قثاء

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

قثاء:

فارسی: خيار زه

عربی:قثاء

یونانی:قيموطمشور

سريانى :بوصينى

رومى :قوميا

هندى: ككرى

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

خيار دراز و خيار چنبر نیز گويند

و در بعضى مكان طول او به قدر زرعى می شود.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-201

‏ معروف است كه نبات آن از قبيل نجم و بياره است مانند خيار بادرنگ

و مشابه آن الا آنكه برگ آن از آن املس و اندك كوچك‏تر

و ثمر آن دو نوع مى ‏باشد يكى بزرگ طولانى ضخيم اللحم قليل البزر كه در اول فصل ربيع مى‏رسد و اين را خيارزه كازرونى نامند

و دويّم از آن كوچك‏تر و لحم آن نازك‏تر و تخم آن بيشتر در اواخر تابستان مى‏رسد و اين را خيارزه نيشابورى نامند

و اين شيرين‏تر و لطيف‏تر از اول است و از هر دو نوع بعضى مغز مابين و تخم آن تلخ مى‏باشد

و نيز هر دو نوع بعد از كمال رسيدن و پخته شدن ترش مى‏گردند خصوص نوع دويّم

و گفته‏اند بهترين آن نازك طولانى باريك املس كازرونى است و زبونترين آن نيشابورى مخطط خشن آن

و تخم آن بهتر از تخم خيار و لطيفتر از قثد و سريع الهضم‏تر از آن

و مولانا نفيس كرمانى گفته كه قثاء خيار است و آن بطيخ خام مستدير است كه خام بود و هنوز نرسيده باشد

و اين قول نادر است و نزد عوام شيراز اين مشهور به كمبزه و هوكو و كركو است نه خيارزه.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 607

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

در آخر دويم سرد کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-201

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

تر و مغز آن ارطب و الطف ازلحم آن و ترش آن ابرد و ارطب و سريع الاستحاله به فساد و خلط غالب کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 608

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و جوف او مسكن حرارة و تشنگى

و مدر سنگ گرده و مثانه

و جهة التهاب معده و جگر مفيد و لطيفتر از قثد و سريع الهضم تر از

و تخم او مدر بول و مفتح و جالى و قويتر از تخم قثد و پوست

و گوشت او مولد رياح و قولنج و دير هضم و خلطى كه ازو به دهم رسد مستعد عفونة

و در اكثر افعال مانند قثد است

و مصلحش عسل و مويز و رازيانه

و شرب برگ او جهة سگ ديوانه گزيده

و خشك كردهء او جهة اسهال صفراوى مفيد است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-201


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:


‏در كافى از حضرت ابى عبد الله عليه السلام مروى است كه فرموده ‏اند كه حضرت رسول الله صلى الله عليه و آله فرمودند:

بخوريد خيار را با نمك و در حديث ديگر وارد است كه حضرت ابى عبد الله عليه السلام فرمودند كه قثاء را از اسفل آن بخوريد كه بركت آن

اعظم است.

صفرا و التهاب و حدت خون و جگر است خصوص مغز رسيده آن و نيكو است از براى معده حار و اوجاع مذاكير و مثانه

و ليكن قليل الاستمرار است و ملين بطن و مدر بول خصوصاً سنگ گرده و مثانه و رمل آن

و مغز تلخ آن در اين امر اقوى است زيرا كه جلاى آن زياده است از ترش آن و ترش آن از شيرين آن

و آشاميدن بيخ آن به قدر دو ابولوسات با ماء العسل قى خلط بلغمى رقيق نمايد.

المضار: نفاخ بطى‏ الهضم و الاستمرا و ردى الكيموس و سريع العفونت و مهيج حميات مزمنه و صعبه و بطيخ سريع‏الاستحاله‏ تر به فساد

است از آن، مصلح آن نمك و نانخواه و زبيب و رازيانه و مقشر نمودن آنست در مبرودين و در محرورين سكنجبين .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 608

[pejuhesh237]

و جوف او مسكن حرارة و تشنگى

و مدر سنگ گرده و مثانه

و جهة التهاب معده و جگر مفيد و لطيفتر از قثد و سريع الهضم تر از

و تخم او مدر بول و مفتح و جالى و قويتر از تخم قثد و پوست

و گوشت او مولد رياح و قولنج و دير هضم و خلطى كه ازو به دهم رسد مستعد عفونة

و در اكثر افعال مانند قثد است

و مصلحش عسل و مويز و رازيانه

و شرب برگ او جهة سگ ديوانه گزيده

و خشك كردهء او جهة اسهال صفراوى مفيد است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-201


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:


‏در كافى از حضرت ابى عبد الله عليه السلام مروى است كه فرموده ‏اند كه حضرت رسول الله صلى الله عليه و آله فرمودند:

بخوريد خيار را با نمك و در حديث ديگر وارد است كه حضرت ابى عبد الله عليه السلام فرمودند كه قثاء را از اسفل آن بخوريد كه بركت آن

اعظم است.

صفرا و التهاب و حدت خون و جگر است خصوص مغز رسيده آن و نيكو است از براى معده حار و اوجاع مذاكير و مثانه

و ليكن قليل الاستمرار است و ملين بطن و مدر بول خصوصاً سنگ گرده و مثانه و رمل آن

و مغز تلخ آن در اين امر اقوى است زيرا كه جلاى آن زياده است از ترش آن و ترش آن از شيرين آن

و آشاميدن بيخ آن به قدر دو ابولوسات با ماء العسل قى خلط بلغمى رقيق نمايد.

المضار: نفاخ بطى‏ الهضم و الاستمرا و ردى الكيموس و مهيج حميات مزمنه و صعبه و بطيخ سريع‏الاستحاله‏ تر به فساد

است از آن، مصلح آن نمك و نانخواه و زبيب و رازيانه و مقشر نمودن آنست در مبرودين و در محرورين سكنجبين .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 608

[pejuhesh237]

.