كلوى

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم.

[pejuhesh237]

كلوى‏: به كسر كاف و ضم لام و سكون واو و يا لغت هندى است و آن را كرج نيز نامند


فارسی:

عربی:

یونانی:

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

نباتى است از جنس لبلاب كه بر مجاور خود مى‏پيچد و برگ آن مدور به قدر برگ لبلاب كبير و ضخيم و سبز مايل به زردى

و پوست ساق آن سفيد و چوب ساق آن سطبر و خوش ريشه مانند چوب اراك و بى‏ثمر و بى‏ريشه

و چون چوب آن را غرس نمايند سبز گردد و مستعمل چوب آنست و طعم آن بسيار تلخ

و در مطبوخات چوب آن مستعمل و در معاجين و غير آن نشاسته.

دستور اخذ نشاسته آنست كه چوب آن را نرم كوفته در ظرفى ريزند و آب بر سر آن كنند

و بعد از زمانى چوبهايى كه بر سر آمده باشد بردارند و آن آب را بريزند به ملايمت و آنچه ته نشين شده بماند باز آب بريزند

و بگذارند تا ته نشين گردد پس آن آب را بريزند

و ته نشين آن كه مانند نشاسته است بردارند و بكار برند و اين نيز اندك تلخى دارد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 676

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

گرم و خشك در اول و بعضى تر دانسته‏اند و اهل هند سرد و خشك.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 676

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

جهت سرفه و يرقان و غشى و قى و تقطيع بلغم و اقسام حميات صفراويه و بلغميه نافع و مبهى و مشهى و مولد منى است

و اگر با روغن بخورند رياح و سودا دفع نمايد و اگر با نبات بخورند حدت صفرا را فرو نشاند

و اگر با عسل بخورند تقطيع بلغم نمايد و شيره آن در حالتى كه سبز و تازه باشد اقوى بود

و اگر تازه آن به هم نرسد خشك آن را در آب جوش دهند و ماليده آب آن را بگيرند و اين نوع شيره را به هندى ست ورس نامند

و چون عصاره آن را طبخ دهند تا غليظ گردد كه خوب بسته شود و حبوب سازند هر حبى به قدر نخود بزرگى

و از يك حب تا دو حب آن جهت حبس اسهالات مزمنه و بواسير قديمه و حديثه مجرب شرباً

و كلوى كه بر درخت نيم پيچيده و تر و تازه باشد جهت اقسام حميات حتى حمى دق مؤثر دانسته‏اند

و با اسهال و بدون اسهال نيز مى‏توان داد و سرفه را نيز مفيد گفته‏اند خواه تنها استعمال نمايند و خواه مركب با ادويه مناسبه

و جهت حميات مركبه عتيقه و بلغميه مزمنه با طباشير سفيد

و دانه هيل‏بوا هر يك دو درم و نبات سفيد چهار درم شربتى از يك مثقال تا دو درم مجرب گفته‏اند.

ست آن يعنى عصاره آن را لطيفتر و سريع الاثر دانسته‏اند و در حميات حاره نقوع آن را و نيز نقوع حابس قى است

و در غير حاره مطبوخ آن را گاه با اصل السوس مقشر و گاه با مويز منقى

و گاه با قصب الذريره به هر نحو و هر دوا كه مناسب داند طبيب حاذق .. دستور اخذ

عصاره يعنى ست آن آنست كه كلوى تازه را بگيرند و بشويند و بكوبند

و آب صاف شيرين خصوصاً آب باران قدرى بر آن بريزند و بيفشرند تا آب آن غليظ برآيد

پس آن آب در ظرف سفالى يا چينى پهن كرده بر آن پارچه بسته كه گرد و غبار بر آن ننشيند پس بر آفتاب گذارند تا خشك گردد

و اين بهتر الطف است و اگر آن آب افشرده را بجوشانند بر آتش تا غليظ و منعقد گردد نيز خوب است

و لكن لطافت آن قسم كمتر است و اگر الطف از آن خواهند كلوى تازه را شسته

و از ميان دو شق نموده خورد كرده يك شب در آب باران بخيسانند پس ماليده صاف كرده بدون آنكه آن را بكوبند

و آن آب در آفتاب گذارند تا غليظ و منعقد گردد و بكار برند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 676

[pejuhesh237]

جهت سرفه و يرقان و غشى و قى و تقطيع بلغم و اقسام حميات صفراويه و بلغميه نافع و مبهى و مشهى و مولد منى است

و اگر با روغن بخورند رياح و سودا دفع نمايد و اگر با نبات بخورند حدت صفرا را فرو نشاند

و اگر با عسل بخورند تقطيع بلغم نمايد و شيره آن در حالتى كه سبز و تازه باشد اقوى بود

و اگر تازه آن به هم نرسد خشك آن را در آب جوش دهند و ماليده آب آن را بگيرند و اين نوع شيره را به هندى ست ورس نامند

و چون عصاره آن را طبخ دهند تا غليظ گردد كه خوب بسته شود و حبوب سازند هر حبى به قدر نخود بزرگى

و از يك حب تا دو حب آن جهت حبس اسهالات مزمنه و بواسير قديمه و حديثه مجرب شرباً

و كلوى كه بر درخت نيم پيچيده و تر و تازه باشد جهت اقسام حميات حتى حمى دق مؤثر دانسته‏اند

و با اسهال و بدون اسهال نيز مى‏توان داد و سرفه را نيز مفيد گفته‏اند خواه تنها استعمال نمايند و خواه مركب با ادويه مناسبه

و جهت حميات مركبه عتيقه و بلغميه مزمنه با طباشير سفيد

و دانه هيل‏بوا هر يك دو درم و نبات سفيد چهار درم شربتى از يك مثقال تا دو درم مجرب گفته‏اند.

ست آن يعنى عصاره آن را لطيفتر و سريع الاثر دانسته‏اند و در حميات حاره نقوع آن را و نيز نقوع حابس قى است

و در غير حاره مطبوخ آن را گاه با اصل السوس مقشر و گاه با مويز منقى

و گاه با قصب الذريره به هر نحو و هر دوا كه مناسب داند طبيب حاذق .. دستور اخذ

عصاره يعنى ست آن آنست كه كلوى تازه را بگيرند و بشويند و بكوبند

و آب صاف شيرين خصوصاً آب باران قدرى بر آن بريزند و بيفشرند تا آب آن غليظ برآيد

پس آن آب در ظرف سفالى يا چينى پهن كرده بر آن پارچه بسته كه گرد و غبار بر آن ننشيند پس بر آفتاب گذارند تا خشك گردد

و اين بهتر الطف است و اگر آن آب افشرده را بجوشانند بر آتش تا غليظ و منعقد گردد نيز خوب است

و لكن لطافت آن قسم كمتر است و اگر الطف از آن خواهند كلوى تازه را شسته

و از ميان دو شق نموده خورد كرده يك شب در آب باران بخيسانند پس ماليده صاف كرده بدون آنكه آن را بكوبند

و آن آب در آفتاب گذارند تا غليظ و منعقد گردد و بكار برند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 676

[pejuhesh237]

.