دردار

[pejuhesh237]

بسم الله الرحمان الرحيم

[pejuhesh237]

دردار:
گياهى است از خانوادۀ Ulmaceae و داراى گونه‌هاى مختلفى است كه به شرح چند گونه از آن مى‌پردازيم:

 ١ . اوجا؛ نارون جنگلى كه در شمال ايران و در ساير مناطق كشور با نامهاى محلى مختلفى ناميده مى‌شود از جمله در نور و كجور و مازندران و گرگان

«اوجا» ، در رودسر و لاهيجان «لى» و «له» ، در رامسر و شهسوار «لو» ، در اطراف رشت و طوالش «گل پردار» ، «سمد» و «سمت» ، در كرج، تهران،

آستارا، ارسباران و همدان «قره‌آغاج» و «قره‌غاج» ، در شيراز «درخت شاه‌اشرفى» ، در شيرين‌سو قزوين و سردشت «وزم» ، در اصفهان و بختيارى

«بسك» ، «وسك» و «وزك» و در مشهد «گرزم» ناميده مى‌شود. در كتب قديم با نامهاى «غرغار» و «غرغاج» آمده است.

نام علمى آن Ulmus carpinifolia

2- «ملچ» يا «نارون كوهى» و نامهاى محلى آن در كلاردشت و كلارستاق و نور و كجور مازندران «ملج» و «ملچ» ، در كتول و راميان «مليج» ، در

لاهيجان و رودسر «سرخه» و «لوروت» ، در مينودشت «شلدار» ، در رامسر و شهسوار «لونگا» ، در آستارا و طوالش «وزم» ، در ارسباران «قره‌غاج» و

در كتب قديم طب سنتى «غرغارجبلى» و «پشه‌خوار» و «پشه‌خام» آمده است.

گفته مى‌شود. نام علمى آن Ulmus glabra Huds.) non Mill. ( و مترادفهاى آن U. montana Smith. و

U. major sm. و U. latifolia Moench. و U. corylifolia Borcau. مى‌باشد.

 ٣ . گونۀ ديگرى كه در شرق و شمال چين در تركستان مى‌رويد و در ساير مناطق دنيا كاشته مى‌شود و از نظر دارويى مصارف وسيعى در چين دارد،

نارونى است با نام علمى Ulmus pumila L. و مترادف آن U. campestris sensu Stuart, sensu Roi,non,L. مى‌باشد

فارسی: لغة فارسي است آن را درخت پشه و نارون گويند.«پشگال».

در كتب طب سنتى در ايران با نامهاى «دارون» ، «دروار» ، «سفيددار» ، «پشه‌دار» و «درخت پشه» نامبرده مى‌شود.

عربی:

یونانی:

انگلیسی:Elm-tree ، «ملچ» يا «نارون كوهى» Mountain elm و Broad leaved elm ،اوجا Common elm ، Red elm و English elm و Small leaved elm

فرانسه: Orme و Arbre de moucheron ،«ملچ» يا «نارون كوهى» Orme Blanc و Orme de campagne ،اوجاOrme champetre ، Orme rouge و Orme و Orme ā petites feuilles

آلمانی:

ایتالیائی:

[pejuhesh237]

چه ثمر او چون خشك شود از جوف او پشه متكوّن مي گردد كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص115-116


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود.

اوجا درختى است بزرگ بلندى آن تا  ٣٠  متر. برگهاى آن متناوب، كوچك، بيضى، نوك‌تيز، پهن، دندانه‌دار و دندانه‌هاى آن مضاعف است.

طول هر برگ  ١٠ - ۴  سانتى‌متر مى‌باشد. برگها در تماس با دست خشن و ناصاف است.

گلهاى آن خيلى زود در بهار قبل از برگها ظاهر مى‌شود. ميوۀ آن با يك بال بيضى شكل يا دايره‌اى احاطه شده است.

درخت اوجا بومى جنگلهاى اروپاست و در جنگلهاى شمال ايران نيز انتشار دارد.

بلندى درخت نارون كوهى يا ملچ در حدود اوجا است. برگهاى آن درشت، بيضى يا تخم‌مرغى، نوك‌تيز، دندانه‌دار، و طول هر برگ  ١۶ - ۵  سانتى‌متر است.

ميوۀ آن بيضى و داراى بال مى‌باشد و شبيه ميوۀ اوجا است.

ملچ بومى جنگلهاى اروپا، آسياى شمالى و ژاپن است و در جنگلهاى شمال ايران در ارتفاعات ميان‌بند از ارسباران تا گرگان انتشار دارد.

علاوه بر دو گونۀ فوق گونۀ معروف ديگرى نيز در ايران به عنوان درخت نارون زينتى در باغها كاشته مى‌شود كه به آن «نارون چترى» گويند نام علمى آن

U. carpinifolia var umbraculifera Rehd. و مترادف آن U. campestris var densa Litw. و U. densa litw. مى‌باشد.

تكثير نارون از طريق كاشت تخم آن صورت مى‌گيرد. نارون در سنين  ٢٠ - ١۵  سال به بعد، هر سال مقدار زيادى تخم مى‌دهد

و معمولا كاشت تخم نارون در محل اصلى نتيجۀ خوب نمى‌دهد و معمول اين است كه تخمهاى آن را پس از برداشت در خزانه در خاك مناسبى مى‌كارند

و در حدود يك سانتى‌متر خاك نرم و خوب روى آنها مى‌ريزند. همين‌كه نهالها كمى رشد كردند چون جاى آنها تنگ است به خزانۀ ديگرى منتقل و با فاصله بيشترى مى‌كارند

و پس از  ٣ - ٢  سال نهالها را كه رشد كافى كرده‌اند به محل كاشت اصلى منتقل مى‌نمايند.

در مصارف پزشكى و دارويى برگ و بيشتر پوست داخلى نارون يعنى قسمتى از پوست كه به چوب متصل است مصرف دارد

كه به شكل تسمه‌هاى باريك آنها را بسته‌بندى و لوله كرده در بازار عرضه مى‌نمايند. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 474

[pejuhesh237]

و نوعى از غربست كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص115-116

[pejuhesh237]

همه اجزاء استفاده مي شود،

هيج جزء آن سمي نيست

در چين برگهاى نارون براى معالجۀ سنگ مثانه تجويز مى‌شود

. برگ نارون مدّر و معرّق است برگ نارون را معمولا مانند اسفناج مى‌پزند و پختۀ آن را مى‌خورند كه ضد سمّ و ضد سنگ كليه است

و از جوشاندۀ  ٢٠  گرم برگ خشك در  ١٠٠٠  گرم آب براى رفع ناراحتى‌هاى صفراوى مى‌خورند
. پوست داخلى درخت نارون كه خشك كرده و خردشده باشد احتمالا مؤثرترين قسمت دارويى درخت و داروى فوق‌العاده مؤثر است.

گرد آن را با روغن خوراكى و سركه مخلوط و روى تاول، تبخال، جوش، كورك

و همچنين به صورت ضماد روى آبسه‌ها، ورمها و ورم پستان مى‌اندازند، بسيار مفيد است.

جوشاندۀ پوست داخلى نارون مدّر و تب‌بر است اسهال را بند مى‌آورد و براى رفع ناراحتى‌هاى مجارى ادرار و تناسلى بسيار مفيد است

همچنين براى قطع عرق شبانه، پشت‌درد و طنين صدا در گوش نيز مفيد مى‌باشد .کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 476

[pejuhesh237]

در اول سرد و خشك كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص115-116


متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

.

[pejuhesh237]

و قابض و با قوهء جاليه و جابر كسر اعضأ

و التيام دهندهء جراحات تازه و برگ تازه او مقوى دندان و لثه و قاطع اسهال

و پخته او ملين طبع و ضماد او جهة جراحات تازه

و با سركه جهة جرب رطب و قطور عصارهء برگ او كه نيمكوب كرده باشند جهة ورم گوش

و اكتحال او با عسل جهة ظلمه بصر نافع و پوست بيخ او در افعال قويتر

و يك مثقال او با شراب و با آب مسهل بعصر بلغم

و طلاى او با سركه جهة تغيير دادن رنگ برص مؤثر و رطوبت ثمر او جالى جلد

و بشره و جهة تب دق و سرفهء مزمن مجرب

و آب خيسانيدهء ثمر خشك او قايم مقام رطوبت اوست

و چون ريشه او را در آتش گذاشته رطوبيت كه از طرف ديگر آن به هم رسد

در گوش بچكانند جهة رفع كري كه از امتداد مرض به هم رسيده باشد آزموده است

و محرق خون و مولد سودا و مصلحش شكر

و قدر شربتش تا يك مثقال و بدلش وحشيرك است. كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص115-116

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود

[pejuhesh237]

و قابض و با قوهء جاليه و جابر كسر اعضأ

و التيام دهندهء جراحات تازه و برگ تازه او مقوى دندان و لثه و قاطع اسهال

و برگ و پوست درخت خصوصا پوست درخت داراى خواص مقوى، معرّق و مدّر، قابض، نرم‌كنندۀ ورم و التيام‌دهندۀ ناراحتى‌هاى جلدى است.

برگ تازۀ آن اگر جويده شود مقوى دندان و سفت‌كنندۀ لثه است و جوشاندۀ پوست درخت اسهال ساده را بند مى‌آورد و براى نقرس و روماتيسم نافع است. .کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 476



و پخته او ملين طبع و ضماد او جهة جراحات تازه

ضماد پوست داخلى آن و همچنين ريختن جوشاندۀ پوست و برگ آن روى زخمها اثر التيام‌بخش دارد و در موارد ترميم تسريع شكستگى استخوانها مفيد است..کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 476


و با سركه جهة جرب رطب و قطور عصارهء برگ او كه نيمكوب كرده باشند جهة ورم گوش

ماليدن عصارۀ برگ آن براى افزايش ديد چشم و ريختن قطرۀ عصارۀ آن در گوش براى نرم كردن و كاهش ورم آن مفيد است. .کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 476


و اكتحال او با عسل جهة ظلمه بصر نافع و پوست بيخ او در افعال قويتر

و يك مثقال او با شراب و با آب مسهل بعصر بلغم


و طلاى او با سركه جهة تغيير دادن رنگ برص مؤثر و رطوبت ثمر او جالى جلد

و بشره و جهة تب دق و سرفهء مزمن مجرب

جوشاندۀ پوست داخلى نارون مخلوط با سركه براى رفع ناراحتى‌هاى پوست نظير جرب تر نافع است و در مورد جذام نيز مفيد است .کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد 6 ص 476


و آب خيسانيدهء ثمر خشك او قايم مقام رطوبت اوست

و چون ريشه او را در آتش گذاشته رطوبيت كه از طرف ديگر آن به هم رسد

در گوش بچكانند جهة رفع كري كه از امتداد مرض به هم رسيده باشد آزموده است

و محرق خون و مولد سودا و مصلحش شكر

و قدر شربتش تا يك مثقال و بدلش وحشيرك است.كتاب تحفه حكيم مومن-طبع قديم-ص115-116

مضار آن اين است كه سوزانندۀ خون و مولد سودا مى‌باشد از اين نظر بايد با شكر خورده شود. مقدار خوراك از تخم آن حدود  ۵  گرم است كه به صورت جوشانده خورده مى‌شود.

متن مخزن الادويه مراجعه شد و مطالب آن موافق تحفه بود




تهيه جوشانده پوست نارون: ٣٠  گرم پوست خشك داخلى نارون (قسمت پوست چسبيده به چوب) را در  ١٢۵٠  گرم آب آن‌قدر بجوشانند كه  ١٠٠٠  گرم بماند.

با فشار صاف كنند و در مصارف داخلى استعمال نمايند و يا با شربت ساده مخلوط كرده بخورند. اگر با عسل خورده شود براى رفع عوارض جانبى آن بهتر است.

جوشاندۀ پوست نارون براى رفع ناراحتى‌هاى جلدى خشك ريشه كه اسكار   يا پوسته پوسته شدن جلدى قانقرايايى نامند مفيد است.

پوست خشك نارون  ١٠٠  گرم، آب  ٣٠٠٠  گرم، آن‌قدر بجوشانند كه نصف شود و در موارد رفع ناراحتى‌هاى خشك ريشه روزى  ٣ - ٢  فنجان بخورند. کتاب معارف گیاهی میر حیدر جلد6 ص 477

[pejuhesh237]

.