پاك خوردن و خوردنيهاي پاك

[مراقبت]

سؤال:
حكم مصرف ماء الشعير يا مخمر آبجو؛ كه الآن در بازار ايران به فروش مي رسد و مى گويند كه در آن الكل نيست را بيان فرماييد؟

جواب:
آنچه در بازار مسلمين عرضه مي شود محكوم به حليّت است مگر آنكه علم به خلاف آن پيدا شود. برخي از ماء الشعيرهائى كه در بازار ايران؛ به عنوان فاقد الكل عرضه مى شود؛ از نظر مراكزى (كه ملتزم به ذكر دقيق اجزاي محصولات هستند)، آنرا حاوى درصد كمى الكل اعلام مى كنند، كه در اين صورت بايد اجتناب شود. [شمارة ثبت: (693) منبع: المسائل الأندلسيّة]

[مراقبت]

سؤال:
تهيه كنسانتره پروتئينى سويا؛ با استفاده از روش استخراج با حلالهاى آلى آبي (الكلهاى 20 تا 80 درصد از قبيل الكل اتيليك يا ايزوپرپيليك) براى تثبيت پروتئين و جلوگيرى از انتشار، و نيز روش شستشو با الكل، انجام مي شود، البته پس ازين مراحل با سيستم حلاّل گير فلاش؛ الكلها بازيافت و از محصول جدا مي شود، حكم محصولات مزبور از نظر طهارت و مصرف چگوته مي باشد؟

جواب:
از آنجا كه (بنابر نقل) الكل مستعمل در صنايع غذايي الكل مسكر است، پس حكم مواد خيسانده در شراب يا مسكر (كه نجاست است) را دارد، البته در صورت الكل زدايي قطعى مصرف آن براى دام مانعى ندارد، مگر اينكه پس از آن قابل تطهير نيز باشد، كه در اين صورت مصرف آن مطلقا بلا اشكال است، مانند سوياي خشك كه به صورت بسته بندي عرضه مي شود، و مي توان قبل از مصرف آنرا جندبار شستشو كرد، و سبس مصرف نمود. [شمارة ثبت: (539) منبع: المسائل الرازية]

[مراقبت]

سؤال:
فرآورده هايي به اصطلاح لبنياتي از دانه هاى گياهى سويا كه با خيس كردن سويا و خردكردن و پختن آن به اضافه مراحل ديگرى تهيه مي شود، كه ذيلا انواع آن با اشاره به روش تهيه آن به عرض مي رسد، لطفا حكم استفاده از آنها را بيان فرماييد:
الف: شير سويا پس از استخراج بوسيله مراحل فوق و طي مراحل فرمولاسيون و احيانا غنى سازى (با ويتامينها و مواد معدنى)، و هموژيناسيون (براى ايجاد حالت خامه اى)، و پاستوريزه و استرليزه كردن (آن جهت ماندگارى) عرضه مي شود.
ب: پنير سويا (تافو - توفو) پس از تهيه شير سويا با افزودن نمكهاى كلسيم يا منيزيم يا اسيد استيك يا تخمير لاكتيكى بدست مي آيد.
ج: ماست سويا پس از تهيه شير سويا و حرارت دادن و مراحل افزودن مايه و تخمير و طعم دهى تهيه مي شود.

جواب:
در صورت عدم استعمال الكل (مسكر) در مراحل طعم زدايي يا طعم دهي، و همچنين عدم استعمال مايه غير مباح در فرآورى ماست يا پنير؛ دو مورد اول بلا اشكال مي باشد، و در مورد اخير چون براى قوام بخشي به محصول؛ غالبا از ژلاتين استفاده مي شود؛ پس بايد توجه شود كه: در صورتى كه اين ژلاتين حلال و پاك باشد (مانند ژلاتين گياهى يا حيوانى حلال گوشت مذكى)؛ مصرف فرآورده مزبور اشكالى ندارد؛ و الا اگر از غير آن يا آنچه در كشورهاى غير مومن و ملتزم رايج است استفاده شده؛ پس بايد اجتناب شود. [شمارة ثبت: (541) منبع: المسائل المشرقية]

[مراقبت]

سؤال:
در كشورهاى خاوردور: فرآورده ها و چاشنى هاي غذايي از مبدأ گياهى طي مراحل استحصال از جمله تخمير تهيه مي شود، كه ذيلا به عرض مي رسد، حكم محصولات مزبور از نظر طهارت و مصرف چگوته مي باشد؟
الف: چاشنى هاى غذايي از قبيل "هاماناتو" و مشابه آن "تاوشيه" ، "تاإوسي" ، "تاإوتجو" ، متداول است كه از لوبياى سويا پس از خيساندن و پختن و مخلوط كردن با آرد گندم برشته و "كوجى" (كه خود فراورده غذايي گياهى ديگرى است) به همراه نمك و ادويه تهيه مي شود.
ب: فرآورده ايست به نام "دناتو" كه آنرا در كشورهاى خاور دور به صورت غذا و چاشنى مصرف مي كنند، و آنرا نوعا از دانه سويا و نيز از دانه هاى گياهى ديگر مانند گندم و جو، طى مراحل استحصال از جمله تخمير تهيه مي شود.
ج: سوس سويا (شويو) كه شورمزه و اقسام و انواع و نامهاى متعددى داشته را به وسيله تخمير دانه هاى سويا و نمك تهيه و به عنوان چاشنى جهت افزودن به غذاها استفاده مي كنند.
د: محصولى تخميري كه يا به تنهايي از سويا و يا به همراه بعضي از غلات تهيه مي شود، كه در ژاپن: "ميسو" و در كشورهاى ديگر خاور دور به نامهاى "چاينگ" و "جانگ" و "دوئن جانگ" و "تاكو" و "كاإو چيو" و "تائوسي" ناميده مي شود، و به عنوان چاشنى سوپ و خورشت و ديگر غذاها مصرف مي شود.
هـ: محصولات لبنى و بخصوص از انواع پنير در غرب به ويژه ايتاليا و فرانسه به نامهاى: "روكفور" ، "گورگونزولا" ، "بلو" ، "بلودوبرس" ، و نيز محصولاتي در خاوردور با عنوان سوسيس سويا و به نامهاى "كوجي" ؛ "ميسو" ؛ "شويو" ؛ "تـمپه" ؛ كه همگى در مراحل استحصال آن تخمير و كپك زدگى وجود دارد، كه پس از رشد كپكها به اندازه معينى و پس از انجام مراحل ديگر از قبيل طعم و عطر آنرا ارائه مي كنند، آيا همانطور كه انسان در نظاير طبيعى آن بر حسب طبع يا عنوان فاسد بودن اجتناب مي كند بايد اجتناب كند؟ يا اينكه به صرف اينكه اينها به علت تغييرات صنعتى مطبوع طبع است مصرفش اشكالى ندارد؟ آيا بطور كلى مصرف خوردنيهاى كپك زده يا گنديده جايز است؟ در صورت بي ضرر بودن آن چطور؟

جواب:
1- هر تخميرى مستلزم حصول نجس و تنجس ملاقي آن نيست؛ و صرفا آنچه نتيجه اش از قبيل تخمير واقع در استحصال مسكرات است، (كه در آن مسكر به نحو مجزّا و غير مضمحل حاصل مي گردد، و با مصرف مقدار لازم؛ موجب اسكار در شخص مي شود)، موجب حصول نجس و تنجس ملاقي؛ و نيز مستلزم حرمت خوردن آن شده، و بايد از آلودگي خود يا لباس يا وسايل؛ به آن در عبادت اجتناب كرد.
2- تخمير مطرح در موارد فوق اگر از قبيل تخمير ميوه ها و غلات براى استحصال مسكر است؛ پس بحكم آنست، و اگر از قبيل تخمير حاصله در تهيه نان است اشكالى ايجاد نمي كند.
3- بنابر تحقيق: الكل مورد استفاده در صنايع غذايي و دارويي و آرايشى صرفا ازنوع الكل مسكر است.
[الف]: لازم به ذكر است كه در مراحل نهايي استحصال فرآورده هاى مذكور؛ مقدارى شراب هم افزوده مي شود، و با توجه به اينكه موارد مزبور از أغذيه مشركين بوده و توسط آنهايي كه التزامى به اجتناب از خبائث و محرمات و نجاسات ندارند تهيه مي شود، لذا تا اينكه خالى بودن آنها از حرام و نجس احراز نشده؛ بايد اجتناب شود.
[ب]: اگر مراحل مزبور شامل تخمير (موجب حصول مسكر) نبوده؛ يا سبب كپك زدگى يا فاسد شدن مضرّ نشود، اشكالي ندارد.
[ج]: انواع مختلف ژاپنى آن بلكه عمده اقسام ديگر آن كه به كشورهاى ديگر منسوب است، (بنابر آنچه فعلا رايج است) مشتمل بر الكل بوده، و بطوركلى در تهيه عمده اقسام آن به ويژه در مرحله طعم و عطردهى از انواع مختلف الكل استفاده مي شود، اجتناب از آن لازم است.
[د]: در صورت شمول مراحل استحصال بر تخمير موجب مسكر، اجتناب شود، بويژه آنكه در مراحل عطر و طعم دهى محصول استفاده از الكل رايج است.
[هـ]: به صرف اتفاق كپك زدگى در خوردنيهاى حلال، چه بطور طبيعى و اتفاقى يا به صورت عمدى و صنعتى؛ موجب ممنوعيت شرعى مصرف آنها نمي شود، همچنانكه رغبت يا تنفر طبع شخصي مدار حلّيت يا حرمت مصرف نمي باشد، ولذا از نظر جهت كپك زدگى بحكم نانهاى كپك زده مي باشد، پس اگر نوع تخمير واقع در آن از قبيل تخمير موجب حصول مسكر نباشد، و در مراحل ديگر استحصال نيز ماده حرام يا نجسى بكار نرود، و مصرف فرآورده هاى مذكور از نظر متخصصين سالم بوده و موجب ضررى قطعى نباشد، خوردن فرآورده هاى مذكور مباح بوده و الا اشكال دارد. [شمارة ثبت: (540) منبع: المسائل المشرقية]

[مراقبت]

سؤال:
در روسيه از كازئين و ژلاتين در آب، خاويار سنتتيك (صنعتى) تهيه مي كنند حكم مصرف آن چيست؟

جواب:
اگر كازئين (كه يكي از پروتئين هاى شير بوده) از منبعى كه مصرف آن حلال است تهيه شده باشد؛ و نيز ژلاتين بكار برده در آن گياهى يا از حيوانات پاك و حلال گوشت تذكيه شده باشد؛ بلا اشكال است. [شمارة ثبت: (551) منبع: المسائل المغربية]

[مراقبت]

سؤال:
خوردن چيزهائي كه از خارج وارد ايران مى شود مانند پنيرهاي خارجي، نوشابه ها و آبجوهاي خارجي و غيره چگونه است؟

جواب:
نظر به عدم اعتقاد و التزام اجانب از دين به احتراز از خباثت و رعايت طهارت شرعيه، و شيوع كثير الاطراد آلودگي انتاجات ايشان، حتى در مواد غذائي معمولى، لذا احراز طهارت لازم است، و نظر به معين بودن تركيبات محصولات خارجي و روش ساخت آنها؛ تفحص در أمر عدم فساد در انتاج و نيز عدم اشتمال بر خبائث؛ امري ميسور است. [شمارة ثبت: (339) منبع: المسائل الخراسانية]

[مراقبت]

سؤال:
آيا خوردن نان و پنير به تنهايي كراهت دارد؟ در صورتي كه كراهت دارد چه چيزهايي كراهت آنرا برطرف مي كند؟

جواب:
اشكالى ندارد، و اثر آن بر حسب مزاجها مختلف، و نوعا خوردن آن ناشتا يا به تنهايي خوب نبوده، ولي همراه شام يا مغز گردو خوب است. [شمارة ثبت: (993) منبع: المسائل الإصفهانية]

[مراقبت]

سؤال:
غذا را به صورت ساندويچ درست كردن و گاز زدن به نان و غذا، چه حكمي دارد؟

جواب:
شايسته است آدميان به سيرت خود غذا بخورند، و از آن جمله لقمه گرفتن است، و كوچك لقمه گرفتن مستحب است. [شمارة ثبت: (142) منبع: المسائل القمّيّة]

[مراقبت]

سؤال:
اگر صاحب خانه يا يكى از مهمانها بفهمند كه غذا نجس است چه تكليفى دارند؟

جواب:
ميهمان آن غذا را نخورد، اما صاحبخانه هم نخورد و هم نخوراند. [شمارة ثبت: (1023) منبع: المسائل الخراسانية]

[مراقبت]

سؤال:
خوردن غذايى كه زن حايض طبخ نمايد چه حكمى دارد؟

جواب:
جايز است. [شمارة ثبت: (1044) منبع: المسائل الخراسانية]