فطر

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

فطر:و ماکول او به تركى كيلك

سريانى :فطرياثا

رومى: دموكوطيس

هندى: پهين چهتر

فارسی: فارج نامند ،به كسر فا و به ضم نيز آمده و طاى ساكنه و راى مهمله سماروغ و شما

عربی:

یونانی:اونظريثا نامند و ديسقوريدوس در ثالثه قنطس و در رابعه موقوطيس

انگلیسی:

فرانسه:

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

نباتيست سفيد به شكل نصف تخم مرغ كه منكوس باشد

و بى برگ و گل و ساقش بسيار كوتاه

و جوف او مملو از صفايح

و فطر و كماه اسم جنس ماكول

و غير ماكول آنند

و نزد بعضى فطر مخصوص نوع قتال او

و گياه مخصوص ماكول است

و هر چه بى لزوجة و بى رايحه به و سفيد يا مايل به تیرگى باشد

و كوچك و از زمين خوب رويد ماكولست

و گويند سفيد ماكول او ترياق نوع سرخ اوست .کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -196

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و همچنين سرخ آن و آنچه از نوع سفيد آن كه در آن لزوجت بسيار و يا در آن عفونت و مانند نسج عنكبوت چيزى باشد

و يا در زير درخت زيتون و انجير و گردكان و گياهان سمى و يتوعات

و يا در سرگين و جيفها و نزديك سوراخ حيوانات سمى و مانند اينها رويد همه قتال است

و گويند آنچه را در كشمير كنكهنجو نامند از نوع مأكول آنست

و گفته‏ اند فطر سه نوع مى ‏باشد:

يكى را فقع نامند و به فارسى هيكل و دويّم را فوشنه و سيّم را فقيل و هر سه از انواع كمات است

و گويند فرق ميان سمى ردى غير مأكول آن و ميان مأكول به آن است كه چون غير مأكول را ببرند و بگذارند زود فاسد و متعفن گردد

و همچنين هرچه را به آن گذارند فاسد سازد و نيز فطر مأكول را به هندى كنبهى به خفاى ها نامند و فطر غير مأكول را پديهيرا

و قسمى را چهتر به خفاى ها نامند و قسمى را ككن دهول و قسم اول بهترين اقسام است.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 592

[pejuhesh237]

.نباتى است كه زمينهاى نمناك و عقب بارشها در بعضى بلاد زمين منشق شده برمى‏ آيد و در بعضى جاها بدون انشقاق کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 592

[pejuhesh237]

.و سياه آن غير مأكول در غايت سميت کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -196

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

[pejuhesh237]

و ماكول او در دويم سرد و تر کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -196

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

[pejuhesh237]

و سياه او در غايت سميت
و هر چه نوع سفيد و سرخ او در تحت درخت زيتون و انجير و گردكان
و امثال او رويد و به دستور از سرگين و جيفها
و مانند او برايد كشنده می باشد و مداومت و خوردن او قاطع نسل
و خوردن آب سرد بعد از آن بغايت مضر
و به دستور با تخم مرغ و با گوشت خوردن و از خواص اوست كه هر حيوانى كسى را بگزد كه فطر ماكول خورده باشد
و هنوز از معده نگذشته باشد هيچ دوائى علاج نمیكند
و هر چه در زير خم شراب (+ و سرکه) رويد پوست او كشنده است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -196

[pejuhesh237]

و اكتحال آب تازهء او جهة بياض و تقوية باصره و پلك چشم نافع

و مانع نزول آب خصوصا چون سرمه را به او پرورده كنند

و سائيده و خشك او را رافع اسهال و ذرب و زلق الامعأ

و ضماد او با سريشم ماهى

و سركه جهة فتق و قيله و برآمدگى ناف مجرب

و دير هضم و مولد خلط غليظ

و چون قبول عفونت كند بحد افراط متعفن می شود

و مسدد و مورث قولنج و درد معده و فالج و سكته

و بهترين مصلح او آبكامه خردل و پختن اوست با نمك و شبت و پودنه

و روغن كنجد و زيتون و صعتر و فلفل و خوردن زنجبيل پرورده و جوارشات

و جوف خشك كردهء او مورث بيهوشى

و ترياق غير ماكول او سكنجبين با سرگين مرغ خانگى است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -196


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

اكثار خوردن آن مورث خدر و فالج و سكتهاكثار آن باعث عسر البول و مداومت آن قاطع نسل

و ترياق سمى غير مأكول آن چون كسى خورده باشد

او را عرق سرد و ضيق النفس و غشى و ثقل معده و قولنج و خناق و ذبحه و قشعريره كه از عوارض آنست طارى شده باشد

خوردن مقطعات مانند ترب و آب پودنه و مرى و بوره و نمك و سكنجبين يا فودنج جبلى

يا سرگين خروس بچه با سكنجبين عنصلى و يا خاكستر چوب انجير با آب گرم با اندك سركه و نمك و مرغ بچه

و يا با سركه و يا خوردن عسل بسيار است و ترياق اربعه و سنجرنيا و فلافلى و يا كمونى با شراب

و يا با آب سداب و ضماد نمودن بر معده اضمده ملطفه و استعمال حقنه‏ هاى حاده و بسا است كه در يك روز بلكه در ساعت هلاك

مى‏گرداند و آنچه در بنگاله مى‏شود خواه غير مأكول خواه مأكول خوردن آن غير مجوز زيرا كه مأكول آن نيز خالى از سميتى نيست.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 592

[pejuhesh237]

و اكتحال آب تازهء او جهة بياض و تقوية باصره و پلك چشم نافع

و مانع نزول آب خصوصا چون سرمه را به او پرورده كنند

و سائيده و خشك او را رافع اسهال و ذرب و زلق الامعأ

و ضماد او با سريشم ماهى

و سركه جهة فتق و قيله و برآمدگى ناف مجرب

و دير هضم و مولد خلط غليظ

و چون قبول عفونت كند بحد افراط متعفن می شود

و مسدد و مورث قولنج و درد معده و فالج و سكته

و بهترين مصلح او آبكامه خردل و پختن اوست با نمك و شبت و پودنه

و روغن كنجد و زيتون و صعتر و فلفل و خوردن زنجبيل پرورده و جوارشات

و جوف خشك كردهء او مورث بيهوشى

و ترياق غير ماكول او سكنجبين با سرگين مرغ خانگى است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم ص -196


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

اكثار خوردن آن مورث خدر و فالج و سكتهاكثار آن باعث عسر البول و مداومت آن قاطع نسل

و ترياق سمى غير مأكول آن چون كسى خورده باشد

او را عرق سرد و ضيق النفس و غشى و ثقل معده و قولنج و خناق و ذبحه و قشعريره كه از عوارض آنست طارى شده باشد

خوردن مقطعات مانند ترب و آب پودنه و مرى و بوره و نمك و سكنجبين يا فودنج جبلى

يا سرگين خروس بچه با سكنجبين عنصلى و يا خاكستر چوب انجير با آب گرم با اندك سركه و نمك و مرغ بچه

و يا با سركه و يا خوردن عسل بسيار است و ترياق اربعه و سنجرنيا و فلافلى و يا كمونى با شراب

و يا با آب سداب و ضماد نمودن بر معده اضمده ملطفه و استعمال حقنه‏ هاى حاده و بسا است كه در يك روز بلكه در ساعت هلاك

مى‏گرداند و آنچه در بنگاله مى‏شود خواه غير مأكول خواه مأكول خوردن آن غير مجوز زيرا كه مأكول آن نيز خالى از سميتى نيست.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 592

[pejuhesh237]

.