كهربا

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

كهربا
به فتح كاف و سكون ها و راى مهمله و فتح باى موحده و الف لغت فارسى است و يا معرب از كاه رباى فارسى

هندى: كپور

فارسی:

عربی:قرن البحر و مصباح الروم

یونانی:ديامنيطس و به سريانى حمرما و به رومى ميغيرس

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

سندى گويد از نوع مهره است و از درياى مغرب به ساحل مى افتد

و بعضى را اعتقاد آنكه صمغ درخت حور و غير آن است

و نزد بعضى آب چشمه ایست در جزاير بحر مغرب كه مانند مرمر متحجر مي گردد

و حقير قطعهء از كهربا مشاهده نموده كه مگسى

در آن مانده بود و متحجر شده بود

و نزد محمد بن احمد معدنيست و مغربى او قويتر از طرابلسى است

و از اقوال قدما ظاهر مي گردد كه كهربا و سندروس يك جنس باشند

و سندروس مخصوص بلاد هند

و كهربا مخصوص مغرب و شمال باشد و در ربودن كاه هر دو شريكند

و سندروس به اندکی حرارة كه از ماليدن او به هم رسد جذب كاه می كند

و كهربا محتاج باليدن زياد است

و در سندروس سرخى غاليست

و در(+کهربا زردی و صلابت

و در حین سوختن بوی شاخ سوخته از آن ظاهر می گردد

بهترین كهربا آن است كه در ساحل بحر مغرب و از زمين مزارع مغرب به هم رسد.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص226


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

صمغ درختى است كه از بلاد اروس و بلغار و مغرب و غير آن آورند

و درخت آن عظيم و آن را حوز به حاى مهمله مضموعه و سكون واو و زاى معجمه نامند.

و آن دو قسم مى‏باشد رومى و نبطى رومى آن بهتر است و صلب و شفاف براق طلايى رنگ ديرگداز

و چون به دست بمالند كه گرم گردد از آن بوى آب ليمو آيد و خرده كاه را بربايد و پنبه و ابريشم را نيز چون بدان گرمى رسانند

و وجه تسميه آن به كهربا از اين جهت است و به الوان ديگر نيز مى‏باشد

و نبطى آن بدين اوصاف نيست و در قوّت از آن ضعيف‏تر و گاه در جوف آن كاه و سنگريزه مى‏باشد

كه در وقت چكيدن صمغ در آن مانده منعقد و متحجر شده

و از بعضى ثقه شنيده شده كه در خزانه بعضى پادشاهان هند قطعه كهربايى بود كه بچه ميمونى در جوف آن مانده بود

و از اقوال حكماى ما تقدم ظاهر مى‏گردد كه كهربا و سندروس هر دو از يك جنس‏اند و سندروس مخصوص به بلاد هند

و سندروس نرم و بوى آب ليمو از آن نمى‏آيد و جلاى بسيار نمى‏پذيرد از حكاكى

و كهربا صلب و از آن بوى آب ليمو مى‏آيد و جلاى بسيار مى‏يابد و در حين سوختن از آن بوى مصطكى

و از سندروس بوى كريه و بوى شاخ سوخته مى‏آيد

و غافقى گفته كهربا دو صنف است صنفى از بلاد روم و مشرق مى‏آورند و صنفى يافت مى‏شود

در غربى اندلس در سواحل بحر در زير زمين و بيشتر نزديك بيخ روم و حراثان و مزارعان چيز بسيارى جمع مى‏نمايند

و يافت مى‏شود در آنها قطعه‏هاى مصمغ صاف شفاف

و اين بهتر از صنف مشرقى و صلب‏تر و قوى‏تر از آن است

در فعل و نوشته كه خبر دادند مرا كه آن رطوبتى است كه از برگ درخت روم مى‏چكد

هنگام برآمدن آن درخت از زمين و آن رطوبت شبيه به عسل است

پيش از منجمد شدن و گاه در اندرون قطعه‏هاى آن مگس و گاه ميخها و سنگريزه‏ها يافت مى‏شود

مطابق قول غافقى از ثقات نيز مسموع گشته و از اقوال ديگر در آن مذكور است

و چون اصلى نداشت ذكر ننمود و بيان سندروس در حرف السين مع النون گذشت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 686-687

[pejuhesh237]

از بلاد روس و بلغار و مغرب خيزد.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص226

منابت آن بلاد بسيار سرد و برف نشين است .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 686

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و در گرمى معتدل و در دويم خشك و نزد بعضى در اول سرد است .کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص226

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مقوى معده و دل و مفرح و قاطع نزف الدم جميع اعضا

و حابس نفث الدم و حيض و نزلات دماغى و قى


و جهة اسهال دموى و يرقان و خفقان و حرقة البول

و ضعف گرده و سنگ مثانه

و با مصطكى جهة عسر البول و بالخاصية جهة زحير نافع

و طلاى او جهة شكستگى اعضا

و با مورد جهة منع عرق ضعفا

و با صبر جهة ساقط كردن دانه بواسير

و با آب جهة سوختگى آتش

و ذرور او جهة التيام زخمها مفيد است

و گويند مضر سر و مصلحش بنفشه است

و بدلش سندروس و اگر يافت نشود دو وزن او طين ارمنى

و ثلث درمن او سليخه و در تفريح مرواريد

و در رفع طاعون مرجان و قدر شربتش نيم مثقال است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص226


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

با آب سرد به قدر نيم مثقال و يا با ادويه مناسبه ديگر و نيز حابس خونى كه از انقطاع عرقى از عروق سينه باشد

و با گلاب و يا با آب جهت خفقان عارض از صفرا به مشاركت قلب به معده.

حابس قى و اسهال دموى و مانع مواد رديه از انصباب به معده و حبس نزف الدم مقعده و بواسير و رحم و حيض

و كبد و مجارى بول و جهت يرقان و حرقة البول و ضعف معده و گرده و سنگ القروح و حرق النار

و الكسور تعليق آن مانع رعاف و مقوى دل و معده و مانع تخمه

و با خود داشتن آن دافع خوف و طاعون و يرقان و حافظ جنين است از اسقاط

و گفته‏اند چون به وزن چهار شعيره آن را در طالع سرطان صورت بوزينه قايم الذكر نقش كنند حامل آن در خود از جماع فتورى نيابد.

و دستور احراق و دهن و سفوف و اقراص كهربا در قرابادين ذكر يافت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 687

[pejuhesh237]

و مقوى معده و دل و مفرح و قاطع نزف الدم جميع اعضا

و حابس نفث الدم و حيض و نزلات دماغى و قى


و جهة اسهال دموى و يرقان و خفقان و حرقة البول

و ضعف گرده و سنگ مثانه

و با مصطكى جهة عسر البول و بالخاصية جهة زحير نافع

و طلاى او جهة شكستگى اعضا

و با مورد جهة منع عرق ضعفا

و با صبر جهة ساقط كردن دانه بواسير

و با آب جهة سوختگى آتش

و ذرور او جهة التيام زخمها مفيد است

و گويند مضر سر و مصلحش بنفشه است

و بدلش سندروس و اگر يافت نشود دو وزن او طين ارمنى

و ثلث درمن او سليخه و در تفريح مرواريد

و در رفع طاعون مرجان و قدر شربتش نيم مثقال است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص226


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

با آب سرد به قدر نيم مثقال و يا با ادويه مناسبه ديگر و نيز حابس خونى كه از انقطاع عرقى از عروق سينه باشد

و با گلاب و يا با آب جهت خفقان عارض از صفرا به مشاركت قلب به معده.

حابس قى و اسهال دموى و مانع مواد رديه از انصباب به معده و حبس نزف الدم مقعده و بواسير و رحم و حيض

و كبد و مجارى بول و جهت يرقان و حرقة البول و ضعف معده و گرده و سنگ القروح و حرق النار

و الكسور تعليق آن مانع رعاف و مقوى دل و معده و مانع تخمه

و با خود داشتن آن دافع خوف و طاعون و يرقان و حافظ جنين است از اسقاط

و گفته‏اند چون به وزن چهار شعيره آن را در طالع سرطان صورت بوزينه قايم الذكر نقش كنند حامل آن در خود از جماع فتورى نيابد.

و دستور احراق و دهن و سفوف و اقراص كهربا در قرابادين ذكر يافت.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 687

[pejuhesh237]

.