نكات ايمنى و بهداشتى در حفظ و نگهدارى آب:چنانچه قصد داريد آب را در ظروف پلاستيكى(مانند ظروف 20 ليترى) در منزل نگهدارى كنيد بايد نكات ايمنى و بهداشتى زير را مد نظر قرار دهيد:
- ظرف آب بايد دور از آفتاب و گرما و در محيطى با دماى معمولى نگهدارى شود.
- حدااكثر زمان نگهدارى آب در ظروف پلاستيكى(ظروف 20 ليترى) در دما و نور مناسب كمتر از 1 ماه ميباشد. و پس از اين زمان ديگر آب از نظر بهداشتى قابل خوردن نيست.
- بايد توجه داشت كه نگهدارى آب در ظروف پلاستيكى(اعم از ظروف نو و كهنه) براى مدت چند روز علاوه بر اينكه سبب آلوده شدن به سموم و مواد مضر ناشى از جنس ظرف ميشود بلكه سبب از بين رفتن كيفيت آب و غيره قابل شرب شدن آن ميشود.
- استفاده مكرر از يك ظرف سبب مستهلك شدن آن و كسب آمادگى آن جهت نفوذ آلودگى هاى محيط ميشود.
- استفاده از ظروف پلاستيكى مانند بطرهاى آب جهت نگهدارى آب در يخچال و يا در فريزر باعث آلودگى آب و ابتلاى به انواع بيمارى از جمله سرطان و خصوصا سرطان سينه در زنان ميشود.
برخى از مضرات و آلودگى هاى ظروف پلاستيكى را كه در منابع و تحقيقات علمى به اثبات رسيده است را در اينجا بصورت اجمال ذكر ميكنيم:- بطور كلي پلاستيك ها پليمرهايي هستند كه از سنتز مواد اوليه اي به نام مونومر تهيه مي شوند. مونومرها موادي سمي و براي سلامت انسان مضر هستند. در حالي كه پليمرها خنثي هستند و مشكلي ندارند اما اشكال كاراينجاست كه معمولا"در فرآيند تهيه پليمرها مقداري مونومر باقي مي ماند براي همين در استفاده از پلاستيك ها به عنوان ظروف خطرناك است. استفاده نابجا از ظروف پلي اتيلن (پلاستيكي)موجب آزاد شدن مواد آلي و تركيبات شيميايي موجود در ديواره ظروف و ورود آنها به داخل مواد غذايي مي شود كه مصرف آنها براي سلامتي مضر است و ممكن است مشكلات گوارشي و حتي بروز برخي بدخيمي ها در افراد را به دنبال داشته باشد.
- ظروف پلاستيكى حاوى ماده اى به نام ديوكسين هستند كه اين ماده اى سمى و بسيار خطرناك است و از جمله مضرات آن اين است كه باعث بروز سرطان در انسان ميشود. در هنگام استفاده از اين ظروف اين ماده آزاد ميشود و باعث آلودگى آب ميشود.
- در ساخت ظروف پلاستيكى ماده اى بنام پلى استايرن وجود دارد كه اين ماده سمى و بسيار خطرناك است و سبب بروز بيماريهايى در سیستمهای عصبی، قلب و گوارش انسان و کم اشتهایی، عصبانیت و بروز بیماریهایی اعم از جهش در زنان باردار و بیماریهای ریوی و بتدریج موجب خستگی، بیخوابی، کم شدن پلاکتها و گلوبین، غیرعادی شدن کروموزومها، شیوع انواع سرطانها(سرطان کبد، ریه و پروستات) و انتقال مواد خطرناک از طریق ژن ها از نسلی به نسل دیگر خواهد شد.
- انستیتو سرطان فرانسه نیزمیزان سرطان زایی ظروف پلاستیکی را از درجه 3 به درجه 2 کاهش داده یعنی آن ها را مواد به شدت خطرناک اعلام کرده است.
- «بیس فنول آ» مادهای است که برای تهیه پلاستیکهای سبک اما سخت به نام پلیکربنات کاربرد دارد و میتواند رویDNA سلولها اثر بگذارد و جهش ژنتیکی به وجود آورد که کنترل آن مشکل خواهد بود. این ماده سمی موجب بسیاری از ناهنجاریهای غیرقابل جبران در بدن ميشود و بیماریهای غیرقابل علاجی را به وجود ميآورد که بعضی از آنها عبارتند از: بلوغ زودرس و رشد بیش از اندازه سينهها در دختران جوان، به وجود آمدن رفتارها و خلق و خوی جنس مخالف در شخص، تغییرات در عملکرد هورمونها و کاهش ترشح هورمون تستوسترون، بزرگ شدن غده پروستات در مردان، کم شدن تعداد و کیفیت اسپرم مردان، تغییرات در فعالیتهای سیستم ایمنی بدن، تغییرات خلق و خو و بروز تندخویی و پرخاشگری، همچنين زنان بارداری که در معرض دائم اين ماده قرار میگیرند، بیشتر صاحب فرزند پسری میشوند که دچار اختلالات تناسلی هستند.
- محققان انگليسي و آمريکايي تاثيرات ماده شيميايي بيس فنول آ را مورد بررسي قرار دادند. آنها دريافتند، بالا بودن مقدار اين ماده در نمونههاي ادرار با ابتلا به بيماري قلبي ارتباط دارد. محققان با بررسي هزار و 493 فرد 18 تا 74 ساله تاييد کردند که ماده شيميايي بيس فنول آ در بروز بيماري ديابت و برخي انواع بيماري هاي کبدي نيز نقش دارد.
- نكتهای كه كارشناسان به تازگی نسبت به آن هشدار میدهند این است كه در ایران پلیاتیلنها یا پیویسیهای استاندارد (food grade) برای بستهبندی مواد غذایی و بهداشتی تولید نمیشود و از نوع صنعتی این مواد، بدون توجه به مضراتشان، در صنایع غذایی و بهداشتی استفاده میشود. در شرایطی كه در تمام دنیا استفاده از پیویسی صنعتی برای مصارف غذایی و بستهبندی به طور كامل منسوخ شده است و حتی اخیرا برای لوازم منزل و اسباببازی نیز این محدودیت در جهان به وجود آمده، به گفته كارشناسان، در ایران به رغم نظارت وزارت بهداشت، همچنان به دلیل صرفههای اقتصادی، گروهی از تولیدكنندگان همچنان از موادی استفاده میكنند كه تاثیر آنها بر سلامت مردم در درازمدت آشكار میشود.
به گزارش خبرنگار اجتماعي باشگاه خبري فارس «توانا»، با وجود توصيههاي مكرر كارشناسان و متخصصان بهداشت در خصوص زيانآوربودن استفاده از ظروف پلاستيكي يكبار مصرف، استفاده از اين ظروف امروزه، بسيار متداول شده است.
هنگام پخش غذاي نذري به خصوص در ماه محرم و صفر، آبميوه و بستني فروشيها، ساندويچ فروشيها، رستورانها و حتي ادارات و دانشگاهها نيز به وفور از اين ظروف استفاده ميكنند.
اين در حالى است كه اغلب مردم از اين خطرات و موارد استفاده هر كدام از اين ظروف بىاطلاع هستند و لازم است اطلاعات مربوط به موارد مجاز استفاده و ممنوعيتهاى آن به صورت اتيكت روى محصول درج شود.
سازمان غذا و داروي آمريكا شركتهاي توليد كننده مواد غذايي را ملزم به استفاده از پلاستيكهايي ميكند كه درجه خلوص بالاتري نسبت به پلاستيكهاي ديگر دارند و اصطلاحاً پلاستيك مواد غذايي ناميده ميشود.
* ظروفي كه خوردني هستند
ظروف يكبار مصرف گياهي كه اين روزها بسيار تبليغ ميشود، از نشاسته ذرت و گندم تهيه ميشوند، اگر چه كمي گرانتر از ظروف يكبار مصرف پلاستيكي هستند، اما نه تنها مواد سمي و شيميايي ندارند بلكه طي چندين ماه در خاك تجزيه شده و حتي قابل خوردن هستند.
در حال حاضر ايران يكي از 5 كشور اول دنيا در استفاده از ظروف يكبار مصرف است، بهطوري كه فقط در سال 84، 570 هزار تن ظروف يكبار مصرف در كشور استفاده شده، اين در حالي است كه تقريباً 100 درصد اين ظروف پلاستيكي هستند و ميتوان اذعان كرد كه ظروف گياهي نتوانستهاند حتي يك درصد مصرف مردم را هم به خود اختصاص دهند كه البته مي توان اين مسئله را به سبب گرانقيمت بودن اين ظروف نسبت به ظروف پلاستيكي دانست.
* يكبار مصرفهاي شفاف را براي خوراكيهاي سرد استفاده كنيد
يك كارشناس بهداشت ميگويد: در حال حاضر استفاده از ظروف يكبار مصرف به اندازهاي متداول شده است كه حداقل كاري كه ميتوانيم انجام دهيم آن است كه استفاده صحيح را درباره اين موضوع به كار بگيريم.
الهه حسنپور بيان ميكند: ظروف يكبار مصرف بيرنگ و شفاف تنها براي غذاها و نوشيدنيهاي سرد مناسب است و نبايد مواد خوراكي داغ در آنها ريخته شود.
وي اظهار داشت: به سبب آنكه در ساخت بعضي از ظروف موادي به كار ميرود كه اگر آب جوش يا غذاي داغ در آن ريخته شود، مواد شيميايي آزاد و در خوراكي حل ميشود كه منجر به بروز سرطانهاي خاص ميشود.
اين كارشناس بهداشت ادامه ميدهد: در هنگام استفاده از ظروف رنگي بايد احتياط بيشتري شود زيرا جنس ظروف طوري است كه توانايي رنگ را ندارد و با تماس با آب و غذاي چاق رنگ موجود حل ميشود و يك لايه از آن وارد غذا ميشود.
حسنپور در خصوص جنس بطريهاي آب تصريح كرد: معمولاً جنس بطريهاي آب از pvc است و اگر آب بيش از 6 ماه در اين بطريها قرار گيرد، آلوده ميشود.
وي افزود: براي نگهداري لبنيات نيز نبايد از ظروف پلاستيكي يكبار مصرف استفاده شود و يكي از مشخصههاي ظروف نامرغوب، مواد بازيافتي تيره و كدر هستند.
اين كارشناس بهداشت اضافه كرد: در حال حاضر ظروف يكبار مصرفي كه تجزيهپذير و گياهي هستند و بر پايه نشاسته سيبزميني و ذرت است، مضرات ظروف يكبار مصرف بازيافتي را ندارد و نيز قابل تجزيه در محيط هستند.
* يك بار مصرفهايي كه اسباببازي ميشوند!
ظروف پلاستيكي موسوم به (pepe) به سبب اينكه از منابع نفتي توليد ميشوند، سالهاي طولاني در خاك باقي مانده و جذب نميشوند،
البته بايد ظروف (pet) مانند بطريهاي آب معدني، نوشابه و دوغ را از اين ظروف جدا كرد، زيرا اين بطريها بهعلت ضخامت قابل قبولي كه دارند، بازيافت ميشوند، خوشبختانه تكنولوژي بازيافت ظروف (pet) در كشور راهاندازي شده است به طوري كه هماكنون در مشهد اين ظروف در مرحله بازيافت به شكل لايههاي چيپس درآمده و براي ساخت وسايل مختلف مانند كليد برق و اسباببازي به چين صادر ميشوند، اين درحالي است كه پلاستيك سبك و نازك به هيچوجه و در هيچ كجاي دنيا قابل بازيافت نيست و پس از مصرف به عنوان زباله وارد خاك ميشود.
* 118 نوع بيماري از طريق ظروف يكبار مصرف به انسان منتقل ميشود
يك پزشك عمومي ميگويد: استفاده از ظروف يك بار مصرف بيش از 118 نوع بيماري را به مصرفكنندگان منتقل ميكند.
حميد عليزاده ادامه ميدهد: استفاده از ظروف پلاستيكي و يكبار مصرف براي نگه داشتن مايعات داغ و غذاهاي گرم بسيار مضر است و عوارض جبران ناپذيري را براي انسان به همراه دارد.
وي بيان ميكند: زمانيكه چاي و آب داغ، قهوه و غذاهاي گرم در ظروف يكبار مصرف ريخته ميشود از اين نوع ظروف مواد شيميايي سمي منتشر و در مايعات حل ميشود و سبب بروز بيماريهايي همچون سرطانهاي ريه، كبد و پروستات ميشود.
اين پزشك عمومي ميافزايد: در صورت نياز ميتوان از ظروف يكبار مصرف گياهي به جاي ظروف يكبار مصرف پلاستيكي استفاده كرد تا از عوارض اين ظروف در امان بمانيم.
* از ظروف يكبارمصرف گياهي استفاده كنيد
عليزاده تأكيد ميكند: استفاده مكرر و نادرست از ظروف يكبار مصرف خطرات جدى به دنبال دارد و متاسفانه برخى از اين ظروف در دماى بالا منجر به بروز سرطان در افراد مىشود و نيز با ريختن غذاى داغ و چرب در آنها، محيط خوبى براى رشد انواع ميكروبها به وجود ميآيد.
وي ادامه ميدهد: بايد براي مردم روشن شود كه ظروف يكبار مصرف براى يكبار استفاده ساخته شدهاند زيرا در صورت تكرار، شيارهاى بسيار كوچكى كه قابل رويت هم نيستند در اين ظروف به وجود مىآيد كه علاوه بر مستعدكردن شخص به عفونتهاى دستگاه گوارش به علت آزاد كردن مولكولهاى آلى و صنعتى به داخل آب يا غذا، انسان را در معرض انواع سرطان قرار مىدهند.
اين پزشك عمومي عنوان ميكند: در حال حاضر ظروف يكبار مصرف تجزيهپذير گياهي وجود دارند كه در اشكال و رنگهاي مختلف توليد ميشود و ميتواند يك جايگزين مناسب براي ظروف پلاستيكي باشد.
* بطريهاي آب يكبار مصرف يخزده باعث بروز سرطان ميشوند
اين پزشك عمومي بيان ميكند: پلياستايرن در ليوانهاي آب، كارد، چنگال،قاشق و ظروف غذايي مورد استفاده قرار ميگيرند و معمولا در رستورانها ظروفي كه به صورت فوم هستند، نوعي پلياستايرن است كه در ساخت آنها از گاز هگزان استفاده ميشود.
عليزاده اضافه ميكند: اين گاز در دماي 160 درجه آزاد ميشود و با توجه به اينكه دماي غذاي داخل ظرف 200 درجه است، اين گاز همراه با غذا به بدن انسان انتقال پيدا ميكند و عوارضي مانند سر درد را به دنبال دارد.
وي يادآور ميشود: بسياري از بطريهاي يكبار مصرف آب به صورت يخزده هستند و هنگامي كه يخ درون ظروف يكبارمصرف آب ميشود از جداره بطري مواد سرطانزا به درون آب آزاد ميشود كه عوارض جدي را به دنبال دارد.
عليزاده عنوان ميكند: ظروف پلياستايرني شفاف براي نوشيدنيهاي سرد ساخته شدهاند و ريختن مواد داغ مانند چايي و قهوه در آنها خطرناك است.
* ظروف يكبار مصرف را داخل ماكروويو قرار ندهيد
عليزاده عنوان ميكند: مواد غذايي داغ در ظروف يكبار مصرف با رنگ روشن و شيشهاي به علت ضعيف بودنشان موجب آزادشدن مونومرها ميشود و نيز ضرر ظروف يكبار مصرف پلياستايرن در هنگام مصرف مواد نوشيدني اسيدي و چرب مانند نوشابه و كاكائو، بسيار بيشتر از مصرف چاي داغ است.
وي ادامه ميدهد: ظروف پلاستيكي يكبار مصرف را نبايد داخل ماكروويو قرار داد به خصوص در غذاهاي حاوي روغن و چربي زيرا گرما و پلاستيك و روغن با هم تركيب ميشوند و در نتيجه سم ديوكسين توليد ميشود.
اين پزشك عمومي بيان ميكند: در كل استفاده از ظروف يكبار مصرف خطر ابتلا به سرطان كبد را افزايش ميدهد و اين ظروف علاوه بر سميبودن به سبب آزادكردن ماده "مونومر استايرن" باعث ايجاد سرطان كبد ميشوند.
عليزاده ميافزايد: در ظروف پلاستيكي يكبار مصرف مادهاي سمي بنام ديوكسين آزاد ميشود كه خطر بروز سرطان به خصوص سرطان سينه را در زنان افزايش ميدهد و استفاده دراز مدت از اين ظروف به طور قطع سبب مشكلات گوارشي، خستگي و ناراحتي اعصاب ميشود.
* توصيههاي وزارت بهداشت درباره ظروف يكبار مصرف
بنابر اعلام وزارت بهداشت، استفاده از ليوانهاي يك بار مصرف از جنس پلياسترن كه بيرنگ و شفاف هستند، براي نوشيدنيهاي داغ مانند قهوه و چاي مجاز نيست و سبب ايجاد عوارض مختلفي در انسان ميشود.
همچنين ظروف يك بار مصرف فرمدار سفيدرنگ كه از جنس پلياسترن هستند نبايد براي مواد غذايي خيلي داغ همچون پيتزا با دماي 140 درجه سانتيگراد استفاده شوند زيرا استفاده نا بجا از ظروف پلياتيلن ميتواند موجب آزادشدن مواد آلي و تركيبات شيميايي موجود در ديواره ظروف و ورود آنها به داخل مواد غذايي شود كه مصرف آنها براي سلامتي مضر است.
در ساخت ظروف يك بار مصرف، به منظور جلوگيري از شكنندگي ظروف، از مواد پلاستي لايزر كه داراي پايه فنونها هستند، استفاده ميشود. اگر درون اين ظروف آب جوش يا غذاي داغ مانند آش ريخته شود، اين مواد حل شده وارد بدن ميشود كه به سبب داشتن تركيبات خاص منجر به بروز سرطانهاي مختلف ميشود.
اين خاصيت به خصوص در مورد ظروف يك بار مصرف شفاف كه درصد بالاتري از مواد سرطانزا را دارا هستند و در جامعه كاربرد بيشتري هم دارند، بسيار حائز اهميت است.
كارشناسان وزارت بهداشت توصيه ميكنند از نگهداري غذاهاي داغ و چرب در ظروف پلاستيكي اجتناب كنيد، زيرا بر اثر نفوذ غذاها به خصوص روغنها، سطوح اين ظروف به محيطي مناسب براي رشد انواع ميكروبها تبديل ميشود كه اين خود ميتواند موجب آلودگي غذاها شود.
و الحمد لله رب العالمين