لؤلؤ

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

تحفه حکیم مومن
لؤلؤ
به فارسى مرواريد و به تركى انچى نامند
و بزرگ مقدار او مسمى به درّ است
و آنچه در صدفى منحصر به يكى باشد با وجود بزرگى درّ يتيم نامند
و گويند تا سه مثقال ممكن است
و از خواص اوست كه چون در صدف به نهايت نمو رسد
باز به تدريج به تحليل می رود(+مانند ثمر نبات)
و بهترين او عمانى سفيد بزرگ است مدور
و زبونترين او آنچه سیاه و ريزه و مايل به سياهى باشد
و غير مدور و زرد و سوراخ دار او مستعمل اطبا نيست
و روغن و عرق و بويهاى كريهه مضر او و جوشانيدن او در آب برنج كه اُزر باشد
و ماليدن به سنباده رافع چرك اوست
و رافع زردى او و از اسرار است
در آخر دوم سرد و خشك و در تفريح قويتر از طلا و غواص در اجزاء بدن
و ملطف و مقوى اعضا و رافع انواع خفقان و خوف و فزع سوداوى
و جهة اسهال مرارى و دموى و ضعف جگر و گرده و امراض دل
و بدبوئى دهان و حصاة و حرقة البول و سدد و يرقان
و رفع سموم و وسواس و جنون و ربو
و ذرور او جهة قطع سيلان اعضا و التيام زخمها
و اكتحال او جهة رمد و سلاق و ظلمه چشم و بياض و سبل و كمنه
و سنون او جهة پاك كردن دندان و تقوية لثه
و طلاى محلول او بقول ارسطو رافع برص است در تطليهء اول
و غير محلول او جهة جذام و جميع آثار
و فزرجهء او جهة منع حمل مجرب دانسته‌اند
و نگاهداشتن او مقوى دل
و در دهان داشتن او جهة ازالهء غم و ضعف دل گويند مؤثر
و مضر مثانه و مصلحش بسد است
و قدر شربتش تا نيم مثقال و بدلش صدف سفيد
و طريق حل او در طريق پنجم از دستور اول مذكور است.

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص235