معرفت به زمان 25 ربیع الاول 1440

[نبض زمان]

سیستم پدافند هوایی سوریه هواپیمای اسرائیلی را سرنگون کرد

سیستم پدافند هوایی سوریه هواپیمای جنگی اسرائیل و 4 موشک را در آسمان «الکسوه» سرنگون کرد. موشک ها به هدف اصابت نکردند.
به گزارش اسپوتنیک با استناد به گفته منبعی در سازمان امنیت سوریه، سیستم پدافند هوایی سوریه هواپیمای جنگی اسرائیل و 4 موشک را در آسمان «الکسوه» سرنگون کرد. موشک ها به هدف اصابت نکردند.

پیشتر گزارش شده بود که سیستم پدافند هوایی سوریه چند هدف را در آسمان جنوب کشور سرنگون کرده است. منبع نامبرده گفت:«سیستم پدافند هوایی سوریه هواپیمای جنگی اسرائیل و 4 موشک را قبل از اینکه به هدف برسند سرنگون کرد. بدین ترتیب تمام موشک هایی که بسوی اهدافی در «الکسوه» پرتاب شده بودند نابود شدند. سیستم پدافند هوایی سوریه با دقت زیاد تمام اهداف را سرنگون کرد».

شبکه تلویزیونی سوریه در پخش زنده کار سیستم پدافند هوایی سوریه را نشان داد.

[نبض زمان]

.

احوال برجام ايران

.

[نبض زمان]

'مرد پشت پرده' توافق هسته ای ایران

حسین باستانی
تصویری نمادین که همزمان با نهایی شدن برجام، در اینستاگرام عباس عراقچی از مذاکره کنندگان نزدیک به رهبر ایران منتشر شد
بعد از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و بالا گرفتن نگرانی در مورد آینده برجام، انتقاد منصوبان آیت الله خامنه ای از مذاکره کنندگان هسته ای به شدت افزایش یافته است. محور اصلی انتقادات این است که دولت، برجام را به رهبر تحمیل کرده و به "پیش بینی" های او در مورد عاقبت مذاکره با آمریکا توجه نکرده است.
حسن روحانی ۱۶ آذر، ظاهرا در پاسخ به همین انتقادات گفت: "هیچ قدمی در برجام برنداشتیم مگر آنکه با مقام معظم رهبری مشورت کردیم، جلسه گذاشتیم، نامه‌های مکتوب ایشان و دستور من روی نامه‌های ایشان موجود است."

این روایت، تصویری را در مورد ارتباط آیت الله خامنه ای با مذاکرات هسته ای ارائه می کند که در طول دو سال اخیر، محل مجادلات گسترده در عرصه سیاسی ایران بوده است. تصویری که بر مبنای آن، آیت الله علی خامنه ای "مرد پشت پرده" توافق هسته ای و تصمیم گیر اصلی این توافق بوده، هرچند مصلحت دیده این نقش را، کم رنگ تر از آنچه هست نشان دهد.
احتمالا مهم ترین بزنگاه دخالت رهبر در مذاکرات هسته ای، ۲۹ مهر ۱۳۹۴ بود که وی بعد از حدود دو ماه و نیم بررسی تصمیم شورای عالی امنیت ملی مبنی بر اجرای برجام، تصمیم نهایی خود در این زمینه را اعلام کرد. وی در آن روز اجرای برجام را با شرایطی تایید کرد؛ مهمتر از همه این شرط که اتحادیه‌ اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا کتبا اعلام کنند که تحریم‌های اقتصادی و مالی "لغو" شده اند.
با شروع مذاکرات هسته ای، رهبر جمهوری اسلامی پیش بینی جدیدی را بیان کرد: اینکه مذاکره با آمریکایی ها، به راحتی نتیجه بخش نخواهد بود. معنی مشخص پیش بینی جدید، گویی آن بود که حدود هشت سال اجرای سیاست های مورد نظر رهبری در زمینه پرونده هسته ای، به وضعیتی انجامیده که تصور رها شدن آسان اقتصاد ایران از تحریم های ایالات متحده آمریکا واقع بینانه نخواهد بود. این پیش بینی، البته درست بود

دستور رئیس جمهور آمریکا در این مورد، از قضا سه روز پیش صادر شده بود که به وضوح نشان می داد شرط رهبری تامین نشده است. در دستور باراک اوباما، به نهادهای آمریکایی ابلاغ شده بود که اجرای تحریم های هسته ای ایران را "به شیوه توضیح داده شده در متن برجام" متوقف -و نه لغو- کنند. متن برجام هم، از سه ماه پیش در دسترس عمومی بود و به صراحت حکایت داشت که برخلاف تحریم های اقتصادی اتحادیه اروپا که کلا "لغو" می‌شوند، تحریم های آمریکا صرفا به دستور رئیس جمهور آمریکا "تعلیق" خواهند شد -چون لغو نهایی آنها نیاز به مصوبه کنگره داشت.
آیت الله خامنه ای اما، با وجود مشخص بودن عدم لغو همه تحریم های اقتصادی، دستور اجرای برجام را داد و در عین حال، بعدها مکررا از لغو نشدن تحریم ها انتقاد کرد.

در یکی از جدیدترین انتقادات، وی ۹ روز پیش اقدام کنگره آمریکا به تمدید تحریم‌های ده ساله ای که از حدود دو دهه پیش از علیه ایران وضع کرده بود را نتیجه عجله مذاکره کنندگان در به نتیجه رساندن مذاکرات هسته‌ای دانست و گفت: "وقتی عجله داریم که کار را زودتر تمام کنیم و به جایی برسانیم، از جزئیات غفلت می‌کنیم."
این در حالی است که آیت الله خامنه ای بعد از نهایی شدن برجام، در دیدار با اعضای هیات دولت طول نکشیدن مذاکرات را مهم دانسته و حتی در دستور ۲۹ مهر ۱۳۹۴ خود برای اجرای برجام، با به کار بردن صفت "طولانی و ملال آور" برای مذاکرات هسته ای، از مدت زمان صرف شده برای گفتگوهای هسته ای ابراز نارضایتی کرده بود.
وی از سوی دیگر، در ۲ تیر ۱۳۹۴، به منتقدان مذاکرات توصیه کرده بود توجه داشته باشند "تیم هسته ای برخی از مسائلی را که مورد انتقاد است می داند اما بعضی ضرورت ها او را به برخی اقدامات می کشاند". ضرورت هایی که احتمالا مهم ترین آنها، تلاش برای وضع نشدن تحریم های جدید و کاهش تحریم های موجود بود.
آن هم در شرایطی که ادامه برنامه هسته ای در طول سال های گذشته، ایران را، در کنار عراق دوران ریاست جمهوری صدام حسین، به موضوع گسترده ترین تحریم های اقتصادی تاریخ معاصر تبدیل کرده بود.

"پیش بینی" آینده تحریم ها
در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، برخی از کسانی که نگران آینده برنامه هسته ای بودند هشدار می دادند که با ارجاع پرونده به شورای امنیت، سرنوشت اقتصاد ایران -همچون عراق- تا آینده غیرقابل پیش بینی به دست ایالات متحده آمریکا خواهد افتاد. تحریم های بین المللی علیه حکومت سابق عراق در سال ۱۹۹۱ وضع شدند، اما تا ۲۲ سال بعد -حتی یک دهه بعد از برکناری صدام حسین- ادامه یافتند.

برخی از گمانه زنی های یکی - دو سال گذشته در مورد مشکلات آینده برجام، کمابیش یادآور زمانی بود که مدافعان ادامه جنگ هشت ساله، در سال ۱۳۶۷ یش بینی ‌کردند ایران حتی با قبول مذاکرات آتش بس موفق به گرفتن خسارت از عراق نخواهد شد؛ و بعد از تحقق این پیش بینی، آن را نشانه واقع گرایی خود دانستند
ولی آیت الله خامنه ای و آقای احمدی نژاد رئیس جمهور وقت، متقاعد شده بودند که چنین اتفاقی نخواهد افتاد.

به عنوان نمونه رهبر ایران در ۱۹ دی ۱۳۸۴، دو ماه پیش از ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت، مطمئن بود نباید از تحریم‌های هسته ای نگران بود چون قدرت‌های جهانی در گذشته هم "هر جا توانسته‌اند، این تحریم را اعمال کرده‌اند". وی در ۲۱ تیر ۱۳۹۱ تاکید داشت که "ما واکسینه شده‌ایم در مقابل تحریم"، و در ۶ شهریور ۱۳۹۰ پیش بینی می کرد که امکان ندارد تحریم کنندگان "طاقت بیاورند که این حرکت و این رفتار را مدت طولانی ادامه بدهند"، چون "امروز دنیا، دنیایی نیست که به حرف آمریکا گوش کنند".
آقای خامنه ای در ۱۶ شهریور ۱۳۸۹ "یقین داشت" که "ملت ایران و مسئولین کشور تحریم‌ها را دور می‌زنند، تحریم‌کنندگان را ناکام می‌کنند"، در ۲۶ مرداد ۱۳۹۰ "دور زدن تحریم‌ها" را "شگرد خوب و جالب و ظریفی" معرفی می کرد که نتیجه می دهد، در ۶ شهریور ۱۳۹۰ تحریم کنندگان را "هیکل‌مند و لیکن در واقع کم‌زور" معرفی می کرد و در ۳ مرداد ۱۳۹۱خبر می داد که "طرح‌های اقتصاد مقاومتی" -به باور او- "تحریم بنزین را خنثی کرده". رهبر ایران در واکنشی جداگانه، در ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ هشدار می داد که حکومت در برابر تحریم نفتی "تهدیدهایی دارد" که "در وقت خودش اعمال خواهد شد".

این در حالی بود که از زمانی به بعد، حتی محمود احمدی نژاد نیز به این جمع‌بندی رسیده بود که برنامه هسته ای قابل ادامه نیست. غلامرضا مصباحی مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در ۲۱ اردیبهشت حکایت کرد که با تشدید تحریم های هسته ای "احمدی‌نژاد گزارشی به رهبری داد که ما به آخر خط رسیدیم و با توجه به قطعنامه‌های شورای امنیت درباره انرژی هسته‌ای باید‌ آن را امضا کنیم". وی افزود پس از آن، آقای احمدی نژاد گفته که در غیر این صورت نمی تواند مسئولیت پرونده هسته ای را بپذیرد و آیت الله خامنه ای پاسخ داده "خودم این مسئولیت را قبول می‌کنم".
این گفته آقای خامنه ای، کمتر از سه ماه قبل از انتخاباتی بیان شد که نتیجه آن، روی کار آمدن حسن روحانی و سپس شروع مذاکرات منجر به برجام بود.
مشخص نیست که زمان این مکالمه، قبل از مذاکرات هسته ای محرمانه اسفند ۱۳۹۱ معاونان وزارت امور خارجه ایران و آمریکا در مسقط بوده یا خیر - ملاقاتی که مطابق گفته های بعدی وزیر امور خارجه وقت ایران و شخص آیت الله خامنه ای، با موافقت رهبری و با هدف یافتن راه حلی برای پرونده هسته ای صورت گرفت.

در هر حال، آیت الله خامنه ای چند هفته بعد از مذاکرات مسقط، در اول فروردین ۱۳۹۲ با اشاره به "تحریم نفت، تحریم بانک و مبادلات بانکی و پولی بین جمهوری اسلامی و کشورهای دیگر" گفت: "آمریکایی‌ها اظهار خوشحالی کردند و گفتند که فلانی اعتراف کرد که تحریم‌ها اثر گذاشته. بله، تحریم‌ها بی‌اثر نبود؛ می‌خواهند خوشحالی کنند، بکنند." اظهاراتی که ظاهرا حکایت داشت وی مصلحت جمهوری اسلامی ایران را، بر پافشاری بر گفته های قبلی خود در مورد بی‌تاثیربودن تحریم ها ترجیح می دهد.

با شروع مذاکرات، رهبر جمهوری اسلامی پیش بینی جدیدی را بیان و به دفعات تکرار کرد: اینکه مذاکره با آمریکایی ها، باعث رفع کامل تحریم ها نمی شود.
معنی مشخص پیش بینی جدید، گویی آن بود که حدود هشت سال اجرای سیاست های مورد نظر رهبری در زمینه پرونده هسته ای، به وضعیتی انجامیده که تصور رها شدن آسان اقتصاد ایران از تحریم های ایالات متحده آمریکا واقع بینانه نخواهد بود. این پیش بینی، البته درست بود.
شاید در مقام مقایسه، وضعیت اخیر شبیه زمانی بود که برخی مدافعان ادامه جنگ هشت ساله، در سال ۱۳۶۷ که جنگ به بن بست کامل رسیده بود پیش بینی می کردند که ایران، حتی با قبول مذاکرات آتش بس موفق به گرفتن خسارت از عراق نخواهد شد.
این پیش بینی نیز، البته درست بود؛ هرچند ممکن بود لزوما، اثبات کننده واقع گرایی

[نبض زمان]

علم‌الهدی: آمریکا وقتی مطمئن شد اروپا با حیله ایران را در برجام نگه می‌دارند از برجام خارج شد
بیچاره‌تر از آمریکا وجود ندارد

امام جمعه مشهد گفت: آن روزی که آمریکا با کمک دستیاران اروپایی‌اش مطمئن شد با کلک CFT و FATF می‌توانند ایران را در برجام نگه‌دارد، از برجام خارج شد.
امام جمعه مشهد گفت: آیا کسانی که دم از مذاکره با آمریکا می‌زنند نسبت به انقلاب و اسلام از یزید و معاویه بالاترند و بدترند؟ این‌هایی که حرف از مذاکره با آمریکا می‌زنند از جنایتگرانی که برای آمریکا آدم سلاخی می‌کنند و از این سلاخ‌های آمریکایی که در منطقه هستند، بدتراند.

به گزارش عصرایران به نقل از ایسنا، آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی ظهر امروز در خطبه‌های عبادی سیاسی نماز جمعه مشهد که در حرم مطهر رضوی برگزار شد، ضمن تسلیت سال‌روز شهادت مرحوم آیت‌الله سیدحسن مدرس، موقعیت‌شناسی را یکی از ویژگی‌های مدرس دانست و اظهار کرد: مرحوم مدرس خطرات متوجه جامعه دینی و دین‌مداری مردم از ناحیه دشمن خارجی را به خوبی احساس می‌کرد، خطر را می‌شناخت و در مقابل آن می‌ایستاد و تا هنگامی که زنده بود یک دژ محکم دینی در مقابل تمام فتنه‌ها و توطئه‌های دشمن خارجی علیه اسلام و دین‌مداری مسلمان‌ها در کشور وجود داشت.

وی ادامه داد: موقعیت‌شناسی مسئله‌ای است که امروز باید توسط مردم و مسئولان ما در مجلس و دولت مورد توجه قرار گیرد. این‌که ما هم‌اکنون در چه موقعیتی در دنیا قرار داریم، چراکه دنیای امروز به دلیل توسعه ارتباطات به صورت یک دهکده جهانی درآمده و نمی‌شود در یک گوشه مملکت دور مرزهای جغرافیایی را دیوار کشید و درهای آن را بست و ارتباط آن را با همه جریان‌های جهانی قطع کرد. در این وضعیت مهم این است که ما موقعیت جهانی و منطقه‌ای خود در دنیا را تشخیص دهیم و بدانیم که امروز در چه شرایطی زندگی می‌کنیم.

علم‌الهدی با اشاره به رهنمودهای مقام معظم رهبری در خصوص «تمام‌نشدن انقلاب اسلامی» و «دشمنی جهان کفر و استکبار به سرکردگی آمریکا»، تصریح کرد: جریان کفر و استکبار با همه وجود خود با ما دشمنی می‌کند. این‌که ما دشمنی را تنها در آمریکا ببینیم و جریان‌های وابسته به آمریکا را در دشمنی نبینیم، عدم موقعیت‌شناسی و موقعیت‌نشناسی است.
وی با تأکید بر این‌که «امروز ما باید موقعیت‌شناس باشیم»، خاطرنشان کرد: البته شیطان کبیر در رأس این دشمنی‌ها و عداوت‌ها و معارضه با یک انقلاب عظیمی است که تا به امروز مانند نهالی که پای آن آب ریخته باشند و این نهال سرسبز بماند، به مدت 40 سال خون انسان شهید و جان‌داده در راه خدا در پای آن ریخته‌شده 40 سال است که انقلاب ما سرسبز و زنده و با نشاط‌تر از روز اول در سال چهلم خود قرار دارد و جریان دشمنی ما امروز ورشکسته‌تر و ذلیل‌تر از روز اولی است که انقلاب ما قد کشید و سر برآورد؛ لذا شناخت این موقعیت برای ما مهم است.

امام جمعه مشهد بیان کرد: آمریکا حساب کرد با خروج از برجام و برگرداندن تحریم ها، جامعه ما را مستأصل و نظام ما را خاک‌نشین کرده و مردم ما به استیصال علیه نظام قیام می‌کنند و حمایت از این نظام را برمی‌دارند؛ این پندار غلط آمریکا بود. آن روزی که آمریکا از برجام خارج شد، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد برجام توافق بدی بود.یک عده از مسئولان از این جمله رئیس‌جمهور آمریکا که گفت برجام توافق بدی بود اشتباه برداشت کردند و به اشتباه گفتند که دیدید آن‌هایی که با برجام مخالفت می‌کردند، می‌گفتند برجام به نفع آمریکا و به نفع غرب است. حالا خود آمریکا و رئیس‌جمهور آن می‌گوید برجام توافق بدی بود؟

وی با طرح این پرسش که اگر آمریکا می‌گوید برجام توافق بدی بود، پس برجام به نفع آمریکا نبود، چرا مخالفان برجام می‌گویند برجام به نفع آمریکاست؟، عنوان کرد: این‌که آمریکا گفت برجام توافق بدی بود، نه این بود که برجام به ضرر آمریکاست، بلکه ترامپ می‌خواست بگوید برجام توافق ناقصی است. ترامپ به دولت قبلی خود نیز اعلام کرد که وقتی یک مذاکره را با ایرانی‌ها شروع کردید و ایرانی‌ها سخاوتمندانه جلو آمدند و هستیِ انرژی هسته‌ای خود را به پای شما ریختند، چرا به همین مقدار اکتفا کردید؟ باید این قرارداد را وسیع‌تر و گستره‌تر منعقد کرده و تمام مصالح آمریکا را در این قرارداد بگنجانید. بنابراین از این‌ها بهتر می‌شود استفاده کرد و چرا شما استفاده نکردید؟، لذا ما از این توافق خارج می‌شویم و به دنبال توافق وسیع‌تر و گسترده‌تر می‌رویم.

علم‌الهدی افزود: رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که توافق مناسب دولت آمریکا توافقی است که بتواند 6 مسئله‌ی «حفظ محدودیت‌های هسته‌ای حتی بعد از مدت برجام» -یعنی ایران هیچ‌وقت به فناوری کامل هسته‌ای نرسد و همیشه محدود بماند-، «بارزسی از تمام مراکز نظامی ایران»، «از بین بردن اقتدار موشکی ایران»، «کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران و براندازی مقاومتی که ایران محور آن است»، «مسئله حقوق بشر در ایران» -یعنی همه جریان‌های مخرب و اغتشاش‌گر و جریان‌هایی که می‌خواهند مملکت را به هم بریزند در ایران آزاد باشند- و «محدود کردن توان سایبری ایران» -ایران در حال حاضر از یک قدرت سایبری برخوردار است و به تمام دستگاه‌های کشورهای مختلف و به جریان فضای مجازی آن‌ها حمله سایبری می‌کند و در تهاجمات سایبری خود موفق می‌شود، این قدرت سایبری محدود شود- را با ایران حل کند.

وی گفت: این یعنی ما با ایران مذاکره کنیم و ایران تمام اقتدر، قدرت و هستی‌اش را به ما بدهد. آیا کسانی که دم از مذاکره می‌زنند نسبت به انقلاب و اسلام از یزید و معاویه بالاترند یا بدترند؟ این‌هایی که حرف از مذاکره می‌زنند از این جنایتگرانی که برای آمریکا آدم سلاخی می‌کنند و از این سلاخ‌های آمریکایی که منطقه هستند، بدترند.

نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی با اشاره به این‌که «آمریکا به سادگی از برجام خارج نشد»، تصریح کرد: آمریکا روزی از برجام خارج شد که مطمئن شد دستیاران اروپایی‌اش با کلک و فریب و حیله ایران را در برجام نگه می‌دارند و نمی‌گذارند ایران از برجام خارج شوند. آن روزی که آمریکا با کمک دستیاران اروپایی‌اش مطمئن شد با کلک CFT و FATF می‌توانند ایران را در برجام نگه‌دارد، از برجام خارج شد. اگر آمریکا این اطمینان را نداشت که اروپایی‌ها می‌توانند ایران را در برجام نگه‌دارند، مسلم بدانید آمریکا از برجام خارج نمی‌شد.
وی ادامه داد: آیا این درست است که امروز دولت و مجلس و مسئولان ما که متولیان خون شهدا هستند دنبال این خط راه بیفتند؟ این صحیح است که با عوامل اطمینان‌بخش آمریکا دست دهند و به لبخند آن‌ها راضی شوند و به یک نشست دور میز آن‌ها دل‌ببندند؟ واقعاً این متأسفانه جای خیلی تأسف است.

علم‌الهدی با بیان این‌که «امروز روی کره زمین بدبخت‌تر و بیچاره‌تر و مفلوک‌تر از آمریکایی که ادعای قدرت اول جهانی دارد وجود ندارد»، خاطرنشان کرد: آمریکایی که ادعا می‌کند باید مدیر جهان شود با این‌که همه مردم دنیا دیدند در یک مدیریت یک آتش‌سوزی کالیفرنیا این‌قدر بدبخت عاجز و زمین‌گیر است. در این مسئله آمریکا افتضاح شد و دنیا این را با چشم دید.
وی بیان کرد: این‌که رئیس‌جمهور آمریکا در مقابل سنای آمریکا که می‌خواهد قلاد افتضاح حکومتی که در منطقه ما آدم سلاخی می‌کند را از گردن آمریکا رها کند، می‌گوید ما نمی‌توانیم ارتباط خود با عربستان را به هم بزنیم، چراکه اگر ما رابطه خود با آل سعود را به هم بزنیم، این برای اسرائیل خطرناک است و در مقابل ایران سقوط می‌کنیم، ثابت‌کننده قدرت ایران، اقتدار نظام ما و اقتدار شما مردمی است که پای این نظام ایستاده‌اید.

[نبض زمان]

هوک: بین تغییر رفتار ایران یا فروپاشی اقتصادی، خامنه ای باید یکی را انتخاب کند

برایان هوک رئیس «گروه اقدام ایران» وزارت خارجه آمریکا از عزم کشورش برای مبارزه با آنچه «فعالیت‌های مخرب جمهوری اسلامی» خواند، خبر داد.
به گزارش اسپوتنیک به نقل از کیهان لندن، برایان هوک، رئیس «گروه اقدام ایران» وزارت خارجه آمریکا در ابتدای صحبت‌هایش به نشست دیگری در همین محل، در دسامبر سال گذشته، و صحبت‌های نیکی هیلی نماینده آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد اشاره کرد و گفت: «از آن زمان ما شواهد جدیدتر، بیشتر و ملموس‌تری در رابطه با گسترش فعالیت‌های تسلیحاتی ایران به دست آورده‌ایم، و اگر اقدامی علیه آن انجام ندهیم، خطر ایران در منطقه افزایش خواهد یافت». تسلیحاتی که در این نشست رسانه‌ای به نمایش گذاشته شده بودند، در کشورهای مختلفی چون یمن، عراق و افغانستان و اسرائیل مورد استفاده گروه‌های شبه‌نظامی قرار گرفته بودند.

هوک در این نشست موارد زیر را مطرح کرد:
در مقابل موشک‌‌های ایرانی که از گروه‌های شبه‌نظامی کشورهای مختلف به دست‌آمده‌اند، نقش جمهوری اسلامی ایران در منطقه را مخرب خواند.
آمریکا می‌گوید نمی‌توان شاهد شکل‌گیری شبکه‌ای از شبه‌نظامیان شیعه از شام تا شبه‌جزیره عربستان بود.
برایان هوک می‌گوید «گزینه نظامی هنوز روی میز قرار دارد، ولی ترجیح می‌دهیم از ابزار دیپلماتیک استفاده کنیم. در هر حال هزینه حفظ برجام نمی‌تواند بی‌ثباتی در منطقه باشد».

[نبض زمان]

احوال عراق

[نبض زمان]

آزمون سخت دولت جدید عراق: عبدالمهدی کدام یک را انتخاب خواهد کرد؟
آمریکا یا ایران؟

تحلیل روزنامه العربی الجدید
شفقنا- روزنامه «العربی الجدید» نوشت: بیست و سوم دسامبر(سوم دیماه ۱۳۹۷) مهلت ۴۵ روزه آمریکا به عراق درباره واردات انرژی از این ایران به پایان می رسد اما عراق هنوز موضع خود درباره این مهلت را اعلام نکرده است؛ بدین معنا که بغداد پس از حدود ۳ هفته خود را در برابر یک بحران سیاسی اجتناب ناپذیر خواهد دید؛ بحرانی که یا با تهران به دلیل همراهی با تحریم های آمریکا و یا با واشنگتن به دلیل جانبداری از ایران رخ خواهد داد. این بحران اولین آزمون خارجی دولت عادل عبدالمهدی به شمار می رود.
به گزارش سرویس ترجمه شفقنا، روزنامه «العربی الجدید» چاپ قطر امروز(یکشنبه) در گزارشی با عنوان «دولت عراق در انتظاریک آزمون خارجی دشوار: آمریکا یا ایران؟» همچنین نوشت: در همین زمینه «محمد کریم» عضو پارلمان عراق از ائتلاف «الفتح» به رهبری هادی العامری می گوید: عراق نمی تواند درخصوص تحریم های تحمیلی آمریکا علیه ایران به صف واشنتگتن بپیوندد.



کریم در گفتگو با روزنامه العربی الجدید با بیان این موضوع می افزاید: عراق یک کشور دارای حاکمیت است و نمی تواند به دیکته های خارجی تن دهد.
وی با تاکید بر اینکه نتیجه هرچه باشد عراق نمی تواند در قبال ایران موضع منفی اتخاذ کند، پیش بینی می کند که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به بحران آفرینی با عراق و دیگر کشورها ادامه دهد.
نماینده مجلس عراق از فراکسیون الفتح، همراهی کشورش با تحریمهای آمریکا علیه تهران و توقف واردات گاز و برق از ایران پس از پایان مهلت ۴۵ روزه را بعید می داند و با تاکید بر اینکه قوه مجریه و مقننه در عراق در این زمینه تصمیم گیرنده هستند نه ترامپ، اضافه می کند: ما در محور آمریکا نیستیم و ما روابط همسایگی خوبی با همه کشورها چه ایران و چه دیگر کشورها داریم.



کریم در ادامه سیاست آمریکا برای گرسنه کردن ملت ها از جمله ملت عراق را رد می کند و ادامه می دهد: به اعتقاد من دولت جدید عراق به ریاست عادل عبدالمهدی قادر است تصمیم مناسبی در این خصوص اتخاذ کند؛ تصمیمی که در آن تن به خواسته آمریکا نداده باشد.
وی با اشاره به اینکه برخی در کنگره آمریکا مخالف نگرش بی پروای ترامپ هستند، تصریح می کند: اشاره ترامپ مبنی بر تحریم کشورهایی که به تحریم های این کشور علیه تهران پایبند نباشند، برای ما عراقی ها اهمیتی ندارد. ملت عراق پیش از این نیز در دهه نود قرن گذشته محاصره آمریکا را تجربه کرده است.
کریم با بیان اینکه اعضای فراکسیون الفتح در پارلمان عراق قصد دارند از طریق کانالهای دیپلماتیک مانع از برخورد عراق و آمریکا شوند، ادامه می دهد: اما در صورتی که لازم شود، در برابر آمریکایی ها خواهیم ایستاد.

نمایندگان مجلس عراق تاکید می کنند که رویارویی با آمریکا تنها به موضع عراق در قبال تحریم های تحمیلی علیه تهران محدود نمی شود. در همین چارچوب «مهدی تقی» عضو کمیسیون امنیت و دفاع در پارلمان عراق به خبرنگاران گفته است:«مجلس نمایندگان در صدد به جریان انداختن پرونده های شرکت بلک واتر آمریکا هستند که سال ۲۰۰۷ میلادی ۱۷ عراقی را در میدان النشور واقع در مرکز بغداد به قتل رساند.
وی تصریح کرد: پارلمان عراق قصد دارد همه پرونده های مربوط به جنایت های آمریکا علیه ملت عراق را دوباره به جریان بیندازد. مجلس همچنین قصد دارد از آمریکا پرداخت خسارت را مطالبه کند و از این کشور بخواهد افرادی که در جنایات علیه ملت عراق دست داشتند، محاکمه کند.

تقی همچنین تاکید کرد که کشورش در این زمینه از تمامی راههایی که حافظ حقوق قربانیان باشد، استفاده خواهد کرد.
یک ادعا: طرح پرونده های قدیمی پس از سفرهای مکرر مقامات ایران به عراق صورت گرفت
العربی الجدید در ادامه گزارش خود مدعی شده است که طرح پرونده های قدیمی و جدید واشنگتن، در پی سفرهای مکرر مقامات ایرانی به عراق در روزهای گذشته صورت گرفته است. این مقامات برای اطلاع از موضع نهایی عراق در قبال تحریم های آمریکا علیه ایران به این کشور رفته بودند.


این روزنامه به نقل از یک منبع که از او به یک منبع در وزارت کشور عراق نام برده نوشت: مقاماتی از ایران در سفرهای خود به عراق، با سیاستمداران و کارکنان دولتی درباره موضع عراق پس از پایان ضرب الاجل ۴۵ روزه آمریکا گفتگو کردند که طرف عراقی در این گفتگوها موضع نهایی خود را اعلام نکرد اما رویکرد کلی به سمت عدم پیروی از خواسته های آمریکا و دور کردن عراق از سیاست محورهایی است که ترامپ قصد دارد بر منطقه تحمیل کند.
روزنامه قطری در ادامه به نقل از منبع خود آورده است: عراق تمام تلاش خود را برای خروج از بن بستی که در خصوص تحریم های آمریکا علیه ایران با آن روبرو شده، صرف خواهد کرد چون روابط دوستانه ما را با آمریکا و ایران پیوند می دهد.

استاد علوم سیاسی دانشگاه بغداد: اولین آزمون خارجی دولت عراق واقعا سخت است
با این حال «حسام العیدانی» استاد علوم سیاسی دانشگاه بغداد معتقد است: اولین آزمون خارجی دولت عراق واقعا سخت است.
وی به العربی الجدید می گوید: عبدالمهدی خود را بین دو گزینه ای خواهد دید که هر دو تلخ است چون باید بین آمریکا و ایران یکی را انتخاب کند.



العیدانی اضافه می کند: بدتر از آن عدم انعطاف پذیری ترامپ است که می تواند هر کاری انجام دهد. در صورتی که بغداد به تصمیمات واشنگتن علیه تهران پایبند نباشد، ممکن است ترامپ به وعده های خود عمل کرده و عراق را تحریم کند.
وی ادامه می دهد: عراق بیشتر از آنکه با بحران های اقتصادی روبرو باشد، با بحران های سیاسی روبروست. چون تحت تاثیر برقراری روابط با یکی از این کشورها قرار خواهدگرفت.
مقامات واشنگتن و بغداد در دوم ماه گذشته از دست یابی به توافقی که به موجب آن عراق به مدت ۴۵ روز از تحریم های آمریکا و خرید گاز و برق عراق معاف شود، دست یافتند. اما طرف آمریکایی این شرط را گذاشته است که عراق باید طرح جایزگزینی برای انرژی ایران ارائه کند.

بلک واتر، آکادمی مرگ
گفتنی است شرکت ‘بلاک واتر’ (black water) که اکنون برای فراری از بدنامی به خاطر اقدامات خشن و مرگبار خود نام ‘آکادمی’ را برگزیده، با عنوان یک شرکت خدماتی آمریکایی در زمینه مدیریت ریسک، ارائه خدمات لجستیکی، سرویس‌های امنیتی و نیروهای مسلح خصوصی فعالیت می کند؛ این شرکت در سپتامبر سال ۱۹۹۷ میلادی ذیل پرچمی منقش به پنجه جانوری وحشی، توسط فردی به نام ‘اریک پرنس’ (Erik Prince) و از فارغ ‌التحصیلان آکادمی نیروی دریایی آمریکا و افسر اسبق یگان ویژه نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا در کارولینای شمالی راه‌اندازی شد و دفتر مرکزی این شرکت در شهر مک‌لین ایالت ویرجینیا آمریکا قرار دارد.


تهاجم نظامی آمریکا و ائتلاف جهانی تحت رهبری واشنگتن به افغانستان، پس از حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر و با هدف نابودی گروه ‘القاعده’، زمینه مناسبی برای فعالیت بلاک واتر پدید آورد، اما نقش و همراهی فعال نیروهای بلاک واتر در عراق پس از اشغال نظامی این کشور توسط آمریکایی ها شهرتی جهانی یافت.
به تایید منابع خبری، شرکت بلاک واتر در دوران اشغال عراق، حدود ۱۹۵ عملیات تروریستی را اجرا کرد اما فجیع ترین این عملیات به ۱۶ سپتامبر سال ۲۰۰۷ میلادی باز می گردد که در جریان آن مزدوران این شرکت با شلیک مستقیم به مردم غیرنظامی در میدان ‘نسور’، مرگ ۱۷ شهروند عراقی را رقم زدند.

این شرکت به رغم زیر پا نهادن مقررات دولتی، همچنان یکی از بزرگ ‌ترین شرکت‌های خصوصی نظامی جهان شناخته می شود و نیروهای این شرکت با ملیت های متفاوت از جمله آمریکایی، کلمبیایی، اوکراینی، پانامایی، آرژانتینی، السالوادوری، شیلیایی و استرالیایی در بسیاری از ماموریت‌های خاص وزارت دفاع و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا(سیا) نقش محوری دارد.
‘جرمی ساهیل’ روزنامه نگار آمریکایی در کتابی با عنوان ‘بلک‌واتر؛ ظهور قدرتمندرین ارتش اجیر جهان’ ضمن تشریح مراحل تکوین و گسترش شرکت بلاک واتر به عنوان یکی از شرکت های خصوصی نظامی جهان، به نقش این شرکت در جنگ آمریکا علیه تروریسم بویژه عراق پرداخته و تصریح می کند: بلک واتر مدت کوتاهی پس از ۱۱ سپتامبر، قراردادی ۵٫۴ میلیون دلاری برای تأمین امنیت مقر سیا در کابل با دولت آمریکا امضا کرد و سپس با اشغال عراق از سوی آمریکا، قراردادی ۲۷ میلیون دلاری برای تأمین امنیت پل برمر، فرماندار نظامی عراق، با پنتاگون امضا کرد.
روزنامه ‘نیویورک تایمز: نیز سال ۲۱۰۴ در گزارشی اعلام کرد، مجموع ارزش قراردادهای بلک واتر با دولت آمریکا در طول سال‌های فعالیت در عراق، بیش از یک میلیارد دلار بوده است.
شرکت بلاک واتر اکنون در مناقشات بزرگ جهانی از بحران اوکراین تا درگیری های در عراق، افغانستان، سوریه، پاکستان و یمن پا به پای نظامیان آمریکایی حضور دارد.

[نبض زمان]

احوال اقتصاد مقاومتي

[نبض زمان]

قاچاق سوخت؛ روی کاغذ یا روی زمین؟

فرهاد سوزنچی و رضا مرادی
تاکنون، هیچ مقام عالی دولتی -بالاتر از معاون وزیر- عدد و رقمی درباره قاچاق سوخت اعلام نکرده‌ است. با این همه گفته می‌شود که دولت و مجلس در پی زمینه‌سازی برای افزایش قیمت سوخت‌اند. به همین دلیل در لابلای اظهارات برخی مدیران دولتی و نمایندگان مجلس می‌توان به آمارهای ضمنی برخورد که حجم قاچاق را حداقل ۱۰ میلیون لیتر در روز می‌داند.
این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، اعداد و ارقام چشمگیری درباره قاچاق سوخت و بنزین در رسانه‌ها منتشر می‌شود. چیزی بین ۱۰ تا ۵۵ میلیون لیتر در روز که حتی به نسبت آمار مصرف بالای سوخت در ایران، بسیار زیاد است. آیا این آمار واقعیت دارد؟

آیا آمار رسمی از قاچاق وجود دارد؟
تاکنون، هیچ مقام عالی دولتی -بالاتر از معاون وزیر- عدد و رقمی درباره قاچاق سوخت اعلام نکرده‌ است. با این همه گفته می‌شود که دولت و مجلس در پی زمینه‌سازی برای افزایش قیمت سوخت‌اند. به همین دلیل در لابلای اظهارات برخی مدیران دولتی و نمایندگان مجلس می‌توان به آمارهای ضمنی برخورد که حجم قاچاق را حداقل ۱۰ میلیون لیتر در روز می‌داند.
در این میان گفته عبدالله هندیانی، معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا شاید جدی‌ترین اظهار نظر در این زمینه باشد. او در گفت‌وگوی خبری شامگاه ۲۳ مهرماه در تلویزیون ایران اعلام کرد "طی ۳ ماه گذشته چیزی حدود یک میلیارد لیتر قاچاق داشته‌ایم یعنی روزانه حدود ۱۰ تا ۱۳ میلیون لیتر سوخت قاچاق شده است".
با این حال در همین برنامه تلویزیونی مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، برخی آمارهای مطرح شده در رسانه‌ها را "تخیلی" توصیف کرد و امکان قاچاق حجمی از سوخت را زیر سوال برد: "برای قاچاق ۱۰ میلیون لیتر سوخت به‌طور تخمینی حدود ۵۰۰ نفت‌کش با ظرفیت ۲۰ هزار لیتر لازم است تا این میزان سوخت را آن هم به طور قاچاقی به مناطق مرزی منتقل کنند. یعنی حداقل ۲هزار و ۵۰۰ تا ۳هزار تانکر باید فعالیت کند تا ما ۱۰میلیون لیتر را در روز منتقل کنیم، این حجم بسیار سنگینی است. این میزان قاچاق سوخت بدون شک از جایگاه‌های عرضه و نازل‌ها انجام نمی‌شود".
آخرین آمار رسمی منتشر شده درباره قاچاق سوخت گزارش ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز با عنوان "بررسی آماری وضعیت قاچاق سوخت سال ۱۳۹۲" است. در این گزارش آمارهای تولید انواع سوخت در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۱ با هم مقایسه شده‌اند، اما هیچ برآورد مشخصی از قاچاق اعلام نشده. تنها فکت موجود در این گزارش، جدولی از آمار کشفیات سوخت است که فاصله بسیار زیادی با آمار اعلام شده دارد.

میزان مصرف بنزین در ایران چقدر است؟
جدول زیر نشان می‌دهد طی ۷ سال گذشته میزان مصرف بنزین در ایران چقدر بوده است. برای برآورد میانگین مصرف سوخت در سال ۱۳۹۷، به گفته‌های شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی استناد شده که پارسال پیش‌بینی کرده بود میزان مصرف بنزین امسال با ۹ درصد افزایش به نسبت پارسال به حدود ۸۸ میلیون لیتر در روز برسد.



آمارهای منتشر شده ماهیانه هم تا الان به نسبت سال‌های قبل و پیش‌بینی‌های انجام شده چندان غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد. میانگین مصرف بنزین در ۴ ماهه اول سال ۱۳۹۷، ۸۵/۱ میلیون لیتر و میزان مصرف بوده است. به ترتیب مصرف بنزین در ۴ ماه نخست امسال به طور متوسط ۱۰ درصد بیشتر از مدت مشابه پارسال بوده است. این عدد حدود یک درصد بیشتر از پیش‌بینی‌ شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی است. یعنی اگر فرض کنیم همین وضع (رشد ۱۰درصدی) تا آخر سال ادامه داشته باشد، میانگین مصرف بنزین امسال کمی بیشتر از ۸۸ میلیون لیتر در روز خواهد شد.


آمارهای منتشر شده ماهیانه هم تا الان به نسبت سال‌های قبل و پیش‌بینی‌های انجام شده چندان غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد. میانگین مصرف بنزین در ۴ ماهه اول سال ۱۳۹۷، ۸۵/۱ میلیون لیتر و میزان مصرف بوده است. به ترتیب مصرف بنزین در ۴ ماه نخست امسال به طور متوسط ۱۰ درصد بیشتر از مدت مشابه پارسال بوده است. این عدد حدود یک درصد بیشتر از پیش‌بینی‌ شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی است. یعنی اگر فرض کنیم همین وضع (رشد ۱۰درصدی) تا آخر سال ادامه داشته باشد، میانگین مصرف بنزین امسال کمی بیشتر از ۸۸ میلیون لیتر در روز خواهد شد.
در جدول بالا مشخص است با شروع تابستان، میزان مصرف بنزین حدود ۸ میلیون لیتر در روز افزایش پیدا می‌کند، اما اگر این وضعیت را با پارسال مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که وضعیت دقیقا مشابه پارسال است، حتی میزان رشد مصرف در تیر ماه ۹ کمتر از پارسال است. این در حالی است که مقایسه قیمت بنزین ایران و کشورهای همسایه نشان می‌دهد قاچاق بنزین در سال ۹۶، چندان صرفه اقتصادی نداشته است. یعنی باید بپذیریم که میزان افزایش مصرف در آستانه تابستان امسال، همه‌ به دلیل قاچاق نیست.، بلکه دلایل دیگری هم در این میان وجود دارد.

مقایسه قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه
در سایت بلومبرگ داده‌نمایی هست که می‌توان با استفاده از آن فهمید قیمت سوخت در دوره‌های مختلف در برخی کشورهای جهان چقدر بوده و است. این سایت مبنای هر لیتر بنزین را در ایران قیمت بنزین سوپر (۱۲۰۰ تومان) در نظر گرفته است. البته در این میان به دلیل عدم قطعیت قیمت دلار، احتمال خطای جزئی وجود دارد. مثلا قیمت بنزین سوپر در پاییز با نرخ دلار ۸هزار تومانی معادل ۱۵ سنت برآورد شده است، در حالی که در مقاطعی قیمت بنزین به نصف این مبلغ هم رسیده بود.

اما پیش از پاییز پارسال نرخ برابری دلار ۳۷۵۰ تومان فرض شده که چندان با قیمت دلار در تابستان پارسال تفاوت ندارد.
بنزین تا پاییز پارسال به نرخ دلار (۳ هزار و ۹۰۰ تومانی)، بیش از ۲۵ سنت در ایران قیمت داشت، در حالی که بنزین در عربستان تا پیش از ژانویه ۲۰۱۸، تنها ۲۴ سنت قیمت داشت. هر گالن بنزین تا پیش از پاییز پارسال در پاکستان، عراق و افغانستان کمتر از ۷۰ سنت قیمت داشت که تفاوت آن به پول ایرانی کمتر از ۱۸۰۰ تومان در لیتر بود. این رقم، یعنی سود ۱۸ هزار تومانی در ۱۰۰ لیتر که باید در زنجیره قاچاق تقسیم شود، نمی‌تواند انگیزه قاچاق سوخت در مقیاس وسیع بوده باشد.

حتی اگر اختلاف یک دلاری بنزین ایران و ترکیه را در سال گذشته مبنای محاسبه قرار دهیم، باز سود قاچاق از ۳۹۰۰ تومان در لیتر تجاوز نمی‌کند. این رقم سود که البته باید در زنجیره قاچاق توزیع شود، می‌تواند انگیزه قاچاق محدود باشد، اما نمی‌تواند انگیزه ساماندهی یک نظام قاچاق سازمان‌یافته باشد.
بنابراین می‌توان به طور قطع گفت که تا پارسال قاچاق بنزین صرفه اقتصادی نداشته است.

به همین جهت می‌توانیم با مقایسه آمار مصرف بنزین در سال ۹۷، با سال گذشته برآوردی نسبتا دقیق از حجم قاچاق به دست آوریم.
حتی بدون استفاده از اعداد و ارقام اغراق شده هم شواهد زیادی -از گزارش‌های میدانی تا کشفیات محموله‌های قاچاق- وجود دارند که نشان می‌دهند، بعد از کاهش ارزش پول در ایران و اختلاف زیاد قیمت سوخت در ایران و کشورهای همسایه، حجم قاچاق افزایش پیدا کرده، اما اعداد و ارقامی در حد ۱۰ تا ۴۰ میلیون لیتر قاچاق که در رسانه‌ها مطرح می‌شوند، هم غیرمنطقی و هم در تناقض با فکت‌های رسمی‌اند.

حجم قاچاق بنزین چقدر است؟
برای یافتن پاسخ این سوال تلاش کردیم با سه سناریو میزان مصرف طبیعی بنزین را برآورد کنیم:
سناریوی اول (پیش‌بینی رسمی)، یکی اینکه به پیش‌بینی‌های مسئولان شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی استناد کنیم که اواخر پارسال اعلام کردند، میزان مصرف بنزین در سال آینده به طور متوسط ۹درصد افزایش پیدا خواهد کرد. قاعدتا این پیش‌بینی باید بر اساس سازوکار مشخص برنامه‌ریزی و بر مبنای پیش‌بینی تغییر متغیرها مثل تعداد خودرو انجام شده باشد. با این همه به دلیل عدم دسترسی به جزئیات نمی‌توان با قطعیت درباره این عدد اظهار نظر کرد.
سناریویی دوم (رشد طبیعی)، اگر فرض کنیم میزان مصرف طبیعی بنزین متناسب با رشد مصرف بنزین در ۵ سال گذشته افزایش پیدا کرده است، آن وقت باید فرض کنیم که میزان رشد طبیعی مصرف بنزین در سال ۱۳۹۷، باید حدود ۵درصد باشد. به عبارتی مصرف طبیعی بنزین به طور متوسط در سال ۱۳۹۷ نباید خیلی بیشتر از ۸۴ میلیون لیتر در روز باشد.
سناریوی سوم (دور از ذهن) اگر فرض کنیم میزان مصرف طبیعی بنزین هیچ تغییری نکرده و دقیقا به اندازه پارسال است و افزایشی نداشته است. برای اینکه متوجه شویم حجم قاچاق بنزین در ۴ ماه اول سال ۱۳۹۷ چقدر بوده، کافی است، آمار مصرف را از برآورد مصرف طبیعی کم کنیم. از این راه متوجه می‌شویم چقدر بنزین گم یا قاچاق شده است.


چنانکه از جدول بالا پیدا است، اگر فرض کنیم که میزان مصرف امسال بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده، ۹ درصد افزایش پیدا کرده است، حجم قاچاق بنزین در ۴ ماه نخست امسال حدود ۷۰۰ هزار لیتر در روز بوده است.
اگر فرض کنیم میزان افزایش مصرف مطابق متوسط نرخ رشد ۵ سال گذشته باشد، آن وقت حجم قاچاق روزانه بنزین کمتر از ۴ میلیون لیتر در روز است.
در حالت بعید سوم اگر فرض کنیم هیچ افزایش مصرف طبیعی امسال اتفاق نیفتاده باشد، باز هم حجم قاچاق بیشتر از ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر در روز نیست.

این نشان می‌دهد که حتی با در نظر گرفتن سناریوهای دور از ذهن باز هم حجم قاچاق بنزین کمتر از کف آماری است که در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود.
به جز این البته شواهد دیگری هم وجود دارد که نشان می‌دهد قاچاق این میزان سوخت اصلا امکان ندارد.

قاچاق؛ روی کاغذ یا روی زمین واقعی؟
روی کاغذ قاچاق ۱۰ میلیون لیتر سوخت در روز، یا ۱۰ برابر آن غیرممکن نیست، اما برخی محاسبات ریاضی و مقایسه‌های منطقی می‌تواند تصویر روشن‌تری از واقعیت ارائه دهد.
اگر فرض کنیم هر نیسان قاچاقچی روزی ۲هزار لیتر سوخت از مرز رد کند و هر قاچاقچی به طور متوسط در انتقال ۱۰۰ لیتر بنزین در روز مشارکت داشته باشد، برای انتقال ۱۰ میلیون لیتر چیزی در حدود ۵ هزار نیسان و یک میلیون قاچاقچی فعال نیاز است.
اگر بپذیریم که بخش قابل توجهی از بنزین (مثلا ۹۰درصد) از طریق خطوط لوله و به صورت سازمان‌یافته منتقل می‌شود، آن وقت باید ببینیم ظرفیت یک خط لوله که به صورت قاچاقی ساخته شده چقدر می‌تواند باشد. برای پاسخ به این سوال کافی است ببینیم و ظرفیت خط لوله انتقال فراورده‌های نفتی کلا چقدر است.
به عنوان نمونه در شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، پروژه‌ای برای انتقال فراورده‌های نفتی بین تبریز و خوی و ارومیه تعریف شده که ظرفیت آن ۶۵ هزار بشکه (حدود ۱۰ میلیون لیتر) در روز است. سرمایه‌گذاری این پروژه بیش از ۱۳۰ میلیارد تومان است.
حتما راه‌اندازی خطوط لوله قاچاق که بتواند معادل این حجم را به آن سوی مرزهای ایران صادر کند، کار چندان آسانی نیست. هم پرهزینه است و هم عملیات اجرایی آن زمان‌بر و قابل ردگیری است.

آمارسازی و بزرگ‌نمایی، یا دفاع از قیمت واقعی سوخت
اندکی بازی با اعداد و ارقام نشان می‌دهد، قاچاق سوخت در مقیاس ۱۰ میلیون لیتر غیرممکن است، اما آمارسازی چه فایده‌ای برای چه کسی دارد؟ این روزها برخی معتقدند دولت و مجلس از این طریق برای افزایش قیمت سوخت زمینه‌سازی می‌کنند. اما یا دفاع از طرح‌ و ایده‌‌ای در مقیاس «واقعی کردن قیمت سوخت»، نیازی به اغراق و بزرگ‌نمایی دارد؟
تردیدی نیست قیمت سوخت در ایران غیرواقعی و هم به نسبت کشورهای همسایه و هم به نسبت قیمت تولید پایین است. این شیوه قیمت‌گذاری باعث رونق قاچاق می‌شود. حتی بدون استفاده از اعداد و ارقام اغراق شده هم شواهد زیادی -از گزارش‌های میدانی تا کشفیات محموله‌های قاچاق- وجود دارند که نشان می‌دهند، بعد از کاهش ارزش پول در ایران و اختلاف زیاد قیمت سوخت در ایران و کشورهای همسایه، حجم قاچاق افزایش پیدا کرده، اما اعداد و ارقامی در حد ۱۰ تا ۴۰ میلیون لیتر قاچاق که در رسانه‌ها مطرح می‌شوند، هم غیرمنطقی و هم در تناقض با فکت‌های رسمی‌اند.

[نبض زمان]

دلار در کانال 10 هزار تومان 50 در صد آن حباب است

کیهان در گزارشی که عنوان آن را تیتر یک امروز خود کرده نوشت: برخی کارشناسان اقتصادی با اشاره به نرخ واقعی دلار نسبت به نرخ کنونی آن واکنش نشان دادند. موضوع نرخ واقعی دلار به یکی از اساسی‌ترین چالش‌های اقتصادی کشور بدل شده، از طرفی این نرخ در بازار آزاد طی یک‌سال اخیر سه برابر شده و از طرف دیگر تبعات تورمی آن در حال آشکار شدن می‌باشد.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند نرخ واقعی دلار، بسیار پایین‌تر از رقم فعلی بوده و اگر نرخ کنونی به رقم گذشته برنگردد (رقمی که در کانال چهار هزار تومان بود) علاوه بر افزایش قیمت‌ها که معیشت مردم را تهدید می‌کند، آسیب‌های فراوانی هم متوجه تولید خواهد کرد.

این گروه اعتقاد دارند نرخ دلار به شکل غیرواقعی افزایش یافته و آنچه که به عنوان مزایای افزایش نرخ ارز اعلام می‌شد عملا رخ نداده است، ضمن اینکه با توجه به گستره بالای دخالت دولت (به عنوان بزرگ‌ترین عرضه‌کننده ارز) تصمیم‌گیر نهایی قیمت ارز، خود دولت است.
بر همین اساس پرویز داودی، کارشناس اقتصادی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با کیهان اظهار داشت: نرخ واقعی ارز که ما در یک مدل اقتصاد کلان آن را محاسبه کردیم، با توجه به وضعیت فعلی تولید باید رقمی در حدود چهار هزار و 313 تومان باشد.

وی افزود: تنها در این نرخ، تولید به حرکت در می‌آید و این نرخ مانند نرخ معروف «دلار جهانگیری» نیست که شرایط تخصیص ارز را رعایت نکرد.
معاون اول دولت نهم با بیان اینکه در ابتدای سال جاری، ارز قابل توجهی را بدون ضابطه به واردکنندگان دادند، گفت: تخصیص ارز باید با شرایطی مانند پیمان‌سپاری ارزی برای بازگرداندن ارز پتروشیمی‌ها، فولادی و... در کنار مدیریت تقاضا به شکلی که مشخص شود برای هر کالای وارداتی چه میزان باید ارز تخصیص داده شود.
به گفته داودی، با در نظر گرفتن این شرایط، باید نظارت دقیقی هم برای درست انجام دادن این اقدامات اعمال شود و خوشبختانه ابزار‌های نظارتی نیز در این زمینه کاملا وجود دارد.
وی با اشاره به نرخ چهار هزار و 313 تومان مطلوب برای ارز، بیان کرد: اگر دولت بخواهد از این مدل و نرخ محاسبه شده در آن استفاده کند، باز هم می‌توان روی چنین مدلی کار کرد تا پخته شود، با این حال؛ این تنها نرخی است که تورمی ایجاد نخواهد کرد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه مگر نباید تورم را بر روی نرخ ارز اعمال کنیم و آن را به تناسب تورم افزایش دهیم، اظهار داشت: تورم نباید روی نرخ ارز محاسبه شود، بلکه این نرخ ارز است که روی تورم اثرگذار می‌باشد؛ مثلا اگر تورم امسال 40 درصد باشد، باز هم باید به نرخ ارز اضافه کنیم؟ تا کی باید این چرخه ادامه پیدا کند؟
داودی اضافه کرد: تورم به خاطر افزایش نرخ ارز به وجود آمد، نه بر‌عکس. چطور وقتی نرخ ارز بالا می‌رود توزیع درآمد بدتر می‌شود، ولی عده‌ای همواره می‌گویند اگر نرخ ارز بالا نرود برخی ضرر می‌کنند؟!

به گفته وی، با بالا رفتن نرخ ارز، 160 هزار میلیارد تومان از جیب 80 میلیون ایرانی برداشته شد و به جیب هزار تا دو هزار صادرکننده رفت.

معاون اول دولت نهم تصریح کرد: دولت دو راه بیشتر ندارد، یا باید دلار چهار هزار و 300 تومان را بپذیرد و یا مسیر کنونی را برود؛ که اگر بخواهد با همین روش کار خود را ادامه دهد (روش‌هایی مانند تخفیفاتی که برای پیمان‌سپاری ارزی داده شده) مسئله ارز حل نخواهد شد.
داودی با برشمردن پیامد این روش، بیان کرد: اگر مسئله ارز حل نشود، نه صادرات افزایش می‌یابد و نه واردات کاهش پیدا می‌کند، ضمن اینکه چنین رویکردی، دستاوردی بجز تورم و توزیع ناعادلانه‌تر درآمد نخواهد داشت. وی افزود: راهی که دولت می‌رود به چنین نتایجی ختم می‌شود، ولی اگر با سازوکار‌های موجود مانند سامانه‌های اطلاعاتی فعلی، سیاست ارزی چهار هزار و 300 تومانی را اجرا کنند، مشکلات فعلی حل خواهد شد.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به اینکه اگر دولت این نرخ را اجرایی کند، تقاضا برای ارز افزایش یافته و اگر تقاضا‌ها هم پاسخ داده نشود، نرخ بازار افزایش شدیدی پیدا می‌کند، گفت: در این حالت (اجرای سیاست دلار چهار هزار و 300 تومانی) دیگر نرخ بازاری وجود ندارد، آنچه کف خیابان است و دلالان در آن حضور دارند هم جمع می‌شود؛ فقط نرخ ارز مبادلاتی در ترکیه و امارات باقی می‌ماند که آن هم قابل مدیریت است.
همچنین منصور شاهینی، دیگر کارشناس اقتصادی در گفتگو با کیهان اظهار داشت: نرخ واقعی ارز بسیار کمتر از نرخ فعلی است و نمی‌توان نرخ کنونی ارز را به عنوان نرخ معیار در نظر گرفت، چراکه حتی با اعمال تورم پنج سال اخیر بر روی نرخ ارز هم به چنین ارقامی نخواهیم رسید. وی ادامه داد: البته باید مراقب بود با کاهش بیش از حد نرخ ارز، واردات بی‌رویه کالا‌های لوکس رونق نگیرد.