معرفت به زمان 1 جمادی الأولي 1440

[نبض زمان]

** مرعشی: نظر موافق رهبری، باعث تصویب برجام شد!

حسین مرعشی سخنگوی حزب کارگزاران در مصاحبه با روزنامه همشهری گفت: «در مورد برجام، نظر موافق رهبری بود که باعث شد این توافق به تصویب برسد. در باقی مسائل هم همینطور است».

[نبض زمان]

محمدجواد لاریجانی: برجام مرده است و ما خارج از برجام هستیم

مشاور امور بین الملل رئیس قوه قضائیه گفت:برجام مرده است و ما خارج از برجام هستیم.

به گزارش حوزه احزاب خبرگزاری تسنیم ، قسمت شصت و سوم برنامه «بدون توقف» با اجرای محمدعلی شفیعی کارشناس ارشد مطالعات امریکا و با حضور محمدجواد لاریجانی مشاور امور بین الملل رئیس قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر به عنوان کارشناس، شب گذشته از شبکه سوم سیما به روی آنتن رفت.
لاریجانی در این برنامه در پاسخ به این که اگر همین مذاکرات برجام را از همان اول انقلاب انجام می‌دادیم تا امروز وضعیت بهتری داشتیم گفت: برجام یک مذاکره سیاسی است که ظرف حدودا 5 سال یک بخش کوچکی از آن انجام شد اما مذاکرات از قبل هم وجود داشت. دعوا سر این بود که غربی‌ها دیدند که ما در فناوری‌های خاصی پیشرفت پیدا کردیم و احساس خطر کردند چراکه ما یک اسوه از استقلال در منطقه هستیم. یعنی هر چیزی کم داشته باشیم کسی درباره استقلال ما حرفی ندارد و همه می‌دانند که ما نوچه هیچ کشوری نیستیم. آمدند و تعرضات عظیمی علیه ما راه انداختند.

وی ادامه داد: تحریم‌ها هم مانند دزدی است و با جنگ هیچ فرقی ندارد و در واقع تجاوز به حقوق ملت ماست. این تجاوز می‌بایست دفع شود و دفع این دو قسمت دارد که یک قسمت آن مقاومت خودمان است که آثار تحریم‌ها را مانند جنگ کم کنیم و یک قسمت هم باید در میدان باشد. آقای دکتر روحانی یک روشی در دفع اینها داشت. من مخالف برجام و مخالف مذاکرات هسته‌ای نیستم اما اشکال حرفه‌ای به این کار دارم. ما می‌بایست مذاکره کنیم.
دبیر ستاد حقوق بشر با بیان اینکه کسی برجام را نخوانده است عنوان کرد: در حال حاضر برجام دیگر بحث موافقت و مخالفت ندارد و چیزی است که بر زمین افتاده است. برجام چهار اشکال مهلک دارد. یکی از بدبختی‌های برجام این است که فردی آن را نمی‌خواند و در آن بسته است. نسخه فارسی آن هم وجود داشت اما چه کسانی که مخالف بوند و چه موافقان یا حوصله نداشتند بخوانند یا اگر هم می‌خواندند آن را نمی‌فهمیدند. متن برجام بسیار سیاسی است و کسانی آن را نوشته‌اند بسیار نامرد بوده‌اند و ما باید همه آنها را می‌خواندیم.
وی افزود: پیش فرض‌های این مذاکره نادرست بود یعنی آقای روحانی گفتند که چرخ‌های سانتریفیوژ بچرخد اما تناسب معکوس گذاشتند به نظر رئیس‌جمهور اگر کمی چرخ‌های سانتی فیوژ را شل کنیم چرخه اقتصاد می‌چرخد و به نظر من این نظر کاملا اشتباه بود. یا اینکه اگر ما عمل نکنیم به ما حمله می شود که این هم نادرست بود.
لاریجانی استراتژی دفع تجاوز را لازمه برجام دانست و گفت: دوم استراتژی برد -برد بود که در مذاکرات دیپلماتیک بسیار هم معروف است اما مرتبط با جایی است که طرفین برای منافع خود یک درجه‌ای از مشورت را قائل هستند یعنی ما دو نفر سر یک موضوع اختلاف نظر داریم و من معتقدم او یک حقی دارد و او هم معتقد است من هم حقی دارم و با هم برد برد کار کنیم. اما در مورد برجام اصلا برد برد نیست یعنی دزد آمده در خانه ما و لوازم را جمع کرده و می برد و ما می‌گوییم فریزر مال تو یخچال مال من و این که برد برد نیست. ما باید استراتژی دفع تجاوز داشته باشیم و این اشکال مهم برجام است.
وی ادامه داد: یکی دیگر تکنیک بینگ بنگ است یعنی همه یا هیچ یعنی یکباره کار را تمام کنیم این تکنیک بسیاری جاها موثر است اما به شرطی که اعتماد وجود داشته باشد. ما با کسی که هیچ اعتمادی به او نداریم با یک قدم کوچک برداریم که قابل برگشت باشد و اگر او قدم بعدی را برداشت ما قدم بعد مان را دو برابر بر می داریم نه اینکه ما تا آخر خط برویم و منتظر باشیم جناب اوباما حرکتی کند.

مشاور امور بین الملل رئیس قوه قضاییه با اعتقاد بر اینکه ما دیگر هیچ تعهدی به برجام نداریم بیان کرد: ما در برجام دو اندیکاتور داشتیم. اندیکاتور اول این است که ما باید نفت خودمان را در حد سهمیه‌مان به راحتی بتوانیم بفروشیم و دو این که باید سیستم بانکی به ما اجازه بدهد این پول نفت را هرجور می‌خواهیم مصرف کنیم و این دو اصلاً شرط مذاکرات ما در برجام بود و انجام نشد.
وی افزود: حالا ما اولین کاری که می توانیم انجام دهیم این است که نباید تعهد برجامی را بر دوش خود نگه داریم نه این که خارج بشویم از برجام. دنیا نباید تصور کنند که ما مسئول هستیم تمام قدم ها را برداریم و آن ها هم هروقت دلشان خواست هرکاری انجام دهند. ما امروز هیچ تعهد بین المللی نداریم. هفت بند از برجام مربوط به آمریکاست و اگر شما هفت بند از یک قراردادی را بردارید دیگر آن قرارداد اعتبار ندارد. لذا ما باید در این مذاکرات کارشناسانه عمل کنیم نه تنها سیاسی.
لاریجانی درباره تحریم ورود برندهای خارجی به ایران اظهار داشت: امروز هم برای ورود برند به ایران هیچ مشکلی وجود ندارد و غربی ها دلشان لک زده که محصولات خود را به ایران بفرستند. ما مشکلی در تولید برند نداریمو با این نیروهای فرهیخته و متخصصی که داریم تقریبا هرچیزی که بخواهیم را می توانیم تولید کنیم. الان هم دلار بدهیم برند ها می آیند اما اشکال ما همین بود که تا پول پیدا کردیم برندها را آوردیم و فکر نمی کردیم که این پول عقبه ندارد.
دبیر ستاد حقوق بشر در پاسخ به این سوال که چه ضمانتی وجود دارد برجام حقوق بشری انجام نشود گفت: برجام هسته ای ضربه ای به توانمندی هسته ای ما وارد کرد اما ما حتما این را ریکاوری می کنیم و نباید تصور این باشد که حرکت علمی ما در حوزه انرژی هسته ای می‌میرد. ما قبلا هم در دولت سابق این را دیدیم که رفت استاپ خورد و دوباره شروع شد. امریکا نه تنها از برجام خارج شد بلکه دیگران را هم از برجام خارج کرد و ساختار این قرارداد طوری بود که نقش کلیدی را امریکا بازی می‌کرد. اولین کار ما این است که مسئله برجام و کار اروپا را از ذهن مان بیرون کنیم و این کار همه مسئولان کشور است.

لاریجانی با پاسخ به سوال در برجام بمانیم یا خارج شویم، بیان کرد: ما اگرچه ممکن است به برجام عمل کنیم اما باید اعلام کنیم که هیچ تعهد قانونی به برجام نداریم. و دیگر این که در برجام 18 مورد هست که با برجام تضادی ندارد و ما باید این ها را بلافاصله عملیاتی کنیم. دیگر اینکه باید بازرسی هایی که مبتنی بر پروتوکل الحاقی است را نباید بپذیزیم. لذا دیگر محدودیت در بازرسی هاست. یعنی کلی کارهای جالب است که به دنیا نشان میدهد که ما تعهد قانونی نداریم اما داریم کار می کنیم تا ببینیم شما چقدر راه می آیید. دولت امید دارد به این که اروپا 60-70 درصد از تعهدات خود را انجام دهد و من بر خلاف دولت اعتقاد دارم که این غلط است.
وی خاطرنشان کرد: برجام یک قرارداد مرده است اما مسئله بین المللی است و گزینه‌های ما بسیار بیشتر، پیچیده‌تر و دقیق‌تر از ساده خارج شدن از برجام است.ما اصلا از برجام خارج هستیم.
گفتنی است برنامه ترکیبی_چالشی «بدون توقف» با تهیه کنندگی رضا غلامحسین نژاد از شنبه تا چهارشنبه بعد از خبر ساعت 19 از شبکه سه سیما پخش می‌شود.

[نبض زمان]

محمد جواد لاریجانی در گفتگوی تلویزیونی مطرح کرد:
برجام عملاً دیگر وجود ندارد و جسد آن باقی مانده است
اروپایی‌ها ۷ ماه است ما را سرکار گذاشته‌اند

آمریکایی‌ها چه در زمان اوباما و چه الان و اروپایی‌های عمده که هم‌کلوپ آمریکا هستند، اینها در عدم انجام برجام و در دشمنی با ما هیچگاه فروگذار نکرده‌اند. منتها آنها به روش خود و اینها هم به روش خودشان.
به گزارش مشرق؛ محمد جواد لاریجانی معاون بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر این قوه مهمان برنامه این هفته دست خط بود.
مهمترین محورهای این گفتگو بدین شرح است:
انتقادات ما به برجام حرفه‌ای بوده است
اروپایی‌ها ۷ ماه است ما را سرکار گذاشته‌اند
روش آمریکا و اروپا در اجرا نشدن برجام فرق می‌کند
برجام عملاً دیگر وجود ندارد و جسد آن باقی مانده است
در بیانات رهبری یکجا رضایت از اجرای برجام می‌بینید؟
راهکار حل مسئله FATF در کشور
در مذاکرات حقوق بشری با اروپایی‌ها، قبول نکردند که درباره استانداردهای دوگانه حرف بزنیم
گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران، با منافقین فالوده می‌خورد
با نظر رئیس مجلس درباره پذیرفتن توصیه‌های FATF موافق نیستم
سخنرانی اخیر ظریف بیشتر شبیه سخنرانی نامزد ریاست جمهوری بود، تا وزیر خارجه
برخی کسانی که در فتنه ۸۸ فعال بودند، در فتنه اقتصادی امروز هم آدم‌های کلیدی هستند
ناطق نوری گلایه داست که در جریان توهین به وی در سال ۸۸، از او حمایت نکردیم
ولایتی مخالف قطعنامه ۵۹۸ بود
نوآوری‌های آیت‌الله آملی در قوه قضائیه ارزشمند بوده است
در ادامه مشروح گفتگوی محمدحسین رنجبران با محمدجواد لاریجانی از نظرتان می‌گذرد:

در خدمت آقای دکتر محمد جواد لاریجانی معاون بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر و مدیر پژوهشگاه دانش‌ها بنیادی و چهره‌ای شناخته‌شده برای همه‌ی مردم که نیاز به معرفی ندارند، هستیم. سلام عرض می‌کنم.
خیلی خوش آمدید.
بنده هم خدمت جناب‌عالی و همکاران محترمتان و همه بینندگان محترم سلام عرض می‌کنم.
چه خبر از اوضاع و احوال جامعه آقای دکتر؟ بعضی‌ها صحبت‌های شما را در مورد برجام مرور می‌کنند و می‌گویند آقای دکتر لاریجانی همیشه منتقد برجام بودند و برخی از منتقدین شما می‌گویند، الان آقای لاریجانی و امثال ایشان خوشحال هستند که برجام به نتیجه نرسیده است. واقعاً اینگونه است؟
ما برای توفیق دولت و همه‌ی نهادهای کشور هم دعا می‌کنیم و هم موقعی خیلی خوشحال هستیم که اینها موفق باشند. دولت محترم مثل قوه قضائیه و مجلس و سایر نهادها، نهادهای جمهوری اسلامی هستند که محصول مهم انقلاب اسلامی است. پس هیچ ایرانی مسلمان و حتی ایرانی غیرمسلمان که کشورش را دوست داشته باشد، از عدم توفیق هیچ بخشی از دستگاه‌های حکومتی خوشحال نمی‌شود. من انتقاداتم عمدتاً انتقادهای حرفه‌ای بوده، من کاری ندارم که مابقی انتقادها و یا به به و چه چه گفتن‌ها چگونه بوده است.
از معدود افرادی بودید که به معنای واقعی خوانده بودید.
یک مشکل عمده همین است. برجام همیشه به عنوان یک … درب آن بسته است؛ یک عده می‌گویند خیلی خوب است و یک عده دیگر می‌گویند خیلی بد است و عده‌ای می‌گویند گاهی خوب و گاهی بد است. فکر می‌کنم یک جمعی در کشور به خصوص مسئولین مهم کشور باید این را ده بار خوانده باشند.
ما از اولین برنامه‌ها دوست داشتیم در خدمت شما باشیم ولی شما فرصت نداشتید.
بنده علاقه‌مند بودم.
شما هفتاد و دومین نفری هستید که ما در خدمتتان هستیم. تفکرات مختلفی آمدند و همین اخیراً هم آقای مجید انصاری اینجا بودند. مثلاً در مورد برجام که صحبت می‌شود، امثال ایشان و هم تفکرات ایشان معتقد هستند که اگر برجام نبود، دست ترامپ برای خیلی از کارها بازتر بود و به نوعی معتقد هستند که برجام جلوی خیلی از این داستان‌ها را گرفته است.
به رغم اینکه ما داریم می‌بینیم آمریکایی‌ها زیر برجام زده‌اند و از طرفی دیگر به نوعی ما همچنان در چهارچوب برجام مانده‌ایم. شما واقعاً اینطور می‌بینید؟ من یاد دارم که شما از ابتدا تاکید می‌کردید من برجام را یک کج راهه می‌بینم و یک چیزی که به نتیجه آخر نخواهد رسید. الان که آمریکا بیرون آمده است و البته اروپایی‌ها هم فکر کنم که ۷ ماهی شده است که ما را نگه داشته‌اند که به یک نتیجه‌ای برسند.
بفرمایید ما را سر کار گذاشته‌اند. "نگه داشتن" خیلی لطیف و مودبانه بود. بحث ما سر همین است. یک وقتی می‌گویند اگر ما برجام را قبول نمی‌کردیم به ما حمله می‌شد و آمریکایی‌ها در عرض چند دقیقه تمام سیستم ما را بهم می‌زنند. حالا بعد از آن می‌گویند این جسدی که روی زمین افتاده است اگر این هم نبود، دست ترامپ باز بود.
در حقیقت آمریکایی‌ها چه در زمان اوباما و چه الان و اروپایی‌های عمده که هم‌کلوپ آمریکا هستند، اینها در عدم انجام برجام و در دشمنی با ما هیچگاه فروگذار نکرده‌اند. منتها آنها به روش خودشان و اینها هم به روش خودشان بوده است. اگر فکر کنیم که از اوباما تا ترامپ یک جهشی در دشمنی با ایران پیدا کرده‌اند ۱۰۰ درصد اشتباه می‌کنیم. ما با توافق لفظی با برجام دشمنی را اندازه نمی‌گیریم و با عمل این کار را می‌کنیم. در عمل اقلاً دو شاخصه را مقام معظم رهبری مطرح نموده‌اند که خیلی قابل اندازه‌گیری است و بسیار شاخصه‌های فعال است.
یک؛ ما بتوانیم نفت خودمان را به راحتی به فروش برسانیم. دو؛ پول نفت و سایر درآمدهای مالی ما در مسیرهای بانکی گیر نکند و به راحتی برای ما وصول شود؛ این دوتا روشن است. چه در زمان اوباما و چه در زمان کنونی و چه با اروپا و چه با آمریکایی‌ها این ملاک این است که مذاکراتی که تحت عنوان برجام انجام داده‌ایم این مذاکرات به چه مقدار موفق بوده است.
من حتی از لحاظ قانونی فکر می‌کنم رفرنس، ارجاع و استناد ما به برجام محمل قانونی ندارد؛ چون برجام یک قراردادی بود که اطراف داشت و حتی در برجام بندهای زیادی وجود دارد که دقیقاً مخصوص آمریکا است. حالا اشکال این سند چیست، بحثی است که همیشه گفته‌ام و حالا نمی‌دانم که شما دوست دارید در برنامه شما هم بازگو کنم یا نه.
به اشکالاتش می‌رسیم، اما وقتی بخشی از یک قرارداد که ۸ یا ۱۰ بند از آن بیرون می‌آید آن دیگر قرارداد قبلی نیست. ما در قراردادهای بین‌المللی یک ویرگول را بالا و پایین می‌کنیم، دوباره باید این را تائید بگیریم. پس ما چیزی به عنوان برجام نداریم. یک جسدی روی زمین قرار دارد و یک توافق دیگری به نام "برجام پریم" است. حالا این برجام پریم برای ما منفعتی دارد یا ندارد. در مقابل ما و در عمل باز هم دشمنی آمریکا است. اروپایی‌ها در واقع طرف سنتی‌مانتال مذاکره ما هستند. آن کسی که جلوی کار را گرفته است آمریکایی‌ها هستند.
برای ما منفعت دارد یا ندارد؟ می‌توانست برای ما منفعت داشته باشد و خیلی خوشحال می‌شدیم که برای ما منفعت داشته باشد، ولی باید واقع بین بود و حتی اگر این مذاکرات را بخواهیم همین طور شل کن و سفت کن با اینها ادامه دهیم باید عملی و بر مبنای عملیاتی فرض کنیم برجام تمام شده است؛ خودمان را با شرایط پس از برجام عملیاتی کنیم، آنوقت آنها سینگال را می‌گیرند.
پیش فرض مهم جناب آقای دکتر روحانی این بود که چرخ‌های سانتریفیوژها را شل کنیم تا چرخ اقتصاد بهتر بچرخد؛ سوال مهم اینجا است که آیا این فرض درستی است؟ به نظر من اشتباه بوده است و از همان روز اول معلوم بود که اشتباه بوده است.
نکته دوم، یک استراتژی برای این مذاکره است. استراتژی برد- برد در مذاکرات بین‌المللی هست، اما برای جاهایی است که برای منافع همدیگر مشروعیت قائل هستیم. بعد می‌گوییم این دوتا برای تو و آن یکی دیگر برای من باشد. دو نفری هستند که بر سر جایی با هم مذاکره می‌کنند و هر دو قبول دارند که هر کدام از طرفین یک سهم مشروعی دارد؛ سر سایز این سهم می‌خواهند که اختلاف خود را حل نمایند. اما در اینجا شرایط ما شبیه آن ماجرا نیست. شرایط ما اینگونه است که دزدی به خانه ما زده است، چون تمام این حصرهای اقتصادی و این تحریم‌ها تجاوز مسلم به حقوق ملت ما است.
نکته سوم تکنیک مذاکره است؛ تکنیک مذاکره خیلی مهم است. مذاکرات در صحنه بین المللی با تکنیک‌های مختلفی انجام می‌شود. گاهی با یک تکنیک تا نیمه راه می‌رویم و جواب نمی‌دهد و باید تکنیک را تغییر دهیم. در اینجا تکنیک "همه یا هیچ" بود. همه یا هیچ یا تکنیک بیگ بنگ بود. یعنی ما یکباره کار را حل کنیم. یکباره کار را حل کنیم برای جاهایی است که همه به هم اعتماد دارند. یعنی می‌گوییم استخوان لای زخم نگذارید، این مال تو و این مال من و بحث را تمام کنیم.
تکنیک همه یا هیچ برای شرایطی نیست که به طرف مقابل اصلاً اعتماد نداریم. اتفاقاً اینجا تکنیک اطمینان‌بخشی باید بکار گرفته شود. ما حاضر بودیم قدم کوچک برداریم ولی قدم‌های.... که اگر آن جرزنی کرد، ما هم به نقطه اول برگردیم و بعد صبر کنیم و ببینیم قدم بعدی او چیست. اگر قدم بعدی او خوب بود، ما به جای قدم معادل یک و دو دهم می‌رویم.
مسئله چهارم، سندنویسی و تضمینات است. در هر صورت مذاکره با کسی می‌کنیم باید تضمینی در آن باشد. مانند اینکه اگر زیر این بندها زدید این چیزها را دارد و حل اختلاف چطور باشد. خود سند هم باید دقیق باشد؛ هر چه سند دقیق‌تر باشد منافع طرفین بهتر تامین می‌شود، به خصوص ما که مظلوم هستیم و با اطرافیان غداری روبرو هستیم، باید سند ما محکم می‌بود و هر چه می‌خواستیم بدهیم بدهیم ولی چهار میخه باشد؛ این سند پر از سوراخ و سمبه بود.
حالا تازه مکانیزم دیگری برای رفع اختلاف گذاشتیم که در آن به نظر من اشتباه فاحش بود، از دوستان مذاکره کننده در رفته است؛ به نام "مکانیزم ماشه"
۲۲۳۱؟
بله. مکانیزم ماشه این است که هر کسی از این ۱+۵ اعتراضی دارد، اعتراض خود را به سازمان ملل بدهد و آن طرف بررسی می‌کند و می‌گوید با هم بنشینید و با هم می‌نشینند و بررسی می‌کنند. بعد نهایتاً وقت می‌دهند که اگر در این مدت اختلافات ما با طرف حل نشد، سر نقطه اول برمی‌گردیم! یعنی همه تحریم‌ها برمی‌گردد! این نقطه اول فاجعه است یعنی اگر خود ایران اعتراض می‌کرد، اگر با امریکا به توافق نمی‌رسیدیم باید به نقطه اول برگردیم؛ ما نقطه اول نداریم. چرا باید به نقطه اول برگردیم؟
یعنی ما برای اینکه اعتراض کردیم دوباره تحریم می‌شدیم.
یعنی اگر خود ما هم اعتراض می‌کردیم.
بله. چرا باید به نقطه اول برگردیم؟ باید بنویسند این چنین بررسی شود و اگر اشکالات ما وارد است دولت امریکا یا هر دولت دیگر باید خسارت دهد. باید جریمه دهد. نقطه اول معنی ندارد. اما درباره استناد به نظرات رهبری، این دوستان ما در دفاع از برجام یک زمانی مرتب می‌گفتند رهبری از ابتدا تا آخر این را تائید کرده است. من کاری به بحث‌های خصوصی ندارم. شما کافی است بیانات مقام معظم رهبری را مرور کنید و یک جا علامت خرسندی می‌بینید؟
خب حکومتی آمده و دولت است و مسئولیت دارد و مجلس باید کار آن را برسد و دولت باید انجام دهد و همه با هم این سیستم باید کار کند؛ نباید این سیستم زنگ بخورد. اخیراً شنیده‌ام گفته می‌شود این مذاکرات برای مردم بوده است و مردم مذاکره می‌کردند. چرا این طور صحبت می‌کنیم؟ این برای تبلیغات ریاست جمهوری خوب است، ولی برای یک فرد حرفه‌ای خوب نیست.
یک چیزی را از ابتدا در برجام بیان می‌کردید و الان هم در چند جا از صحبت‌ها اشاره کردید. بحران استیصال یا تئوری استیصال که به این تکیه کنیم و کار را جلو ببریم. این را زمان برجام هم بیان می‌کردید و شاهد بودیم با همین صحبت‌هایی که اشاره کردید اتفاق افتاد. الان هم فکر می‌کنید یا این پطور حس می‌شود این تجربه جا نیفتاده است و سراغ FATF با همین فرمول رفته ایم.
وقتی با دوستان از هر دو جناح صحبت می‌کردیم، چه مذاکره کننده و چه جناح دیگر، می‌گفتیم چرا این طور شد می‌گفتند از این بهتر نمی‌شد. این را به نام بحران استیصال می‌نامم. یعنی اشتباه می‌کردید بهتر نمی‌شد و احساس استیصال کردید و به این دلیل، این را پذیرفتید؛ این خیلی بد است. آن زمان باید پرسید چرا احساس استیصال کردید؟ استیصال مذاکره‌ای بود یا استیصال کشور بود.
اگر در کشور بود و فکر می کردید دنیا به زمین می‌آید و همه چیز به هم می‌خورد، اشتباه می‌کردید. اگر مذاکره‌ای بوده، آدم در مذاکره نباید هیچگاه احساس استیصال کند. این بحران استیصال متاسفانه توسط برخی از دوستان ما در دولت دامن زده می‌شود. چطور؟ مثلاً الان وقتی می‌خواهند علیه آمریکا صحبت کنند می‌گویند ای امریکای غدار شما سبب شدید بچه‌های ما الان در شیر خشک مشکل دارند و بیماران ما در خیابان می‌میرند و در دارو مشکل دارند. این نحوه صحبت است؟
سر FATF چطور؟
دو جور است. یک اینکه استیصالا این را بپذیریم که ۱۰۰ درصد غلط است و دیگر اینکه بگوییم ما با این‌ها می‌خواهیم کار کنیم، لازم نیست الان بپذیریم. یک نهادی است که هزار و ۷۰۰ تا توصیه دارد. پولشویی، پالرمو و غیره دارد. می‌گوید به اینها بپیوندید؛ هر کدام از اینها کار دارد. ما می‌گوییم شما می‌خواهید با تروریسم مبارزه کنید دو نمونه مبارزه کنید ببینیم چطور مبارزه می‌کنید. دو نمونه خوب باشد. اگر عملیات و نتیجه خوب بود ما در دو نمونه دیگر هم همکاری می‌کنیم.
نه اینکه دربست چند نفر آدم آنجا بنشینند، الان تعداد …های FATF را نگاه کنید، از زمین تا آسمان است. برای چه کسی اینها را نوشته‌اند؟ چه کسی اینها را نوشته است؟ من می‌خواهم بگویم بین ریجکشن ۱۰۰ درصد و بین اینکه همین طور بپیوندیم و استیصالا باشد، هر دو بد است. ما راه دیگری داریم. ما می‌توانیم با FATF وارد مذاکره شویم و بگوییم مورد به ما معرفی کنید. اگر دیدیم وضع خوب است ۵ مورد دیگر را وارد می‌شویم. اگر دیدیم در مبارزه با تروریسم جدی هستند ما آمادگی داریم، هم وارد شویم و حتی عضو شویم و همه کار هم کنیم.
اول باید دو سه مورد را انجام بدهیم. اینها همان اول می‌خواهند هر اطلاعاتی بدهیم و ما به عنوان یتیم آنجا بنشینیم و به ما دستور بدهند. چنین چیزی امکانپذیر نیست.
یعنی با این توصیفی که شما دارید فکر می‌کنم نظام تصمیم خودش را در این زمینه گرفته است.
اگر از لحاظ کارشناسی بخواهید نظر من این است.
الان در مجمع تشخیص رفته است.
بله. به نظر من خیلی خام است؛ استیصالاً این را بپذیریم یا از روی خوشبینی این را بپذیریم؟ هر دو.
باید خیلی روی این فکر شود.
تعامل غیر از پذیرفتن است؛ ما باید از صحنه جهانی یاد بگیریم. ما می‌توانیم با خیلی جاها تعامل کنیم، این بمعنای پذیرفتن نیست. ما می‌توانیم ۵ تا مطلب جلوی اینها بگذاریم. برای شما مثال بزنیم؛ مثلاً اروپائیان می‌خواهند با ما در امر حقوق بشر تعامل کنند؛ خیلی خب. در ستاد عالی حقوق بشر که وزرا حضور دارند، ریاست محترم قوه هم حضور دارند، چهارچوب آن هم نوشته شد البته استفسار هم کردیم و چهارچوب‌ها مشخص شد و وزارت خارجه را مسئول کردیم که دیپلماسی‌اش را قدم به قدم پیش ببرد. چیز در بسته نداریم.
گفتیم موانع مذاکرات و تعاملات فعال و سازنده در امر حقوق بشر چیست. یک، مسئله استاندارد دوگانه است. دو؛ تبعیض، یعنی کسی خودش را گنده ببیند و بگوید اینها با آنها فرق دارند. سوم؛ تحمیل. به هر صورت تفکر سکولار لیبرال برای شما باشد، اما ملت ایران و هر ملتی اعم از مصر، مراکش و غیره حق مسلم دارند که زندگی مدنی خودشان را بر اساس عقلانیت اسلامی بنا کنند.
نکته بعدی مبارزه با تروریسم و عدم استفاده از پوشش حقوق بشر است. درباره اینها می‌خواستیم صحبت کنیم که هیچکدام قبول نکردند.
این برای چه تاریخی است؟
برای چند ماه پیش است.
یعنی پیشنهاد دادید و قبول نکردند.
تعامل کردیم. تعامل یعنی هر چه گفتند بپذیریم؟ ما می‌گوییم چرا نمی‌شود در امر حقوق بشر سازنده بحث کرد. ما می‌دانیم آنها چکار می‌کنند. آنها نقطه‌چین می‌گذارند و بعد می‌خواهد بگوید چرا اعدام دارید. ما حاضر هستیم درباره اعدام صحبت کنیم ولی این دیگر تعامل نیست.
نفر جدیدی که درباره کشور ما گذاشتند چطور است؟
اوضاع این هم با آن قبلی فرقی ندارد. اولاً معتقد هستیم نصب گزارشگر ویژه برای ایران استاندارد دوگانه و نامشروع است. ایران که بزرگ‌ترین دموکراسی غرب آسیا است. از لحاظ فانکشنال دموکراسی قابل مقایسه با دموکراسی کشورهای پیشرفته دنیا هستیم.
الان کدام کشورها گزارشگر ویژه دارند؟
۶-۵ کشور مثل میانمار، کوبا، کره شمالی و غیره دارند. کوبا البته الان برداشته شده است. مهم این است که چرا استاندارد دوگانه دارند؟ نکته بعد این است کسی که گزارشگر ویژه است باید در چهارچوب کار کند. اولاً از تبلیغات و موضع‌گیری خودداری کند. همین جناب مستطاب رفته با BBC فارسی صحبت کرده و در سازمان ملل علیه ما سخن گفته و بیانات خیلی مشعشعی هم دارد. می‌گوید مشکل ایران مشکل ایدئولوژیک است؛ اینها اسلام را بد فهمیده‌اند و من می‌خواهم کمک کنم که اینها اسلام را خوب بفهمند.
چنین آدمی می‌خواهد گزارشگر باشد. گزارش اولی که نوشته است همان گزارش قبلی است و حتی ادبیاتش را اصلاح نکرده است و مدعی اسکالرشیپ و استادی است. ضمناً در همین گزارش دفاع جانانه‌ای از منافقین کرده است! اصلاً به نظر من گزارشگری که با منافقین فالوده بخورد و در گزارش از منافقین دفاع کند، این به طور اتوماتیک از حیثیت افتاده است. لازم نیست بحثی درباره این کنیم.
منتهی ما تعامل داریم، هر وقت ایشان علاقه‌مند بود، در ژنو افراد ما با ایشان نشسته اند و کارشناسان ما حضور داشته اند و صحبت کرده‌اند. تعامل این است.
با علی آقای لاریجانی در قضیه برجام اختلاف نظراتی از قبل داشتید.
بین ما دعوای خانوادگی درست نکن خداوکیلی. (می‌خندد)
نه، می‌خواهم بدانم در مورد FATF با هم مخالف هستید یا هم نظرید؟
دقیقاً نظر ایشان را به طور دقیق و حرفه‌ای نمی‌دانم چیست، به طور کلی احساس می‌کنم برهان دولت را ایشان تا حدی قبول کرده که علی‌الاصول امروز برای اینکه خرمان از پل بگذرد باید توصیه‌های FATF را بپذیریم؛ لااقل من با این جمع‌بندی کلاً موافق نیستم، اما در خانواده لاریجانی‌ها ما نظرات خودمان را داریم.
همه هم بحث هستید.
بله، اینطور است.
فکر می‌کردید به عنوان یک آدم با تجربه سیاسی که آقای ظریف چنین صحبت صریحی درباره پولشویی داشته باشند؟
به نظرم آقای ظریف الان بیشتر به مباحث داخلی علاقه‌مند است، چون یک سخنرانی هم اخیراً از ایشان دیدم که می‌توان گفت سخنرانی تبلیغات ریاست جمهوری بیشتر بود، تا یک وزیر خارجه که باید کم و حرفه‌ای سخن بگوید. اگر ناظر به سیاست داخلی هستند، آن یک بحث جدایی است.
یعنی ممکن است ایشان برای ۱۴۰۰ برنامه‌ای داشته باشند؟
من نمی‌دانم. اگر هم باشد ما خوشحال هستیم. دوست عزیز ما است و جزو کاندیداها باشد چیز بدی نیست، منتهی می‌خواهم بگویم این صحبت‌ها اگر برای داخل است در زمان تصدی وزارت خارجه به مصلحت نیست.
چون می‌دانم شما ناراحت نمی‌شوید و به من لطف دارید سوالات را راحت می‌پرسم. برخی چنین حرفی را درباره اخوی شما علی آقا می‌زنند که هم درباره برجام و هم درباره FATF و چیزهای دیگر با دولت همراهی می‌کند، برای ۱۴۰۰ یک فکرهایی دارد.
ببینید، آقای دکتر علی یک مدیر توانمند اجرایی است. من از اینکه برادرم هست ابایی ندارم از ایشان تعریف کنم؛ واقعاً فرد تیزهوش و توانمندی است. سیاست‌های مختلف همانطور که اشاره کردید، برخی از مشی ایشان را من خیلی صریحاً نظر متفاوت دارم. ولی من فکر کنم در یک عملیات اجرایی، شاید ایشان تصمیمات دیگری را بگیرد. ایشان برای اینکه در انتخابات پیروز شود، لازم ندارد با دولت اینقدر کنار بیاید. کار با دولت را شاید برای تسهیل کار دولت انجام می‌دهد.
منفعت ملی ما این است که جناب آقای روحانی حمایت شود، مدیران جهادی را به میدان بیاورد و کشور را در مقابل امریکا قوی کنیم.
الان هم تا ریاست جمهوری واقعاً فاصله داریم. در این فضا بخواهیم بیفتیم خیلی سخت می‌شود.
حالا من هم حدس زدم.
بله، این پرسش من بود. شاید برخی دوست نداشته باشند درباره دی صحبت کنیم ولی شما جزو اولین افرادی بودید که در فتنه ۸۸ صحبت کردید و صحبت‌های شما ماندگار شده است.
ببینید، شرایط اقتصادی فعلی ما چیست؟ شرایط اقتصادی فعلی ما یک فتنه اقتصادی است که روی یک افت کارآمدی چشمگیری قرار گرفته است. این فتنه اقتصادی با فتنه ۸۸ تفاوت ماهوی ندارد؛ یک اتاق فرمان مجهزی در بیرون دارد که این بار آشکار است و یک هدفگیری واحد است.
در فتنه ۸۸ آمریکا و رژیم صهیونیستی و اروپائیان با یک جناح سیاسی داخل کشور و عوامل می‌خواستند مردم را به خیابان بکشند و تحت این شرایط که رای من کو؟ هدف هم رای من نبود، دنبال دیکتاتوری سکولار بودند.
در فتنه امروز اقتصادی باز هم می‌خواهند مردم را به خیابان بکشانند اما به جای اینکه بگویند رای من کو، می‌گویند پول من کو؟ باز همان هدف را دنبال می‌کنند. پس این فتنه همان فتنه است. اتفاقاً چیزی که جالب است، این است که برخی کسانی که در فتنه ۸۸ نقش کلیدی داشتند در این جریانات اقتصادی هم آدم‌های کلیدی بودند و شاید هم هستند. مقابله با فتنه با مقابله با کارآمدی دو بحث است. در مورد فتنه باید با قدرت چشم فتنه را درآورد؛ این تعبیر مولا علی (ع) است. لذا قوه قضائیه وارد شده، نیروهای امنیتی وارد شدند، تا حدی هم الحمدالله موفق بودند.
ولی افت شدید کارآمدی را با نیروی قهریه نمی‌توان افزایش داد. آنجا باید دیدگاه ما عوض شود؛ یعنی دو مطلب باید عوض شود، خیلی کلی بیان نکنم. اگر فکر می‌کردیم با برجام سرمایه عظیم اروپای غربی وارد کشور می‌شد و تکنولوژی وارد می‌شود و کارخانه‌های عظیمی راه می افتاد، این را کنار بگذاریم، این را دنبال نکنیم. من می‌گویم غلط است و برخی می‌گویند این درست است. این عملیاتی نیست.
دوم باید به خودمان برگردیم؛ ما مدیرانی نمی‌خواهیم که بالای ابر باشند. گاهی نگاه می‌کنم مدیران عالی سخنرانان خیلی جالبی شدند. باید… باید… باید… خب مخاطب کیست؟ شما باید انجام دهید. شما به من می‌گویید باید، من هم شهروند هستم می‌گویم باید. الان چطور شد؟ همه بایدی شدیم که!
باید مدیران مایکرو باشند نه مدیران مکرو! من توهین به کسی نمی‌کنم و برخی ایده‌های خوبی هم دارند ولی بالای ابرها است. شرایط کشور ما مدیریت در میدان می‌خواهد.
اتاق فرماندهی که غرب در فتنه ۸۸ داشت احتمال نمی‌داد فتنه شکست بخورد. ۱۰۰ درصد معتقد بود پیروز است و این را به داخل هم القا کرده بود و حتی در داخل برخی کسانی که در انقلاب زحمت کشیده بودند، می‌گفتند که مراقب باشید، شرایط مثل قبل نیست.
اما سه نکته کلیدی وجود دارد. یکی اینکه گفتند رهبری ایران یک رهبری شجاع است و این طور نیست که پشت حادثه بایستد و جلوی حادثه می‌ایستد. این تعبیر هاتسون است. یعنی می‌گویند اگر رهبری بود که می‌ترسید و جا می‌خورد، ما پیروز می‌شدیم اما رهبری شجاعی است و جلوی فتنه استاد و سینه خود را جلوی فتنه سپر کرد. علت ناکامی فتنه شجاعت رهبری و صداقت ایشان بود. قوت تشکیلات امنیتی و قضائی ما و همچنین بصیرت مردم بود. این سرمایه را باید ما نگه داریم.
۹ دی هر سه مورد را به منصه ظهور آورد. حالا در فتنه امروز اقتصادی دقیقاً باید روی این سه مورد تکیه کنیم. این طور نباشد که به شعار پول من کو، جای دیگر را خراب کنند که عزت ما است. وضع اقتصادی مردم باید سامان پیدا کند، کشور باید سامان پیدا کند و دولت باید واقعاً پی این برود و خطی که مقام معظم رهبری ترسیم کردند همین خطی است که من بیان کردم.
و وسط میدان بیایند.
بله؛ به میدان بیایند. ولی فتنه را با ان‌شالله و ماشاالله نمی‌توانیم حل کنیم. نسبت به فتنه باید حساس باشیم. دشمن‌شناسی رکن بصیرت است. دشمن خودش را سعی می‌کند در لسان دوست قالب کند. آنهایی که در داخل آدم‌هایی دقیقی نیستند و یا خدایی نکرده وابسته باشند، دشمن را رنگ دوست می‌زنند و آنهایی که دلسوز نظام هستند و هر چه رنگ دشمنی است را می‌پاشند. دشمن‌شناسی خیلی مهم است و این رکن بصیرت است. این سه نکته‌ای است که باید از فتنه ۸۸ یاد بگیریم.
چه سالی ازدواج کردید؟
خودم هم نمی‌دانم. من فکر کنم ۱۷-۱۶ ساله بودم که ازدواج کردم.
عجب؛ تهران بودید یا نجف؟
در قم بودم.
چطور آشنا شدید؟
فامیل هستیم. دختر عمه من هستند.
خطبه عقد را چه کسی خوانده است؟
مرحوم والد ما خوانده‌اند. آن چیزی که من فکر می‌کنم مهم است و میراث تعلیم مرحوم پدر ماست، این است که اولاً بچه‌ها دین درست و درمانی داشته باشند و ضمناً مرحوم والد ما مطالب نظر خودشان را می‌فرمودند ولی ما را در انتخاب اهداف آزاد می‌گذاشتند؛ این خیلی مهم است. اینطور نبود که همینطور در خلا باشد. ایشان نظرات را بیان می‌کردند و راهنمایی‌ها را می‌کردند و در خیلی از امورات اینچنین بود. یکی از چیزهای خیلی مهم در تعلیم ایشان این بود که فضای خانواده را رقابت در علم گذاشته بودند.
یعنی چطور؟
یعنی وقتی در قم خدمت ایشان جمع می‌شدیم، اگر حرف‌های ساده و معمولی می‌زدیم، ایشان استقبال نمی‌کرد و خودشان موضوعی را مطرح می‌کردند که ابعاد فکری، سیاسی، فلسفی و گاهی فقهی داشت و ما اخوان به جان هم می‌افتادیم؛ ساعت‌ها بحث‌های داغ داشتیم و ایشان لذت می‌برد که در بحث نظری خوبی وارد شده‌ایم. گاهی والده جیغ می‌زد که حالا وقت نهار است و من هم خسته شدم و بحث را تمام کنید.
در بین اخوان ما، حضرت آیت‌الله شیخ صادق آملی یک فرد بسیار سخت بحث کنی است، یعنی با ایشان سخت می‌توان بحث کرد، چون بحث‌های دقیق دارند و فرد با حوصله‌ای هستند. یعنی کسی می‌خواهد با ایشان مباحثه‌ای را ادامه دهد، باید تحمل بالایی داشته باشد چون خیلی دقیق و ریزبین و دقیق‌النظر هستند.
شما چند سال بزرگ‌تر از ایشان هستید؟
ما برادرها هر کدام دو سال با هم تفاوت داریم. من با ایشان ۸-۷ سالی اختلاف سنی دارم.
آقای دکتر جواد لاریجانی چقدر در کارهای منزل کمک می‌کنند؟
خیلی کم.
چون نیستید؟
بله. اصلاً کم پیدا هستم. به شوخی گفتند کم پیدایی، گفتم مقدمه ناپیدایی است. البته دوست دارم کمک کنم، ولی اگر برسم حتماً کمک می‌کنم. فرمایش زیاد دارم. (می‌خندد)
اهل غذا درست کردن هستید؟
اهل غذا خوردن هستم. خیلی هم در غذا سختگیر هستم.
یعنی چطور؟
یعنی باید خیلی خوشمزه و خوش‌طعم باشد.
چه غذایی را بیشتر دوست دارید؟
من غذاهای مازندرانی را خیلی دوست دارم؛ به خصوص ماکیان اعم از اردک که فارس‌ها زیاد نمی‌خورند، چون بلد نیستند درست کنند، چون پختن اینها برای اینکه بوی زُخم را نداشته باشد کار زیادی دارد. غذاهای مازندرانی را دوست دارم.
ما یک زمانی اردک خوردیم و...
نه، باید خانم من برای شما درست کند، آنوقت می‌بینید که استخوان‌هایش را آدم می‌خورد.
با خانواده اهل بحث سیاسی هستید؟
خانواده ما همه سیاسی هستند.
دامادها و عروس‌ها از اهالی سیاست هستند یا معمولی هستند؟
همه اهل علم هستند. هر دو اینطور هستند.
تفکرات به شما نزدیک است یا مخالف هستند؟
ما تحمیلی نیستیم ولی همه فرزندان من در خط ولایت هستند.
مزرعه معروف شما هم داستانی دارد.
مزرعه من معروف‌ترین مزرعه جهان است و به برکت رئیس‌جمهور سابق و بحث‌هایی که شده است. من دو الی سه کلیپ دیدم که من و تو و صدای آمریکا پخش می‌کردند، دوست داشتم مزرعه من باشد ولی معلوم شد در سومالی و جاهای مختلف است.
این مزرعه را چه کسی خریداری کرده است؟
تقریباً برای ۲۷ سال پیش است. من در کار کشاورزی خودم فنّان هستم و این طور نیست که از تهران و تلفنی اقدام می‌کنم. بیلم گلی است.
یعنی بیل می‌زنید؟
در فیلد هستم. عمدتاً تولید گندم می‌کنم. این کار برای من چنان روحیه‌دار است که وقتی احساس می‌کنم این گندم نان می‌شود و مردم این را می خورند کیف می‌کنم. هر چند از نظر اقتصادی صرف نمی‌کند ولی این خیلی مزه دارد.
این چیزهایی که درآوردند برای شما که این زمین را چطور گرفتید...
این را از مردم خریدیم. دهی که داشتیم ۱۵۰ سال پیش خیلی آباد بود. آرام آرام متروکه شد و رها کردند. پائین‌ترین نقطه است، دشت ورامین از بالا تا پائین مرغوب از بین می‌رود. ما در ته دشت ورامین هستیم. چون ارزان بود و می‌شد خریداری کردیم و بعد مناقشاتی ایجاد شد. ما همیشه گفتیم همه را بررسی کنید و هر چقدر برای هر کسی هست بردارد؛ ما شاکی خصوصی نداریم.
این تصویری که دوستان پخش کردند برای چند سال پیش بود؟
نمی‌دانم ولی فکر کنم برای ۲۵-۲۰ سال پیش است.
فکر می‌کنم تقریباً ۲۰ سال پیش است و صحبت‌هایی که به درد امروز می‌خورد.
نگران بودم چیزی را پخش کنید که الان بگویم عوض کردم. من ابایی ندارم و حرف مرد باید حق باشد.
تقریباً مواضع همان مواضع است.
بله.
آقای دکتر جواد لاریجانی خیلی مقاطع مختلفی را گذرانده‌اند و من فکر می‌کنم مقاطع مجلس شما مجلس دوم، چهارم و پنجم بود.
چهارم و پنجم بود.
دوم تشریف داشتید؟
خیر. من نبودم.
مقاطع خاصی بود و شما پایه‌گذار مرکز پژوهش‌های مجلس هستید.
بله. مرکز پژوهش‌های مجلس با پیشنهاد من و حمایت وسیع آقای ناطق نوری ایجاد شد. آقای سید مرتضی نبوی انصافاً در این قسمت سهم عمده‌ای داشت. به نظر می‌رسید که من در دو چیز تمرکز کردم. یکی ایجاد مرکز پژوهش‌ها و دیگری کار روی لایحه بودجه بود.
کار منظور همان رای‌گیری سابق است.
بله. لایحه بودجه به نوعی کارنامه کارآمدی کل نظام است که بودجه‌ها را با چه دقتی تهیه می‌کنیم و چطور مصرف می‌کنیم، چطور تصمیم‌گیری می‌کنیم.
که محصول این از مجلس می آید.
بله. کار بزرگ مجلس است. به نظرم تاسیس مرکز پژوهش‌ها فرصت خیلی خوبی بود و تاثیرات خیلی خوبی داشت یعنی ما در دوره مجلس چهارم و پنجم اگر چیزی در مرکز پژوهش‌ها رد می‌کردیم، یا گزارش منفی درباره آن لایحه می‌آمد یا طرح، تقریباً بالای ۸۰ درصد رد می‌شد، البته اگر چیزی را تائید می‌کردیم ۶۵ درصد احتمال داشت قبول شود ولی مهم بود آنها به اشکالات ما توجه می‌کردند.
نکته بعد این بود که مرکز پژوهش‌های مجلس قبل از اینکه لایحه به مجلس بیاید، گاهی که نیاز بود ما همراه آقای ناطق نزد آقای رئیس‌جمهور که آقای هاشمی بودند می‌رفتیم و برای این بحث می‌کردیم. مثلاً درباره افزایش قیمت بنزین، ایشان معتقد بودند یکباره باید افزایش داشته باشد و ما گزارش خوبی تهیه کردیم و مخالفت می‌کردیم.
در صحبت‌های خودتان هم به اقای ناطق اشاره کردید و هم به رقیب انتخاباتی سال ۷۶ ایشان که شما در تیم آقای ناطق بودید. فکر می‌کردید بعد از ۲۰ سال این دو رقیب به نوعی خیلی به هم نزدیک شوند؟
البته من معتقد نیستم آقای ناطق به آقای خاتمی از لحاظ سیاسی نزدیک شده‌اند. به آقای ناطق در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سابق توهین شد و این توهین ایشان را زخمی کرد. ایشان انتظار نداشت آدمی که در انقلاب بود و فداکاری داشته این طور به او توهین شود و شاید از امثال ما هم گله‌مند بود که چرا در میدان نیامدیم و دفاع نکردیم؛ ایشان دفاع نیاز داشت.
یعنی گله ایشان وارد است؟
خیر. گله در اینجا وارد است که نباید به ایشان توهین می‌شد. چون معرکه دیگری وارد شده بود و فتنه ۸۸ و مسائل بعدش بود، ما فکر می‌کردیم مسئله اصلی نباید به شخص باشد. باید مدیران‌مان را قدرشناسی کنیم. یک ویژگی آقای ناطق دارد و در زمان مجلس داشتند و الان هم دارند، ایشان به مشورت خیلی اهمیت می‌دهند. هیچ ابایی ندارند، ما جوان بودیم و نظر می‌دادیم، هیچ ابایی ندارند که این نکته خوبی است و بدهید من نگاه کنم و بخوانم. یکی از کسانی که گزارشات مرکز پژوهش‌ها را خوب می‌خواند، خود آقای ناطق بود.
اینکه این دو نفر به هم نزدیک شدند را قبول ندارید.
خیر؛ آقای ناطق پای کار انقلاب است. ممکن است برخی مواضع ایشان را من قبول نداشته باشم که می‌دانید.
اخیراً با هم ملاقاتی نداشتید؟
بله؛ ملاقات هم می‌کنیم اما نه زیاد. تنبلی از من است.
باید به لواسان بروید.
جای خوبی است و حوزه علمیه‌ای که درست کردند، رفته ام و خیلی به ایشان علاقه هم دارم. سجایای اخلاقی آقای ناطق بالا است. افراد را نباید صفر و صد نگاه کنیم.
ماجرای اختلاف شما با آقای دکتر ولایتی در وزارت امور خارجه چه بود؟ این اختلاف همچنان ادامه دارد؟
من به آقای دکتر ولایتی بسیار احترام می‌گذارم. یک شخصیت دوست‌داشتنی است و در کار انقلاب بوده و مورد اعتماد حضرت امام (ره) و مورد اعتماد مقام معظم رهبری بوده است. ژانر کاری ما با هم فرق دارد. من طور دیگری نگاه می‌کنم. مثلاً من دیپلماسی صوری را علاقه ندارم؛ یعنی خیلی از بحث‌های دیپلماسی و رفت‌وآمد و خوش و بش کردن‌ها با اینکه ضروری است، در حد ۲۰ درصد اهمیت می‌دهم.
من دیپلماسی تعاملی را که در آن چیزی را باید بماسونیم، قبول دارم. حتی برای مذاکره و صحبت با سفیری که به ایران می‌آیند از قبل باید گزارشات را بخوانم و یادداشت تهیه کنم که این آدم می‌اید، من می‌خواهم چه چیزی از او بفهمم و چه چیزی به او منتقل کنم.
این سوال ایجاد می‌شود که با هم از لحاظ روشی مخالف هستید چطور قطعنامه ۵۹۸ را کنار هم جلو بردید؟
آقای ولایتی تا تصویب آن، پای این قطعنامه نبوده است، علاقه هم نداشت و مخالفت هم داشت، ولی تصویب این را خود حضرت امام (ره) مصلحت می‌دید. قطعنامه ۵۹۸ یک تجربه است و ۱۰۰ درصد توفیق نیست، ولی تجربه‌ای است که خواسته‌های امام را داشت.
امام (ره) در امر تعیین مسئول آغاز جنگ بسیار دقت داشت. ایشان تاکید داشت که باید در تاریخ ثبت شود که این تجاوز از طرف عراق صورت گرفته و ما ملت متجاوزی نیستیم. در جایی هم فرمودند این از مسئله خسارت جنگ هم بالاتر است ولی خیلی قضیه بالا و پائین داشت. نحوه ختم جنگ مسائل زیادی دارد و من نمی‌خواهم فداکاری‌هایی که نیروهای مسلح ما انجام دادند خدشه‌دار شود.
نیروهای مسلح ما، چه سپا، چه بسیج و نیروهای ارتش در جنگ کارستان کردند. یک زمانی مذاکرات ۵۹۸ شروع شد که بالغ بر هزار کیلومتر مربع عراق ما در بودیم. خوشبختانه جنگ طوری ختم شد که چه ما و چه ملت عراق دچار یک گرفتاری دائم نشدیم؛ سرزمین‌هایی که صدام از ما گرفته بود را پس گرفتیم و حقوق ما استیفا شد.
این مسئله در مذاکرات هم به شما کمک کرد.
بله، در مذاکرات خیلی مهم بود. من می‌خواهم بگویم اختلاف بود درباره اینکه مذاکرات خوب است یا خیر. ما در تمام این مذاکرات، خدا حاج آحمد آقا را رحمت کند که همراه آیت‌الله خامنه ای به طور دقیق گزارش‌ها را خدمت امام می‌دادند و ما متعهد بودیم ریز و خرد را امام در جریان باشند. در برخی مواقع اختلاف نظر بود.
آقای محتشمی وزیر کشور بود و من تازه از نیویورک آمده بودم و ایشان به شدت مخالف بود. ایشان مصاحبه کرده بود که این لاریجانی عین یاسر عرفات است و چیزها را هدر می‌دهد. من خدمت امام یادداشتی را فرستادم که البته اشکالات ایشان پاسخ دارد و یک زمان مصلحت نیست و اگر مصلحت هست باید پاسخ داده شود، چون واقعاً این مسیر یاسر عرفات نیست و مسیر دیگری است و با اشراف کاملی انجام می‌شود. مسئولین قوا روی این نظارت دارند و هر جا اشتباه شود ما قبول می‌کنیم، اشتباه را جبران کنیم.
حاج احمد آقا به من فرمودند که امام فرمودند شما به نماز جمعه بروید و پیش از خطبه‌ها پاسخ آن حرف‌ها را بدهید. من رفتم و پاسخ حرف‌ها را به تفصیل دادم. یک روزی آقای محتشمی گفت نامردی کردی؛ یعنی قرار بود پاسخ بدهید ولی چند مطلب اضافه هم گفتید. گفتم اگر شد اشتباه کردیم.
یا در یک لحظه‌ای امریکا می‌خواست اینجا تشویش ایجاد کند و قطعنامه‌ای علیه ما برای اعمال اقدامات نظامی بگیرد، گفت ایرانی‌ها وقت‌کشی می‌کنند و می‌گویند قبول داریم و قبول نداریم، دِدلاین گذاشتند. لازم بود ما پاسخ بدهیم. از خدمت حضرت امام پرسیدیم. آن زمان آقای شیخ‌الاسلام معاون سیاسی بود و دفتر ایشان همه جمع شدیم و آقای ولایتی خیلی درباره این مسئله تند بود و گفت این همانند ترکمنچای است و ما تا وزیر باشم اجازه نمی‌دهم این ادامه یابد.
من قبل از این پیغامی از امام بود که ایشان فرمودند به نیویورک بروید و جوری صحبت کنید که آنها تلقی کنند که ما قبول داریم تا این توطئه امریکا خنثی شود. این را در جلسه بیان نکردم و بعداً خدمت آقای ولایتی رسیدم و گفتم این نظری که بیان کردید با نظر امام فاصله دارد. نظر امام این است.
دیداری با رئیس‌جمهور شوروی داشتید؛ گورومیکو.
بله.
و صحبتی درباره کمک ایران به درماندگی آنها در افغانستان و کمک آنها به ما در قضیه عراق کردید که احمد شاه مسعود ظاهراً نفری بود که با او صحبت کردیم. امام ظاهراً تاکید داشتند که حق مردم افغانستان در این امر ضایع نشود.
این درست است. گزارشاتی برادران سپاه داده بودند که شوروی سابق موشک‌هایی به عراق داده است که اینها می‌توانند برخی از شهرهای ما را بزنند. من از طرف دولت رفتم و پیام حضرت امام (ره) این بود که به آنها بگویید ما با این موشک‌ها شکست نمی‌خوریم، ولی شما در این جنایات شریک می‌شوید و این آینده روابط را خراب می‌کند.
حضرت امام می‌دید که سیستم بولشویکی دارد سقوط می‌کند و باید گفت امام طراح روابط ایران با روسیه پسامارکسیسم بود.
یعنی این پیش‌بینی را که کردند.
بله. پیش‌بینی داشت و به این هم عمل کردند. ما به آنجا رفتیم و گورومیکو تقریباً ۳۰ و خرده‌ای سال وزیر خارجه شوروی بود. دیپلمات کارکشته‌ای در سیستم خودشان بود و تازه رئیس‌جمهور شده بود. گورباچف رئیس پولیک‌برو شده بود. پولیک‌برو جنبه‌ای مانند رهبری برای آنجا داشت.
ما نشستیم و هنوز ننشسته بودیم، گورومیکو شروع کرد ما را نصیحت کردن که شما چرا جنگ را ادامه می‌دهیم و آتش‌بس کنید و قبول کنید. داشت سرفه می‌کرد، من یک لیوان آب به او دادم و گفتم گلویی تازه کنید، راستی بپرسم چرا افغانستان را رها نمی‌کنید؟
گفتم شما آنجا هم شکست خوردید این همه هزینه کردید ملت افغانستان پیروز شدند و اینها را رها کنید. اینها چیزی از شما نمی‌خواهند و شما به آنجا رفتید. قدری بحث داغ شد و ایشان به من گفت تو هم‌سن نوه من هستی و این طور با من صحبت نکنید. من متوجه شدم کلماتی قدری تند بود. معکوس کردم و گفتم من احترام می‌گذارم. در نهایت بعد از یک ساعت و نیم کل کل کردن، گفت بیاییم به سرخط! ما در افغانستان شکست خوردیم و یکی از دلایل شکست ما هم انقلاب شماست و هم کمک شما به مجاهدین است.
انقلاب کردید و اینها روحیه گرفتند، اما کمک مجاهدین که دست شما هست. ما از این جهت به صدام کمک می‌کنیم؛ یعنی کاملاً معادله را طراحی کرد. گفت اگر شما اینجا ما را کمک کنید، ما هم آنور شما را کمک می‌کنیم. گفتم چه کمکی در افغانستان می‌خواهید؟ چیزهایی گفت و ما اینها را رد کردیم و رسید به اینکه علی‌الاصول قشون سرخ می‌خواهد از افغانستان رد شود؛ اولین خواسته بود. در پنج‌شیر در اختیار اینها نبود. مرحوم احمد شاه مسعود که فرد شجاعی بود و قسم خورده بود من یک نفر از قشون سرخ را سالم نمی گذارم از اینجا برود.
قشون سرخ هم منحزم شده بود و روحیه جنگ نداشت و آسیب‌پذیر شده بود. حتی تانک‌ها را گذاشته بودند و حتی پوتین‌ها را می‌گذاشتند و فرار می‌کردند. خواسته دومش این بود که یک کمکی کنیم که دیپلمات‌های شوروی سابق بتوانند از کابل به دهلی بروند. از آنور هم ما چیزهایی ما در تاسیسات و کارهای مختلف نیاز داشتیم. من در واقع خیلی خوشحال بودم که این معادله قابل حلی است.
صبح اول وقت گزارشی که خدمت امام رفت، آنجا روسای قوا حضور داشتند و گزارش داده شد و حضرت امام گوش کردند و یک جمله فرمودند که ما در امری وارد نمی‌شویم که به ضرر ملت افغانستان باشد و رفتند. یعنی گزارشات دقیق را گوش کردند و این جمله را گفتند و رفتند. اختلاف سر این جمله شد؛ آقای موسوی می‌گفت معنی این است که ایشان موافق نیستند، ولی مرحوم آقای هاشمی و جناب آقای خامنه‌ای گفتند اگر ایشان موافق نبودند، با کسی شوخی نداشتند ولی چهارچوب گذاشتند و گفتند هر موافقتی می‌کنید منافع ملت افغانستان را به خاطر منافع خودمان زیرپا نمی‌گذاریم.
فکر کنم سال دیگر مرداد ماه دوره آیت‌الله آملی لاریجانی تمام می‌شود. البته توقع این است که شما از عملکرد اخوی خود دفاع کنید. از ده سال عملکرد ایشان راضی بودید؟ چون خیلی‌ها نقد دارند.
نقد که خوب است. من می‌خواهم بگویم با قوه قضائیه از زمان مرحوم آیت الله موسوی اردبیلی تاکنون همکاری دارم. حضرت آیت‌الله شیخ صادق آملی نوآوری‌های زیادی در داخل این قوه ایجاد کردند، تحویل گرفتند و با اضافات خوبی به رئیس بعدی تحویل می‌دهند، لذا من بسیار امیدوار به رشد معقول قوه قضائیه هستم.
نوآوری‌های ایشان خیلی ارزشمند است. یکی در سیستم قوانین و تنقیح قوانین است که اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و خود اجرای قانون مجازات اسلامی که تنقیحاتی دارد و باید به آنجا برود. تحولاتی که در سیستم تصمیم‌گیری داخل قوه پیدا شد. مبارزه با فسادهای سنگین بی‌سابقه بود. همه می‌گفتند قوه قضائیه گردن‌کلفت‌ها را نزدیک نمی‌شوم؛ ایشان مرز را برداشتند.
گفتند هر کسی در سیستم حکومتی ما تخلف کند، برادر رئیس‌جمهور و برادر رئیس قوه باشد، باید با قانون روبرو شود.
چون مرتبط با این پرونده‌های کلان بود، خواستم بپرسم؛ اینکه مثلاً به قوه قضائیه این انتقاد وارد است که طرف را آن لحظه که باید محاکمه می‌کرد، نمی‌کند. مثلاً رئیس دولت آن زمان می‌گفت این خط قرمز من است و آن زمان رها می‌کند و وقتی دولت کنار می‌رود، این اتفاق رخ می‌دهد. این انتقاد وارد است.
برخی از پرونده‌ها ماهیتاً طول می‌کشد. من منکر این نیستم که برخی از مصلحت‌اندیشی‌ها لازمه‌اش این است که پرونده را در زمان خاصی باز کنیم ولی جریان داشت. اینها کارهای آسانی نیست؛ ضمناً مفهوم مصلحت در فقه اسلامی و نظام حکومت ما برای همین است، ما نظام عقل‌گرا داریم.
بعد از قوه قضائیه فکر کردند، چه کاری می‌خواهند انجام دهند؟
اولین چیز مورد علاقه ایشان حوزه علمیه است. یعنی گم‌شده ایشان و آنچه در فراغ آن می‌سوزند، طلابی است که ایشان تربیت کردند و طلابی است که باید پرورش بدهند. یک موسوعه عظیمی ایشان در علم اصول دارند می‌نویسند که شاید ۴۰-۳۰ جلد شود و تعدادی چاپ شده است. کارهای بزرگی ایشان در پیش دارند.
من خیلی سوال پرسیدم و آخرین سوال من، به عنوان یکی از اعضای شورای نظارت بر صداوسیما هستید. صداوسیمای ما را چطور می‌بینید
من از زمان حضرت امام شورای سرپرستی بودم و الان هم در شورای نظارت هستم. شورای سرپرستی صداوسیما را اداره می‌کرد. بعد به دلایلی این تغییر کرد و شورای نظارت شد.
شورای نظارت هیچگاه نتوانست پا بگیرد، اما آقای دکتر عسگری همکاری خیلی خوبی با شورا دارند. اینکه دوستان ما در مجلس لایحه‌ای بردند که من در جریان هستم. طرحی بردند و دولت هم لایحه‌ای داشته است. اینکه اخیراً منتشر شده است قدیمی است.
من اشکالات عمده‌ای به محصول نهایی کمیسیون دارم، ما هم اتفاقاً همین امروز جلسه شورای نظارت داشتیم قرار بود مجدداً این محورها را در نظر بگیریم و نظرات خود را به مجلس و نمایندگان محترم منعکس کنیم.
جای کار دارد، اما کار صداوسیما را بیان کنم. ما در موضع شورا به صداوسیما هم انتقاداتی داریم و هم تشویق و کمک و همیاری داریم. ما برای کمک به صداوسیما هستیم. صداوسیما مورد تهاجم است. این را فراموش نکنیم. همین که می‌گویند مخاطب ندارید و مشتری ندارید، پس چرا این میزان از صداوسیما می‌ترسند؟ اتفاقاً در بزنگاه‌ها و جاهای مهم نشان داده که مردم به صداوسیما اعتقاد دارند.
صداوسیما باید به عنوان پرچم حق‌مداری هم در کشور ما، هم در جهان اسلام باشد و مسئله بصیرت را دامن بزند. هنر یک مسئله بسیار مهمی است. موسیقی مسئله بسیار مهمی است. من مخالف جدی موسیقی لمپنی هستم که اینها تعبیر خیلی پائین را بکار نمی‌برم که اینها افت موسیقی ایجاد کردند. در کشوری که میراث موسیقی‌اش فارابی و موسیقی‌الکبیر است، نباید موسیقی درپیت داشته باشیم.
یک زمانی مطلبی نوشتم که مورد مناقشه شد. ما گاهی آواز را بر موسیقی ترجیح دادیم. باید دقیقاً معکوس شود. در صداوسیما آقای عسگری هم نیروی با تجربه دارد و هم باید برای نیروهای جوان باز شود. الان مجموعه وسیعی از نیروهای توانمند در برنامه‌های مختلف داریم. حالا من انتقاد را هم بیان کنم؛ ما مدیران برنامه را به اندازه کافی تربیت نکرده ایم. مدیران برنامه نباید عروسک باشند. باید خودشان شخصیت‌های خلاق و پرجوشی باشند. ما هم به آنها میدان دهیم و ضمناً از آنها حمایت کنیم و انتقادات را هم برطرف کنیم.
برخی از مدیریت‌های برنامه که مثلاً نمونه آن را در برنامه ورزشی دیدم، یکی دو برنامه دیگر هم دیدم، اینها نشان می‌دهد مدیری که از طرف صداوسیما برنامه را اجرا می‌کند آن توانمندی لازم را ندارد. من واقعاً از ته دل بچه‌های صداوسیما را دوست دارم و خودم را هم تا حدی صداوسیمایی می‌دانم.
خیلی سپاسگذارم و خیلی وقت شما را گرفتیم و استفاده کردیم. من از شما خداحافظی می‌کنم ولی برنامه با دست‌خط شما به یادگار تمام می‌شود.
«بسم‌الله الرحمن الرحیم برنامه دست‌خط یکی از برنامه‌های جالب و از نوآوری‌های نسل انقلابی و مسلمان رسانه عمومی است. آقای رنجبران و امثال ایشان از رویش‌های انقلاب هستند و از خداوند متعال توفیق مدیران و همکاران عزیز صداوسیما را خواستارم.
صداوسیما پرچمدار حق‌مداری در دنیای باطل‌محور است».

[نبض زمان]

مشرق گزارش می‌دهد؛
گروکشی بانک چینی، نتیجه باج به اروپایی‌ها/ علت تغییر رویکرد چینی‌ها چه بود؟

بانک کونلون، به پیروی از تحریم‌های آمریکا مبادلات بانکی با ایران را فقط به کالاهای غیرتحریمی محدود کرده است.
سرویس اقتصاد مشرق - بانک کونلون چین که مهمترین شریک بانکی ایران در چین محسوب می‌شود و در یکی دو ماه گذشته به علت فشارهای آمریکا مبادلات با ایران را قطع کرده بود، روابط بانکی با ایران را البته با شروط جدید از سر گرفت که نشان می‌دهد چینی‌ها هم از تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پیروی کرده‌اند.
کونلون ، بانک کوچکی است که متعلق به شرکت ملی نفت چین (CNPC) است و برای ساماندهی روابط بانکی ایران با چین در دوره تشدید تحریم‌ها علیه ایران و با هدف دور زدن تحریم‌ها ایجاد شد. سرمایه اولیه این بانک از ارز فروش نفت ایران به چین که در چین بلوکه‌شده بود تأمین شده است.
کونلون بانک که زیرمجموعه شرکت ملی نفت چین است، در سال ۲۰۰۲ فعالیت خود را آغاز کرد. کونلون بانک در ابتدای تأسیس بانک کوچکی به شمار می‌رفت که حتی در پکن هم شعبه‌ای نداشت؛ اما به درخواست مقامات ایرانی با توسعه روابط دو کشور، یک شعبه نیز در پکن ایجاد کرد.
به علت تحریم‌های بانکی، پول وزارت نفت ایران به حسابی در بانک کونلون می‌رود که ۳۰ تا ۴۰ درصد از فروش نفت به صورت نقدی از طریق این بانک پرداخت می‌شود و الباقی آن صرف تأمین مالی پروژه‌ها و خرید کالاهای وارداتی چینی می‌شود.
بانک کونلون چین که اصلی‌ترین کانال تجاری برای مبادلات پولی میان ایران و چین در زمان تحریم‌های آمریکا علیه تهران بوده است، عمدتاً تحت مالکیت زیرمجموعه بازرگانی شرکت ملی نفت چین، یعنی شرکت سرمایه CNPC است.
دو ماه قبل شرکت ملی نفت چین (CNPC) اعلام کرد به علت نگرانی از تحریم‌های آمریکا، واحد بانکی خود را از انجام اکثر خدمات مالی مرتبط با ایران خود، منع خواهد کرد.
اسدالله عسگراولادی رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین هم گفته بود به دلیل توقف فروش نفت ایران به چین، بانک کونلون، نقل و انتقالات مالی با ایران را متوقف کرده است.
بر اساس مذاکرات انجام‌شده، قرار بر آن بود که مبادلات بانکی از تاریخ یازدهم آذرماه از سر گرفته شود، اما این مسئله حدود سه هفته به تعویق افتاد و این هفته بانک کونلون چین در نامه‌ای به مقامات بانکی ایران، شرایط خود را برای ازسرگیری مبادلات تجاری خود اعلام کرد.

* نامه بانک چینی
در نامه بانک کونلون چین که با عنوان اطلاعیه درباره ادامه تجارت اقلام انسانی و غیر تحریمی به دست مسئولان بانکی ایران رسیده، آمده است: با تأیید مقام‌های مربوطه و ضمن در نظر گرفتن همکاری‌های بلندمدت با بانک‌های ایرانی، برای تسهیل تجارت‌های دوجانبه ایران و چین و با توجه به معافیت موقتی چین از تحریم‌های آمریکا، بدین‌وسیله به اطلاع می‌رسانیم که بانک ما قادر به ادامه همکاری با بانک‌های ایرانی که تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا نباشند خواهد بود. این مبادلات تنها شامل فروش اقلام انسانی و غیر تحریمی یا خدماتی که در روابط دوجانبه ایران و چین قابل قبول است خواهد بود.
در نامه بانک کونلون، بخش‌های مورد تحریم آمریکا اینطور اعلام شده‌اند:
الف- بخش اتومبیل در ایران
ب- محصولات پتروشیمی
ج- صنعت انرژی، حمل و نقل و عملیات مرتبط با بنادر ایران.
د- گرافیت، فولاد خالص و نیمه خالص نظیر آلومینیوم و استیل، زغال‌سنگ و نرم‌افزار برای فرآیندهای صنعتی
ضمناً بانک کونلون اعلام کرده تنها با بانک‌های ایرانی که در سازوکار سوئیفت کار می‌کنند، کار خواهد کرد. همچنین همه این شرایط گفته شده موقتی است و تا زمان معافیت چین از تحریم‌ها تا تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۱۹ (اوایل سال ۱۳۹۸) اعتبار دارد.
این بخشنامه با وجود اینکه اتفاق مثبتی به شمار می‌رود اما به مثابه آب سردی بر پیکر صنعت خودرو ایران و صنایع مرتبط است.

* عقبگرد چینی‌ها از مراودات با ایران
در حالی که چینی‌ها در دوره قبل تحریم‌ها در مقابل فشارهای آمریکا ایستادگی کرده و مبادلات بانکی گسترده با ایران داشتند، اکنون با موضع بانک کونلون مشخص شده که مبادلات بانکی با ایران را محدود ساخته‌اند.
شاید دلیل تغییر رویکرد چینی‌ها را باید در رفتار دولت ایران در برابر اروپا دانست.
وقتی ایران برای ایجاد یک کانال مالی از سوی اروپا، ماه‌ها معطل می‌ماند و حاضر است شروط سفت و سختی همچون اجرای خواسته‌های اف. ای. تی. اف و پیوستن به کنوانسیون‌های پرخطری همچون پالرمو و سی. اف. تی را بپذیرد و قوانین داخلی خودش را مطابق میل اف. ای. تی. اف تغییر دهد، چینی‌ها نیز قطعاً همچون گذشته به راحتی به ایران، خدمات بانکی ارائه نمی‌دهند. این اقدام بانک کونلون چین، خروجی رویکرد دولت ایران است.

* پیشگامی چین به جای اروپا
هرچند اقدام چینی‌ها در روابط بانکی با ایران، نسبت به دوره گذشته تحریم‌ها، یک عقبگرد محسوب می‌شود، اما همچنان چینی‌ها نسبت به اروپایی‌ها یک گام جلوترند.
سازوکار مالی (اس.پی.وی) اروپایی‌ها برای ایران که پس از مدت‌ها وعده وعید هنوز راه نیفتاده، قرار است صرفاً محدود به اقلام و کالاهایی باشد که تحت تحریم آمریکا نیستند.
اروپا از اردیبهشت‌ماه قرار بود این سازوکار ویژه را راه‌اندازی کند اما تاکنون از وعده‌اش، سر باز زده است. با این حال چیزی که اروپا با نام اس.پی.وی و با هزینه بسیار و شرط و شروطی همچون پذیرش اف. ای. تی. اف می‌خواهد به ایران عرضه کند، مشابه همان چیزی است که بانک کونلون ایجاد کرده است: انجام مبادلات بانکی درباره کالاها و خدمات غیرتحریمی.
به عبارت دیگر می‌توان گفت چینی‌ها پیشگام اروپایی‌ها برای ایجاد یک سازوکار مبادلات بانکی ویژه با ایران شدند. چیزی که اروپا به نام اس.پی.وی و خیلی گران می‌خواهد به ایران بفروشد، اکنون چینی‌ها راه انداخته‌اند. شاید چینی‌ها وقتی دیده‌اند که اروپا می‌خواهد یک ابزار نمادین را اینقدر گران به ایران بفروشد، با خود گفته‌اند آنها چرا باید به راحتی جلوی تحریم‌های آمریکا بایستند و همچون گذشته مبادلات بانکی با ایران را بدون هیچ پیش‌شرطی ادامه دهند؟
بانک کونلون از دوره قبل تحریم‌ها به دلیل کار کردن با ایران توسط آمریکا تحریم شده اما برای ارتباط با بانک‌های تجاری چین با توجه به اینکه آن بانک‌ها تحت تأثیر روابط با آمریکا، محدودیت‌هایی دارند، ناچار است قواعدی را رعایت کند.
در این مدت، چه از سوی دولتی‌ها و چه از سوی بخش خصوصی ایران، بارها در مورد ضرورت ایجاد کانال جدید مراودات مالی با چین صحبت شده بود؛ اما بیشتر از اینکه بحث فعالیت مجدد کونلون بانک مطرح باشد، بحث جایگزین کردن مسیری به جای این بانک مطرح بود. بهترین مسیر به گفته کارشناسان، ایجاد پیمان‌های پولی دوجانبه است.
ادامه عدم دسترسي ايران به درآمد فروش نفت: ایران بخشی از عواید نفتی خود را 'در هند سرمایه‌گذاری می‌کند'
شرکت نفت هند امیدوار است بخشی از عایدی نفتی ایران در طرح‌های این شرکت سرمایه‌گذاری شود
یک شرکت هندی از احتمال سرمایه‌گذاری عایدی نفتی ایران در طرح‌های این شرکت خبر داده است.
سانجیو سینگ، مدیرعامل شرکت نفت هند که بزرگترین شرکت پالایش نفت در این کشور است گفته است که ممکن ایران در طرح توسعه ظرفیت در یکی از پالایشگاه‌های متعلق به این شرکت سرمایه‌گذاری کند.

وی گفته است که با وجود تحریم هسته‌ای و چشم‌انداز کاهش صادرات نفت ایران به هند در آینده، مقامات ایرانی پیشنهاد سرمایه گذاری در یک طرح توسعه متعلق به شرکت نفتی چنای، از زیرمجموعه‌های شرکت نفت هند را رد نکرده‌اند. این طرح شامل توسعه پالایشگاه نگاپتینام در ایالت تامیل نادو جنوبی و افزایش ظرفیت تولیدی آن از بیست هزار بشکه به یکصد و هشتاد هزار بشکه است.

منابع مالی لازم برای اجرای این طرح نزدیک به سیصد و شصت میلیارد روپیه - بیش از پنج میلیارد دلار - برآورده شده است.

اظهارات مدیرعامل شرکت نفت هند چند روز پس از آن منتشر می‌شود که منابع خبری از تمهیدات جدیدی برای استفاده جمهوری اسلامی ایران از عواید حاصل از صادرات نفت به هند خبر دادند. براساس این گزارش‌ها، وزارت دارایی هند سپرده شرکت ملی نفت ایران به روپیه نزد یک بانک هندی را از مالیات تکلیفی بر سود سپرده معاف کرده و در نتیجه، خریداران نفت خام ایران در هند می‌توانند بدهی خود بابت خرید نفت را به حساب شرکت ملی نفت ایران نزد این بانک واریز کنند.

حساب شرکت ملی نفت ایران به روپیه نزد بانک یوسی‌او هند نگهداری می‌شود
پس از اجرایی شدن تحریم نفتی و بانکی جمهوری اسلامی توسط آمریکا در اوایل ماه نوامبر، دولت ایالات متحده، ظاهرا به منظور جلوگیری از بروز کمبود نفت در بازار جهانی و تثبیت بهای آن، چند کشور از جمله هند را به طور موقت از تحریم نفتی ایران معاف کرد.

اگرچه این کشورها می‌توانند برای مدتی معلوم مقدار معینی نفت از ایران وارد کنند بی‌آنکه در معرض تحریم ثانویه آمریکا قرار گیرند اما از تحریم بانکی جمهوری اسلامی معاف نشده‌اند. در نتیجه، ایران عملا به ارز حاصل از فروش نفت خام خود دسترسی ندارد. علاوه بر این، ایالات متحده هرگونه دادوستد دلاری با جمهوری اسلامی را ممنوع کرده و به این دلیل، اگرچه بهای نفت به دلار محاسبه می‌شود، خریدار نمی تواند پول آن را به دلار به حساب ایران بگذارد.
به خاطر تحریم بانکی علیه جمهوری اسلامی ایران دسترسی شرکت ملی نفت ایران به عواید نفتی دشوار شده است
تصمیم اخیر وزارت دارایی هند امکان آن را می‌دهد که پول حاصله از فروش نفت ایران به هند به روپیه در حساب شرکت ملی نفت ایران نگهداری شود اما به خاطر تحریم بانکی، این پول قابل انتقال به ایران نیست. دولت جمهوری اسلامی به عنوان مالک شرکت ملی نفت ایران می‌تواند این مبلغ را همچنان در حساب مذکور نزد بانک هندی نگهداری کند یا آن را برای خرید کالاهای مجاز هندی یا سرمایه‌گذاری در آن کشور به کار گیرد.

شرکت نفت هند انتظار دارد ایران بخشی از حدود یک و نیم میلیارد دلار عواید ناشی از فروش نفت به هند را در طرح گسترش پالایشگاه در چنای سرمایه‌گذاری کند.

سرمایه‌گذاری ایران در طرح گسترش پالایشگاه چنای پیش از این مطرح بود اما با تصمیم دولت آمریکا به تحریم نفتی جمهوری اسلامی و احتمال کاهش یا قطع واردات نفتی هند از ایران و مسدود شدن کانال‌های ارتباط بانکی، در اواسط تابستان گذشته گفته شد که طرف ایرانی ممکن است در این تصمیم بازنگری کند.

شرکت پتروشیمی چنای (سی پی سی ال) که پیش از این به نام پالایشگاه منگلور شناخته می‌شد در سال ۱۹۶۵ به عنوان یک پروژه مشترک میان دولت هند، اموکو و شرکت ملی نفت ایران تشکیل شد. دولت هند ۷۴ درصد و شرکت‌های اموکو و نفت ایران هرکدام ۱۳ درصد از سهام این پالایشگاه را خریداری کردند.

در سال ۱۹۸۵ شرکت اموکو سرمایه خود را از این پالایشگاه خارج کرد و پس از آن دولت هند ۸۴.۶۲ و شرکت ملی نفت ایران ۱۵.۳۸ درصد از سهام شرکت پتروشیمی چنای را در اختیار گرفتند. شرکت نفت هند در سال های ۲۰۰۰ سهام این شرکت را از دولت هند خرید و سهام شرکت ملی نفت ایران هم به ۱۵.۴۰ درصد کل سهام افزایش یافت.

بخش انرژی ایران مشمول تحریم‌های ایالات متحده است که نتیجه آن خروج شرکت‌های خارجی از طرح‌های سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز ایران بوده اما به نظر نمی‌رسد ایالات متحده برای سرمایه‌گذاری ایران در بخش انرژی کشورهای دیگر محدودیتی ایجاد کرده باشد. آمریکا گفته است که هدف از تحریم‌ ایران محروم کردن حکومت از دسترس به منابع مالی است که، به گفته مقامات آمریکایی، برای حمایت از "تروریسم"، دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر، تامین مالی حکومت سوریه، ایجاد بی‌ثباتی در منطقه و سرکوب مطالبات مردم ایران به کار می‌رود.

[نبض زمان]

اعلام آمادگی ۱۱۰ شرکت اروپایی برای همکاری نفتی با ایران

رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران با اشاره به اعلام آمادگی ۱۱۰ شرکت اروپایی برای تعامل نفتی با ایران، گفت: برای این تعامل در انتظار روشن شدن تکلیف کانال مالی بین ایران و اروپا هستیم.
به گزارش اسپوتنیک، رضا خیامیان در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که امور دعوت از شرکت‌های اروپایی در حال انجام است، اظهار کرد: اتاق تهران هم به دنبال این کار است. احتمالا از تعدادی از این شرکت‌ها دعوت کنیم که در نمایشگاه کیش حضور داشته باشند؛ اما هنوز مشخص نیست و به‌دنبال نهایی کردن افراد هستیم.
وی درباره پاسخ شرکت‌های اروپایی به دعوت ایران توضیح داد: شرکت‌های اروپایی برای حضور پاسخ قطعی داده‌اند اما ما امور را عقب انداخته‌ایم و هنوز دقیقا مشخص نیست برای نمایشگاه کیش از آن‌ها دعوت کنیم یا بعد از آن. هدف ما این است که راهکار مالی برای آن‌ها مشخص شود و بعد این شرکت‌ها در ایران حضور یابند زیرا تا سازوکار تعامل مالی بین شرکت‌ها مشخص نشود، حضور آن‌ها فایده‌ای ندارد. درنتیجه منتظر تعیین تکلیف کانال مالی هستیم که قرار بود ایران و اروپا تاسیس شود.

بر اساس این گزارش، رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت پیش از این در ماه اکتبر از آمادگی ۱۱۰ شرکت کوچک و متوسط اروپایی برای همکاری با شرکت‌های ایرانی خبر داده و گفته بود: یکی از اهداف این است که شرکت‌های ایرانی برای ساخت تجهیزات نفتی که در داخل ایران به تکنولوژی نیاز دارند، با شرکت‌های کوچک و متوسط متصل شوند.این اقدام باعث می‌شود شرکت‌های ایرانی در سطح بین‌المللی فعالیت کنند و از آنجاکه تولید آنان با برند شرکت‌های اروپایی صورت می‌گیرد، می‌توانند به بازار این شرکت‌ها دست پیدا کرده و به منطقه صادرات داشته باشند.
هشتم ماه مه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که از برجام خارج می شود و نه فقط تحریم های قبلی را باز می گرداند بلکه تحریم های جدید علیه تهران را نیز اعمال خواهد کرد.
موج دوم تحریم های آمریکا که صادرات نفت را نیز شامل می شود از پنجم نوامبر اجرایی شد. برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران هشدار داد، کسانی که بخواهند مکانیزم محدودیت های علیه ایران را دور بزنند ، بلافاصله تحریم خواهند شد. واشنگتن قصد دارد اقداماتی را علیه کشورهایی که با ایران همکاری می کنند صورت دهد و کشورهایی را که به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهند مجازات کند. با این حال واشنگتن به برخی از کشورها از جمله چین، هند، ایتالیا، یونان،زاپن ، کره جنوبی، تایوان و ترکیه معافیت موقت از ارجای تحریم های نفتی علیه ایران واگذار کرده است. تعدادی از شرکت های اروپایی پس از اجزاسی تحریم های آمریکا فعالیت های خود را در ایران متوقف کرده اند.
گفتنی است ششم اوت 2018 اولین موج تحریم های آمریکا علیه ایران که پس از توافقنامه هسته ای برجام در سال 2015 متوقف شده بود، دوباره به اجرا گذاشته شد. تحریم های آمریکا شامل محدودیت مرتبط با تجارت ایران در زمینه طلا و فلزات گرانبها و تحریم های هواپیمایی و خودرویی هستند.

[نبض زمان]

.

احوال اقتصاد مقاومتي

.

[نبض زمان]

صد لیتر بنزین ارزانتر از یک فنجان قهوه!!!! ارزانترین بنزین متعلق به کدام کشورهاست؟

بنزین در ونزوئلا عملا رایگان است. ايران رتبه سوم ارزانترين بنزين را در جهان به خود اختصاص داده است.
به گزارش اسپوتنیک، پس از بحران مالی در ونزئلا، شما می توانید هشت هزار لیتر سوخت بنزین را با کوچکترین سکه رایج ملی ونزوئلا خریداری کنید.

به طور متوسط، مخزن یک ماشین سواری گنجایش 50 لیتر سوخت دارد. برای اتومبیل های بزرگ — تا 100 لیتر می توان بنزین پر کرد. اگر قیمت های بازار سیاه را در نظر بگیرید، با یک دلار آمریکا می توانید 11 میلیون لیتر سوخت خریداری کنید. به همین علت، هزینه سوخت در ونزوئلا تقریبا رایگان است. یک شهروند روسی ساکن کاراکاس در این خصوص گفت: "در واقع، در این کشور برای تقریبا سه ماه می توانید رایگان بنزین دریافت کنید. صد لیتر بنزین بسیار ارزانتر از یک فنجان قهوه است. بنابراین، شما فقط آن پولی را کهبرای چای می دهید، پرداخت می کنید، معمولا با این پول می توانید 20 تا 30 لیتر بنزین دریافت کنید. اما اگر پولی نداشته باشید، شما می توانید بگویید که پول نقد ندارید و به هر حال باک بنزین شما پر می شود".
گفتنی است، میانگین قیمت بنزین در سراسر جهان 1.11 دلار در هر لیتر است. این قیمت ها در بیین کشورهای مختلف اختلاف قابل توجهی دارد. به عنوان مثال، کشورهای ثروتمند قیمت های بالاتری دارند و کشورهای فقیر و کشورهای تولید کننده و صادر کننده نفت با قیمت های پایین تر بنزین را عرضه می کنند. تنها استثناء، ایالات متحده آمریکا، یک کشور توسعه یافته اقتصادی با قیمت پایین بنزین است. تفاوت قیمت در کشورهای مختلف به دلیل مالیات و یارانه های مختلف برای بنزین بدست می آید. همه کشورها به قیمت های مشابه نفت در بازارهای بین المللی را دارند اما مالیات های مختلفی را اعمال می کنند. در نتیجه، قیمت بنزین متفاوت است.
به عنوان مثال قیمت یک لیتر بنزین در ونزوئلا 0.01 دلار، در سودان 0.13 دلار، در ایران 0.29 دلار، در کویت 0.34 دلار، در الجزیره 0.35 دلار است، هنگ کنگ با قیمت 2.04 دلار برای هر لیت بنزین گران ترین بنزین را به هموطنان خود عرضه می کند.

[نبض زمان]

جزئیات جدید از حذف چهار صفر پول ملی ایران

رئیس کل بانک مرکزی ایران جزئیات جدیدی از حذف چهار صفر پول ملی این کشور ارائه کرد.
به گزارش اسپوتنیک به نقل از ایسنا، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران با انتشاری پیامی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام جزئیات جدیدی از حذف چهار صفر پول ملی این کشور ارائه کرد. همتی اشاره به جلسه امروز با فراکسیون ولایی مجلس شوراری اسلامی ایران و با بیان اینکه لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را به دولت ارائه کرده‌ام، تصریح کرد: با توجه به عرف چند ده سال گذشته در بین مردم، پیشنهاد شده هر 10 هزار ریال فعلی معادل یک تومان و هر تومان معادل 100 ریال جدید باشد. وی ابراز امیدواری کرد که با تصویب دولت و تایید مجلس اقدامات اجرایی این امر را آغاز شود.رئیس‌کل بانک مرکزی ایران افزود: در این جلسه برنامه‌های بانک مرکزی برای ایجاد ثبات در بازار ارز و حرکت تعادلی نرخ ارز و نیز کنترل شتاب تورم را تشریح کردم و توضیح دادم که با شروع کانال‌های جدید مالی با کشورهایی که مجوز واردات نفت گرفته‌اند، روند تأمین ارز از طریق سامانه نیما طی چند روز اخیر افزایش چشمگیری پیدا کرده است. همتی با اشاره به جلسات بانک مرکزی با مسئولان اتاق بازرگانی و صادرکنندگان، تاکید کرد که بر این اساس، عرضه ارز صادرکنندگان در صرافی‌ها و سامانه نیما بسط خواهد یافت.

تومان هزار بار ارزانتر مي شود = هزار تومان = يك تومان / ريال صد برابر كرانتر مي شود = هزارتومان (ده هزار ريالي) = صد ريال / دلار ده هزار برابر ارزانتر مي شود = يك دلار = ده تومان = نرخ فعلي تا برسد 5 تومان /
اسكناس مقدماتي حذف جهارصفر => جهارصفر كمرنك شده است

[نبض زمان]

۶میلیون ایرانی خارج نشین یارانه می‌گیرند!

رئیس هیئت تحقیق و تفحص از سازمان هدفمندی یارانه ها با بیان اینکه ایرانیان خارج از کشور یارانه دریافت می کنند، گفت: اگر دولت اطلاعاتی غیر از ما دارند، مناظره برگزار کنند.
به گزارش «تابناک» جبار کوچکی‌نژاد در گفتگو با خبرنگار مهر، در واکنش به اظهارات اخیر محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه مبنی بر اینکه هیچ یک از ایرانیان مقیم خارج از کشور یارانه دریافت نمی کنند،گفت: ما در هیئت تحقیق و تفحص از سازمان هدفمندی یارانه ها بیش از ۹ ماه آمار و اطلاعات دستگاه های مختلف را مورد بررسی قرار دادیم و به اطلاعاتی رسیدیم که متاسفانه اخیراً سازمان هدفمندی یارانه ها و رئیس سازمان برنامه و بودجه آن را تکذیب می کنند.
وی با اشاره به اینکه ما آمارهای خود را از دستگاه های دولتی دریافت کرده ایم، اظهارداشت: طبق آمار دریافت شده از سازمان هدفمندی یارانه ها، تعداد یارانه بگیران کشور ۷۸ میلیون نفر هستند. این در حالی است که جمعیت ایران نزدیک به ۹۲ میلیون نفر است.

رئیس هیئت تحقیق و تفحص از سازمان هدفمندی یارانه ها، ادامه داد: از سوی دیگر ۶ میلیون ایرانی مقیم خارج از کشور هستند و دولت هم می گوید که یارانه ۳ میلیون نفر از افراد پردرآمد را حذف کرده است و اگر این آمار و ارقام را در کنار هم قرار دهیم، جمعیت ایران باید ۹۰ میلیون نفر باشد!
کوچکی نژاد با تاکید بر اینکه آمارهای دولت با جمعیت کشور تناقض دارد، تصریح کرد: بر اساس این آمار ضد و نقیض ما به این نتیجه رسیده ایم و اسنادی داریم که ۶ میلیون ایرانی خارج از کشور هم جزء یارانه بگیران هستند.
وی با بیان اینکه بررسی های ما گویای آن است که ایرانیان خارج از کشور یارانه دریافت می کنند، گفت: اگر دولت، سازمان برنامه و بودجه و یا سازمان هدفمندی یارانه ها آماری غیر از اطلاعات ما دارند، می توانند این آمار خود را در رسانه ها منعکس کنند یا اینکه با ما مناظره ای بگذارند تا اسناد خود درباره تخلفات سازمان هدفمندی یارانه ها را بیاوریم و آقایان هم در آنجا اطلاعات خود را ارائه دهند و در نهایت مردم قضاوت کنند.

رئیس هیئت تحقیق و تفحص از سازمان هدفمندی یارانه ها در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا در قانون بحثی وجود دارد مبنی بر اینکه ایرانیان خارج از کشور حق دریافت یارانه ندارند؟ اظهارداشت: چنین بحثی در قانون هدفمندی یارانه ها نیامده است و موضوع ما هم این نیست که چرا ایرانیان مقیم خارج یارانه دریافت می کنند، بلکه بحث اصلی ما این است که جمعیت ایرانیان خارج از کشور هم در درون یارانه بگیران قرار دارد و باید دستگاه های دولتی به صراحت اعلام کنند که ایرانیان خارج از کشور هم یارانه دریافت می کنند.
کوچکی نژاد خاطرنشان کرد: البته اکثر ایرانیان خارج از کشور افراد متمولی هستند و بهتر است یارانه آنان حذف شده و به دهک های پایین جامعه اضافه شود.

[نبض زمان]

رمزگشایی از 8 میلیون نفری که مشکوک به فرار مالیاتی هستند
مقصر شکل گیری بخش غیررسمی در اقتصاد کیست؟

دولت همواره از نهادهایی که بودجه دریافت می کنند اما مالیات نمی دهند، شاکی بوده است. تمام این نهادها در بخش رسمی اقتصاد در حال فعالیتند. اقتصاد دارای بخش دیگری نیز هست که از آن به بخش غیررسمی یاد می شود. این بخش به دلیل پنهان بودن از دید دولت، فعالیت اقتصادی انجام می دهد؛ اما هرگز مالیاتی پرداخت نمی کند. طبق برآوردهای صورت گرفته، می توان گفت تقریباً بیش از 8 میلیون تن در سال 1396 در بخش غیررسمی اقتصاد فعالیت داشته اند.

دولت همواره از نهادهایی که بودجه دریافت می کنند اما مالیات نمی دهند، شاکی بوده است. تمام این نهادها در بخش رسمی اقتصاد در حال فعالیتند. اقتصاد دارای بخش دیگری نیز هست که از آن به بخش غیررسمی یاد می شود. این بخش به دلیل پنهان بودن از دید دولت، فعالیت اقتصادی انجام می دهد؛ اما هرگز مالیاتی پرداخت نمی کند. طبق برآوردهای صورت گرفته، می توان گفت تقریباً بیش از 8 میلیون تن در سال 1396 در بخش غیررسمی اقتصاد فعالیت داشته اند.
به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ رئیس جمهور روحانی در روز ارائه لایحه بودجه سال 1398 به مجلس در بخشی از سخنان خود گفت: در مالیات مشکل داریم و باید رئیس برنامه و بودجه معافیت های مالیاتی را به همه مردم اعلام کند که چه کسانی از مالیات معافند و کدام بنگاه ‌ها مالیات نمی‌ دهند تا مردم با شفافیت و صراحت بدانند.

مقصود رئیس جمهور از بنگاه هایی که مالیات نمی دهند و از مالیات معافند کاملاً مشخص است و بر کسی نیز پوشیده نیست، چون در همه سال هایی که دولت تدبیر و امید بر مسند قوه اجرای کشور تکیه زده است، رئیس جمهور و برخی مسئولین دولتی، بارها از این بنگاه ها و نهادها در سخنان خود نام برده و سایت تابناک اقتصادی نیز در پنجم دی 1397 طی مطلبی با تیتر "آیا در شرایط تحریم هم باید بخشی از اقتصاد معافیت مالیاتی داشته باشد؟ کدام نهاد‌ها بودجه میلیاردی می ‌گیرند، اما مالیات نمی ‌دهند؟" به بررسی همین نهادها و بنگاه هایی که از دولت بودجه دریافت می کنند و مالیات نمی دهند پرداخت. تمام این بنگاه ها و نهادها، در بخش رسمی اقتصاد در حال فعالیت هستند اما بخش دیگری در اقتصاد وجود دارد که در سطح جامعه به فعالیت اقتصادی می پردازد، ولی به دلیل آنکه از دید دولت پنهان است مالیات های خود را پرداخت نمی کند و از این بخش به بخش غیررسمی یاد می شود.
هر چند به دلیل پنهان بودن بخش غیررسمی، نمی توان آمار دقیقی از اندازه آن در اقتصاد ارائه داد، می توان با توجه به برخی داده های موجود، تا حدودی اندازه آن در اقتصاد را برآورد کرد؛ برای نمونه می توان از طریق آمارهای ارائه شده در زمینه کارکنان مستقل تا حدودی اندازه بخش غیررسمی در اقتصاد ایران را برآورد نمود، چون کارکنان مستقل نسبت به سایر وضعیت های شغلی (کارفرمایان و مزد و حقوق بگیران بخش خصوصی، عمومی و تعاونی) بیشتر مستعد فعالیت در بخش غیررسمی هستند.
نمودار زیر توزیع نسبی شاغلان ده ساله و بیشتر بر حسب وضع شغلی در سال 1396 را نشان می دهد. همان گونه که دیده می شود، سهم کارکنان مستقل از کل شاغلین در سال 1396، 36 درصد بوده است.

طبق آمار ارائه شده در گزارش نیروی کار مرکز آمار ایران در سال 1396، تعداد کل شاغلین در این سال 23 میلیون و 378 هزار و 613 تن بوده است؛ بنابراین، می توان گفت تعداد کارکنان مستقل در سال 1396، 8 میلیون و 413 هزار و 300 تن بوده است. این آمار نشان می دهد، بیش از 8 میلیون در سال 1396 احتمالاً در بخش غیررسمی فعالیت داشته و به احتمال فراوان از پرداخت مالیات هم معاف بوده اند.

در سال 1396، دولت از محل اخذ مالیات به میزان 116 هزار میلیارد تومان درآمد داشته که می توان با قاطعیت گفت بخش بسیاری از این مالیات ها توسط مزد و حقوق بگیران بخش عمومی، مزد و حقوق بگیران بخش خصوصی، مزد و حقوق بگیران بخش تعاونی و کارفرماها پرداخت شده است که 58.6 درصد از کل شاغلین در سال 1396 را شامل می شده اند. حالا اگر فرض بگیریم در سال 1396، این 36 درصد کارکن مستقل هم توانایی پرداخت مالیات هایی به میزان همین جمعیت 58.6 درصدی را داشته باشند، می توان برآورد نمود که دولت در سال 1396 حدوداً به میزان 42 هزار میلیارد تومان درآمد از محل اخذ مالیات از کارکنان مستقل را از دست داده است.

اما حالا پرسش این است که مقصر شکل گیری بخش غیررسمی در اقتصاد کیست؟
دلیل اصلی شکل گیری بخش غیررسمی در اقتصاد، قوانین و مقررات سخت و پیچیده برای ورود به بخش رسمی است. به همین دلیل فعالان اقتصادی بیشتر ترجیح می دهند در بخش غیررسمی اقتصاد به فعالیت خود ادامه دهند. گزارش پایش محیط کسب و کار اتاق بازرگانی ایران که به صورت فصلی تهیه و منتشر می شود نشان می دهد، در یک سال و نیم گذشته، مؤلفه «موانع در فرآیندهای اداری و اخذ مجوزهای کسب و کار در دستگاه های اجرایی» به مانع جدی تری بر سر راه کسب و کارها تبدیل شده است.


حالا یکی از نهادهای بسیار تأثیرگذار در رشد نمودار بالا و سخت تر شدن قوانین و مقررات و متعاقب آن رشد بخش غیررسمی خود دولت است. غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران طی صحبت هایی در ۲۸ آبان ۱۳۹۷ در جمع رؤسای اتاق‌ های کشور در این زمینه گفت: متأسفانه دولت در برابر اصلاحات محیط کسب و کار کشور مقاومت می‌کند. برای مثال در مورد گواهی عدم سوءپیشینه متوجه شدیم این گواهی در برخی از استان‌ ها توسط انجمن حمایت از زندانیان صادر می‌شود و برای آن ‌ها جنبه درآمدی دارد. به همین دلیل تلاش برای حذف لزوم دریافت این گواهی را برابر با توقف حمایت از این قشر می‌ دانند. وی ادامه داد: متأسفانه اگر در این وضعیت سخت بتوانیم مانعی را هم حذف کنیم، همچنان کارخانه تولید موانع به کار خود ادامه می ‌دهد و به جای مانع از میان برداشته شده دو مانع جدید ظهور می ‌کند.
بنابراین دولت، خود با مقاومت در برابر اصلاح محیط کسب و کار و حذف مقررات و قوانین پیچیده جهت ورود به بخش رسمی اقتصاد، به رشد بخش غیررسمی در اقتصاد کمک می کند و از این جهت موجبات محرومیت خود از درآمدهای مالیاتی را فراهم کرده است. پس بهتر است، دولت هر از چند باری که از نهادهایی که بودجه می گیرند، ولی مالیات نمی دهند انتقاد می کند، از خود نیز انتقاد کند و به فکر اصلاح محیط کسب و کار بیفتد تا بتواند با کاهش اندازه بخش غیررسمی پایه های مالیاتی خود را افزایش داده و متعاقب آن درآمدهای مالیاتش را رشد دهد.