علویان ماداگاسکار
كشور جمهورى دموكراتيك مادگاسكار به صورت جزيره اى در جنوب آفريقا و در اقيانوس هند واقع شده است. اين كشور 5/1 ميليون جمعيت دارد و از ميزان مسلمانان آن آمار دقيقى در دست نيست.
اسلام گرایی
در مادگاسكار نيز همانند آفريقاى جنوبى، پيش از آنكه خود مالگاشها اسلام بياورند اين خارجيان مسلمان بودند كه در آنجا استقرار يافتند.
مهاجرت اعراب و يا شيرازيها كه از كوموريه اين جزيره آمدند تأثيرى مستقيم بر نفوذ اسلام در اين جزيره داشتند كوموريها و هنديها از عوامل اصلى توسعه و استقرار اسلام در جزيره بزرگ ماداگاسكار بر حساب مى آيند. فرقه ها در ماداگاسكار اكثراً از مذهب تشيع ناشى شده اند كه عبارت اند از بوهوراها كه رهبر مذهبى آنان عنوان اصل را داراست.
25% مسلمانان اين كشور بوهوره هستند دوازده اماميها كه خوجه ناميده مى شوند و ازبه كومور و سپس به ماداگاسكار آمده اند 30% مسلمانان را تشكيل مى دهند.
آقا خانيها: سازمان اجتماع آقا خانى ها بيشتر اقتصادى - اجتماعى است تا مذهبى (21 درصد آقاخانى مى باشد)
به نظر مى رسد مذهب تشيع در ماداگاسكار كه داراى چارچوبى براى حفظ ويژگى خود نمى باشد به نفع مذهب تسنن رونق و اعتبار خود را از دست مى دهد. شباهت موقعيت اجتماعى نيز زمينه مساعدى براى ايجاد وحدت پيش آورده است. به اين ترتيب كه در يك مسجد مى توان هم پيروان زيديه اهل يمن را يافت و هم كوموريهاى مسلمان و مالگاشها به اسلام گرديده است.
اسلام و تشیع در ماداگاسکاربر اساس نظر برخی مورخان حضور مسلمانان در ماداگاسکار به قرن دهم میلادی بازمی گردد. گروه دیگر مسلمانانی از جزایر آچه اندونزی بودند که حکومتهای zafy Raminia,Rasikajy را تشکیل دادند که برخی آثار آنها از جمله قبور اموات ظروف و حکاکی روی سنگ ها هنوز باقی مانده است.
گروهی ازzafy Raminia سپس به جنوب ماداگاسکار و در نزدیکی fort douphin مستقر شدند.
از حدود یکصد سال پیش نیز مسلمانانی از شبه قاره هند وارد ماداگاسکار شدند که در بین آنها علاوه بر سنی مذهبان، جماعت خوجه های شیعی اثنی عشری و اسماعیلیه شامل بهره ها و جماعت آقاخان حضور دارند. لازم به یادآوری است که هندی تبارها هم اکنون در تمامی بخش های این کشور حضورجدی دارند و در حال حاضر از ثروتمند ترین اقشار ماداگاسکار محسوب می شوند.
شیعیان خوجه اثنی عشری ساکن تاناناریو که خود را از شیعیان گجرات هند می دانند مسجدی زیبا به همرا ساختمانی در چند طبقه جهت تدریس علوم اسلامی ساخته شده اند که مراسم شادی و عزا و مناسبت های ملی و مذهبی را به طور باشکوهی در آن برگزار می کنند. آنها همچین فعالیت هایی را جهت ترویج مذهب تشیع در بین مردم بومی انجام می دهند و مدرسه ای خاص را نیز برای تربیت جوانان مسلمان مالاگاش تاسیس نموده اند. در هر صورت در حال حاضر چندین هزار نفر مسلمان مالاگاش در پایتخت و دیگر شهرها زندگی می کنند و به نظر می رسد تعداد جمعیت مسلمانان در شهر ماژونگا نسبت به دیگر شهرهای ماداگاسکار بیشتر باشد که علت آن نزدیکی این شهر باجزایرکومور می باشد.
تشیع در جمهوری ماداگاسکارجمهوری ماداگاسکار یا مالاگاسی، از کشورهای جنوب شرقی آفریقا و جزیرهای در آبهای اقیانوس هند است.
اسلام در فاصله قرن ششم تا قرن نهم قمری توسط مهاجران مسلمان در این منطقه گسترش یافت. بنا بر گزارش ها ۲۲۰ هزار تن از جمعیت ماداگاسکار را تشکیل میدادند و شمار آنان رو به رشد است.
تشیع در اوایل دهه ۱۹۳۰ م توسط مهاجران خوجه اثناعشری به این منطقه راه یافت.
علاوه بر شیعیان خوجه اثناعشری حدود ۵ هزار شیعه بومی و شماری بهره در ماداگاسکار زندگی میکنند. از جمیعت شیعیان ماداگاسکار آمار دقیقی در دست نیست. تعداد آنان را از ۲۲۰ تا ۲۰ هزار تن تخمین زده اند که کمتر از ۱٪ جمعیت این کشور است.
شبکه رادیویی صوت الحکمة و مرکز بلال مسلم میشن وابسته به خوجه های اثناعشری از مراکز شیعیان در این منطقه است.
دسته عزاداری عاشورای حسینی در ماداگاسکار
صدها تن از شیعیان و محبان مخلص اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در کشور آفریقایی ماداگاسکار، با راه اندازی دسته عزا در روز عاشورای حسینی، ارادت خود را به امام حسین(ع) ابراز کردند.
وضعیت شیعیان ماداگاسکارماداگاسكار با یک سوم مساحت ایران، در روزگاری نه چندان دور مستعمرۀ فرانسه بود، الان هم نفوذ فرهنگ فرانسه در این كشور مشهود است. ماداگاسكار حدود 22 میلیون نفر جمعیت دارد كه حدود 10 درصد از این جمعیت را مسلمانان تشكیل میدهند، شیعیان درصد كمی از این جمعیت را دارند، چیزی حدود 200 هزار نفر.
مصاحبهای كه میخوانید با آقای سعید رحیمی مبلغ و مربی قرآن در ماداگاسكار، كومور، پاکستان، تایلند و ... میباشد كه پیرامون «ماداگاسكار» و «كومور» در مجمع جهانی اهلبیت (علیهم السلام) با ایشان انجام شده است.
ــ با تشكر از اینكه دعوت ما را قبول كردهاید، لطفاً خودتان را معرفی كنید.
رحیمی: بسم الله الرحمن الرحیم. سعید رحیمی هستم، مبلغ و مربی قرآن در ماداگاسكار، كومور، تایلند، پاکستان و .... البته در ماداگاسكار بیش از جاهای دیگر فعالیت داشتهام.
ــ ساختار سیاسی این كشور چگونه است؟
رحیمی: این كشور حكومتی جمهوری دارد با رئیس جمهور و مجلس؛ سیستم كاری ماداگاسكار هم بر اساس سیستم كاری فرانسه است.
ـ ماداگاسكاریها به چه زبانی صحبت میكنند؟
رحیمی: ماداگاسكاریها به زبان فرانسه و سواحیلی صحبت میكنند.
ــ در ماداگاسكار چه فعالیتهایی داشتهاید؟
رحیمی: من آنجا علاوه بر شركت، تلاوت قرآن و سخنرانی در مجالس و مجامع شیعه و سنی، به تدریس قرآن كریم و احكام هم مشغول بودهام، كه خوشبختانه خیلی هم با استقبال و احترام مردم مهربان این كشور روبهرو شدم.
ــ جمعیت ماداگاسكار چقدر است؟
رحیمی: ماداگاسكار حدود 22 میلیون نفر جمعیت دارد.
ــ تركیب اقلیتهای دینی و مذهبی در این كشور چگونه است؟
رحیمی: 10 درصد از این جمعیت را مسلمانان تشكیل میدهند؛ البته شیعیان درصد كمی از این جمعیت را دارند و به دو گروه تقسیم میشوند؛ یك گروه شیعههای 6 امامی كه به "بُحرهها" مشهورند، و شامل مهاجران هندی میشوند و گروه دیگر، شیعیان 12 امامی، كه برخی از مهاجران هندی، خوجهها و بومیهای همان منطقه هستند كه بومیها، توسط خوجهها و مبلغین شیعه شدهاند. 50 درصد مسیحی، و بقیه یهودی هستند و یا دینهای محلی دارند.
ــ آیا این خوجههای شیعه مرجع تقلید هم دارند؟
رحیمی: بله مرجع تقلید هم دارند، بیشتر خوجهها مقلد آیتالله سیستانی و مقام معظم رهبری هستند.
ــ سطح آگاهی شیعیان 6 امامی و به اصطلاح «بُحرهها» چگونه است؟
رحیمی: آنها روحانیونی دارند، اما مدارس دینی ندارند و به كشورهای دیگر میروند. اطلاعات موثقی از آنها نداریم.
ــ چرا؟
رحیمی: علتش این است كه به اصطلاح، غریبه را بین خودشان راه نمیدهند.
ــ آیا شیعیان مسجد هم دارند؟
رحیمی: بله، بحرهها چند مسجد در پایتخت دارند. اعمال عبادیشان هم بسیار مدون و برنامهریزی شده است و چنانكه اشاره كردم كسی غیر از خودشان را هم راه نمیدهند. به شدت سنتی هستند، به طوری كه آنجا ابتدا از بنده برای تلاوت قرآن دعوت كردند ولی بعد لغوش كردند.
شیعیان 12 امامی هم یك نظام و اجتماع فوقالعاده منظمی دارند. مسجد بسیار خوبی هم دارند. كه هم محل عبادت است، هم محل ورزش آقایان و بانوان و هم غذاخوری است و هم حسینیه. برنامههای مختلف و مفصلی هم دارد، به ویژه در ماه مبارك رمضان. امام جماعتشان برای ایران و رهبر ایران، مقام معظم رهبری، دعا میكند.
ــ برای ما جالب است كه بدانیم چطور شده كه یك مكان، هم محل عبادت است، هم محل ورزش است، هم رستوران، هم حسینیه؟
رحیمی: ببینید این مسجد چند طبقه است، و هر طبقه به یك فعالیت اختصاص پیدا كرده، در حالی كه محوریت با مسجد است. همچنین در شهر ماژونگا در سالهای اخیر مسجدی به سبك ایرانی به همت یكی از مبلغین ایرانی و با كمك خوجهها، شیعیان و مؤمنین ایرانی ساخته شده است، خوشبختانه مردم از این مسجد و برنامههایش استقبال خوبی كردهاند، حتی سنیها این مسجد را آبروی تمام شهر میدانند.
ــ شیعیان ماداگاسكاری بیشتر با مشكلاتی رو به رو هستند؟
رحیمی: در ماداگاسكار شیعیان خوجه مشكل خاصی ندارند. اما شیعیان بومی در كشوری زندگی میكنند كه باید با فرهنگ اسلام و غرب كنار بیایند كه این مشكل است.
ــ از نظر شما بهترین كمك به آنها چیست؟
رحیمی: به نظر من بهترین كمك به آنها تربیت و پرورش مبلغینی است كه دغدغه فرهنگی داشته باشند، نه اقتصادی.
ــ از لحاظ اقتصادی اوضاع مردم ماداگاسكار چگونه است؟
رحیمی: ماداگاسكار از لحاظ اقتصادی وابسته به كشور فرانسه است، بیشتر كالاهایشان هم فرانسوی است. مردم از لحاظ اقتصادی به دو دسته تقسیم میشوند: یا فقیر فقیر هستند و یا ثروتمند ثروتمند، با فاصله طبقاتی فاحش. و جالب این است كه همهشان به صورت مسالمتآمیز در كنار هم زندگی میكنند.
ــ پیروان و ادیان و مكاتب مختلف كه در این كشور زندگی میكنند، با هم مشكلی ندارند؟
رحیمی: كسی نسبت به مذهب و دین دیگری تعصبی ندارد. البته اخیراً سختگیریهایی احساس میشود.
ــ از فعالیتهای وهابیت در ماداگاسكار بگویید.
رحیمی: وهابیت اگر چه خیلی فعالیت میكنند، اما چنان جایگاهی ندارند. برای مثال یك بار یكی از قاریان قرآن دعوت وهابیها را پذیرفته و برای قرائت قرآن به مسجد آنها رفت. از آن به بعد هیچ یك از مساجد اهلسنت از آن قاری دعوت نكردند و به او اجازۀ تلاوت قرآن در مساجدشان را ندادند.
وهابیها نقاط ضعف فراوانی دارند، یكی از نقاط ضعف آنها توهین به بزرگان و قبور پاكان و نیكان است. این توهین باعث رنجش و دوری خیلی از مسلمانان ماداگاسكار از وهابیها شده است، اگر چه در تمام روستاها تبلیغ میكنند.
ــ از مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام چه انتظاری دارید؟
رحیمی: انتظاری كه من از مجمع دارم اندیشیدن تمهیداتی بر حضور فیزیكی فعال مبلغین ایرانی است. حضور فیزیكی فعال نه نرمافزاری و یا از راه دور. بودجه اگر چه مهم است اما كار نخواهد كرد. كار یك ایرانی مبلغ كه به زبان یا زبانهای مختلف مسلط باشند، معادل 10 برابر كاری است که یك بومی خود آنجا انجام میدهد. پیشنهاد میكنم مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام یك گروه از مبلغین فعال و مستعد را تحت پوشش كامل بگیرد و به آنها زبانهای مختلف را آموزش بدهد و بعد هم از آنها حمایت كند تا در كشورهای دیگر به تبلیغ بپردازند.
ـ در پایان اگر سخنی باقی مانده میشنویم.
رحیمی: با تشكر از شما باید بگویم چیزی كه من آن را در این مدت تجربه كردم این است كه تمسك به قرآن كریم و معرف ناب اهلبیت علیهم السلام برای تبلیغ دین خیلی خوب است و دیگران هم به خوبی از آن استقبال میكنند.
ـ ما هم از شما متشكریم كه در این گفتگوی دوستانه شركت كردید.
افتتاح مسجد رسول اکرم(ص) در ماداگاسکار مسجد رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) به همت دانش آموختگان جامعه المصطفی و با حمایت خیرین کشور ماداگاسکار، در شهر مایترانو این کشور افتتاح شد.
منابع و مأخذ1- گسترش اسلام در غرب آفريقا - مروين هيسكت - ترجمه احمد نمائى- محمد تقى اكبرى
2- مسلمانان آفريقا- ژوزف ام كوك- ترجمه دكتر اسد الله علوى
3- تاريخ آفريقا- بزيل ديو يدسن- ترجمه هرمز رياحى - فرشته مولوى
4- مسائل ژئو پلينگ اسلام، دريا، آفريقا- ايولاكست - ترجمه دكتر عباس آگاهى
5- نگاهى نو به كشورهاى جهان - سازمان گيتاشناسى
6- نشريه مطالعات آفريقا- دوره جديد- شماره اول - وزارت امور خارجه
7- نبرد اسلام در آفريقا - سيد هادى خسرو شاهى
منبع: خبرگزاری رسمی حوزه
منبع: کتاب ماداگاسکار (به سفارش دفترمطالعات سیاسی و بین المللی)
مشخصات نشر: تهران وزارت امورخارجه مرکز چاپ و انتشارات 1387