غبیرا

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

درختچه يا درختى است از خانوادۀ Elaeagnaceae از جنس Elaeagnus كه نام علمى آن Elaeagnus angustifolia L. مى‌باشد

و گياه‌شناسان با نامهاى مشابه ديگرى از جمله E. spinosa L. و E. caspica) Sosn(. Grossh و E. inermis Mill. و E. hortensis M. B.

و E. orientalis L. نيز نام برده‌اند.


فارسی: «غبيرا» ، «چوب‌دانه» ، «نقد» ، «بل»، سنجد، در كردستان آن را «سرين‌چك» ،

در آذربايجان «ايده-ايكده» ، در اطراف تهران «پستانك» و در اصفهان «غبيده بادام» گفته مى‌شود


عربی:

یونانی:

انگلیسی:Oleaster و Bohemian oleaster و Russian olive

فرانسه: Eleagne و به زبان عوام در فرانسه Chalef

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

و بهترين او بزرگ مقدار شيرينست

و شكوفه او سفيد مايل به زردى و بسيار خوشبو کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-190

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

‏ ثمر درختى است بزرگ به قدر درخت عناب و پريشان

و برگ آن خشن و اغبر و لهذا آن را غبيرا نامند

و دو نوع بود: نر و ماده و نر آن ثمر نمى‏ دهد

و ماده آن دو نوع مى ‏باشد: يكى ثمر آن به قدر عناب و فندق كوچكى و كنارى و پوست آن نازك

و بعد از رسيدن پوست آن سرخ مى‏ گردد و از مغز خوب جدا نمى‏شود

و مغز آن سفيد رنگ شيرين خوشبو و خوش طعم و در جوف آن تخمى اندك طولانى شبيه به هسته عناب و

كنار و دويّم ثمر آن بزرگتر از نوع اول و پوست آن نيز سرخ رنگ و از مغز جدا مى‏ گردد

و مغز آن نيز سفيد رنگ و ليكن مانند آرد نرم مى‏ باشد و تخم آن به آسانى از آن جدا مى‏ گردد

و اين در شيرينى از آن نوع كمتر و اين را به فارسى سنجد آردى نامند و هر دو نوع در وسط تابستان مى‏ رسند.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 572

درخت سنجد كه به صورت درختچه بزرگ يا درخت كوچكى ديده مى‌شود داراى برگهاى بيضى‌شكل نيزه‌اى است

روى برگها نقره‌اى كبود و پشت آن نقره‌اى است و به همين دليل است كه آن را غبيرا مى‌نامند چون اغبر است.

گلهاى آن كوچك زردرنگ معطر با عطر قوى كه بوى آن تا فاصلۀ زيادى منتشر مى‌شود و اغلب ايجاد حساسيت مى‌نمايد.

ميوۀ آن به شكل و ابعاد زيتون، گوشت‌دار، پوست نازك ميوه به رنگ قرمز نارنجى و گوشت آن سفيد نخودى با طعمى كمى شيرين و قابض و قابل خوردن است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 164

[pejuhesh237]

.و در بلاد بسيار سرد به هم مى ‏رسد .کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 572

درخت سنجد در اغلب مناطق معتدل و در سراسر ايران مى‌رويد و اطراف تبريز زياد است. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 164

[pejuhesh237]

همه اجزاء استفاده مي شود،

هيج جزء آن سمي نيست

.در هند از روغن هستۀ آن لعوق يا شربت غليظى درست مى‌كنند

كه در نزله‌ها و التهاب غشاهاى مخاطى همراه با ترشح، همانند موارد زكام و همچنين در موارد عفونتهاى برونشها مصرف مى‌نمايند.

در اسپانيا از شيرۀ گل سنجد براى قطع تبهاى مهلك و خطرناك استفاده مى‌شود. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 2 ص 164

از برگ درخت سنجد آلكانوييد استخراج مي‌شود كه در صنايع داروسازي كاربرد دارد.

اسانس گل سنجد در صنايع داروسازي و آرايشي و عطرسازي بكار مي‌رود.

اگر آرد و هسته‌ ميوه سنجد با هم آسياب شود مصرف خوراكي آن بيماري آرتروز را درمان مي‌كند.

[pejuhesh237]

در اول سرد و در دويم خشك و شكوفه او در دويم گرم و خشك کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-190

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و قوّت آن تا دو سال باقى مى‏ ماند.و خشكى خام آن زياده.کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 572

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مقوى معده و مقوى ماسكه

و مانع انصباب صفرا به معده و صعود بخارات به دماغ

و جهة قى و اسهال صفراوى و سحج و سيلان رطوبات و سرفهء حاره و صداع نافع

و مضر قوهء هاضمه و مصلحش شكر

و قدر شربتش تا پنجاه عدد است

و شكوفه : و محرك باه خصوصا در زنان

و مفتح سده و محلل رياح و مقوى دل

و رافع لرز تبهاى بارده

و جهة امراض جگر مثل استسقأ و يرقان و امراض سينه مانند ربو

و قرحهء ریه و امراض دماغ و مثل فالج و كزاز نافع

و مهراى او در روغن زيتون جهة مفاصل

و استرخاء و دراز كردن موى مجرب

و قدر شربتش يك مثقال است

و عرق گل سنجد محلل رياح معده

و در جميع افعال مانند جرم آن و از او ضعيفتر است. کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-190

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و سويق آن نيز جهت امور مذكوره مفيد و سحج صفراوى را مفيد و حابس ادرار بول و مانع تقطير آن

و اطفال را بسيار موافق تنقل بدان جهت آنكه معدل مزاج ايشان است.

و شكوفه : و در ادويه وباييه گل آن را داخل مى ‏كنند و استشمام آن نيز مفرح و مقوى دل و دماغ


چون برگ آن را بر جراحت و قرحه بندند به چرك آورد و چرك آن را پاك سازد و ملتئم گرداند كه احتياج به دواى ديگر نباشد

و اگر برگ تازه آن نباشد خشك آن نيز مفيد است کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 572

[pejuhesh237]

و مقوى معده و مقوى ماسكه

و مانع انصباب صفرا به معده و صعود بخارات به دماغ

و جهة قى و اسهال صفراوى و سحج و سيلان رطوبات و سرفهء حاره و صداع نافع

و مضر قوهء هاضمه و مصلحش شكر

و قدر شربتش تا پنجاه عدد است


كه مقوى و مفرح است و براى سرفه‌هاى گرم مفيد است و قابض و مدر و مقوى معده و قوۀ ماسكه مى‌باشد.

قى و آشفتگى را تسكين مى‌دهد و صفرا را قلع و قمع مى‌نمايد و مانع ريختن مواد به معده مى‌باشد.

سنجد خصوصا خام آن براى بند آوردن اسهال نافع است. مقدار خوراك آن تا  ۵٠  عدد مى‌باشد.

و شكوفه : و محرك باه خصوصا در زنان

و مفتح سده و محلل رياح و مقوى دل

و رافع لرز تبهاى بارده

و جهة امراض جگر مثل استسقأ و يرقان و امراض سينه مانند ربو

و قرحهء ریه و امراض دماغ و مثل فالج و كزاز نافع



از نظر خواص مهيج شهوت خصوصا در مورد زنان و دختران جوان مى‌باشد. جوشانده يا دم‌كردۀ آن براى بيمارى‌هاى دماغى مانند فلج و كزاز

و همچنين براى قلب و زخمهاى ريوى و تنگى نفس مفيد است و براى تقويت معده و كبد و باز كردن گرفتگى‌ها و تحليل گاز و نفخ و

استسقا و يرقان نافع مى‌باشد.

مقدار خوراك از گل آن  ۵  گرم است كه به صورت دم‌كرده يا جوشانده مصرف مى‌شود.


و مهراى او در روغن زيتون جهة مفاصل

و استرخاء و دراز كردن موى مجرب

و قدر شربتش يك مثقال است

و عرق گل سنجد محلل رياح معده

و در جميع افعال مانند جرم آن و از او ضعيفتر است کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم-ص-190




متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و سويق آن نيز جهت امور مذكوره مفيد و سحج صفراوى را مفيد و حابس ادرار بول و مانع تقطير آن

و اطفال را بسيار موافق تنقل بدان جهت آنكه معدل مزاج ايشان است.

و شكوفه : و در ادويه وباييه گل آن را داخل مى ‏كنند و استشمام آن نيز مفرح و مقوى دل و دماغ


چون برگ آن را بر جراحت و قرحه بندند به چرك آورد و چرك آن را پاك سازد و ملتئم گرداند كه احتياج به دواى ديگر نباشد

و اگر برگ تازه آن نباشد خشك آن نيز مفيد است کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 572

[pejuhesh237]

يافته هاي محققان کشور درباره تاثير عصاره سنجد بر کاهش ترشح اسيد معده


عرفاني- پژوهشگران کشورمان دريافته اند که تجويز خوراکي عصاره سنجد در کاهش ميزان ترشح اسيد معده موثر است.

دکتر افسانه الياسي، دانشيار گروه فيزيولوژي مرکز تحقيقات علوم اعصاب دانشکده پزشکي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي

با اعلام اين مطلب در گفت وگو با خراسان تصريح کرد: تجويز خوراکي عصاره ميوه سنجد سبب کاهش شديد ترشح اسيد معده توسط

سيستم عصبي پاراسمپاتيک مي شود

.دکتر الياسي افزود: طي سال هاي اخير کشف مولکول هاي جديد دارويي که در درمان بيماري ها حداقل عوارض جانبي را داشته

باشند، به طور جدي مورد توجه قرار گرفته است.

بدون شک جداسازي اين مولکول ها از منابع طبيعي بسيار حائز اهميت است.

اين دانشيار دانشکده پزشکي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي ادامه داد: در طب سنتي ايران دم کرده عصاره ميوه سنجد

(Elaeagnus angustifolia L) به عنوان يک عامل ضددرد در کاهش دردهاي روماتيسم مفصلي به کار مي رود

و داراي اثر شل کنندگي عضلات نيز مي باشد.

درباره خواص عصاره اين گياه به عنوان کنترل کننده ترشح اسيد معده تحقيقاتي در دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي انجام شد.

اين تحقيقات با همکاري جمعي از پژوهشگران و محققان مرکز تحقيقات علوم اعصاب، دانشکده داروسازي،

گروه فارماکولوژي و گياهان دارويي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي انجام شد.

عصاره آبي سنجد با همکاري دکتر احمدياني و دکتر سمنانيان و مهندس کمالي نژاد تهيه شد.

اين محققان پيشتر نيز روي اثرات ديگر اين گياه مانند ضددرد و ضدتب بودن، اثر روي سلول هاي سرطاني و ترميم زخم ها،

سوختگي ها و اثرات ضد التهابي آن تحقيقاتي انجام داده و نتايج خوبي هم کسب کرده بودند.

تهيه عصاره آبي سنجد به روش فيتوشيمي انجام شد که طي آن ۲۵۰ گرم ميوه به هزار ميلي ليتر آب جوش اضافه و براي ۲۰ دقيقه

جوشانده شد سپس توسط يک کاغذ صافي، صاف و عصاره آبي آن تغليظ شد.

پس از سرد شدن، اين عصاره در دماي منهاي ۲۰ درجه سانتي گراد نگه داري شد.

در زمان آزمايش، عصاره در آب مقطر حل و غلظت مورد نظر تهيه شد. خواص اوليه فيتوشيميايي عصاره نيز با به کار بردن معرف ها و

مواد شيميايي مورد مطالعه قرار گرفت. در مرحله بعد اثر عصاره سنجد روي اعصاب پاراسمپاتيک موش ها مورد بررسي قرار گرفت.

در اين تحقيقات عصاره سنجد به صورت خوراکي به موش داده شد و پس از جذب شدن در خون، اثر آن مورد بررسي قرار گرفت.

وي با تاکيد بر اين که اثر عصاره ميوه کامل يعني پوست، گوشت و هسته ميوه از اثر جداگانه هر يک از اين اجزا بيشتر است، ادامه داد:

هر يک از اين قسمت ها به طور جداگانه مورد بررسي و آزمايش قرار گرفت.

نتيجه تحقيقات نشان داد که عصاره سنجد از ايجاد زخم معده جلوگيري مي کند و همان طور که در آزمايشگاه مشاهده کرديم

تجويز داخل معدي عصاره آبي ميوه سنجد سبب کاهش شديد ترشح تحريک شده اسيد ناشي از سيستم کلي نرژيک مي شود.

بنا به گفته دکتر الياسي مطالعات قبلي نيز حاکي از وجود چندين فلاونوييد در اين گياه بود و مقالات متعدد علمي نيز نشان داده است

که فلاونوييدها داراي اثرات درماني مانند خواص شل کنندگي عضلاني و اثر ضددردي هستند.

اثرات ضد التهابي و اثرات بهبود زخم حاصل از مصرف عصاره ميوه سنجد نيز گزارش شده است

و تحقيقات جديد هم اثر درماني آن را به عنوان کاهش دهنده ترشح تحريک شده اسيد معده نشان داده است.

نتايج اين تحقيقات در فصل نامه پژوهشکده گياهان دارويي جهاد دانشگاهي منتشر شده است

تسکين التهاب مفاصل‌با عصاره سنجد،دستاورد جديد محققان ايراني درعرصه طب سنتي


محققان کشورمان با انجام تحقيقاتي جامع روي خواص عصاره سنجد دريافته اند که عصاره اين گياه قادر به تسکين و حتي رفع درد

و التهاب مبتلايان به استئوآرتريت(التهاب مفاصل) زانو است.اين نتايج حاصل مطالعات باليني روي ۱۲۰ بيمار مبتلاست.

مهندس محمد کمالي نژاد، مدرس رشته گياهان دارويي دانشکده داروسازي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي

ويکي از اعضاي گروه تحقيقاتي با اعلام اين مطلب در گفت و گو با خراسان اظهار داشت:

در حال حاضر در آخرين مراحل تبديل عصاره سنجد به فرآورده دارويي هستيم و پيش بيني مي شود،

شکل دارويي اين گياه اوايل سال آينده وارد بازار شود.وي در ادامه تصريح کرد:

هدف از انجام اين مطالعه مقايسه اثر کپسول عصاره سنجد و استامينوفن و دارونما در بيماران مبتلا به استئوآرتريت زانو بود.

اين محقق ادامه داد: تاکنون روي اثرات درماني سنجد مطالعه اي در دنيا صورت نگرفته است و تحقيقات گروه ما در اين زمينه،

اولين تحقيقات در سطح جهان محسوب مي شود.

خواص سنجد در کتاب هاي طب قديم آمده و در آن ها براي سنجد اثرات ضد درد و ضدالتهابي ذکر شده است.

مهار و يا کاهش درد از ديرباز مورد توجه دانشمندان عرصه علوم پزشکي بوده و همواره سعي شده است

تا داروهاي موثرتري که عوارض جانبي کمتري داشته باشد، بدين منظور ارائه شود.

سنجد نيز يکي از گياهاني است که در طب سنتي ايران کاربردهاي فراواني دارد و براي ميوه،

صمغ و برگ هاي آن نيز خواص درماني فراواني ذکر شده است.

ميوه و برگ هاي اين گياه حاوي مقادير قابل توجهي از ترکيبات« فلاونوئيدي» «ترپنوئيد» و «سيتواسترول» است.

تحقيقات نيز نشان داده است که برخي از ترکيبات «فلاونوئيدي» و «سيتواسترول» داراي اثرات ضددردي و ضدالتهابي هستند.

به منظور اثبات خاصيت ضددردي و ضدالتهابي اين گياه، آزمايش هايي در محيط برون تني و سپس در مرحله باليني انجام شد.

کمالي نژاد ادامه داد: تحقيقات ما روي اثرات ضدالتهابي سنجد از سال ۱۳۷۴ آغاز شد

و در آن زمان ما اثر سنجد را با دسته داروهاي ضدالتهاب غيراستروئيدي مانند آسپرين مقايسه کرديم.

نتيجه مطالعات و آزمايش ها نشان داد که اين گياه در مقايسه با داروهاي شيميايي داراي اثرات ضدالتهابي بسيار خوبي است.

سپس گروه تحقيقاتي ما در مطالعات بعدي خود اثرات ضددرد سنجد و پس از آن نيز اثربخشي اين گياه را در ناراحتي هاي گوارشي


مورد بررسي قرار دادند که نتايج اين تحقيقات نشان داد سنجد قادر به تاثيرگذاري روي لايه پوششي معده است.

اين مدرس گياهان دارويي افزود: طي اين سال ها گروه تحقيقاتي ما، به طور جداگانه روي گل، هسته و ناحيه آردي سنجد مطالعه کرده

اند و حتي روي ترکيبات عطر گل سنجد نيز تحقيق شده که نتايج اين مطالعات در يکي از مجلات پزشکي ايران منتشر شده است.

مهندس کمالي نژاد در توضيح روش کار گفت: سنجد مورد نياز براي اين تحقيق از منطقه جلفاي ايران در آذربايجان شرقي تهيه شد.

گياه جمع آوري شده در آزمايشگاه فارماکوگنوزي دانشگاه شهيد بهشتي شناسايي و ذخيره شد.

وي در مورد نحوه عصاره گيري سنجد گفت: سنجد را با حلال هاي مختلف عصاره گيري کرديم اما بيشترين اثر آن در حلال آبي بود.

اين عصاره تغليظ شده را با دستگاه خشک کرديم و سپس عصاره خشک شده براي حيوانات تجويز شد که نتايج آزمايش ها اثرات

ضددرد و ضدالتهابي آن را اثبات کرد.

اين پژوهشگر ادامه داد: پس از کسب نتايج آزمايش هاي برون تني، آزمايش هاي باليني شروع شد.

در اين تحقيقات، گروهي از بيماران مبتلا به «استئوآرتريت زانو» انتخاب شدند که زانوي آن ها دچار درد متوسط تا شديد بود.

اين آزمايش ها در ۲ مرکز درماني بيمارستان بقية ا... (عج) و بيمارستان امام خميني انجام شد.

اين پژوهشگر ادامه داد: به منظور کسب اطمينان مجدد از اثرات عصاره سنجد، تحقيقات ديگري با همکاري وزارت بهداشت انجام شده است

که هم اکنون اين تحقيقات مراحل آخر خود را مي گذراند و پيش بيني مي شود عصاره سنجد تا اوايل سال آينده به شکل فرآورده دارو

وارد بازار شود.وي درباره مصرف سنجد اظهار داشت: مصرف دارويي اين ماده بايد زيرنظر پزشک باشد،

زيرا در صورت مصرف خودسرانه سنجد در حجم زياد، ممکن است سيستم ايمني بدن تضعيف و يا ناحيه روده ها مسدود شود.

لذا بايد ابتدا فرد از نظر ابتلا به بيماري هاي ديگر مورد معاينه قرار گيرد و سپس طبق تشخيص پزشک،

مصرف اين گياه با هدف درماني شروع شود..روزنامه صبح ایران-خراسان