لبو عسلی
در کلام خازنان وحی علیهم السلام احادیث زیادی در اهمیت این آفریده الهی آمده است:امام صادق عليهالسلام فرمودند:
أكلُ السَّلقِ؛ يُؤمِنُ مِنَ الجُذامِ (ترجمه) خوردن چغندر، در برابر جذام ايمني ميدهد.امام صادق عليهالسلام فرمودند:
إنَّ الله جلجلاله رَفَعَ اليَهودِ الجُذامَ بِأَكلِهِمُ السَّلقَ وقَلعِهِمُ العُروقَ.(ترجمه)خداوند، جذام را ميان يهوديان برداشت، بدان سبب كه چغندر ميخوردند و رگها از گوشت پخته بيرون ميكشيدند.امام رضا عليهالسلام فرمودند:
أطعِموا مَرضاكُمُ السَّلقَ- يَعني وَرَقَهُ- فَأِنَّ فيهِ شِفاءً ولا داءَ مَعَهُ ولا غائِلَةَ لَهُ، ويُهَدَّيُّ نَومَ المَريضِ، وَاجتَنِبوا أصلَهُ؛ فَإِنَّهُ يُهَيَّجُ السَّوادءَ.(ترجمه) به بيمارانتان چغندر «يعني برگ آن را» بدهيد؛ چرا كه در آن، درمان است و هيچ بيماري به همراه ندارد و هيچ عارضهاي در آن نيست و خواب بيمار را آرام ميسازد.امام رضا عليهالسلام فرمودند:
في ذِكرِ فَوائِدِ السَّلقِ- يَشُدُّ العَقلَ، ويُصَفَّي الدَّمَ.(ترجمه) در بيان فايدههاي چغندر-: عقل را استحكام ميبخشد و خون را تصفيه ميكند.رُوِيَ: نِعمَ البَقلَةُ السَّلقُ؛ يَنبُتُ بِشاطِيِ الفِردَوسِ، وفيها شِفاءُ مِنَ الأَوجاعِ كُلَّها، وتَشُدُّ العَصَبَ، وتُظهِرُ الدَّمَ، وتُغَلَّظُ العَظمَ.(ترجمه)روايت شده است: چغندر، نيكو سبزي است. شفاي همه دردها در آن است، پي را استحكام ميبخشد، خون را زياد ميكند و استخوان را ستبر ميسازد.معرفی گیاه چغندرچغندر که به آن شوندر و شمندر و بنجر و چگندر و چندر هم میگویند
گیاهی است با فواید بسیار که پخته ی آن را لبو یا لبلبو می گویند .
بخش های خوراکی این گیاه هم برگ آن است و ،هم ریشه آن.
چغندر دارای انواع مختلفی می باشد: ١ . چغندرى كه برگ آن مصرف مىشود و معمولا برگ چغندر گفته مىشود
٢ . چغندرى كه بیشتر ريشه آن مصرف و سه رقم است:
الف) چغندر لبو كه ريشه آن غده گرد و شلغمى شكل است و به رنگهاى سرخ تيره مايل به سياه و يا سفيد مىباشد كمى شيرين است ( ٨ - ۵ درصد) قند دارد و به مصرف غذايى به عنوان سبزى مىرسد و يا پخته آن به نام لبو خورده مىشود.
ب) چغندر علوفهاى كه ريشه آن دراز حجيم و شيرينى آن كم و محصول در هكتار آن زياد و به مصرف علوفه دامى مىرسد.
ج) چغندرقند كه ريشه آن مخروطى حجيم به رنگ زرد روشن و داراى مقدار زيادى قند است ( ٢٠ - ١۵ درصد) و از آن در كارخانجات قند براى قندگيرى استفاده مىشود. این نوع جغندر قند اصالتا يك ثمره طبيعي افريده الهي نبوده و با دستكاري بسيار ژنتيك اروپائيها بدست امده تا جانشين واردات شكر باشد فلذا از نظر پاكزيستي جزو خوراكهاي داراي اولويت نيستخواص و کاربردهای درمانی چغندر:از برگ های این گیاه در طول روز قند تولید می شود و هنگام عصر اگر برگ آن را خام بخورید کاملاً شیرین است. این قند به تدریج به ریشه گیاه رفته و درآن ذخیره می گردد.
مصرف شیره ی چغندر نیز از قدیم رواج داشته است و رنگ زیبای آن موجب می شده که آن را مانند خون انسان بدانند.
بیشترین قسمت مور استفاده چغندر ریشه آن است که به صورت پخته مصرف شده و لبو نام دارد و دارای خواص و فواید بیشماری است:چغندر دارای طبیعتی
مرکب القوی (معتدل) با حرارت کم است و فواید بسیار برای ریشه و برگ آن بیان شده است:
* چينىهاى قديم ريشه چغندر را به عنوان مقوى براى زنان به كار مىبردند و معتقد بودند كه در ريشه چغندر هورمنهاى جنسى زن يافت مىشود
به همین خاطر خوردن لبو به همه مبتلايان به مشكلات خوني كم خوني فشار خون قلب و عروق و كردش خون و خصوصا بانوان توصيه مي گردد.
* چغندر دارای مقادیر فراوان آهن در کنار ویتامین ((ث)) و اسید فولیک است که از بروز کم خونی در افراد بویژه دختران جوان ممانعت می کند.
* چغندر بهطور كلى بندآورنده خون و مقوى معده و براى معالجه اسهال خونى مفيد است
*ريشه چغندر ضد سرفه است.
* چغندر محلل و بازكنندۀ گرفتگىها و انسداد مجارى است
* رنگ ارغوانى چغندر به دلیل وجود ترکیبى به نام بتاسیانین است که خاصیت ضد سرطانى داشته و از بروز سرطانها به خصوص سرطان کولون جلوگیرى مى کند .
* چغندر ملین، نرم کنندۀ و ادرارآور بوده و در رفع یبوست نقش عمده ای را ایفا می کند. همچنین اهمیت به سزایی در دستگاه گوارش خصوصا بهبود عملکرد کبد دارد.
* درمان کننده التهاب مجاری ادرار است.
* آب پخته شدهی آن برای درمان التهاب مثانه ، یبوست ، بواسیر و بیماریهای پوستی مصرف میشود.
* چغندر مانند هویج دارای کاروتن است که در معده تبدیل به ویتامینA می شود.
* در طب کهن چيني از چغندر براي بهبود عملكرد قلب، آرامش روان و تصفيه خون استفاده ميشده است. در اين طب عقيده بر آن بود كه مصرف چغندر موجب رفع كسالت ميشود و افرادي كه دائما از خستگي و ضعف رنج ميبرند را از اين عارضه رهايي ميدهد.توصیه طبی: كساني كه طبع سرد داشته يا سريع سرديشان شده يا زمينه يكي از عوارض سردي را دارند؛ لبوعسلي جزو محتويات هر روزه سفرشان باشد و مرتبا كمي ميل كنند.نسخه ها درمانی:
1. خوردن برگ پختۀ آن براى رفع رعشه و تحريك قواى جنسى نافع است، بخصوص اگر برگها با دنبالۀ قرمزرنگ آن خورده شود
2. اگر با سركه و خردل خورده شود براى بازكردن گرفتگىهاى طحال و تحليل ورم طحال مؤثر است و درد كليه و مثانه و امراض مقعد را تسكين مىدهد
3. آب برگ آن اگر با داروهاى مسهل خورده شود براى خارج ساختن بلغم كمك مىكند و درد مفاصل و نقرس را تسكين مىدهد
4. اگر آب برگ نيمگرم آن را با عسل و روغن بادام مخلوط و چند قطره آن را در گوش بريزند درد گوش را تسكين دهد.
5. اگر با آب برگ آن و يا با آب برگ پختۀ آن حقنه شود براى درد روده و بيرون آمدن مقعد نافع است
6. گذاردن دست و پا در آب پخته برگ آن بهطور مكرر براى رفع ترك و شقاق كه در اثر سرما به دست و پا عارض شود مفيد است.
7. ماليدن برگ پختۀ آن پس از سرد شدن روى پوست براى سوختگى آتش و سوختگى در اثر آبجوش و بادسرخ نافع است.
8. ضماد آب برگ نيمگرم آن با بورۀ ارمنى براى جلوگيرى از ريختن مو و استسقا مفيد است
9. آب چغندر خام همراه با ماست اگر هر روز صبح ناشتا مصرف شود از سفید شدن مو جلوگیری می کند.تذکر مهم: آنچه از کاربردهای درمانی فوق بیان شد؛ صرف عناوین آنها می باشد؛ و جزئیات روش و مقدار مصرف و اجزاء ترکیبی آن با موارد دیگر ذکر نشده است، و صرفا جهت توجه اذهان به برکات این آفریده الهی است. برای کاربرد آنها باید اطلاع از نسخه کامل آنها داشت.نکات مهم در هنگام خرید چغندر:1- در هنگام خرید چغندر دقت کنید آنهایی انتخاب شود که از نوع سنتی و قدیمی و پهن و فشرده است
نوع کروی آن محصول بذرهای اصلاح شده است و اولویت خرید ندارد2- چغندر ارغواني يا قرمز تيره مي خريم رنگ آن هر چه تيتره تر باشد بهتر است3- چغندر قرمزي كه مي خريم دم و سرش بريده نشده باشد4- چغندر قرمزي كه مي خريم ريشه اي نباشد، بجز دم و تنه نباشد و ريشه ها از ان بيرون نزده باشد5.لازم به ذکر است بعضی چغندرها کم رنگ و بعضی دیگر پررنگ هستند.
برای تهیه لبوعسلي از نوع پررنگ آن استفاده کنید. هم خوشرنگ هم خواص اين نوع آن بيشتر است6- چغندر مورد نظر لبوي قرمز تيره است نه لبوي زرد كه چغندرقند معروف است و شكر از ان استحصال مي شود
اگر چه برخي چغندر قند را پخته و مصرف مي كنند و شيرين تر هم هست؛ اما از انجا كه چغندر قند اصالتا يك ثمره طبيعي افريده الهي نبود
و با دستكاري بسيار ژنتيك اروپائيها بدست امده تا جانشين واردات شكر باشد فلذا از نظر پاكزيستي جزو خوراكهاي داراي اولويت نيست
معرفی امتیازت خوراک لبو عسلی
لبوی داغ و تازه از قدیم در میان مردم رواج داشته است خصوصا در فصل سرما خوراک مرتب روزانه زمشتانی بوده و مورد استقبال اکثر افراد بوده است.
* روشی که امروزه برای طبخ چغندر استفاده می شود طبخ چغندرها به روش آب پز است؛
ولی در روش طبخی که قدیم استفاده می شده و مرسوم بوده آن را بدون آب طبخ می کردند که خیلی خوشمزه تر از روش آب پز است
* با خوردن آن به روشي كه بيان مي شود صبح و شام، كلي صرفه جويي در مصرف انرژي است و مي شود درجه بخاري و شوفاژ را پايین آورد و بدن گرم مي شود
در قديم رسم بود و هنوز هم در نواحي سردسير متداول است كه انرا خشك مي پختند بدون يك قطره اب
البته قبلش انرا خوب مي شستند.
فروشنده هاي لبوی داغ زمستاني يك بار لبو در نانوايي شبها خالي مي كردند و نانوا هم انها را مي ريخت كنار تنورش با حرارت خاكستر و بقيه اتش نرم نرم تا صبح مي پخت و لبوفروش صبح مي امد و تحويل مي گرفت و در ظرفي سربسته با كمي خاكستر اتش زيرش انهار ا سرگذرها مي فروخت
* خوردن يكي دو لبو صبح قبل سركار كفايت از صبحانه و شبها هم همينطور كفايت از شام داشت به علاوه اينكه بدن را گرم مي كرد انچنان كه سردي هوا و گرم نبودن اتاق خانه ضرري نداشت
* در خانه ها هم لبو را مي شستند و لاي خاكستر اتش تنور خانه يا اجاق طبخ و يا منقل كرسي مي گذاشتند تا نرم نرم بپزد تا عصر به بعد و شب براى مصرف اهل خانه چه به عنوان تنقل زمستانه يا شكم سير كن مقوي شبانه مصرف شود.
الان هم مي شود به نانوايي داد و يا ديگر روشهايى قديمي را استفاده کرد
* اما روشي را اينجا معرفي مي كنيم كه بجاي تنور و اجاق و منقل در آپارتمانهاي امروزي هم عملی باشد
و آن پختن به روش پخت خشك است.لبوی طبخ شده با این روش خيلي مطبوع و خوشمزه و كلي تفاوت با روش اب پز رايج دارد.
مثل تفاوت طعم رطب شسته با رطب نشسته كه اولي شيريني آن رفته و دومي همانند عسل است.طرز تهیه خوراک لبو عسلی
مواد لازم:
چغندر قرمز 2 کیلوگرممرحله آماده سازي:
1. ابتدا لبوها را خوب با برس مي شوييم تا گل چسبيده به پوست پاك و تميز شود به هيج وجه انرا زخمي نمي كنيم
2.هم چنین سر و ته و دم انرا قطع نمي كنيم و الا سبب مي شود تا عصاره لبو در هنگام طبخ خارج شده و رنگ و شيريني اش را از دست بدهد
3. آنرا قطعه قطعه نكرده و درستي انرا در ظرف طبخ قرار مي دهيممرحله طبخ1. براي طبخ خشك از ظرفي كه مثل زودز درب دار و قابليت محكم بستن دارد استفاده مي كنيمنکته: دقت شود هدف ما از استفاده اين نوع ظرف پختن سريع با فشار يا بخار يا اب نيست
فقط و فقط حفظ بخار مواد و پخته شدن خشك بدون يك قطره اب است2. با توجه به اينكه شعله اجاق روي كم تنظيم مي شود ان هم با گذاردن شعله پوش روي ان فلذا بايد منتظر پختن سريع ان نباشيمنکته: بارگذاشتن لبوها طبق مطلوب در روز قبل اقدام مي شود
فلذا زمانبدي را ملاحظه نماييد، اما خوبي ان این است كه وارسي و سرزدن لازم ندارد
وقتي انرا بارگذاشتيم خودش براي خودش ارام مي پزد و فردا اماده است3. فردا كه زودپز را باز مي كنيم لبوها همه کاملا پخته اند بدون ته گرفتن يا ...
كمي عصاره هم كف ظرف ترشح كرده كه خيلي مطبوع است خوردن انرا از دست ندهيد...* قبل از مصرف پوست نازك و تيره رنگ لبو را با دست بگيريد اسان جدا مي شود.نوش جاننکته مهم: چون تهيه لبوعسلي به اين روش مقداري زمان بر است
مي توان مصرف هفته يا چند روز را يكجا تهيه كرد
البته پخته لبو بيرون يخچال نمي ماند و در يخچال هم سه روز، مگر كه در زيريخگير يا فريز شود.البته در فصل سرما كه بخاري در خانه تان روشن است براى طبخ لبو از اجاق گاز استفاده نكنيد
كافي است زودپز حاوي لبو را اول شب روي بخاري بگذاريد
صبح يا بيش از ظهر (برحسب درجه بخاري) كه باز مي كنيد لبوها پخته اندروشهاي سريع تهيه لبوعسلي:
بخار پز: روش فوق+ كمتر از يك ليوان آب = دو ساعت
تنوري: گذاردن در كنار تنور خانه يا نانوا = حدود سه ساعت (برحسب حرارت تنور و موقعيت لبوها در تنور)
فري: پيچيدن در فويل الومينيوم و گذاردن در فر با تنظيم حرارت روي 180 درجه به مدت دوساعت
انواع شیوه های مصرف لبو عسلی
لبوی عسلی چندین نوع کاربرد مصرف دارد:
1. خوردن داغ و داغ به عنوان صبحانه شام يا بين وعده2. خوردن قطعات خرد شده مخلوط با ماست:
مقدار يك استكان لبو پخته هم با يك ليوان ماست مخلوط كنيد مطبوع می باشد؛ البته مقدار تركيب دلخواه است3. رنده انرا داخل ترشي بريزيد و سر سفره بياوريد بدين نحو ديگر ترسي سرديش تاثير نكرده و هضم و معده شما را نيز به هم نمي ريزد
و خوردني مناسبي است همراه و بعد از غذاهاي تند كه شما را بي نياز از اب و مايعات خوردن براى رفع تندي و عطش مي كند و شما را از عوراض سردي انها نجات مي دهد
4. پخته لبو را داخل سركه ريخته 15 روزه ترشي آن اماده است
در عتبات انواع ترشي كه با كباب عرضه مي شود مخلوط است با لبو و شيشه هاي ترشي رنگ ارغواني دارد
مصرف ترشي لبو يا لبو با ترشي عوراض سردي مبتلابه شايع ايرانيان را برطرف مي كند5. استفاده آن در سالاد 6. کیک لبو7. ته دیگ لبو8. لبوپلو: مخلوط رنده لبوی پخته با پلو وقت دم كشيدن پلوي مطبوعي درست مي كند بسيار خوش رنگ و خوش طعم و هم چنین رافع سردي برنج است.
معمولا از پخته لبو نیز برای ته دیگ برنج استفاده می شود اما هم رنگ آن تيره می شود و هم طعم لبو از بين مي رود
اما اگر بعد از گذاشتن ته ديگ که برنج باشد يا سيب زميني در کف قابلمه؛ انوقت رنده لبوی پخته در طبقه بالاتر قرار دارده شود
هم رنگ و هم طعم آن خیلی خوب می شود والحمدلله رب العالمین