سکبینج

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحیم

[pejuhesh237]

سکبینج:Ferula persica


فارسی:معرب اسكبينه

هندى :كندل

عربی:سکبینج

یونانی: ساغافيون

انگلیسی:Ferula persica

فرانسه:Gomme seraphique، Sagapenum

آلمانی: Sagapen-gummi

ایتالیائی:Serapino، Sagapeno

[pejuhesh237]

و آن صمغ نباتيست در شكل شبيه به خيار

و بهترين صمغ او صاف بيرون سرخ اندورن سفيد است كه با رطوبت ظاهر و در بوى مابين حلتيث و قنه باشد

و گويند قنه مستحيل به او میشود و فرق ميان رطوبت اوست کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم –ص 151

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و از ماه كه اسم موضعى است قريب باصفهان آورده باشند و كويند قنه چون كهنه شود مستحيل بسكبينج مى‌كردد

و فرق ميان ايشان رنك اندرون سكبينج سفيد است بخلاف قنه و اين صمغ را از نزديك برك آن مى‌كيرند بزدن تيغ بر ساق آن

و كفته‌اند دو نوع مى‌باشد و هر دو جيداند کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 506

گیاهی علفی، پایا به ارتفاع یک تا دو متر و دارای ساقه ضخیم، استوانه ای، شیاردار و برگهائی بزرگ،

با بریدگی های عمیق و منقسم به قطعاتی با تقسیمات نوک تیز و دندانه دار است.

گلهائی به رنگ زرد و مجتمع به صورت گل آذین چتر مرکب در قسمتهای انتهائی ساقه دارد.

از اختصاصات گل آذین چتر مرکب آن این است که اولا چترهای اصلی آن، پایه های زیاد به تعداد 12 تا 20 دارد

و ثانیا گلهای مرکز گل آذین آن از نوع نر-ماده اند در حالی که اشعه کناری گل آذین، منتهی به گلهائی به صورت خنثی یا نر می شود.

پایه های واقع در وسط گل آذین ها نیز به علت کوتاه بودن، عاری از دمگل بنظر می رسند.میوه آن بیضوی و به ابعاد 5 و 5/8 میلیمتر است.

گم رزین حاصل از این گیاه، ساگاپنوم نام دارد و مانند آنغوزه به دو صورت اشکی و توده ای حجیم است.

نوع اشکی آن، نادر ولی نوع دیگر فراوان است.ساگاپنوم، رنگ مایل به سبز و حالت نرم و نیمه شفاف دارد.

بوی آن قوی و شبیه بوی سیر و طعم آن تلخ و ناپسند است.

اختلاف این گم رزین با آنغوزه یکی در آن است که اگر در مجاورت هوا و نور قرار گیرد،

رنگ قرمز حاصا نمی کند دیگر آنکه اگر در مقابل شعله چراغ قرار گیرد، مشتعل گردیده با دود زیاد می سوزد.

اسانس این گم رزین، رنگ زرد روشن و حالت بسیار سیال دارد.از آب خیلی سبکتر و دارای بوی سیر قوی است.

طعم تلخ دارد.سکبینج (ساگاپنوم) دارای خواصی مشابه آنغوزه و باریجه است. گياهان دارويي دكتر زرگري ج 2ص 596

[pejuhesh237]

.نواحی کوهستانی شمال ایران، دامنه های اطراف تهران و نواحی مختلف البرز (فلور ایران)

در بعضی کتب داروئی، سکبینج، گم رزینی حاصل از دو نوع Ferula یکی گیاه مذکور و دیگری F.szovitzianaذکر شده است.

گیاه اخیر در منطقه وسیعی از نواحی ایران پراکندگی دارد.گياهان دارويي دكتر زرگري جلد 2 ص 598

[pejuhesh237]

سکبینج سابقا در سوء هضم های همراه با نفخ و یبوست ها به مقدار 25/0 تا 2 گرم و حتی بیشتر مصرف داشته است


ولی امروزه مورد استفاده قرار نمی گیرد.برای آن اثر ضد هیستری و رفع بیماریهای منشاء عصبی نیز قائل اند.مصارف صنعتی آن نسبتا زیاد است. گياهان دارويي دكتر زرگري ج 2ص 598

[pejuhesh237]

و در سيم گرم و خشك و بعضى خشكى او را در دويم دانسته‌اندو قوت آن تا بيست سال باقي مى‌ماند کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم –ص 151


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و مسخن و ملطّف و جالى و محلّل رياح

و اورام صلبه و مدر حيض و مسهل بلغم غليظ و جاذب از عمق بدن و مفاصل و مسهل ماء اصفر

و با قوت ترياقيه و مصلح ادويهء مسهله و قاتل اقسام كرم معده و جنين و مخرج اقسام آن

و جهة امراض بلغمى و ربو و سعال و درد سينه و استسقا و درد مفاصل و نقرس

و تبهاى بلغمى و سوداوى و صرع و فالج و صداع بارد و مغص

و با شراب جهة گزيدن هوام و با عسل جهة تقوية باه

و ضماد او جهة جذب پيكان و خار از اعضا و ازالهء آثار جلد و تعقد عصب

و بواسير و عرق النسا و التيام عضل مقطوع و تحليل خنازير و سلعه

و فرزجهء او جهة احتباس حيض و بخور او جهة اختناق رحم و صرع

و اكتحال او جهة نزول آب و ظلمت بصرنافعست و مضر محرورين

و مورث اورام باطنى و مضر مثانه و مصلحش اشق و مضر گرده

و مصلح او كتيرا و قدر شربتش تا يك درهم و بدلش فته و گويند در غير رفع سموم راتیانج بدل اوست کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم –ص 151


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و قاطع فضول غليظۀ سينه و رئه و مسكن درد آن و درد مفاصل و ظهر و وركين و طحال و نقرس

و سعوط آن جهت صداع و صرع بارد بلغمي اعضاء الصدر و النفض و الحميات و غيرها

آشاميدن آن جهت تنقيۀ صدر و و اخراج سنك كرده و مثانه و حميات بلغميه و سوداويۀ دائره و قولنج بلغمي


و ريحي و بواسير و رياح آن و برودت كبد و امعا و مقعده و رحم و تحليل خنازير و تقويت باه

و بدستور ضماد و حمول و حقنه و بخور آن بحسب هر مرض از امراض مذكوره

و آشاميدن يك دانك آن تا نيم درم و تا يك درم جهت اصلاح ادويۀ مسهله و منع اذيت آنها ز اعضا

و با شراب جهت نهش عقرب و هوام قتاله و با عسل جهت قولنج و ادرار طمث و اخراج جنين العين

و با سركه جهت شعيره

و استنشاق رائحۀ آن با سركه جهت صرع و غشي عارض از اختناق رحم

و بدستور بخور آن و فرزجۀ آلودۀ آن بپشم پاره جهت رفع احتباس حيض

و احتقان آن جهت بواسير و دفع رياح آن و تقويت باه و وجع ورك و ظهر

و ازالۀ آثار جلد و كزيدكي عقرب و هوام ديكر نافع

و دستور حل آن مانند حل حلتيت است در روغن بادام تلخ و يا آب كندنا و با سداب

و با نان كرم كه در جوف آن كذارند تا آنكه نرم كردد و استعمال آن مبرودين را نافع کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 506-507

[pejuhesh237]

و مسخن و ملطّف و جالى و محلّل رياح

و اورام صلبه و مدر حيض و مسهل بلغم غليظ و جاذب از عمق بدن و مفاصل و مسهل ماء اصفر

و با قوت ترياقيه و مصلح ادويهء مسهله و قاتل اقسام كرم معده و جنين و مخرج اقسام آن

و جهة امراض بلغمى و ربو و سعال و درد سينه و استسقا و درد مفاصل و نقرس

و تبهاى بلغمى و سوداوى و صرع و فالج و صداع بارد و مغص

و با شراب جهة گزيدن هوام و با عسل جهة تقوية باه

و ضماد او جهة جذب پيكان و خار از اعضا و ازالهء آثار جلد و تعقد عصب

و بواسير و عرق النسا و التيام عضل مقطوع و تحليل خنازير و سلعه

و فرزجهء او جهة احتباس حيض و بخور او جهة اختناق رحم و صرع

و اكتحال او جهة نزول آب و ظلمت بصرنافعست و مضر محرورين

و مورث اورام باطنى و مضر مثانه و مصلحش اشق و مضر گرده

و مصلح او كتيرا و قدر شربتش تا يك درهم و بدلش فته و گويند در غير رفع سموم راتیانج بدل اوست کتاب تحفه حکیم مومن-طبع قدیم –ص 151



متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود با اين اضافات:

و قاطع فضول غليظۀ سينه و رئه و مسكن درد آن و درد مفاصل و ظهر و وركين و طحال و نقرس

و سعوط آن جهت صداع و صرع بارد بلغمي اعضاء الصدر و النفض و الحميات و غيرها

آشاميدن آن جهت تنقيۀ صدر و و اخراج سنك كرده و مثانه و حميات بلغميه و سوداويۀ دائره و قولنج بلغمي


و ريحي و بواسير و رياح آن و برودت كبد و امعا و مقعده و رحم و تحليل خنازير و تقويت باه

و بدستور ضماد و حمول و حقنه و بخور آن بحسب هر مرض از امراض مذكوره

و آشاميدن يك دانك آن تا نيم درم و تا يك درم جهت اصلاح ادويۀ مسهله و منع اذيت آنها ز اعضا

و با شراب جهت نهش عقرب و هوام قتاله و با عسل جهت قولنج و ادرار طمث و اخراج جنين العين

و با سركه جهت شعيره

و استنشاق رائحۀ آن با سركه جهت صرع و غشي عارض از اختناق رحم

و بدستور بخور آن و فرزجۀ آلودۀ آن بپشم پاره جهت رفع احتباس حيض

و احتقان آن جهت بواسير و دفع رياح آن و تقويت باه و وجع ورك و ظهر

و ازالۀ آثار جلد و كزيدكي عقرب و هوام ديكر نافع

و دستور حل آن مانند حل حلتيت است در روغن بادام تلخ و يا آب كندنا و با سداب

و با نان كرم كه در جوف آن كذارند تا آنكه نرم كردد و استعمال آن مبرودين را نافع کتاب مخزن الادویه طبع قدیم ص 506-507

[pejuhesh237]

.