در حقنها و فتايل مسهله و فرزجات و حمولات

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه ژانويه 27, 2013 7:04 pm

بسم الله الرحمان الرحیم

توسط **pejuhesh237** » شنبه فبريه 02, 2013 11:02 pm

تحفه حکیم مومن:

قسم ثانى از دستورات از جامع موسوم به تحفة المؤمنين كه آن مشتمل است بر تشخيصات ودستورات
در بيان اعمالى كه متعلق است به ادويهء مركبه
و اگر هر يك از مركبات ... هر علتى و مرضى را به دواى مفرد مداوا نميتوان نمود بنابراين موافق هريك بايد تركيب از مفردات كرده
و هر چند از مركب قليل الاجزاء مقصود حاصل شود بهتر از كثير الاجزاء است
و سبب كثرة اجزاء بسيار مى باشد مثل ادخال چيزی كه بدرقه دواى مقصود باشد و يا مصلح گردد يا معاون شود يا تقوية و نفوذ او منظور باشد و امثال آن از مايحتاج اليه از دفع كراهة طبع و حفظ قوت و اختلاف كيفية استعمال او
و بايد در مركبات اجزائی كه اصل و عمده باشد و از كبار ادويه باشد حذف نكنند مثل قرص افعى كه از ترياق كبير
و هر چه مفسد آن باشد داخل ننمايند مثل بلادر كه مفسد قرص افعى و اكثر ادويهء ترياق است
و هرچه از ادويه كه اثر هر يك ضد ديگرى باشد در قدر شربت مساوى نكنند كه فعل يكديگر را مانع نشوند مثل تساوى اجزاى مسهل با اجزاى قابض
و بايد طبيعت علل و طبيعت اعضاى معلوله طبيعت ادويه و خصوصيت آن به هر عضوى و خلطى و فصلى و مكانى و عادتى و سستى منظور باشد
و چون بعضى از ادويه شديد القوة اند مثل افيون و فرفيون
و بعضى ضد فعل دواى شديد القوه اند
و بعضى ضعيف القوة
و بعضى ضد فعل دواى شديد القوة
و بعضى كثير المنفعة و با منفعت خاص اند مانند غاريقون
و بعضى قليل المنفعة كه زياده از يك منفعت نداشته باشد
و بعضى شريف الفعل
و بعضى خسيس
و بعضى مشترك النفع اند با ديگرى
و بعضى در منافع منفرد
و بعضى مضعف قوة ادويهء نافعه اند
پس در تركيب شرط است كه از كثير المنفعة و شريف و از ضعيف القوة و كثير المنفعة قدر زياده داخل كنند
و از قوى القوه و قليل المنفعة كمتر
و از آنچه در منافع متفرد بود و از هر چه شريف الفعل قليل المنفعة باشد بقدر مقصود كنند
و از انچه قوة دواى نافعه را ضعف كنند بقدر ضرورت
و از دواى قوى كثير المنفعة و از ضعيف قليل المنفعة قدر متوسط كنند
و به دستور در مرعاة عضو عليل قلت و كثرت مقدار ادويه مختلف مى شود
چه هرگاه عضو بعيد باشد از دواى كثير المنفعة شريفهء ضعيف القوة قدری را زياده بايد کرد
و هر گاه عضو قريب باشد مثل معده و مرى بقدر اعتدال كنند
و اگر با كثرة منافع قوى القوة باشد از مقدار معتدل نيز كمتر بايد گردد
اما
طريق دانش مزاج مركبات آنست كه
اجزاء حاره و بارده و رطبه و يابسه هريك از مفرداة آن تركيب را از قرار قدر شربت آن حساب نمايند
و اقل را از اكثر وضع نموده
باقى را بر سمّى عدد ادويه كه عبارت از عدد شربت هر يك است قسمت كنند
و خارج قسمت از مزاج مركب دانند
مثل مزاج مركبى از زنجبيل كه در دويم گرم و خشك است
و كندر كه در سيم گرم و خشكست
و بنفشه كه در دويم سرد و تر است
هر گاه از زنجبيل دو شربت باشد
و از كندر و بنفشه يک شربت
اجزاى حارهء اين مركب يازده
و بارده شش
و يابسه مثل حاره
و رطبه مانند بارده خواهد بود
بدينصورت
حاره(11 جرو) بارده(6 جزو) رطبه(6 جزو) يابسه(11 جزو) زنجبيل(شربت که هر شریت حکم مفردی دارد) كندر( یک شربت) بنفشه( یک شربت) اجزاء حاره(زنجبیل 6 جزو)یابسه( زنجبیل 6 جزو) اجزاء حاره(کندر 4 جزو) يابسه(کندر 4 جزو) اجزاء حاره(بنفشه 1 جزو) يابسه(بنفشه 1 جزو) بارده(زنجبیل 2 جزو) رطبه(زنجبیل 2 جزو) بارده(کندر 1 جزو) رطبه(کندر 1 جزو) بارده (بنفشه 3 جزو)رطبه(بنفشه 3 جزو)
پس چون اقل كه اجزاء بارده و رطبه است از اكثر كه حاره و يابسه است كم شود
پنج جزو از حاره و پنج جزو از يابسه(+باقی) ميماند
و چون پنج را به سمّى عدد ادويه كه به حسب عدد شرباة چهار است قسمت كنند
خارج قسمت يك و ربع است
پس مزاج مركب مذكور در اوايل درجهء دويم گرم و خشك خواهد بود و على هذا القياس
اما
طريق دانش قدر شربت مركبات آنست كه
بعد از تحقيق وزن و عدد شربات مفردات آن جزوى از مركب اخذ نمائيم كه نسبت آن به مجموع وزن مركب چون نسبت واحد باشد به عدد شربات
مثلا وزن مجموع او سى درهم باشد و عدد شربات مفردات ده جزو چون واحد را نسبت به ده كه عدد شرباتست نسبت عشر است پس از سى كه وزن مركب است عشر اخذ نموديم كه او سه درهمست
و اگر فرضا عدد شربات سى باشد و وزن مركب ده شربت آن مركب ثلث م خواهد بود زيرا كه نسبت ثلث به ده چون نسبت واحد است به عدد شربات كه سى باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص228-299

توسط **pejuhesh237** » شنبه فبريه 02, 2013 11:04 pm

تحفه حکیم مومن:

حقنه
عبارت از استرسال مايعات به معاء مستقيم و رحم است

و فتيله
استرسال جامد است به رودهء مزبور و در عرف شافه نامند
و فرزجات
آنچه زنان از ادويه در قبل و رحم بردارند

و حمول
اعم از فرزجه و احتمال در قبل و دبر است

و واضع حقنه بقراط است
و آلت حقنه بايد از قبيل جلود باشد به هئية كيسه ته ندوخته كه طرف ديگر به هئية گردن كدو باشد و از نى لولهء بر طرف باريك او وصل نمايند که آن را چرب كرده در مقعد كنند و آب حقنه را در آن كيسه كرده دهن كيسه را بهم آورده بفشارند تا آب به روده ها رود
و بايد حقنه كننده بر رو بخوابد تا آب حقنه به امعاء عليا تواند رسيد
و میبايد قدر هر آبى كه ميريزند زياده از پنجاه ل نباشد
و بعضى را اعتقاد آنست كه كه كمتر از آن هم جايز نيست
و اكثر اطبا صحة اعضاء رئيسه را شرط دانسته‌اند
و مراعات اعتدال آب ادويه لازمست چه غليظ باعث زحير و قرحه مى گردد
و بسيار رقيق باعث انتشار و افساد مى شود
و بارده مولد رياح
و حار مورث غشى و كربست
و منافع حقنه بسيار است از ان جمله امالهء مواد مرتفعه به دماغ و اعضاى عاليه است
و دفع سدهء امعأ و رفع اقسام قولنج و در فتايل مسهله شرط است كه طول او بقدر انگشت ميان ان شخص باشد
و فرزجاة زياده از قدر يك بند انگشت نباشد
و چون آب حقنه بر نگردد تدبير آنست كه نصف قدر اول بار بريزند تا آب اول را دفع نمايد
و قبل از حقنه به آب ادويه به ادهان مناسبه و آب گرم حقنه كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359-358

توسط **pejuhesh237** » شنبه فبريه 02, 2013 11:19 pm

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة برودة احشا و گرده و رحم و مثانه
و معروفست به حقنه الادهان
و روغن بادام روغن گردكان روغن حب البطم از هر يك ١٨ ل، روغن زيتون ٧ ل
با آب به وزن مجموع بجوشانند تا آب نصف شود و در قبل و دبر به حسب احتياج حقنه كنند
و هرگاه برودة غالب باشد روغن مرزنجوش و زنبق اضافه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » شنبه فبريه 02, 2013 11:22 pm

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة قرحهء امعاء و سحج بغايت مفيد است
سفيداب قلعى كاغذ سوخته صمغ عربى هر يك يكدرم، زدهء تخم مرغ پخته سه عدد،
آب برگ بارتنک مطبوخ و جو مقشر پيه گردهء بز روغن گلسرخ هر يك ١٢ ل
و هرگاه به قابض محتاج باشد روغن و پيه نبايد كرد و گلسرخ اقماع دار و گلنار داخل مطبوخ كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » شنبه فبريه 02, 2013 11:30 pm

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة قولنج منقول از كامل الصناعة
عناب 20 ،سپستان 30 ،مويز منقى 10،حلبه 5، تخم كتان 5 ،سبوس گندم 3، گل خطمى 2، قنطوريون رقيق 4، تخم رازيانه 2، برگ چغندر 15،
در چهار صد ل آب بجوشانند تا ثلث بماند
پس صاف نموده ٤٠ ل او را با شكر سرخ 2 ،بورهء ارمنى 1 ،آبكامه 10، روغن كنجد 15، حقنه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » شنبه فبريه 02, 2013 11:32 pm

تحفه حکیم مومن:

حقنهء ليّنه
كه در امراض حاره استعمال نمايند
عناب 20 ،سپستان 30 ،بنفشه 7 ،جو مقشر 7 ،خطمى 7 ،سبوس گندم 7 ،خسك 7 ،اكليل الملك 7، و در سيصد ل آب بجوشانند تا به ثلث رسد
و چهل ل آب او را يا شكر سرخ 5 و روغن بادام 10 ،حقنه نمايند
و اگر تبريد بيشتر لازم باشد لعاب برزقطونا و روغن تخم كدو و آب لبلاب اضافه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 12:11 am

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة برودة رحم و احتباس حيض نافعست
اشق 3، مقل 3 ،سكنجبين 3، جاوشير 1 ،جند 1، تخم كرفس 2 ،نانخواه 2 ،رازيانه 2 ،سيساليوس 2 ،بابونه 2، سنبل 1، با آب 40 و شير تازه 40 ،بجوشانند تا به نصف رسد
و چهل ل او با روغن تازه گاوى و عسل كف گرفته 10 و روغن كنجد 20، در قُبل حقنه نمايند و تا ممكن باشد امساك كنند كه آب حقنه زود دفع نشود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 12:14 am

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة درد مفاصل و عرق النسا و امثال آن نافع است
حلبه 7، بادام تلخ 7 ،مغز دانهء بيد انجير 7 ،تخم كتان 7 ،بابونه 5، شبت 15، حب الغار 15، خسك 20 ،سورنجان 7، خربق سفيد 1،
قنطوريون 20، سكبینج 3 ،اشق 3، جاوشير 3، تخم حنظل 3 ،مقل 7 ،تخم كرفس 15 ،
تخم شبت 7، سداب 7، انجير زرد ده عدد، عناب 20، سپستان 40 ،
بعد از طبخ نيم رطل را با روغن گاو 7، و روغن خيرى 7، حقنه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 12:17 am

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة قرحهء امعاء نافع و بغايت قابض است
برنج 15، عدس مقشر 15 ،آرد جو بو داده 10 ،گل انار 5 ،جفت البلوط 3 ،پوست انار ترش 5 ،در دو رطل آب بجوشانند تا مهرا شود
و سى مثقال او را با سفيداب گل قبرسى 7 ،
صمغ عربى اقاقيا دم الاخوين عصارهء لحية التيس هر يك يك مثقال
كاغذ سوخته 1ل و نيم زردهء تخم پخته دو عدد و روغن گلسرخ 7 حقنه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 12:19 am

تحفه حکیم مومن:

حقنه
زرنيخ جهة رخير و اسهال و تعفن قرحهء امعاء مجرب قدما است
نان بكسمات سوخته 3، زرنيخ سرخ و زرد10 ،راسخت 10 ،شب يمانى 10 ،مازو 10 ،سنگ آهك آب نديده 10،
افيون 5 م، اقاقيا 4 ،بلوط 4 ،صمغ عربى 24 ،و دم الاخوين 4 ،نرم سائيده با آب مورد سرشته قرص بسازند
يك مثقال او را با آب برنج مطبوخ 30 و روغن گلسرخ 7 ،حقنه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 12:22 am

تحفه حکیم مومن:

حقنه حاره
جهة ليثرغس(+ و امراض دماغی شحم حنظل 3، قرطم... تخم انجره 3،فودنج 5، پوست بیخ کبر 3 جوشانیده با روغن زیتون حقنه کنند حقنه جهة فالج و لقوه و لیثرغس) و امثال آن
شبت بابونج مرزنجوش حرمل قرطم حلبه تخم كتان برگ چغندر سبوس گندم شحم حنظل دانه بيد انجير قنطوريون رقيق از هر يك يك كف
انجير زرد 5 عدد جوشانيده با عسل 7 و روغن زيتون 7 و به آبكامه حقنه نمايند
مرى غير آبكامهء مشهور است كه با سركه ترتيب ميدهند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 12:24 am

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة عرق النسا و امثال آن كه بعد از حقنه مسهله بايد نمود هر چند امساك آن شود بهتر است
جند بيدستر 2، مقل 3 ،ميعه 2، جاوشير 2، فرفيون 1، با زرد 2 ،
٢ ل آن را در روغن قسط و امثال آن حل كرده حقنه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 12:25 am

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة نضيح و ورم گرده و اورام رحم صلبه بغايت نافع است
لعاب خطمى 10 ،تخم كتان 10 ،ماء الشعير ،10 لعاب حلبه روغن كنجد 10، استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 12:28 am

تحفه حکیم مومن:

حقنه
جهة اسهال صفراوى و كراثى كه با تب و سده باشد از مجرباة حقير
خبازى 2، بنفشه 2 ،نيلوفر 2، جو مقشر 10، سپستان 20 ،عنب الثعلب 5، پوست هليلهء زرد 5 ،تخم كدوى نيمكوب 7 ،
جوشانيده با لعاب برز قطونا 10 ،روغن تخم كدو 10 ،شيرخشت ،10 حقنه نمايند
و آنچه از بعضى اطبا مذكور است كه مسهل به عصر در حقنه جايز نيست اصلى ندارد چه عصر در فوهاة مجارى و عروق ضيّقه جاريست نه در افضيه
و در شرح اسباب در علاج سرسام صفراوى و ادخال هلليجاة در حقنه آن مذكور است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:36 pm

تحفه حکیم مومن:

حقنهء معتدله
كه در اكثر امراض نافعست
قرطم 10 ،عناب 20، سپستان 30 ،بنفشه 7 و عنب الثعلب 7، خبازى 3، جو مقشر 10، برگ چغندر 10،
سبوس گندم 5 ،جوشانيده با فلوس خيار شنبر 15 ،و روغن بادام 10، بورهء ارمنى 1، ترنجبين 10 ،بطريق معلوم حقنه نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:38 pm

تحفه حکیم مومن:

فتيله ليّنه
خطمى بوره بالسويه نرم سائيده از حرير گذرانيده با شكر سرخ كه بقوام آورده باشند بسرشند و شافها بطريق معلوم بسازند
و اگر بجاى شكر ترنجبين كنند در فعل اقوى است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:39 pm

تحفه حکیم مومن:

فتيلهء ديگر
كه قويتر است
بنفشه 3 ،خطمى 2، نمك 1 ،به دستور فتيله بسازند
و اگر قويتر خواهند شحم حنظل و زهرهء كاه و بُوره بقدر احتياج اضافه كنند
و در تبهاى حاره ادخال ادويهء مزبور جايز نيست
و چون فلوس خيار شنبر را با ترنجبين يا با شكر بقوام آورند و محمودهء مشوى و بورهء و خطمى و شحم حنظل و امثال آن اضافه كنند بسيار قوى الفعل مى شود
و سرگين موش بسيار تقوية مى نمايد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:41 pm

تحفه حکیم مومن:

شياف
جهة زحير كه سده با او نباشد از مجربات است
افیون مرصاف كندر زعفران بالسويه با آب گشنيز سرشته شيافهاى باريك بسازند و در ميان او ريسمان بگذارند كه سر ريسمان بيرون مقعد باشد

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص359

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:49 pm

تحفه حکیم مومن:

شياف
در قطع خون مقعد مجربست خواه بواسير يا اسهال باشد يا خون صرف
مرصاف اقاقيا بزر البنج صمغ عربى برنج بو داده بالسويه با آب مورد سرشته شياف بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:51 pm

تحفه حکیم مومن:

شياف
جهة قولنج ريحى بغايت نافع است
برگ سداب زیره نانخواه بورهء ارمنى بالسويه با عسل سرشته شياف سازند
يا به لته آلوده حمول نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:52 pm

تحفه حکیم مومن:

شياف
جهة اخراج كرم مقعد كه دود انحل نامند مجربست
شخم حنظل افسنتین مويز منقى نرم كوبيده با روغن زيتون و قطران شاف بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:53 pm

تحفه حکیم مومن:

شافه
جهة عرق النسا و وجع ورک بغايت آزموده است
بوره شحم حنظل سورنجان محموده نرم سائيده به وزن مجموع شكر سرخ سرشته شياف بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:55 pm

تحفه حکیم مومن:

فتيله
كه جذب از عمق بدن نمايد
و محلل رياح و مسكن درد ورک و عرق النساست
سنامكى 4 ،تخم خبازى 2 ،غاريقون 2 ،بسفايج 2 ،تربد 2 ،شحم حنظل 2 ،سرگين موش 2، بوره نمك هندى 1، با عسل يا انجير پخته فتيله بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:56 pm

تحفه حکیم مومن:

فتيله
جهة قطع خون بواسير مجرب قدما است
پشم گوسفند را فتيله ساخته سه روز در سركه بگذارند
پس برگ قنب را كه نبك و ورق شاه دانه گويند نرم سائيده بر آن فتيله پاشيده حمول كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:58 pm

تحفه حکیم مومن:

فتيله ديگر
در قطع خون بواسير اكثر اطبا مجرب دانسته‌اند
اقماع بادنجان كه به فارسى كلاه بادنجان نامند با مثل آن بادام تلخ نرم كوبيده حمول و طلا نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 5:59 pm

تحفه حکیم مومن:

حمول
جهة گشودن خون بواسير هر گاه مسدود شده باشد و باعث زحمت گردد
اول مقعد را تخم زردالو و مغز ساق گاو و روغن كوهان شتر با قدرى مقل طلا كنند و لته را به آن آلوده كرده بردارند
پس عرطنيثا فته شحم الحنظل با زهره گاو سرشته حمول نمايند
و هرگاه به سبب تندى ادويه خروج مقعد و وجع بهم رسد به روغن گل و مويزج و سرگين كبوتر و زهرء گاو طلا كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:03 pm

تحفه حکیم مومن:

فتيله
به جهة رفع حرقة البول و قطع چرك آن بغايت نافع
و از مخترعات حقير است و بغايت مجرب
و به دستور جهة نواصير بيعديلست
چون فتيله را در سوراخهاى نواصير گذارند و در باب ذروراة آكله نيز اشاره به اين نسخه شده است و از اسرار ميتواند بود
صبر زرد 1/ توتياى مغسول 2/ سفيداب 2، قلع مغسول مرداسنگ 2، مغسول گلنار 1 ،گل ارمنى 2، موى سوخته 1، كندر 1 نیم، افيون 1 ،(+ کثیرا 1)نرم سائيده
و از حرير گذارنيده به آب گشنيز(+کتیرا) سرشته فتيلهاى باريك ساخته در سوراخ قضيب گذارند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:04 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة حمل مجربست و بايد بعد از حيض سه شبانه روز متصل بردارند
زهرهء خرگوش و سرگين او و عسل هر يك يك مثقال فرزجه ساخته استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:06 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة حمل منقول از اين سرابيون كه والد حقير مجرب دانسته
زعفران حماما سنبل الطيب اكليل الملك مكد ٣ و نيم
ساذج قردمانا مكد 1وقيه ،پيه اردك زردهء تخم مرغ دو اوقيه، روغن ناردين نيم وقيه
با لته كبود سه روز حمول نمايند و هر روز و هر شب تازه كنند
و هر روز يك ل نشارهء عاج را با مثل او نبات تناول نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:07 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة گشودن حيض مجربست
سداب 3، مرصاف 1، ابهل 1، رازيانه 2، تخم مرو 3 ،با زهرهء گاو فرزجه بسازند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:12 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة گشودن حيض و منقول از ابوحقا كه حيض محتبس هفت سال را ادرار نموده
مرصاف4 م، پودنه 4 م ،مويز منقى 15 م ،سداب 8 م، خشك ابهل 8 م زهرهء گاو بقدر سرشتن

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:26 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة اخراج جنين زنده و مرده و مشيمه و عسر ولادة و علت رجا بغايت مؤثر است و قاتل جنين
جاوشير خربق سياه مر بالسويه بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:29 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة ادرار نمودن حيض مجربست
فرفيون را نرم سائيده بر پنبه آلوده استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:32 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة گشودن حيض و اخراج جنين زنده و مرده بغايت مؤثر است و مجرب دانسته‌اند
عصارهء قثاء الحمار 7 قيراط در زهرهء گاو حل نموده بر لبه كبود بردارند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:33 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
كه در غايت جذب و تنقیه است
جهة اخراج جنين و مشيمه بيعديل منقول از تذكره
عصارهء قثاء الحمار سداب شحم حنظل مازريون اشق بخور مريم مويزج با عسل فرزجه سازند و اين قاتل جنين است

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:37 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة تحليل اورام صلبه
موم 3 ،پيه اردك 3 ،پيه مرغ 3 ،مقل ازرق 1، خطمى 1 ،تخم كتان 1، با عسل يا با فلوس خيار شنبر بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:39 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة قطع خون حيض و ازالهء قروح و عفونة و رطوباة سائله رحم
گلنار شب يمانى سرمه كاغذ سوخته زيره كرمانى كه در سركه خيسانيده باشند
گل ارمنى پرورده به سركه بالسويه با آب برگ بيد يا آب گشنيز يا به آب مطبوخ مازو بسرشند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:40 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه ديگر
در قطع خون حيض
مازوى سوخته دم الاخوين برگ مورد گل ارمنى گلسرخ بالسويه از حرير گذارنيده
پوست انار ترش را نيمكوب كرده طبخ نمايند تا مهرا شود و قدرى پشم را با آب او تر كرده با ادويهء مسحوقه آغشته حمول نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:41 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
كه در قطع خون حيض عديل ندارد منقول از جامع
شب يمانى نیم دانک، بزرالبنج دانک، افيون نیم دانک

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 6:42 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه ديگر
كه بغايت قوی است
مرداسنگ زاج گلنار گل ارمنى گل مختوم سرمه بالسويه

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 7:05 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
كه اعانت بر حمل نمايد بسيار مؤثر است
مرصاف 4 ،ایرسا 2 ،سرگين خرگوش 2
و حمول زهره خرگوش از مجرباتست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 7:09 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجهء ديگر
كه در قطع سيلان خون قويتر است
برگ مورد 5/، مازوى سوخته 5 ،سرمه 5، نشاسته 5، زاج سوخته 3/ ،گل ارمنى 3، صمغ عربى 2 ،به دستور سابق استعمال نمايند
(+ و در حین استعمال) اگر هر روز ثفل لك را كه زرگران زمور گويند(+جای این زمرد رمان بوده) سائيده با زرده تخم نيمپخت تناول نمايند تخلف نمی كند و مكرر تجربه شده است
و خوردن زيرهء بو داده و بو نداده بالسويه با آب برنج مطبوخ مهرا از جمله مجرباتست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 7:11 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
كه چون زن حمل كند هرگز حامله نشود
و اگر حامله باشد ساقط شود و از مجربات مكتومه است
تخم يونجه صحرائى، سرگين فيل، خردل سرخ ،دانه زعرور(+128 ل 131 ل) بالسويه نرم سائيده با ميعهء سايله سرشته با لته حمول كنند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 7:14 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
كه در اخراج جنين و مشيمه قوى الاثر است و قاتل جنين و مدر حيض است
اشنان، عرطنيثا، قطران، شحم حنظل، اشق، قثاء الحمار، خربق سياه، مويزج، نوشادر، زراوند
تخم مازريون، روغن بيدانجير، زهره گاو، جاوشير،سكبینج ،مرصاف
مفرده و مجموعه كلاً او بعضاً استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 7:15 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
كه حبس حيض نمايد و آزموده است و در تقوية رحم بيعديلست
موميائى 1، صمغ عربى 1 ،گل ارمنى 1 ،دم الاخوين 4

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص360

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 7:17 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة ورم حار رحم
خشخاش سفيد كوبيده را در شير پخته با گلسرخ و اندك زعفران و موم فرزجه نمايند
به دستور مرهم داخليون را با روغن گل حل كرده يا آب بارتنك يا به شير دختر ممزوج نموده استعمال نمايند

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص361

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 7:19 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
جهة رفع حكه و اختلاج فرج و رحم از مجرباتست
نعناع خشك ناردين گل نسرين و خشك گل نيلوفر برگ سرو و برگ سدر لاجورد بالسويه به روغن زيتون سرشته يك مثقال را فرزجه كنند
و يك مثقال را به آب بابونه مطبوخ بر ناف ضماد نمايند
و از آب و شراب(مایعات) و مدراة احتراز نمايند تا دوا در معده مكث نمايد
و در حينى كه حيض جارى باشد بايد به اين دوا عمل ننمود

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص361

توسط **pejuhesh237** » يکشنبه فبريه 03, 2013 7:25 pm

تحفه حکیم مومن:

فرزجه
كه باعث حكه و اختلاج گردد به مرتبهء كه زن را قرار نماند و بايد تا يك هفته استعمال نمايند
و در ايام استعمال اثرى از حكه نخواهند يافت و روزى كه ترك فرزجه كنند ظاهر مى گردد و تا مدت شش ماه اثر مزبور باقى ميماند
اقحوان ابهل اشنه انجدان بيخ درخت قندق اشنان سبز مرزنجوش مرماحور محروث بالسويه از حرير گذرانيده
يك مثقال را با شير حيوانات سرشته با لته حمول نمايند
و اگر روزى يک دانگ را نيز حمول نمايند همين اثر دارد
و هرگاه مجموع اين ادويه بهم نرسد بعضى از آن كافيست

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم- ص361