیخ زکزاکی در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به مدت ۹ سال زندانی سیاسی بود و حکومت‌های نظامی متوالی او را به نافرمانی مدنی متهم می‌کردند.
هوادارانش در طول دهه‌های اخیر درگیر برخوردهایی خشن با دولت بوده اند و هم اکنون ۱۲۰ نفر از هواداران او در زندان به سر می‌برند. محمد کبیر عیسی، تحلیلگر سیاسی، می‌گوید آنان به خطری واقعی بدل شده‌اند.
آقای عیسی، که پژوهشگر ارشد دانشگاه احمدو بلو است، این جنبش را "دولتی درون دولت" می‌نامد.
او می‌گوید: "می‌توانم بگویم دستگاه او تمرینات آمادگی نظامی برگزار می کند.اما شما وقتی تمرین نظامی می کنید که انتظار اتفاقات به خصوصی را می‌کشید".
شیخ زکزاکی به من گفت که جنبش اسلامی صدها نفر را برای اداره و حفظ نظم برنامه‌ها تعلیم داده است، اما این امر را مشابه آموزش کاراته به نوجوانان پیشاهنگ دانست.
آقای عیسی همچنین مدعی است که اعضای جنبش او اینک نقش‌های پرنفوذتری در جامعه به دست ‌آورده اند.
او می‌گوید: "به عنوان مثال خبر دارم که هواداران او در ارتش استخدام می‌شوند و به استخدام پلیس درمی‌آیند. او آدم‌هایی در سرویس‌های امنیتی هم دارد".
سعیدو آدامو، سخنگوی دولت محلی ایالت کادونا، می‌گوید نمی‌تواند حضور اعضای جنبش اسلامی در نیروهای پلیس، ارتش و سرویس‌های امنیتی را تایید کند، اما می‌افزاید امیدوار است اگر چنین حضوری واقعیت دارد عضویتشان در آن جنبش اثری بر وفاداریشان به دولت نگذارد.

حزب سیاسی؟

همچنین رابطه دولت با جنبش نیز در مسالمت‌آمیز ماندن رویکردشان موثر است.
شهو ثانی، فعال برجسته حقوق بشر، که برای آزادی شیخ زکزاکی در دوران حبسش کوشیده است، می‌گوید دولت هم باید سهم خود را در خشونت‌های اخیر گروه بوکو حرام بپذیرد. آنان در پی انتقام‌گیری بابت مرگ رهبرشان محمد یوسف هستند که سال ۲۰۰۹ در بازداشت پلیس درگذشت.
به گفته آقای ثانی "اگر دولت همان میزان از قساوت و کشتار فراقانونی را که علیه گروه بوکو حرام به کار گرفت درباره جنبش اسلامی اعمال کند، شاید به خشونتی میلیون‌ها بار شدیدتر بربخوریم، چرا که اعضای جنبش اسلامی آموزش‌دیده و سازمان‌یافته‌اند".
دولت نیجریه می‌گوید به رغم این که بوکو حرام گروهی ناشناخته و با خواسته های غیر واقع بینانه است، حاضر است با آن به گفتگو بنشیند.
در کادونا، زادگاه شیخ زکزاکی، بوکو حرام حملاتی را هم علیه نیروهای امنیتی و هم علیه شهروندان عادی ترتیب داده است.
وقتی برای بحث درباره بحران امنیتی جاری به دیدن پاتریک ابراهیم یاکوا، فرماندار کادونا رفتم او گفت می‌خواهد از ظرفیت‌های همه رهبران مذهبی برای حل فوری بحران بهره بگیرد.
از فرماندار پرسیدم که آیا به سراغ شیخ زکزاکی هم رفته‌اند.
او پاسخ داد: "ما می‌خواهیم به سراغ هر کسی که ممکن است برویم، مطمئنا دیر یا زود به او هم می‌رسیم".
در مقابل بعید به نظر می‌رسد که شیخ زکزاکی آماده تعامل با فرماندار باشد.
او در مصاحبه‌مان این نکته را گفت که اگر نظام سیاسی کارا بود ممکن بود ورود به فرآیندهای سیاسی و تشکیل حزب را مد نظر قرار دهد.
اما به گفته او، ساختار فعلی کار نمی‌کند.
او نظام سیاسی حاکم را بابت ناامنی‌های جاری مقصر می‌داند و اصرار داشت که بوکو حرام زاییده "غربی‌های تشنه نفت" است. غربیانی که به گفته او سرویس‌های امنیتی نیجریه را برای ارتکاب جنایاتی فجیع به کار می‌گیرند.
او با شدت و حرارت گفت: "نیروهای امنیتی خودشان پشت این قضیه‌اند"
"چیزی به عنوان بوکو حرام وجود ندارد. تا به حال یک نفر را هم ندیده‌ام که خودش را عضو بوکو حرام بداند. دشمنان ما از خارج می‌آیند و آنهایند که پشت این بمب‌گذاری‌ها هستند".
این نظریه درباره بوکو حرام خلاف شواهد و مستنداتی است که از وجود واقعی بوکو حرام حکایت می‌کنند. پاسگاه‌‎های پلیس و پادگان‌های ارتش گاه به گاه مورد حمله‌شان قرار می‌گیرند و برخی اعضای ارشدشان هم به بازداشت حکومت درآمده‌اند. شهر در امن و امان است

=========
تحلیلگران امور نفتی می‌گویند ناآرامی آخرین چیزی است که غرب برای نیجریه می‌خواهد.
==========
با این حال هواداران و پیروان شیخ زکزاکی، پیر و جوان، با اطمینان می گویند که با نظر او درباره علت ناآرامی‌ها موافقند. آنان از گسترش اسلامی که زکزاکی تبلیغ می‌کند، نه فقط در نیجریه، که در کل آفریقا حمایت می‌کنند.
در یکی از جلسات هفتگی قرآن شیخ زکزاکی هزاران نفر از آنان را دیدم. زنان در جامه‌هایی سیاه در یک سو، و مردان با لباس‌هایی روشن در سوی دیگر. همه آرام و مشتاق به نظر می‌رسیدند.
به نظر نمی‌رسد که این جنبش خطری نزدیک برای دولت یا مردم نیجریه باشد.
اما با توجه به پیروی جنبش از قدرت‌های خارجی از یک سو و نفرت از بخش‌هایی از غرب که متحدان نزدیک دولت کنونی هستند از سوی دیگر، ثبات وضعیت همچنان متزلزل خواهد ماند.

[najm134]

شهادت روحانی برجسته شیعی در نیجریه
گروه تروریستی بوکو حرام به منزل حاج محمد علی یورش بردند و پس از درگیری با وی، با شلیک چند گلوله این روحانی شیعی را به شهادت رساندند. پیکر شهید حاج محمدعلی به یکی از بیمارستان که توسط مسلمانان اداره می‎شود، منتقل شد.
"حاج محمد علی" روحانی برجسته شیعی عصر روز جمعه، 22 اردیبهشت، توسط گروه تروریستی "بوکوحرام" وابسته به وهابیت در شهر "کانو" واقع در شمال نیجریه به شهادت رسید.
بر اساس این گزارش، شاهدان عینی اظهار داشتند: گروه تروریستی بوکو حرام به منزل حاج محمد علی یورش بردند و پس از درگیری با وی، با شلیک چند گلوله این روحانی شیعی را به شهادت رساندند. پیکر شهید حاج محمدعلی به یکی از بیمارستان که توسط مسلمانان اداره می‎شود، منتقل شد.
از سوی دیگر دستگاههای امنیتی نیجریه روزگذشته ـ شنبه 23 اردیبهشت ماه ـ "سلیمان محمد" از رهبران گروه تروریستی "بوکوحرام" را در شهر "کانو" بازداشت کردند.
در همین حال سخنگوی پلیس نیجریه اعلام کرد:رهبر این گروه پس از بازداشت به "ابوجا" پایتخت نیجریه منتقل شد. تحقیقات پلیس در این زمینه ادامه دارد.
سخنگوی پلیس نیجریه اضافه کرد: یکی از عناصر این گروه به همراه خانواده اش بازداشت شده و از منزل وی شمار زیادی مهمات نظامی، بمب های دست ساز و اسلحه کشف شده است.
گروه تروریستی بوکو حرام وابسته به وهابیت تا کنون چند عملیات تروریستی را در نیجریه انجام داده است و مسئولیت آن را به عهده گرفته است. از جمله اقدامات این گروه تروریستی حمله و انفجار تروریستی در چند کلیسای نیجریه بوده است.
از ابتدای فوریه 2012 -13 بهمن 90- تاکنون 180 نفر قربانی اقدامات تروریستی گروه "بوکوحرام" شده‎اند.

[najm134]

امسال نیز همچون سال‏های گذشته مجالس عزاداری محرم توسط شیعیان نیجریه برقرار است. تصاویر زیر مربوط به عزاداری شیعیان شهر کانو در روز دوم محرم است.

[pejuhesh232]

گزارشی از شیعیان آفریقا؛
امام زمان میلیونها سرباز در نیجریه دارد

«مهدی رضوانی» مستند ساز ایرانی که دو سال پیش در أیام محرم الحرام مستندی تحت عنوان “از خون جون” با محوریت شیعیان نیجریه را در این کشور تولید کرده است.

به گزارش روضه نیوز ؛بر اساس اخبار منتشر شده، سه تن از فرزندان حجه الإسلام و المسلمین شیخ «ابراهیم زکزاکی» رهبر شیعیان نیجریه به نام‌های محمد، احمد و حمید زکزاکی از جمله شهدای حادثه روز جمعه گذشته بوده اند. لازم به ذکر است که «محمد زکزاکی» در تظاهرات به شهادت رسید و دو فرزند دیگر شیخ زکزاکی، پس از بازداشت بر اثر شکنجه نیروهای امنیتی به شهادت رسیدند. همه بازداشتی ها در پادگان اعدام صحرایی شدند.لازم به ذکر است که دو روز قبل از روز قدس و این جنایت ضد بشری پلیس نیجریه علیه شیعیان، انفجاری تروریستی نیز علیه شیعیان در شهر “کانو” که دومین شهر شیعه نشین در نیجریه به شمار می رود رخ داد که بر اثر آن ۸۴ شیعه به شهادت رسیدند. بعد از آن انفجار دولت نیجریه حکومت نظامی در منطقه اعلام کرد اما شیعیان برای برگزاری تظاهرات روز قدس از دولت این کشور مجوز دریافت کرده بودند و وزارت کشور با این مراسم موافقت کرده بود اما با این حال پلیس به آنان حمله کرد.

در همین راستا با هدف بررسی جوانب مختلف وضعیت شیعیان در نیجریه، شیعه آنلاین گفتگویی با «مهدی رضوانی» مستند ساز ایرانی که دو سال پیش در أیام محرم الحرام مستندی تحت عنوان “از خون جون” با محوریت شیعیان نیجریه را در این کشور تولید کرد، انجام داده است. متن کامل این گفتگو که حاوی نکات جالب و مفیدی است، به شرح ذیل است:


«مهدی رضوانی» اظهارات خود را در مورد چگونگی پیدایش مذهب تشیع در نیجریه، چنین آغاز کرد: شیعیان نیجریه تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران و امام خمینی (ره) بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به این مذهب گرویدند و پرچم دار این هدایت کسی نبود جز شیخ ابراهیم یعقوب زکزاکی، رهبر شیعیان نیجریه. شخصیتی آرام، متین، با وقار و مؤمن که اعمال او بیش از اقوالش بر مردم تأثیر گذاشته و امروزه پس از گذشت ۳۵ سال از پیروزی انقلاب اسلامی میلیون ها نفر با هدایت و راهنمایی و ارشادات شیخ ابراهیم به مذهب حقه گرویدند.این مستند ساز ایرانی در ادامه گفت: برنامه ها و مناسبت های میلیونی شیعیان از جمله برگزاری راهپیمایی روز قدس، برگزاری راهپیمایی وحدت بین اقوام اسلامی در هفته وحدت و برگزاری با شکوه مناسبت های مربوط عزاداری حضرت سید الشهداء علیه السلام که با شور و شعف وصف ناشدنی اجرا می شود.وی افزود: شیخ ابراهیم به همراه میلیون ها مسلمان شیعه عاشق در مراسم روز عاشورا با پای برهنه بدون عبا شرکت می کند. زن و مرد در این مراسم به عزاداری می پردازند. دو سال پیش در روز ششم محرم الحرام وقتی وارد شهر کانو، دومین شهر شیعه نشین نیجریه شدم، با تصاویری وصف ناپذیر از جمعیت گسترده عزاداران حسینی علیه السلام روبرو شدم که با پیراهن های مشکی و صورتی که به ظاهر سیاه ولی به باطن مملو از نور و نورانیت بود، و هارمونی عجیبی را خلق نموده بود برخورد نمودم. در ابتدا کامیون های انتقال خون توجه مرا جلب کرد که سیل شیعیان برای اهدای خون خود در ایام محرم الحرام به این کامیون ها مراجعه می کردند.رضوانی گفت: متوجه حضور مسئولان انتقال خون نیجریه در آنجا شدم و به سراغ آنها رفتم، مسئول انتقال خون استان کانو به بنده گفت، ما قسمت عمده ای از ذخایر خونی کشور خودمان را در ایام محرم و صفر از شیعیان تأمین می کنیم. سالم ترین و پاک ترین خون از نظر عدم آلودگی خون شیعیان است. گسترش بیماری ایدز در آفریقا بیداد می کند اما شیعیان به طرز عجیبی از این خطر مصون بوده اند و خونشان امروزه باعث نجات هموطنان آنها شده است.









این مستند ساز ایرانی افزود: بی اختیار بعد از شنیدن این جملات به یاد واژه “ثارالله” افتادم و در ذهن خود مرور کردم که ۱۴۰۰ سال پیش خون ِ خون خدا یعنی خون حسین بشریت را نجات داد و به نور هدایت رهنمون شد و امروز بعد از گذشت این سال ها خون غلامان سیاه آن حضرت در گوشه ای دور دست در دنیا بشریت را نجات می دهد واژه “ثارالله” مجددا تکرار می شود گرچه این خون پاک و زلال در روز قدس در حمایت از عده ای دیگر از مظلومان به زمین گرم شهر زاریا ریخته شد.

وی ادامه داد: واقعه روز قدس در شهر “زاریا” بار دیگر تکرار حماسه عاشورا بود اما امروز دور دست تر از سرزمین عراق خون برادران شیعه عراقی آنها نیز در این ماه مبارک به ظلم روی زمین ریخته می شود. اما در هیاهوی خبری این روزها، گویا دیگر رسانه ها از اطلاع رسانی از شهادت برادران شیعه در عراق و نیجریه ضعیف عمل می کنند و حتی رسانه ملی در قسمت های مختلف خبری خود حتی اشاره کوچکی به این جنایت نکرد و خون شیعیان مظلوم نیجریه در سکوت و بی اطلاعی محض به آرامی روی زمین ریخته شد.

«مهدی رضوانی» در پایان گفت: سخنانم را با خاطره از شیخ ابراهیم به پایان می رسانم که در روز خداحافظی و وداع جمله ای را به امانت نزد من سپرد تا به برادران شیعه در ایران برسانم. او در لحظه خداحافظی وقتی دستانم در میان دستان نورانی و به ظاهر سیاه او بود، گفت: سلام مرا به برادران شیعه سفید پوست، خوش بو و خوشرو در ایران برسان و به آنان بگو از ما سیاهان در سپاه أبی عبدالله بیش از یک نفر نبود و او کسی نبود جز جناب “جون إبن حوی” غلام سیاه حضرت سیدالشهداء علیه السلام که ذکر رجز “أمیری حسین و نعم الأمیر” از او به یادگار ماند. اما امروز به برادران شیعه سفید روی ما در ایران بگو میلیون ها “جون” زن و مرد اینجا در نیجریه در لشکر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف آماده لبیک گفتن به آن قیام عظیم هستند و تا آخرین قطره خون خود ثابت قدم می مانند.

تصاویر ذیل مربوط به مراسم تشیع و کفن و دفن شهدای روز قدس در نیجریه است




به گزارش خبرنگار سرویس جهان اسلام روضه نیوز ؛انجمن شیعیان نیجریه به رهبری شیخ زکزاکی برای حفاظت از شیعیان حضوری متفاوت در آن کشور دارد.

در ادامه فیلمی از رزمایش نظامی شیعیان در حضور رهبرشان را می بینید:
http://www.rozenews.com/media/files/sha ... akzaki.mp4

[pejuhesh232]

جنبش اسلامی نیجریه خواستار موضع گیری علمای اهل سنت شد

به گزارش «شیعه نیوز»، ارگان رسمی جنبش اسلامی نیجریه به رهبری شیخ ابراهیم الزکزاکی در اطلاعیه امروز دوشنبه ۲۸ سپتامبر خود به حملات روزگذشته روزنامه ها و وبسایت های این کشور به این جنبش انتقاد کرده است.



جنبش اسلامی نیجریه در این اطلاعیه نوشته بسیاری از رسانه ها در روز گذشته از دولت محلی خواسته بودند فعالیت «فرقه زکزاکی» را ممنوع اعلام کند.

جنبش اسلامی تصریح که این تشکل به هیچ وجه فرقه نیست و حتی منحصر به شیعیان هم نیست. این جنبش متشکل از میلیون ها شیعه، سنی و حتی مسیحی است.

جنبش اسلامی نیجریه با اشاره به برگزاری سالیانه روز جهانی قدس و حمایت از مسلمانان سنی فلسطین، از علمای سنی و مسیحی نیجریه خواسته در برابر جنایات ارتش این کشور علیه شیعیان زاریا موضع بگیرند.

[pejuhesh232]

عزاداری مردم نیجریه در شهر کانو

شفقنا(پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه)-محبان اهل بیت(علیهم السلام) کشورنیجریه با تجمع حسینی در شهرکانو با برپا کردن پرچم عزای حسینی، به عزاداری سید و سالار شهیدان ابا عبد الله الحسین علیهم السلام پرداختند.

[pejuhesh232]

آخرین وضعیت دادگاه شیخ زکزاکی

به گزارش «شيعه نيوز»، یک دادگاه عالی فدرال در "آبوجا" – پایتخت نیجریه – به طرفین دعوی در پرونده "شیخ ابراهیم زکزاکی" – روحانی شیعه و رهبر جنبش اسلامی نیجریه – پیشنهاد کرده است از راه‌های جایگزین برای حل و فصل شکایتی که از جانب این روحانی شیعه علیه وزارت اطلاعات نیجریه تنظیم شده است، اقدام کنند.

شیخ ابراهیم زکزاکی یک پرونده حقوق بشر تنظیم کرده است و در آن، دستگیری و ادامه یافتن مدت بازداشتش را محکوم کرده است.

در ادامه جلسه محاکمه شیخ زکزاکی، "فمی فلانا" – وکیل پرونده وی – اعلام کرده است این روحانی شیعه بدون برگزاری دادگاه و دریافت حکم از قاضی، از تاریخ 14 دسامبر 2015 (23 آذر 1394) در بازداشت به سر می‌برد. فلانا همچنین گفت موکلش در جریان درگیری میان اعضای جنبش اسلامی نیجریه و ارتش این کشور در روز 12 دسامبر 2015 (21 آذر 1394) حضور نداشته است.

با این‌حال، دادستان این پرونده ادعا کرد به دلیل گزارش‌های منتشر شده از سوی دستگاه‌های اطلاعاتی که نشان می‌دادند ممکن است به جان شیخ زکزاکی سوء قصد شود، در منطقه امنی از وی محافظت می‌شود. این دادستان افزود وزارت اطلاعات نیجریه همواره رفتار مناسبی با زکزاکی داشته است و هرگز وی را از ملاقات با خانواده و وکلایش منع نکرده است.

قاضی این پرونده پس از شنیدن اقامه دعوی از جانب دو طرف، پیشنهاد کرد این مسئله از راه‌های دیگری حل و فصل شود. وی همچنین جلسه آینده دادگاه را به تاریخ 25 نوامبر (4 آذر) موکول کرد.

از زمان دستگیری شیخ زکزاکی، اعضای جنبش اسلامی نیجریه با برگزاری چندین تظاهرات از دولت این کشور درخواست کردند وی را آزاد کند. گروه‌های شیعه نیز در چندین شهر این کشور دست به تظاهرات زدند.

در روز 10 سپتامبر، شماری از اعضای این گروه در میدان معروف "لونتیس" در شهر "کادونا" تجمع کردند و خواستار آزادی بی‌قید و شرط شیخ زکزاکی و دیگر اعضای این گروه شدند. آن‌ها از وضع سلامت شیخ زکزاکی – که پیش از دستگیری‌اش در تیراندازی زخمی شده بود – اظهار نگرانی کردند. آن‌ها همچنین اعلام کردند تا زمان آزادی شیخ زکزاکی و دیگر اعضای این گروه، از تلاش دست نخواهند کشید.

[pejuhesh232]

چرا شیعیان نیجریه مورد حمله وحشیانه قرار می‌گیرند

سرویس جهان مشرق - همزمان با برگزاری مراسم عاشورا در کشورهای مختلف جهان، عزاداری شیعیان نیجریه در شهر فونتوا در ایالت کادونا این کشور با خشونت ارتش و نیروهای امنیتی، به خاک و خون کشیده شد و 9 نفر از شهروندان نیجریه‌ای به شهادت رسیدند.



به گفته رسانه‌های محلی، ارتش نیجریه در حالی به عزاداران حسینی حمله‌ور شد و از گاز اشک‌آور و گلوله‌های جنگی استفاده کرد که آنان به شکلی صلح‌آمیز مشغول اجرای مراسم بودند.

گروه حقوق بشر اسلامی روز چهارشنبه از بازداشت دستکم 200 نفر از عزاداران حسینی در شهر «کانو» نیجریه خبر داد.

همچنین طبق اخبار موثق رسیده از نیجریه، ارتش با بردن پیکرهای شهدا به مناطقی از اطراف شهر ها و گذاشتن سلاح در دستان آنان اقدام به عکس برداری از آن ها کرده است، تا در مواجهه با پیگیری های حقوقی جنبش اسلامی نیجریه از مجامع جهانی بتواند دفاعیات محکمه پسندی ارائه دهد.

[pejuhesh232]

دستور آزادی علامه زکزاکی صادر شد

گروه بین‌الملل: دادگاه عالی فدرال نیجریه دستور آزادی شیخ ابراهیم یعقوب زکزاکی، رئیس جنبش اسلامی این کشور را صادر کرد.



به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) به نقل از تارنمای شبکه خبری پرس تی وی، رسانه‌های نیجریه گزارش دادند که دادگاه، بازداشت شیخ ابراهیم زکزاکی، رهبر جنبش اسلامی این کشور را غیرقانونی دانسته و دستور آزادی وی را صادر کرده است.بر اساس گزارش‌ها، دادگاه عالی فدرال در ابوجا، پایتخت نیجریه، امروز جمعه دستور آزادی رئیس جنبش اسلامی این کشور و همسرش را صادر کرده است.

شیخ زکزاکی ۲۳ آذر سال گذشته در حملۀ افسران ارتش نیجریه دستگیر شد. در این حمله ۳۴۷ تن از شیعیان قتل‌عام شدند.
شیخ زکزاکی پس از دستگیری، ماه‌ها بدون تفهیم اتهام و محاکمه در بازداشت به سر برده است.

فمی فالانا، وکیل شیخ زکزاکی، گفته بود: دادگاه باید موارد اتهامی رهبر جنبش اسلامی نیجریه را اعلام و وی را تفهیم اتهام کند در غیر این صورت باید دستور آزادی شیخ را صادر کند چراکه ادامه بازداشت او غیرقانونی است.

سرویس امنیتی دولت نیجریه پیش‌تر اعلام کرده بود که زکزاکی را به‌منظور محافظت از وی در بازداشت نگه‌ داشته است اما دادگاه اعلام کرد زندانی کردن شیخ و همسرش برای حفاظت از آنان مبنای قانونی ندارد.

گابریل کولاوُل، قاضی دادگاه، استدلال کرد که تصمیم دولت نیجریه برای بازداشت طولانی‌مدت زکزاکی خطرناک است چراکه ممکن است وی را در معرض خطر مرگ قرار دهد.
کولاوُل گفت: دولت نیجریه باید ظرف ۴۵ روز شیخ زکزاکی و خانواده‌اش را به پلیس تحویل دهد و پلیس نیز باید ظرف ۲۴ ساعت آنان را تحت محافظت به مکانی امن منتقل کند.

این قاضی همچنین سرویس امنیتی دولت نیجریه را جریمۀ نقدی کرد که باید به علامه زکزاکی پرداخت شود.
موج سرکوب شیعیان در نیجریه از آذر سال گذشته با یورش سربازان نیجریایی به یک حسینیه در شهر زاریا در ایالت کادونا آغاز شد.

بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری کشتار سال گذشتۀ شیعیان نیجریه را محکوم کرده‌اند.

[najm134]

اولین اظهارات رسانه‌ای شیخ زکزاکی پس از ۲ سال بازداشت

شیخ زکزاکی بالاخره پس از دو سال بازداشت، توانست مقابل دوربین قرار گرفته و صحبت کند. شیخ زکزاکی پس از دو سال بازداشت، مقابل دوربین‌ها قرار گرفت و گفت: نیروهای امنیتی بالاخره اجازه دادند پزشک خودم، من را معاینه کند و به لطف دعاهای مردم، حالم رو به بهبود است.



دانلود
https://ircdn.jabeh.com//2018/01/14/201 ... e0de84.mp4

شیخ ابراهیم زکزکی:
مصاحبه من ر‌ا تحریف کردند/ علیرغم رای دادگاه خودشان، همچنان به بازداشت ما ادامه می‌دهند و دست از کشتار مردم بر نمی‌دارند
رهبر جنبش اسلامی نیجریه در گفتگو با پسر خود، تاکید کرد مصاحبه‎ای که با رسانه‎ها انجام داد، نمایشی ساختگی از سوی دولت ابوجا بود و اظهارات وی به صورت گزینشی و با تحریف به اطلاع مردم رسیده است.

به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ حجت الاسلام والمسلمین شیخ «ابراهیم زکزکی» رهبر جنبش اسلامی نیجریه که بیش از دو سال است در حبس غیرقانونی به سر می برد، بالاخره دیروز شنبه 23 دی 1396 در انظار عمومی ظاهر شد.
وی و همسر مجروحش، در حالی که در راه رفتن مشکل داشتند، پس از خروج از یک محل مرتبط با وزارت اطلاعات نیجریه، به شکل غافلگیرکننده ای در برابر دوربین خبرنگاران و عکاسان قرار گرفتند.
شیخ زکزکی سپس دقایقی با خبرنگاران سخن گفت؛ اما صحبت های وی به شکل تقطیع شده از سوی رسانه های دولتی نیجریه منتشر گردید.
به دنبال این ماجرا، شیخ در گفتگوی تلفنی با «محمد زکزکی» تنها پسر باقیماند خود، به افشاگری در خصوص این موضوع پرداخت.
شیخ زکزکی در این گفتگو، درباره محلی که مصاحبه در آن انجام شد گفت: به ما گفتند که برای انجام برخی آزمایش‌ها به یک آزمایشگاه منتقل می‌شویم؛ اما در کمال تعجب به ساختمانی وابسته به وزارت امنیت و اطلاعات منتقل شدیم. وقتی از آنها پرسیدیم که چرا ما را به جای آزمایشگاه به این محل منتقل کرده‌اند؟ در پاسخ گفتند "پزشک همسر شما اینجاست و بعد از معاینه در اینجا، به آزمایشگاه خواهیم رفت".
وی به مواجهه غافلگیرانه با چند خبرنگار اشاره و اظهار کرد: "بعد از پایان معاینه مادرتان، گفتند "حالا به آزمایشگاه می‌رویم اما پیش از ترک محل، بعضی‌ها هستند که می‌خواهند با شما ملاقاتی داشته باشند". اطلاع نداشتم که منظور آنها چه افرادی بود، اما به محض خروج از آن محل با دیدن خبرنگارها و دوربین‌هایی که مشغول ضبط ماجرا بودند غافلگیر شدیم.
رهبر محبوس جنبش اسلامی نیجریه، درباره سؤالات خبرنگاران هم گفت: آنها پرسیدند "شایعات زیادی درباره زندگی و سلامت شما وجود دارد". در پاسخ گفتم: جمعه گذشته (5 ژانویه ــ 15 دی) سکته‌ای به من دست داد که تا روز دوشنبه جدی بود و بعد از آن، خطر رفع شد. این بار، پزشک‌هایم اجازه دیدار با من را داشتند و در حال بهبود هستم. قبلاً، پزشک‌های خودم اجازه ملاقات با من را نداشتند و فقط پزشک‌های وزارت امنیت و اطلاعات به من دسترسی داشتند و این نخستین بار است که اجازه ملاقات با پزشک‌های خودم را دارم.

وی افزود: به آنها گفتم آثار سکته هنوز باقی است اما رو به بهبودی هستم و از همه شما به خاطر دعاهایتان تشکر می‌کنم. این همه آن چیزی بود که به آنها گفتم.
شیخ زکزکی با شنیدن تقطیع سخنان خود درگزارش منتشر شده از رسانه های دولتی نیجریه گفت: اینطور فهمیدم که آنها از قبل با قصد نمایش خاصی، خبرنگارها را دعوت کرده بودند. در روایت منتشرشده آنها هیچ اشاره‌ای به سکته نمی‌شود و من فقط گفته‌ام در حال بهبود هستم و از بابت دعاهایتان تشکر می‌کنم!
این روحانی شیعه نیجریه ای به عنوان شرح کوتاهی از وخامت حال خود توضیح داد: همین حالا که مشغول صحبت با شما هستم، مجبورم دراز بکشم تا از عهده حرف زدن بربیایم. نمازم را هم نشسته می‌خوانم و نمی ‌توانم موقع رکوع و سجود، خم و راست شوم. اما شاکر هستم. از خداوند بابت دعای بندگانش سپاسگزارم و شاهد تاثیر این دعاها هم هستیم.

وی درباره آنچه به عنوان "تشکر شیخ زکزکی از وزارت اطلاعات نیجریه" منتشر شد هم گفت: من اصلاً در صحبت‌های خود نگفته‌ام که از وزارت امنیت و اطلاعات تشکر می‌کنم. آنها به هیچ عنوان شایسته تشکر من نیستند چراکه بی هیچ پشتوانه قانونی مرا بازداشت کرده‌اند. آنها من را بدون هیچ دلیلی بازداشت کرده‌اند حال‌آنکه حتی دادگاه‌ خودشان هم این رفتار را نامشروع و بدون هیچگونه پشتوانه قانونی ارزیابی کرده است. هیچ‌یک از قوانین این کشور (نیجریه) رفتارهای آنها را تایید نمی‌کند. دو سال از آغاز این ماجراها می‌گذرد و حالا هم بعد از گذشت یک سال از رای دادگاه مبنی بر اینکه هیچ حقی برای ادامه بازداشت ما ندارند، همچنان به این کار ادامه می‌دهند و دست از کشتار مردم بر نمی‌دارند. حالا من بیایم و از آنها تشکر کنم؟!
شیخ زکزکی ادامه داد: اینکه این نمایش را ترتیب دادند تا به جهان نشان دهند که من زنده‌ هستم خوب است؛ اما درست نیست اینطور وانمود و تبلیغ کنند که قدردان آنها هستم. خدا را شاکرم که به آنها مجال رسیدن به این مقصود را نداد.
این عضو نیجریه ای مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در پایان مجدداً از کسانی که نگران سلامتی وی هستند تشکر کرد و گفت: خدا را شکر می‌کنم و از مردم به خاطر دعاهایی که در حقمان می‌کنند سپاسگزارم. از همه برادران و خواهران خود به دلیل تلاش‌هایشان تشکر کرده و از درگاه خداوند برای آنها صبر و استقامت طلب می‌کنم.





شایان ذکر است که این اجازه پزشکی و حضور رسانه‌ای، در واکنش به اعتراضات وسیع مردمی در چند روز گذشته صورت گرفت که با بالا گرفتن نگرانی‌ها درباره وضعیت سلامت شیخ روی داد. در این اعتراضات که با حمله پلیس مواجه شد، دو نفر شهید و شماری از مردم زخمی و بازداشت شدند.
در آخرین روز صفر 1437ق. (دسامبر سال 2015م.) ارتش نیجریه به حسینیه شهر «زاریا» و سپس منزل مسکونی شیخ ابراهیم زکزکی حمله کرد و پس از کشتار شیعیان و مجروح کردن شیخ و همسرش، آنان را بازداشت نمود. در آن حمله نزدیک به ۱۰۰۰ نفر از پیروان اهل بیت(ع) ــ از جمله یه پسر شیخ زکزاکی ــ به شهادت رسیدند.
یک سال پیش از آن نیز در حمله ناجوانمردانه ارتش به راهپیمایی مسالمت آمیز روز قدس، جمعی دیگر از مسلمانان نیجریه و سه پسر دیگر شیخ زکزکی به شهادت رسیده بودند.
"دادگاه عالی فدرال نیجریه" یک سال پیش (در بهمن 1395) با بی گناه دانستن شیخ، به وزارت اطلاعات نيجريه دستور داد که او و همسرش آزاد شوند؛ اما ارتش و حکومت نيجريه از اجرای این دستور سرباز زدند و اکنون بيش از يک سال نگه داشته شده است.

[najm134]

یکی از فعالان شیعه نیجریه:

20 میلیون نیجریه‌ای به برکت انقلاب اسلامی ایران شیعه شدند

یکی از فعالان شیعه نیجریه از گرایش 20 میلیون تن از شهروندان این کشور به تشیع به عنوان یکی از برکات انقلاب اسلامی ایران یاد کرد.

به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ شیخ ابوبکر صلاتی از فعالان شیعه نیجریه ای در عرصه فرهنگی و سیاسی، شب گذشته در نشست بصیرتی دهه فجر انقلاب اسلامی که در مسجد چهارمردان قم برگزار شد، با گرامیداشت دهه فجر گفت: انقلاب اسلامی از منظر حضرت امام این است که تنها محدود به ایران نماند.

وی افزود: بر مبنای حضرت امام انقلاب اسلامی باید به کشورهای دیگر صادر شود از این رو فرمودند که انقلاب انفجار نور بود، ممکن است کسی که در داخل ایران حضور دارد متوجه نباشد که این انقلاب اسلامی چه تأثیری بر کشورهای دیگر داشته است.



شیخ صلاتی، انقلاب اسلامی را مانند دانه ای پربرکت تشبیه کرد و اظهار داشت: امام راحل این دانه را کاشت و به ثمر رساند و امروز کشورها از آثار آن بهره مند می شوند، درخت انقلاب و جبهه مقاومت با شهادت شهیدان آبیاری و با تحمل سختی ها حراست شده است.

وی ادامه داد: یکی از کشورهایی که از انقلاب اسلامی تأثیر گرفته نیجریه است، ثمره مجاهدت ها و دادن شهید و تحمل سختی ها در کشورها دیگر جواب داده است، قبل از انقلاب اسلامی در نیجریه چیزی به نام شیعه وجود نداشت اما بعد از انقلاب مبلغان و کتاب ها سبب آشنایی مردم این کشور با مکتب اهل بیت(ع) شدند.

این فعال فرهنگی و سیاسی نیجریه ای با بیان این که در این کشور حدود 15 تا 20 میلیون شیعه وجود دارد، ابراز داشت: به برکت همین انقلاب مردم در نیجریه شیعه شدند و مراسم های گوناگون و مهمی مانند عاشورا و غدیر دارند.

وی عنوان کرد: حرکت شیعیان در نیجریه دشمنان اسلام و استکبار جهانی مانند انگلیس، عربستان و آمریکا را عصبانی کرد، دشمن تصور نمی کرد که نورانقلاب اسلامی کشورها را فرا بگیرد، عربستان در کشور نیجریه سرمایه گذاری بسیاری کرده تا این کشور سلفی شود اما با حرکت شیعیان نتوانستند از این رو چون ترس دارند به شیخ زکزاکی حمله کردند.

شیخ صلاتی خاطرنشان کرد: عربستان در نیجریه نفوذ می کند و پول های بسیاری می دهد تا به شیعیان حمله کرده و مردم را از اسلام ناب دور نگه دارد؛ شیعیان بدون هیچ مزاحمتی در حال عزاداری در حسینیه ای بودند که ارتش حمله کرد و رهبر شیعیان نیجریه را مورد آزار قرار داد و فرزندان ایشان را به شهادت رساند.

وی اضافه کرد: دولت نیجریه می گوید که شیخ زکزاکی را آزاد نمی کند چون امنیت اجتماعی را بر هم می زند، طبق قانون نیجریه دولت آن نباید طرفدار یا مخالف دینی باشد و هرکس با هر دینی می تواند فعالیت کند به شرطی که با دولت کاری نداشته باشد؛ الحمدلله با وجود فشارهای بسیار شیعیان به مسیر خود ادامه می دهند.

[pejuhesh232]

عزاداران حسینی خواستار آزادی شیخ زکزاکی شدند

به گزارش خبرگزاری اهل بیت (علیهم السلام) ـ ابنا ـ صدها نفر از شیعیان و محبان اهل‌بیت (علیهم السلام) در مراسم عزاداری به مناسبت ماه محرم در نیجریه شرکت کردند.



در این مراسم که به همت جنبش اسلامی نیجریه برگزار شد راهپیمایان تصاویری از شیخ زکزاکی و پرچم‌های عزای حسینی در دست داشتند.

شرکت کنندگان در مراسم عزای حسینی با در دست داشتن پلاکاردهایی خواستار آزادی شیخ زکزاکی، عالم نیجریه ای شدند.

مراسم عزاداری حسینی در نیجریه از ابتدای ماه محرم آغاز شده است.

شیخ زکزاکی متولد سال 1953 میلادی در زاریا واقع در استان کادونا نیجریه است که منشأ خدمات بزرگی برای این کشور بوده است.

وی مؤسساتی برای کمک به ایتام و زنان بیوه و نیازمندان و یک موسسه خیریه تأسیس کرده است که هدف آن کمک به نیازمندان و تلاش برای آزادی زندانیان است و اقدام به کارهای عام‌المنفعه مانند حفر چاه و لوله‌کشی آب و ... می‌کند.

او بارها توسط مقام‌های دولتی نیجریه بازداشت و زندانی‌شده است اما خشونت‌بارترین برخورد با او در 13 دسامبر 2015 میلادی یعنی حدود سه سال پیش بود که از آن زمان وی به‌صورت پیوست در بازداشت به سر می‌برد و تلاش‌ها برای آزادی او همچنان بی‌نتیجه مانده است.

سازمان عفو بین‌الملل ارتش نیجریه را به کشتار 350 تن از شیعیان این کشور، دفن آن‌ها در گورهای جمعی و از بین بردن مدارک مربوط به این جنایت متهم کرد.

«نصیبه» دختر شیخ زکزاکی اظهار داشت که اعلام شده که 450 نفر در این حمله کشته شدند و 300 پیکر به بیمارستان منتقل شد اما شمار کشته‌ها احتمالاً بیش از یک هزار نفر بود.

[najm134]

مظلومیت شیعیان نیجریه به روایت ‌اشپیگل

به گزارش «شیعه نیوز»، شیعیان در نیجریه در میانه یک قیچی قرار گرفته‌اند که یک لبه آن ارتش و نیروهای امنیتی

دولتی هستند و لبه دیگر آن گروه تروریستی تکفیری بوکوحرام. هر دو لبه این قیچی در پشتیبانی کامل رژیم آل‌سعود قرار دارد و شیعیان نیجریه در مظلومیت تمام یا به دست نیروهای ارتش کشته، مجروح یا بازداشت می‌شوند یا توسط تروریست‌های بوکوحرام سر بریده می‌شوند.

نشریه آلمانی‌ اشپیگل نیز در گزارشی به جنایات دولت و گروه تروریستی «بوکوحرام» علیه شیعیان نیجریه پرداخته و نوشته: «نیجریه با مشکلی به نام بوکوحرام مواجه است اما دولت در این شرایط فقط با این گروه نمی‌جنگد بلکه علیه اقلیت شیعه هم رویکردی توام با خشونت را در پیش گرفته است اما واقعا چرا اینگونه است؟ در شهر «ابوجا» (پایتخت) نیروهای امنیتی در هفته اخیر با خشونت، معترضان شیعه را سرکوب کردند، نتیجه کشته شدن دست‌کم دو نفر و زخمی شدن بیش از ۴۰ نفر بود. شیعیان خواستار آزادی ابراهیم زکزکی رهبر نهضت اسلامی نیجریه هستند. زکزکی بیش از سه‌سال است که زندانی شده و ۲۴ ماه از این مدت را بدون اینکه علیه وی اعلام جرمی صورت گرفته باشد در زندان سپری کرده است.»

این نشریه آلمانی می‌افزاید: «فقط یک موضوع روشن است و آن اینکه این اقلیت در تمرکز سرکوب مقامات نیجریه قرار دارد. در این کشور ۱۷۰ میلیونی که از ادیان مختلف در آن سکونت دارند، ۸۵ میلیون نفر سنی هستند و فقط چهار میلیون نفر شیعه زندگی می‌کنند.(اگر چه آمارهای دیگر تعداد شیعیان این کشور را تا 20 میلیون نفر هم گفته‌اند). پاییز گذشته در جریان یکی از مراسم‌های شیعیان، شمار قابل توجهی به خاک و خون کشیده شدند. طبق اعلام سازمان عفو بین‌الملل در آن روز و در جریان برگزاری تظاهراتی به منظور حمایت از آزادی زکزاکی، بیش از ۴۰ نفر کشته شدند.»

«اوسای اوجیگو» رئیس ‌عفو بین‌الملل در نیجریه در این مورد به ‌اشپیکل گفته: «قربانیان از ناحیه سر، گردن و سینه هدف قرار گرفته بودند و فقط یک گلوله به آنها شلیک شده بود. نیروهای امنیتی نیامده بودند که نظم را برقرار کنند بلکه آمده بودند که آدم‌ها را بکشند.» با این حال ارتش این اتهام را رد کرد.

«باقر گاشوا» یک سخنگوی جنبش سازمان اسلامی شیعی در نیجریه هم در این مورد به‌اشپیگل گفته: «ارتش خیابان‌ها را مسدود و از جهات مختلف به ما شلیک کرد و تظاهرات‌کنندگان پس از شلیک اولین گلوله، فقط به سمت آنها سنگ پرتاب کردند.» وی در عین حال گفت: «ما نمی‌خواهیم تلافی کنیم»

اشپیگل در پایان گزارش خود نتیجه گرفته که «آزادی بسیاری از مردم نیجریه از سال‌های پیش از جانب گروه‌ بوکوحرام در معرض خطر است همان گروهی که باعث مرگ هزاران نفر شده‌اند. دولت، زکزاکی را به عنوان تهدیدی برای امنیت ملی می‌داند اما شیعیان به نوعی قربانی می‌شوند؛ بوکوحرام بمب می‌گذارد و شیعیان کشته می‌شوند.»

منبع: ابنا

[najm137]

پانزده عزادار حسینی در حمله پلیس نیجریه شهید یا زخمی شدند

در حمله پلیس نیجریه به عزاداران حسینی سه نفر به شهادت رسیدند و دوازده نفر دیگر نیز زخمی شدند.



العالم - آفریقا:
پلیس نیجریه به عزاداران حسینی در روز عاشورا در «سوکوتو» حمله و به آنها تیراندازی کرد. وب‌سایت «العهد» لبنان، در این خصوص گزارش کرد، در حمله مذکور که همراه با تیراندازی و نیز شلیک گاز اشک‌آور بود
سه عزادار حسینی به شهادت رسیدند و دست‌کم دوازده نفر زخمی شدند.



شهدای مذکور « بیلو محمد إلیلا»، «عمرانا عمر یابو»، «حسن أبو بکر سوکوتو» نام دارند و جنبش اسلامی نیجریه در واکنش به ادعای پلیس نیجریه که گفته در حمله مذکور هیچ کسی کشته یا زخمی نشده،
تصاویر شهدا را منتشر کرد. جنبش اسلامی نیجریه افزود، موکب‌های عزاداری در شهرهای مختلف نیجریه برپا بوده و مشخص نیست چرا به این موکب در سوکوتو حمله شده است

لینک اخبار:

https://fa.alalam.ir/news/5760848

اين هجمات در ايالت سوكوتا كه پادشاهی است و پادشاه آن از اول محرم به مردم گفته بود براى عزارداری آماده شوند قبلا اين گزارش نقل شد اين پادشاهی اسلامی كوچک بر اساس مذهب مالكی است و سابقه
250 ساله دارد وقبلا وسيعتر از كل نيجيريه امروز و تا غرب سودان بوده است سلاطين آن علماى مهم ان منطقه بوده اند بن فوديو مؤسس آن بوده و شيخ زكزاكی براى نهضت اسلامی خود پشتوانه اين شخصيت و اين
خلافت را ذكر می كند.

https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%83%D8%AA%D9%88

https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9 ... 8%AA%D9%88

https://www.marefa.org/%D8%AE%D9%84%D8% ... 8%B7%D9%88

https://ar.ert.wiki/wiki/List_of_Sultans_of_Sokoto

http://najimdeen.com/ar/role-of-traditi ... si-lamido/
‎
شخصيتهاي بين المللي در بازديد از نيجريه با سلطان صوكوتو ديدار مي كنند:

https://al-marsd.com/%D9%83%D9%8A%D8%B1 ... %B5%D9%88/