حیات اعلی

بسم الله الرحمان الرحیم

تحفه حکیم مومن
کلسِن
به كسر اول اسم جنس اجسام سوخته است كه به حد سفيدى رسد
و اجزاء او به سبب احتراق از هم ريزد مثل آهك و پوست تخم مرغ و صدف و حلزون و امثال آن
و مراد اطبا از مطلق آن اهك است كه آن را جير و نوره نامند
و جالينوس اسم كلس را مخصوص پوست تخم مرغ سوخته و اهك دانسته‌اند نه غير آن
و مراد اهل صناعت اعم از آنست و بهترين كلس البيض انست كه پوست تخم مرغ را
مكرر شسته پردهاى او را گرفته در كوزه گل اندود كرده و چند شبانه روز در كوزهء كوزه گرى بگذارند
تا سفيد شود و بهترين معدنى انست كه سنگ رخام و سنگ ريزهاى صلب را به عمل آورند آب نديدهء او
در آخر اول گرم و در آخر دويم خشك و تا بيست روز قوى القوه است
و با حدة و مقرح و محرق جلد و آبديدهء قسم حجرى آن را تا سه روز قوة احراق باقيست
و بعد از آن مسخن می باشد و موي را در مدة بعيد می برد
و زرنيخ در بردن موى مقوى فعل آهك است و ثفل عصفر و برگ شفتالو رافع بوى اوست
و روغن گلسرخ و آرد عدس و توتياى مغسول و گلسرخ سائيده رافع جراحت نوره است
و اهك شسته مايل اعتدال و قاطع نزف الدم و مكرر نفوخ كردن و فتيله را به سفيدى تخم مرغ
و به اهک مغسول آغشته در بینی گذاشتن در قطع رعاف مجربست
و ضماد او مقوی اعضا و حابس اسهال و جهة سوختگی آتش و منع ادرار عرق
و با پيه خوك جهة گشودن دمل و ورم صلب
و روغن زيتون كه در آن آهک جوشانيده باشند جهة منع نزلات و برودت هر عضوى مفيد است
و كلس البيض در حبس خون جراحات قويتر و جهة جرب و حكه و رويانيدن گوشت زخمها و جبر كسر اعضأ مجربست
و فرزجهء او قاطع خون حيض است
و گويند چون او را با مثل او نمك و ربع آن طرطير سايئده با نه مثقال سركه تسقيه كرده
پس تقطير كنند مقطر مذكور كبريت را سفيد می كند و سيماب را منعقد می سازد
و خوردن آهك كشنده است به درد معده و عسر بول و غشى و اسهال دموى
و آبى كه در آن اهك را مكرر ريخته باشند هر چه آن طبخ نمايند كشنده است در اندك زمانى و از اسرار مكتومه است.

کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص222-223