کثیرا
ارسال شده در: جمعه ژانويه 18, 2013 4:46 pmبسم الله الرحمان الرحیم
صفحه 1 از 2
ارسال شده در: جمعه ژانويه 18, 2013 4:46 pmکثیرا
ارسال شده در: جمعه ژانويه 18, 2013 4:50 pmکثیرا:
شيرۀ گياهى است كه بيشتر از گياهانى از جنس Astragalus از خانوادۀ Leguminosae به نام عمومى «گون» گرفته مى‌شود.
در ايران به‌طور كلى آنها را «گون» نامند و در كتب طب سنتى اين گياهان با نام عربى «محلب العقاب» و «اصابع العروس» آمده است.
هندی:كتيرا به تاى مثناة فوقانيه به جاى ثاى مثلثه است.
فارسی: به ثاء مثلثه صمغ قتاد است و به فارسى كَوَن نامند
عربی:کثیرا
یونانی:طراغافيثا و طراقافيبا
انگلیسی:Tragacanth، گياه گون Astragale يا Tragacanth و Milkveteh
فرانسه:Gomme adragante ،گياه گون Astragale و Tragacanthe
آلمانی:
ایتالیائی:
معرفی گیاه
ارسال شده در: پنج شنبه نوامبر 07, 2013 4:08 pm
و آن سفيد مايل به سرخى می باشد کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص216
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
صمغ درختى است بسيار خاردار و خارهاى آن بسيار تيز و برگشته كه آن را قتاد نامند و مذكور شد
و سفيد و سياه مى‌باشد بهترين آن سفيد صافى املس باريك خالص مايل به حلاوت آنست و سياه آن زبون.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 658
گونه‌هاى مختلفى دارد كه به صورت درختچه يا گياهان علفى چندساله و يكساله مى‌باشند.
تعداد گونه‌هاى آنها از ٢٠٠ متجاوز است عموما در مناطق استپى و كوهستانى ايران مى‌رويند و غالب آنها خاردار هستند.
اسامى علمى تعدادى از گونهاى معروف كه در ايران:
1. Astragalus adscendens Boiss. & Hauss Kn.
. درختچه‌اى است كوچك شاخه‌هاى آن خوابيده و چترى و برگهاى آن ۶ - ۴ جفت برگچه دارد.
از اين درختچه گز خوانسار گرفته مى‌شود كه در بخش گزها شرح داده شده است. از اين گون مانند اغلب گونها كتيرا نيز گرفته مى‌شود.
٢ . گون سفيد A. gossypinus Fisch. var filagineus Boiss. درختچه‌اى است با خارهاى زرد، برگها داراى ٧ - ۴ برگچه بيضى،
نوك‌تيز
از اين گون كتيراى بسيار مرغوبى استخراج مى‌شود كه از كتيراهاى سفيد مرغوب است.
٣ . Astragalus acutus Bge. درختچه‌اى است بزرگ خاردار و برگهاى آن داراى ٧ - ۵ جفت برگچه است.
۴ . A. brachycalyx Fisch. . برگهاى آن ٩ - ۵ جفت برگچه دارد.
۵ . A. calliphysa Bge. . گياهى است خاردار با كركهاى سفيد، برگهاى آن ٣ - ٢ جفت برگچه دارد.
۶ . A. dolius Boiss. & Hausskn. داراى خارهاى بلند و انبوه است و برگهاى آن داراى ۴ جفت برگچه فاصله‌دار مى‌باشد.
٧ . A. glaucacanthos Fisch. اين گون با نام محلى «اسى‌گون» شناخته مى‌شود.
. گياهى است خاردار با خارهاى طويل. برگهاى آن داراى ۴ - ٣ جفت برگچه است.
٨ . A. Kurdicus Boiss. .
٩ . A. echidna Bge. شاخه‌هاى آن قطور، خاردار و برگهاى آن داراى ٨ - ۶ جفت برگچه است.
١٠ . A. parrowianus Boiss. & Hausskn. . نام آن گون زرد يا زرد گون.
درختچه‌اى است با خارهاى زرد رنگ و برگهاى آن داراى ۶ - ۵ جفت برگچه نيزه‌اى است.
از اين گون كتيراى زرد استخراج مى‌شود.
١١ . A. florulentus Boiss. & Hausskn. . و برگهاى آن داراى ١٠ - ٨ جفت برگچه بيضى و نوك‌تيز است.
١٢ . A. verus Oliv .
١٣ . A. gummifer Labill . بوته‌اى است چوبى كه بلندى آن تا ۵ / ٠ متر مى‌شود.
ساقه گياه خاردار، گلها زرد رنگ و ميوۀ آن نيام است كه در آن يك عدد دانه قرار دارد.
١۴ . A. sarcocolla Dymock از شناسايى اين گون در گزارشهاى گياه‌شناسان ايران ذكر نشده
ولى در گزارش گياه‌شناسان هندى آن را بومى ايران مى‌دانند.
١۵ . A. pseudoparrowianus Sirj. & Rech . شبيه گون زرد است. نام محلى آن در دامنه‌هاى البرز «شلال» است.
بين گونه‌هاى فوق تعدادى از نظر توليد محصول كتيرا بيشتر از سايرين قابل توجه هستند،
از آن جمله: A. verus ، A. gossypinus و A. gummifer از نظر كتيراى سفيد و A. parrowianus
و چند گونۀ ديگر از جمله A. creticus Lamk كه در ايران ديده نشده است و همچنين A. pseudoparrowianus از نظر كتيراى زرد.
مشخصات صمغ كتيرا
كتيرا صمغى است كه از ساقۀ گون گرفته مى‌شود. اين صمغ خودبخود و يا معمولا بر اثر شكافى كه به ساقۀ گون وارد مى‌شود جارى مى‌گردد
و پس از مدت كوتاهى خشك مى‌شود كه آن را جمع‌آورى كرده و به دو صورت عمده در بازار عرضه مى‌كنند.
يك نوع كتيراى زرد است كه مانند تارها و يا نوارهاى پيچيده و دودى شكل است
و ديگر كتيراى سفيد است كه به شكل پارچۀ عريضى مى‌باشد و اطراف يا وسط آنها برآمده است.
توجه:
١ . از جنس Astragalus گياهى به نام Astragalus fasciculaefolius Boiss.
گياهى است خشبى بلندى آن ١٠٠ - ٣٠ سانتى‌متر شاخه‌هاى آن پوشيده از كرك مجهز به خارهاى دراز و سفيد است.
برگهاى آن داراى ٣ - ٢ جفت برگچه بيضى شكل و كمى گوشتى است. از اين گياه مادۀ شيرينى ترشح مى‌شود كه صادر مى‌شود.
اين ماده به صورت قطعات زرد قهوه‌اى كمرنگ، شكننده، بى‌بو و شيرين و قابل حل در آب و الكل است
و شامل ماده‌اى شبيه گليسيريزين مادۀ فعال ريشۀ شيرين‌بيان است.
از خمير اين ماده براى تسكين درد گوش به‌طور ضماد استفاده مى‌شود.
و در گذشته خانمها از صمغ آن براى صاف كردن صورت استفاده مى‌كردند.
2. گياه ديگرى به نام Astragalus hamosus L. گياهى است يكساله به بلندى ٢۵ - ٢٠ سانتى‌متر پوشيده از كرك.
برگها داراى ١٢ - ١٠ جفت برگچه، ميوۀ آن نيام به طول ۴٠ - ٢٠ ميلى‌متر و عرض ٣ ميلى‌متر استوانه‌اى شكل كه در آن ٢۵ - ٢٠ دانه قرار دارد.
اين گياه را با گل بنفشه مخلوط مى‌كنند مسهل خوبى است.
گياه براى ناراحتى اعصاب مفيد است ترشح شير را افزايش مى‌دهد.
از نظر كتيرا چندان مورد توجه نيست و مقدار جزئى صمغى شبيه كتيرا از آن گرفته مى‌شود
. در شبه صمغى كه از اين گياه گرفته مى‌شود مواد تراگاكانت و ساپونين وجود دارد. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 25-30
محل رویش
ارسال شده در: پنج شنبه نوامبر 07, 2013 4:09 pm. 1. Astragalus adscendens Boiss. & Hauss Kn. در چهارمحال، خوانسار، خوزستان و لرستان انتشار دارد.
٢ . گون سفيد A. gossypinus Fisch. var filagineus Boiss.:
و در نقاط استپى كشور مانند همدان، كرمانشاه، كردستان، بختيارى، بهبهان، دامنه‌هاى البرز و كرج ديده مى‌شود.
٣ . Astragalus acutus Bge. اين گون در فارس و در دامنه‌هاى مرتفع كوه دنا ديده مى‌شود.
۴ . A. brachycalyx Fisch. درختچه‌اى است كه در ارتفاعات كردستان ديده مى‌شود
۵ . A. calliphysa Bge. درختچه‌اى است كه در بيابانهاى بين يزد و كرمان ديده مى‌شود.
۶ . A. dolius Boiss. & Hausskn. در كردستان، اورامان مى‌رويد.
٧ . A. glaucacanthos Fisch. اين گون با نام محلى «اسى‌گون» شناخته مى‌شود.
درختچه‌اى است كه در كرج، اصفهان، همدان، اطراف يزد و حوالى كرمان ديده مى‌ش
٨ . A. Kurdicus Boiss. . اين درختچه در ارتفاعات كردستان و مناطق جنوبى ايران در بوشهر انتشار دارد.
٩ . A. echidna Bge. . درختچه‌اى است كه در ارتفاعات مركزى شرقى ايران ديده مى‌شود
10- اين گون اولين بار در ارتفاعات پرّو كرمانشاه ديده شده است و نام آن از اين محل ناشى مى‌شود.
در ارتفاعات زاگروس و ارتفاعات البرز و درّه كرج انتشار دارد.
١١ . A. florulentus Boiss. & Hausskn. . درختچه‌اى است كه در ارتفاعات كهكيلويه و در فريدن و چهارمحال انتشار دارد.
١٢ . A. verus Oliv . كه در كرمانشاه، همدان، اورامان و شاهو انتشار دارد.
١٣ . A. gummifer Labill . در كردستان و همچنين در سوريه، لبنان و ارمنستان انتشار دارد.
و دهها گونۀ ديگر در نواحى جنوب شرقى ايران در بلوچستان، بين شهداد، كرمان، ارتفاعات الوند،
ارتفاعات ييلاقات مازندران، كوه رادكان، اطراف سمنان، بين نيشابور و مشهد، استان فارس و حوالى لار و. . . مى‌رويند.
علاوه بر گونه‌هاى درختچه‌اى فوق چندين گونه‌گون علفى نيز در آذربايجان و ساير نقاط ايران مى‌رويند كه از نظر كتيرا قابل توجه نيستند.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 25-28
٢ . گون سفيد A. gossypinus Fisch. var filagineus Boiss.:
و در نقاط استپى كشور مانند همدان، كرمانشاه، كردستان، بختيارى، بهبهان، دامنه‌هاى البرز و كرج ديده مى‌شود.
٣ . Astragalus acutus Bge. اين گون در فارس و در دامنه‌هاى مرتفع كوه دنا ديده مى‌شود.
۴ . A. brachycalyx Fisch. درختچه‌اى است كه در ارتفاعات كردستان ديده مى‌شود
۵ . A. calliphysa Bge. درختچه‌اى است كه در بيابانهاى بين يزد و كرمان ديده مى‌شود.
۶ . A. dolius Boiss. & Hausskn. در كردستان، اورامان مى‌رويد.
٧ . A. glaucacanthos Fisch. اين گون با نام محلى «اسى‌گون» شناخته مى‌شود.
درختچه‌اى است كه در كرج، اصفهان، همدان، اطراف يزد و حوالى كرمان ديده مى‌ش
٨ . A. Kurdicus Boiss. . اين درختچه در ارتفاعات كردستان و مناطق جنوبى ايران در بوشهر انتشار دارد.
٩ . A. echidna Bge. . درختچه‌اى است كه در ارتفاعات مركزى شرقى ايران ديده مى‌شود
10- اين گون اولين بار در ارتفاعات پرّو كرمانشاه ديده شده است و نام آن از اين محل ناشى مى‌شود.
در ارتفاعات زاگروس و ارتفاعات البرز و درّه كرج انتشار دارد.
١١ . A. florulentus Boiss. & Hausskn. . درختچه‌اى است كه در ارتفاعات كهكيلويه و در فريدن و چهارمحال انتشار دارد.
١٢ . A. verus Oliv . كه در كرمانشاه، همدان، اورامان و شاهو انتشار دارد.
١٣ . A. gummifer Labill . در كردستان و همچنين در سوريه، لبنان و ارمنستان انتشار دارد.
و دهها گونۀ ديگر در نواحى جنوب شرقى ايران در بلوچستان، بين شهداد، كرمان، ارتفاعات الوند،
ارتفاعات ييلاقات مازندران، كوه رادكان، اطراف سمنان، بين نيشابور و مشهد، استان فارس و حوالى لار و. . . مى‌رويند.
علاوه بر گونه‌هاى درختچه‌اى فوق چندين گونه‌گون علفى نيز در آذربايجان و ساير نقاط ايران مى‌رويند كه از نظر كتيرا قابل توجه نيستند.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 25-28
اجزا مصرفی و سمی گیاه
ارسال شده در: پنج شنبه نوامبر 07, 2013 4:09 pm.
طبع گیاه
ارسال شده در: پنج شنبه نوامبر 07, 2013 4:10 pmو در حرارت و برودت معتدل و در اول تر است
و بعضى در اول سرد و خشك دانسته‌اندکتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص216
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
خشكى آن كمتر از سردى و بعضى گرم و تر و بعضى مركب القوى.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 658
و بعضى در اول سرد و خشك دانسته‌اندکتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص216
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
خشكى آن كمتر از سردى و بعضى گرم و تر و بعضى مركب القوى.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 658
منع مصرف
ارسال شده در: پنج شنبه نوامبر 07, 2013 4:10 pm.
خواص و کاربرد های گیاه
ارسال شده در: پنج شنبه نوامبر 07, 2013 4:11 pmمركب القوى و مغرى و با تجفيف ضعيف و مغلظ مواد رقيقه
و ملين صلابات و مسكن لذع و حدت اخلاط و قرحهء چشم
و قاطع نفث الدم سينه و مصلح ادويهء سميه
و رافع حدت ادويهء مشروبه و مقوى فعل او
و با قوة مسهله و جهة سرفه خشونت سينه و قرحهء ريه
و گرفتگى آواز و حرقة البول و لذع امعأ و تقوية رودها و تسكين درد گرده و مثانه مفيد
و مداومت آشاميدن او با مثل آن از هريك از بادام و نشاسته
و شكر به غايت مسمن بدن خصوصا چون بعد از آن شيری
كه در آن نارجيل طبخ يافته باشد بنوشند و از اسرار مجربه شمرده اند
و طلاى او جهة کلف و نمش و نرم كردن جلد و رفع خشونة آن و شقاق لب مجرب
و با نوره و گوگرد جهة جرب و حكه
و با سركه جهة بهق و برص و با لعابها جهة شق شدن موى
و اكتحال او جهة اقسام رمد و امراض چشم
و با ادويهء مناسبه جهة اكثر زخمهاى حاره و بارده مؤثر
و مضر سفل و مصلحش انيسون
و قدر شربتش از يك درهم تا پنج درهم و بدلش صمغ عربى
و در تليین و تغليظ تخم كدوست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص216
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
اكتحال آن با العبه و ادويه مناسبه جهت رمد و قرحه و بثور چشم در اكحال و ذرورات مسكن حدت آن
و بهتر از صمغ عربى و به جاى آن مستعمل
و آشاميدن آن با شير الاغ و يا شير بز تازه دوشيده قاطع نفث الدم و نزف الدم سينه
و چون با عسل بسرشند و حبوب و يا اقراص ساخته در دهان نگاه دارند
و آب آن را فرو برند جهت امراض سينه نافع
و آشاميدن دو درم آن كه در ميپختج خيسانيده و با قدرى شاخ گوزن و يك دانگ شب يمانى داخل نموده باشند
جهت وجع گرده و حرقت مثانه فى الفور نافع
و بيخ آن درخت را چون بكوبند هنگامى كه خشك باشد و با سركه بر بهق بمالند زايل گرداند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 658
و ملين صلابات و مسكن لذع و حدت اخلاط و قرحهء چشم
و قاطع نفث الدم سينه و مصلح ادويهء سميه
و رافع حدت ادويهء مشروبه و مقوى فعل او
و با قوة مسهله و جهة سرفه خشونت سينه و قرحهء ريه
و گرفتگى آواز و حرقة البول و لذع امعأ و تقوية رودها و تسكين درد گرده و مثانه مفيد
و مداومت آشاميدن او با مثل آن از هريك از بادام و نشاسته
و شكر به غايت مسمن بدن خصوصا چون بعد از آن شيری
كه در آن نارجيل طبخ يافته باشد بنوشند و از اسرار مجربه شمرده اند
و طلاى او جهة کلف و نمش و نرم كردن جلد و رفع خشونة آن و شقاق لب مجرب
و با نوره و گوگرد جهة جرب و حكه
و با سركه جهة بهق و برص و با لعابها جهة شق شدن موى
و اكتحال او جهة اقسام رمد و امراض چشم
و با ادويهء مناسبه جهة اكثر زخمهاى حاره و بارده مؤثر
و مضر سفل و مصلحش انيسون
و قدر شربتش از يك درهم تا پنج درهم و بدلش صمغ عربى
و در تليین و تغليظ تخم كدوست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص216
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
اكتحال آن با العبه و ادويه مناسبه جهت رمد و قرحه و بثور چشم در اكحال و ذرورات مسكن حدت آن
و بهتر از صمغ عربى و به جاى آن مستعمل
و آشاميدن آن با شير الاغ و يا شير بز تازه دوشيده قاطع نفث الدم و نزف الدم سينه
و چون با عسل بسرشند و حبوب و يا اقراص ساخته در دهان نگاه دارند
و آب آن را فرو برند جهت امراض سينه نافع
و آشاميدن دو درم آن كه در ميپختج خيسانيده و با قدرى شاخ گوزن و يك دانگ شب يمانى داخل نموده باشند
جهت وجع گرده و حرقت مثانه فى الفور نافع
و بيخ آن درخت را چون بكوبند هنگامى كه خشك باشد و با سركه بر بهق بمالند زايل گرداند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 658
نسخه ها
ارسال شده در: پنج شنبه نوامبر 07, 2013 4:11 pmمركب القوى و مغرى و با تجفيف ضعيف و مغلظ مواد رقيقه
و ملين صلابات و مسكن لذع و حدت اخلاط و قرحهء چشم
و قاطع نفث الدم سينه و مصلح ادويهء سميه
و رافع حدت ادويهء مشروبه و مقوى فعل او
و با قوة مسهله و جهة سرفه خشونت سينه و قرحهء ريه
و گرفتگى آواز و حرقة البول و لذع امعأ و تقوية رودها و تسكين درد گرده و مثانه مفيد
و مداومت آشاميدن او با مثل آن از هريك از بادام و نشاسته
و شكر به غايت مسمن بدن خصوصا چون بعد از آن شيری
كه در آن نارجيل طبخ يافته باشد بنوشند و از اسرار مجربه شمرده اند
و طلاى او جهة کلف و نمش و نرم كردن جلد و رفع خشونة آن و شقاق لب مجرب
و با نوره و گوگرد جهة جرب و حكه
و با سركه جهة بهق و برص و با لعابها جهة شق شدن موى
و اكتحال او جهة اقسام رمد و امراض چشم
و با ادويهء مناسبه جهة اكثر زخمهاى حاره و بارده مؤثر
و مضر سفل و مصلحش انيسون
و قدر شربتش از يك درهم تا پنج درهم و بدلش صمغ عربى
و در تليین و تغليظ تخم كدوست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص216
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
اكتحال آن با العبه و ادويه مناسبه جهت رمد و قرحه و بثور چشم در اكحال و ذرورات مسكن حدت آن
و بهتر از صمغ عربى و به جاى آن مستعمل
و آشاميدن آن با شير الاغ و يا شير بز تازه دوشيده قاطع نفث الدم و نزف الدم سينه
و چون با عسل بسرشند و حبوب و يا اقراص ساخته در دهان نگاه دارند
و آب آن را فرو برند جهت امراض سينه نافع
و آشاميدن دو درم آن كه در ميپختج خيسانيده و با قدرى شاخ گوزن و يك دانگ شب يمانى داخل نموده باشند
جهت وجع گرده و حرقت مثانه فى الفور نافع
و بيخ آن درخت را چون بكوبند هنگامى كه خشك باشد و با سركه بر بهق بمالند زايل گرداند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 658
و ملين صلابات و مسكن لذع و حدت اخلاط و قرحهء چشم
و قاطع نفث الدم سينه و مصلح ادويهء سميه
و رافع حدت ادويهء مشروبه و مقوى فعل او
و با قوة مسهله و جهة سرفه خشونت سينه و قرحهء ريه
و گرفتگى آواز و حرقة البول و لذع امعأ و تقوية رودها و تسكين درد گرده و مثانه مفيد
و مداومت آشاميدن او با مثل آن از هريك از بادام و نشاسته
و شكر به غايت مسمن بدن خصوصا چون بعد از آن شيری
كه در آن نارجيل طبخ يافته باشد بنوشند و از اسرار مجربه شمرده اند
و طلاى او جهة کلف و نمش و نرم كردن جلد و رفع خشونة آن و شقاق لب مجرب
و با نوره و گوگرد جهة جرب و حكه
و با سركه جهة بهق و برص و با لعابها جهة شق شدن موى
و اكتحال او جهة اقسام رمد و امراض چشم
و با ادويهء مناسبه جهة اكثر زخمهاى حاره و بارده مؤثر
و مضر سفل و مصلحش انيسون
و قدر شربتش از يك درهم تا پنج درهم و بدلش صمغ عربى
و در تليین و تغليظ تخم كدوست.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص216
متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:
اكتحال آن با العبه و ادويه مناسبه جهت رمد و قرحه و بثور چشم در اكحال و ذرورات مسكن حدت آن
و بهتر از صمغ عربى و به جاى آن مستعمل
و آشاميدن آن با شير الاغ و يا شير بز تازه دوشيده قاطع نفث الدم و نزف الدم سينه
و چون با عسل بسرشند و حبوب و يا اقراص ساخته در دهان نگاه دارند
و آب آن را فرو برند جهت امراض سينه نافع
و آشاميدن دو درم آن كه در ميپختج خيسانيده و با قدرى شاخ گوزن و يك دانگ شب يمانى داخل نموده باشند
جهت وجع گرده و حرقت مثانه فى الفور نافع
و بيخ آن درخت را چون بكوبند هنگامى كه خشك باشد و با سركه بر بهق بمالند زايل گرداند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 658
تحقيقات و تجربيات براي نتايج كاربرد درماني
ارسال شده در: پنج شنبه نوامبر 07, 2013 4:11 pm.