فوفل

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

فوفل

درختى است از خانوادۀ نخل Palmaceae نام علمى آن Areca catechu L. و مترادف آن Areca faufel Gartn. مى‌باشد.

فارسی:به فارسى «نخل هندى» و «پوپل» و «فوفل» و در كتب طب سنتى «فوفل» آمده است.

عربی:

گويند معرب از كوبل هندى و به سريانى فوفلا و به رومى اورسيمون و به يونانى و به هندى سپارى

یونانی:ضيموطوس

انگلیسی:Betel nut و Areca nut ،درخت Areca و Betel palm

فرانسه: Arec و Noix d'arc، درخت Arequier

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

و آن ثمر درختيست

بزرگتر از جوزبوا و مدور با عفوصة و اندك تلخى و سرخ و سياه می باشد

و درخت او شبيه به درخت نارجيل است .کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص198 -199

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

ثمر درختى است و درخت آن باريك و بلند تا به ده بيست ذرع است و به قطر يك شبر تا دو شبر و بر سر آن شاخها رسته شبيه به

شاخ‏هاى نارجيل و نخل و از آن كوتاه‏تر و برگ‏هاى آن نيز شبيه بدان و ليكن كوچك‏تر و باريك‏تر

و ثمر آن در خوشه مانند خوشه خرما و كوچك‏تر از آن

و پوست دانه‏ هاى آن در خامى سبز و بعد از رسيدن سرخ رنگ و بعد از خشك شدن سياه مى‏ گردد

و بعد از رسيدن خوشه ‏هاى آن را بريده دانه‏ هاى آن را جدا كرده خشك نموده آنچه خوب رسيده است

در آب جوش مى‏ دهند و پوست آن را جدا مى‏كنند و آن پوست خشبى ليفى است

و اندك ضخيم و اين فوفل را به هندى سپارى چهاليه نامند يعنى پوست جدا كرده زيرا كه پوست اخشاب

و ميوه چينى را به هندى چهال گويند پس آن دانه‏ ها را خشك مى‏ نمايند

و بعضى اندك مفرطح و بعضى صنوبرى شكل خواه طولانى خواه غير طولانى

و پوست آن اندك جوزى رنگ مى‏باشد و آنچه به كمال رسيده و با پوست آن را نگاه مى‏دارند كوهه نامند

و نيز مطلق غير مقشر خام تازه خشك ناكرده را كوهه خوانند

و فوفل مطلقاً دو قسم مى‏ باشد :

بنگالى و دكهنى و هر يك نيز بر چند قسم و از بنگاله آنچه مقشر و خشبيت و زمختيت آن كمتر

و مغز آن سفيد با رگه ‏هاى زرد مايل به سرخى تيره و ريشه آن شبيه به ريشه مغز نارجيل و مدور

و صنوبرى شكل است آن را سپارى چهاليه نامند

و اهل بنگاله و هند قاطبه ورق كرده يا ريزه ريزه به قدر نخود كرده آن را با برگ تانبول مى‏ خورند

و آنچه بسيار زمخت و خشبى و تمام آن سرخ رنگ است آن را چكى نامند و اين بيشتر مستعمل در سنونات است

و قسم اول بهتر و در همه بلاد بنگاله مى‏ شود

و ليكن به وفور چاندپور و نواح آن كه دهى است از ده‏هاى بنگاله قريب به جهانگير نكر جاى ديگر نيست

و در آنجا سالى قريب يه يك روپيه بيشتر تجارت آن مى ‏شود

و دكهنى آن نيز اقسام است بهترين همه آن قسمى است كه چكنى دكهنى نامند يعنى چرب و آن پهن سپارى مى ‏باشد

و كم ريشه و نازك و زمختى آن كمتر و در خامى آن را مكرر در آب جوش مى‏دهند پس چيزى سنگين بر آن مى‏ گذارند

يا در مطرقه اندك مى‏كوبند تا پهن گردد پس بريده و در عرض دو پارچه كرده در شير گاو چند مرتبه جوش مى‏ دهند

پس در آب با كات هندى پس برآورده خشك نموده خوب مى‏ مالند

دانه‏هاى آن را تا براق گردد و از آن آنچه لطيف چرب نازك باشد كه چون قطعه‏اى از آن را در دهان نگاه دارند نرم گردد

و خوش طعم و لذيذ بى‏ريشه باشد قسم اعلى و اول نامند

و آنچه نه چنين باشد به مراتب از آن پست‏تر و نيز قسمى از دكهنى دانه‏ هاى آن مدور صنوبرى شكل مى‏ باشد

سرخ رنگ بسيار زمخت و اين را چكى دكهنى نامند

و ليكن اين بهتر از چكى بنگالى است و استعمال اين در سنونات اولى است

و بعضى مردم از قسم بنگالى اعلى به دستور چكنى دكهنى در هنگام نيم خامى بريده در شير و آب كات جوش داده چكنى مى ‏سازند

و ليكن به خوبى دكهنى نمى‏شود بلكه مانند قسم پست آن نيز

و بالجمله فوفل مطلق چهار نوع مى‏باشد:

يكى سرخ به سياهى مايل مخروطى شكل مايل به استداره با عفوصت بسيار با اندك تلخى و اين را چكى مى‏نامند

و اين در سنونات مستعمل،

دويّم تيره رنگ مفرطح و كم عفوصت و اين را چكنى مى‏نامند و بعض متمولين با برگ تانبول مى‏ خورند و بعضى به تنهايى،

سيّم رنگ ظاهر آن اندك سرخ رنگ بزرگ دانه و باطن آن سفيد و اين را سپارى چهاليه نامند

و اين را عموماً همه كس با برگ تانبول كه پان نامند مى ‏خورند،

نوع چهارم مخروطى شكل طولانى اندك رخو با اندك چربى شبيه به طعم نارجيل و ليكن به چربى نارجيل نيست

و در غلافى شبيه به غلاف بلوط و از آن تيره‏تر و اين را سپارى كهوپريه گويند .

يعنى شبيه به مغز نارجيل خشك كه به هندى كهوپره نامند و اين قسم قليل الوجود است.

بلكه فى الحقيقت سه نوع است .

و نوع اول نوع على ‏حده نيست و در ميان نوع سيّم دانه‏ ها بدان صفت گاهى يافت مى ‏شود .

و يا آنكه بعضى اشجار كه يبوستى بر آنها غالب باشد ثمر آنها چنان مى ‏شود.

و بالجمله بهترين همه سنگين نو كرم ناخورده آن است و از نوع دكهنى چكنى براق آن كه چون در دهان گذارند زود بخيسد .

و نرم گردد و عفوصت نداشته جرم آن الطف باشد.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 598

[pejuhesh237]

.در دكهن و بنگاله به هم مى‏رسد .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 598

درخت فوفل بومى مناطق حارّۀ آسيا از جمله هند و مالزى و سيلان و فرموز و جنوب چين مى‌باشد. در ايران تا حال ديده نشده است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 4 ص 314

[pejuhesh237]

همه اجزاء استفاده مي شود،

هيج جزء آن سمي نيست

.دانۀ فوفل در تركيب سقز بتل را به عنوان سقزى بزاق‌آور مردم تمام مناطق خاور دور از هند تا جنوب چين و گينه مى‌جوند.

تقريبا قسمت اعظم اعضاى درخت فوفل از جمله دانه، پوست دانه، شاخه‌هاى جوان، جوانه‌ها و برگها و تا حدودى ريشه درخت فوفل در

طب سنتى مصارف دارويى دارد.

در چين، ليو مى‌گويد تقريبا از  ١۴٠٠  سال قبل دانه فوفل به عنوان داروى مؤثر ضد كرم بر ضد كرم نوارى تجويز مى‌شده و مفيد بوده است

و تحقيقات جديد اين خاصيت را كاملا تأييد كرده است.

ليو معتقد است كه دوز تا  ٣٠  گرم آرد دانه در تنقيه غير سمّى است و هر وقت از ساير داروها براى معالجه مأيوس شديد با اطمينان از اين

دارو استفاده نماييد و يك تنقيه از جوشاندۀ دانه فوفل براى از جا كندن سر انگل كرم نوارى  ٣ از روده كولون كاملا مؤثر است.

كولون يا قولون به قسمتى از رودۀ بزرگ كه بين رودۀ كور و راست روده واقع است گفته مى‌شود كه بيشتر محل چسبيدن اين انگل است.

ضمنا ليو معتقد است كه مقدار آلكالوئيدهاى دانه فوفل برحسب اينكه دانه تازه يا خشك باشد و همچنين برحسب مناطق مختلف كشت

درخت متفاوت است. موزيك و شرام معتقدند كه طبق آنچه كه در مجلۀ طبى چين شماره ماههاى مه -ژوئن سال  ١٩۵١  درج شده است

اين گياه دارويى بيشتر براى معالجۀ انگلهاى روده‌اى به كار مى‌رود.

براى تنقيه دانه فوفل در حدود  ۴٠  عدد دانۀ فوفل را در  ٣٠٠  سانتى‌متر مكعب آب به مدت نيم ساعت مى‌جوشانند تا مقدار آن به  ١٢٠ 

سانتى‌متر مكعب برسد و آن را خنك كرده و قبل از صبحانه ناشتا يك تنقيه روده اثنى عشرى بنمايند.

كاملا براى كشتن و اخراج انگل‌ها مؤثر است.

حكيم معروف ديگرى به نام Hsih توصيه‌اش اين است كه ابتدا به بيمار گرد تخم كدو داده شود و دو ساعت بعد جوشاندۀ دانه فوفل و نيم

ساعت بعد از آن يك خوراك سولفات منيزى به اين ترتيب  ٩٨  درصد عفونتهاى كرم كدو  معالجه مى‌شود.

خواص ديگرى كه براى دانۀ فوفل گفته مى‌شود عبارت است از:

دانه فوفل مقوى است به هاضمه كمك مى‌كند. قابض است. ضد مالاريا و تبهاى نوبه‌اى است. پاك‌كننده چرك است. مردمك چشم را

منقبض و كوچك   مى‌نمايد.

ضد سرفه است. قاعده‌آور است و ترشح بزاق را افزايش مى‌دهد.

از دانۀ فوفل به عنوان جزئى از تركيب قرصهاى ضد اسهال و براى معالجه استسقا  و لومباگو و نزله‌هاى برونشيتى استفاده مى‌شود

و ضمنا براى رفع ناراحتى‌هاى ناشى از اختلال در سيستم ترشح ادرار نيز مفيد است.

از پوست ميوۀ فوفل براى معالجۀ استسقا و آفتاب‌زدگى و بيمارى برى-برى كه ناشى از كمبود ويتامين B ١  است استفاده مى‌شود

در هندوچين از دانۀ فوفل به عنوان مليّن و مدّر استفاده مى‌شود

در گينۀ جديد غشاى نازك دانه فوفل را پس از گرم كردن بين انگشتان فشار داده و براى تسكين خارش به مواضع مى‌مالند.

اسانس معطّرى كه از برگهاى درخت وفل با تقطير گرفته مى‌شود براى معالجۀ ناراحتى‌هاى نزله‌اى بسيار مفيد و مؤثر است

و به عنوان يك مادۀ ضد عفونى براى رفع ورم گلو و حنجره و لوله‌هاى برونشى مفيد است

و به علاوه غرغرۀ آن و بخور آن براى ديفترى مؤثر و مفيد است.

جوانه‌هاى خام فوفل را نيز عده‌اى به عنوان كرم‌كش به اطفال مى‌دهند ولى آنچه كه در مدارك علمى معتبر آمده است،

جوانه‌هاى خام انتهايى گونه Areca hutchinsoniana Becc.را اگر به بچه‌ها بدهند براى كشتن انگل روده مؤثر است.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 4 ص 317

[pejuhesh237]

در دويم سرد و خشك .کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص198 -199

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

طبيعت مطلق آن‏: و شيخ الرييس در سيّم نوشته و در قوّت قريب به صندل.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 599

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مقوى دل و اعضا و رادع

و مانع صعود بخارات به دماغ و بسيار قابض

و سرخ او مسهل بعصر و غير مفرط

و رافع دردهاى حار و قاطع (+عرق) و جهة استحكام عصب و سستى اعضا و وثى و قلاع

و امراض حارهء دهان و دندان و قطع سيلان خون نافع و مخشن سينه

و مصلحش كثيرا و اكتحال او جهة سرفه و استرخاى پلك چشم و دمعه و التهاب و رمد و جرب مفيد

و قدر شربت او تا يك مثقال

و بدلش او صندل سرخ و نصف آن آب گشنيز است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص198 -199


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

رافع درد پهلو و مقوى دل و اعضاى مسترخيه و معده و حابس اسهال و قاطع عرق

و رافع اوجاع حاره و سرخ آن تا دو درهم مسهل به عصر به رفق و غير مفرط و مدر بول و حيض زياده از سنبل هندى

و رومى چون در آب جوش دهند و صاف نموده آب آن را بياشامند.

و مضغ آن جهت خوشبويى و تسكين حرارت دهان و تقويت لثه و دندان

و به دستور مضمضه به طبيخ آن و ضماد آن جهت ورم حار غليظ نافع

و فوفل نيم رس خشك ناشده را اگر بخورند دوران سر و خفقان آورد، مصلح آن آشاميدن آب سرد است

و در گوشها از دهن هوا دميدن.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 599

[pejuhesh237]

و مقوى دل و اعضا و رادع

و مانع صعود بخارات به دماغ و بسيار قابض

و سرخ او مسهل بعصر و غير مفرط

و رافع دردهاى حار و قاطع (+عرق) و جهة استحكام عصب و سستى اعضا و وثى و قلاع

و امراض حارهء دهان و دندان و قطع سيلان خون نافع و مخشن سينه


قابض است و اعصاب را محكم مى‌نمايد. رطوبت دهان را رفع مى‌كند و سستى اعصاب را مرتفع مى‌سازد.

براى جوشها و بيمارى‌هاى گرم دهان، سستى دندان‌ها و لثه‌ها و خونريزى لثه مفيد است.

درد پهلو را رفع مى‌كند، مقوى معده است و اسهال را بند مى‌آورد. ترشح عرق را كاهش مى‌دهد

و دردهاى گرم را تسكين مى‌دهد. اگر  ٨  گرم از دانه نوع سرخ رنگ آن خورده شود مسهل خوبى است. مدّر است و قاعده‌آور.

و مصلحش كثيرا و اكتحال او جهة سرفه و استرخاى پلك چشم و دمعه و التهاب و رمد و جرب مفيد

و قدر شربت او تا يك مثقال

و بدلش او صندل سرخ و نصف آن آب گشنيز است.کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص198 -199

براى اشخاصى كه سنگ كليه و مثانه دارند مضّر است. سينه را خشونت مى‌دهد و براى رفع اين مضرّات بايد با كتيرا خورده شود.

مقدار خوراك آن به‌طور معمول تا  ۴  گرم است.




متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

رافع درد پهلو و مقوى دل و اعضاى مسترخيه و معده و حابس اسهال و قاطع عرق

و رافع اوجاع حاره و سرخ آن تا دو درهم مسهل به عصر به رفق و غير مفرط و مدر بول و حيض زياده از سنبل هندى

و رومى چون در آب جوش دهند و صاف نموده آب آن را بياشامند.


و مضغ آن جهت خوشبويى و تسكين حرارت دهان و تقويت لثه و دندان

و به دستور مضمضه به طبيخ آن و ضماد آن جهت ورم حار غليظ نافع

و فوفل نيم رس خشك ناشده را اگر بخورند دوران سر و خفقان آورد، مصلح آن آشاميدن آب سرد است

و در گوشها از دهن هوا دميدن.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 599

جويدن فوفل براى خوشبويى دهان و تسكين حرارت دهان و تقويت لثه و دندانها نافع است.

مزمزۀ دم كردۀ آن نيز اين خواص را دارد. فوفل بايد كاملا رسيده مصرف شود

و اگر دانۀ نارس آن خورده شود سرگيجه و خفقان عارض مى‌شود و در اين قبيل بايد آب سرد خورد و از راه دهان در گوشها هوا دميد.

دانۀ فوفل را بايد قبل از خوردن آماده نمود. براى اين كار دانۀ خام پهن چرب و بدون ريشۀ آن را گرفته در آب جوش مى‌دهند

و كمى مى‌كوبند كه پهن شود و آن را بريده به دو قسمت مى‌نمايند و سپس در شير گاو مى‌جوشانند

و پس از آن در كاد هندى گذارده و بيرون آورده و خشك مى‌كنند و خوب مى‌مالند كه برّاق شود.

اين دانه آمادۀ خوردن است و براى جويدن در دهان مصرف مى‌شود. (روش ديگرى براى تهيه سقز بزاق‌آور) .

مصرف اين گياه بايد با احتياط و زير نظر پزشك انجام گيرد.کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد ص 317-318

[pejuhesh237]

.